4:13 Die Raad het uit die
optrede van die twee apostels gesien (theoreō) hoe vrymoedig hulle is en
deur ondervraging uitgevind (katalambánomai) dat hulle ongeleerde mense
is (agrammatoi wat nie formele opleiding gehad het nie, ongeletterde
vissers, Luk 5:2,10), en leke (idiōtai – sonder formele onderrig in ’n
spesifieke veld, hier waarskynlik die terrein van die Skrifte). ‘En die
raadslede was verwonderd oor die vrymoedige optrede van die eenvoudige
manne. En het hulle herken, dat hulle saam met Jesus was.’

Lukas skilder weer ’n
indrukwekkende teenstellende beeld: aan die een kant die vreugdevolle geloof
van die apostels, bewus van die oorwinning van Jesus oor sonde en dood, en sy
wondergenesing van die lamme. Aan die anderkant die stomgeslane verwonderde
raadslede. Hulleherken die apostels as volgelinge van Jesus (wat hulle
laat kruisig het); as ongeleerde eenvoudige mense van die volk; hulle
verstommende vrymoedigheid wat nie as aangeklaagdes optree nie, maar as
aanklaers van die Raad, as uitlêers van die Skrif en verkondigers van Jesus se
opwekking deur God, en van die genesing van die lamme deur dié Jesus wat hulle
doodgemaak het (vgl. ook die Jode se verwondering oor Jesus wat die Skrifte ken
sonder dat Hy dit bestudeer het (Joh 7:15), dat Hy hulle geleer het soos iemand
wat gesag het en nie soos die Skrifkenners nie (Mark 1:22).

4:14 Maar omdat hulle die man
wat genees is by Petrus en Johannes sien staan, het hulle niks om dit te
weerlê nie (anteipen). Langs hulle, sonder om ’n woord te sê, staan
die geneesde man, wat hulle almal as die lam bedelaar ken. Sy wondergenesing is
’n sprekende getuienis van wat gebeur het. Verleë swyg die Raad. Nie een van
die apostels se teenstanders kon die apostels se wyse woorde wat Jesus in die
oomblik aan hulle gegee het, weerstaan of weerlê nie (anteipen, Luk
21:15). Teen die Skrifgegronde (Hand 4:11) Christusboodskap, wat Jesus die
apostels in die mond gelê het, het die Jode geen steekhoudende argument gehad
nie. Ten spyte daarvan bly hulle verstok, soos teenoor Jesus se pogings om
hulle bymekaar te maak soos ’n hen haar kuikens onder haar vlerke (Luk 13:34;
vgl. Joh 5:39-40). Hulle harte is afgestomp (Volgens Matt 13:15 haal Jesus
Jesaja 6:9-10 aan; ook in Joh 12:40; Hand 28:26-27). Hulle sien nie die enigste
logiese gevolgtrekking nie: Jesus het deur sy volgelinge die wonder bewerk en
ons was verkeerd om Jesus se kruisiging te eis (Luk 3:23). 

4:15 Nadat hulle die apostels
en die geneesde man beveel het om uit die Raad(saal) uit te gaan (keleuō het
die idee van met gesag en/of geweld te beveel), het hulle met mekaar
beraadslaag. Die hoë raad het belaglik gelyk. Die ongeletterde volgelinge van
Jesus het hulle op hulle neuse laat kyk. Maar hulle bewaar die skyn van gesag.
Agter geslote deure soek hulle ’n uitweg uit hulle verleentheid. Lukas stel die
onbeholpe Joodse leiers teenoor die jong oortuigde gemeente aanskoulik
voor.

4:16 Radeloos vra hulle vir
mekaar: ‘Wat gaan ons met hierdie mense doen? Want dat ’n kennelike teken deur
hulle geskied het, is vir al die inwoners van Jerusalem duidelik, en ons kan
dit nie ontken nie.’ Hulle vraag toon duidelik hulle  hulpeloosheid teen die manne se aanklag en
getuienis, en hulle moeilikheid om uit die pynlike situasie uit te kom. Vir al
Jerusalem se inwoners wat die lam man jarelank geken het, is sy genesing ’n
klinkklare wonder van God, en word daar oral gepraat. Dat die raadslede nie die
genesing kan ontken nie bevestig die wonder daarvan, maar hulle radelose vraag
wys ook hulle onwilligheid om dit as ’n getuienis oor Jesus te aanvaar.
Hulle sou dit graag wou ontken. Maar hulle onwilligheid om dit te glo toon die
verhardheid van hulle harte (vgl. dieselfde verhardheid in Joh 12:37-43 dat
hulle nie in Jesus geglo het nie ten spyte van die baie tekens wat Hy in hulle
teenwoordigheid gedoen het).       

4:17 Die besluit van die Raad
hou nie veel in nie. Dit praat nie van straf nie, maar hulle wil die apostels
stuit deur hulle met kwaai woorde te dreig. Hulle wil die volk probeer red uit
die invloed van die apostels. ’Maar sodat dit (die verkondiging van Jesus se
opstanding en kragvolle werking) nie verder onder die volk versprei nie (diamenō
versprei, kan ook beteken nie verder of langer onder die volk bly bestaan nie),
laat ons hulle dreig (apeileō dreigdat ons hulle leed sal
aandoen as hulle nie luister nie) om met geen mens meer te praat op grond van
hierdie naam nie.’ Omdat hulle nie kan ontken dat hier ’n kennelike teken
plaasgevind het nie, probeer hulle die oorvertel daarvan stopsit. Hulle waag
egter nie om die apostels te veroordeel as valse getuies nie, want die geneesde
man staan daar lang hulle. Hulle noem ook nie die gevaarlike Naam Jesus
Christus nie, maar verwys slegs na ‘hierdie naam,’ en ook nie na die
verkondiging van Jesus nie, maar slegs na ‘dit,’ hierdie saak, met ander woorde
die geloof in Jesus, om so die uitbreiding van sy gemeente te stop. Hulle
veroorloof hulleself om, van die uitspreek van die Jesusnaam wat die wonder
laat geskied het, verder te gaan en ’n verbod te plaas op alle verkondiging en
noem van die Naam Jesus – God se Messias wat Hy vir hulle gestuur het.

4:18 Hulle het hulle toe
geroep en beveel om glad nie meer te praat (fthengomai nie eers ’n
geluid te maak nie) en geensins te verkondig in die Naam Jesus nie – die Naam
enigsins te noem nie. Onder die Jode was dit gebruik om nie die Naam van God, Jahweh,
uit te spreek en so miskien ydellik te gebruik/misbruik, nie (vgl. Eks
20:7. Jahweh beteken ‘Ek is’ hier werkend teenwoordig, Eks 3:14-15).
Ironies plaas hulle nou dieselfde verbod op die noem van die Naam Jesus,
wat hier teenwoordig is en deur sy volgelinge werk. Eintlik is dit ’n
onbedoelde erkenning van Jesus se Godheid. Dit kom as opdrag van die hoogste
raad van die Jode. Die bevel gee dan aan die Raad die wetlike grond vir hulle
verdere optrede teen die apostels, as hulle nie sou luister nie, soos by die
tweede verhoor geblyk het (Hoofstuk 4).

4:19 Teen die Raad se
verwagting werk hulle dreigement toe nie. Petrus en Johannes daag hulle eintlik
uit. As antwoord op hulle dreigement kom die apostels met ’n opdrag aan die
Raadslede: ‘Oordeel julle, is dit voor die aangesig van God (as Regter) reg
om eerder na julle te luister as na God.’ Die apostels beroep hulle op die
raadslede se sin vir geregtigheid voor God wat die veel hoër gesag as die
Sanhedrin is. Die vraag is of die Raad se besluit nie juis teen die wil van God
is nie, hulle wat juis voorgee dat hulle die wet van God handhaaf.   

4:20 Die slot van die apostels
se betoog is ’n baie besliste keuse aan hulle kant en stel dit aan die Raad om
’n besliste keuse te maak. ‘Want ons, ons kan nie swyg (nie praat) oor
wat ons gesien en gehoor het nie.’ Daarmee verwys hulle na wat hulle van Jesus
gesien het (sy wonders, dood, opstanding en sy genesing van die lam man), en
gehoor het (o.a. Jesus se opdrag om sy getuies te wees in 1:8; maar veral sy
hele onderrig aan hulle). Omdat hulle aan Jesus gehoorsaam is, weier hulle om
die Raad te gehoorsaam. Daarmee eis hulle eintlik dat die Raad sy besluit moet
verander. Hier begin die eerste konflik tussen Christene en die Joodse
owerheid, wat later uitloop op die skeiding tussen die kerk en die sinagoge.

4:21 Die Raad was in ’n dilemma geplaas en hulle reaksie is baie treurig en swak vir die hoogste Raad van die volk. Hulle maak toe nie die keuse nie en bly by hulle standpunt oor Jesus;  maar die volk het almal God geprys oor wat gebeur het. Die volk meen almal dat die genesing God se werk is, deur die apostels van Jesus. Die Raad was duidelik skrikkerig vir die volk en wou hulle invloed by die volk behou. Omdat die volk die genesing beskou het as ’n goeie daad aan ’n lid van die volk sou die Raad invloed by die volk verloor as hulle teen die apostels optree. Hulle kon ook geen werklike grond vir ’n klag of straf vind om die apostels te kan straf nie. Hulle moes eintlik erken dat die volk en die apostels reg is om die genesing as God se werk te sien, maar hulle wou niks weet van Jesus nie. Al wat hulle kon doen was om die apostels net meer te dreig en toe los te laat. Dit wys nóg meer hoe swak die Raad se saak was.        4:22 Vir meer as 40 jaar was dit bekend dat die man lam gebore is en vir sy volwasse jare as bedelaar by die tempel gesit het (Hand 3:2,10). Hy was deur almal as ongeneeslik beskou. Sy ouderdom verhoog die wonder van sy genesing. Dat hier ’n wonderteken van God plaasgevind het, was vir almal duidelik. Selfs die Raad noem dit ’n onmiskenbare teken (4:16). ’n Teken (sêmeion) is ’n wonder met groot betekenis. Elke onbevooroordeelde mens sou erken dat die genesing ’n teken is dat God hierdie genesing bewerk het. Ná Jesus se opwekking van Lasarus uit die dood het die Raad ook bymekaargekom en radeloos gevra: ‘Wat gaan ons maak? Want hierdie man doen baie tekens. As ons hom so laat aangaan sal almal in hom glo…’ (Joh 11:47-48). En nou, nadat hulle Hom laat doodmaak het, is hulle weer radeloos oor een van Jesus se tekens wat bewys dat Hy opgestaan het en lewe, om met sy werk voort te gaan deur sy dissipels.

Skrywer: Prof Francois Malan

4:1 Die verhaal het begin met Petrus
en Johannes wat 3nm, die uur van gebed, by die tempel ingegaan het (3:1).
Hulle arrestasie was teen ongeveer 6nm toe die aandwag al aangebreek het (4:3).
Lukas gee ’n kort weergawe van Petrus se preek wat moontlik veel langer geduur
het. Vers 1 verwys na ‘hulle’ wat met die mense praat (laleō praat of
toespreek). Waarskynlik was Petrus en Johannes ná Petrus se preek nog besig om
met die mense te praat.

Die Sadduseërs was die
priester-aristokrasie, met die hoëpriester as leier. Die bevelvoerder van die
tempelwag was tweede in bevel van die Sanhedrin en hoof van die tempelwag wat
van die Romeinse owerheid die reg tot arrestasie ontvang het. Baie priesters
was Sadduseërs, maar nie almal nie. Die Sadduseërs het slegs die eerste vyf
boeke van die Bybel as die woord van God aanvaar en daarin nie van die
opstanding van die dooies gelees nie (vgl. Hand 23:8), hoewel Jesus hulle
uitleg van die eerste vyf boeke van die Bybel verkeerd bewys het (Luk
20:27-40). Die groep het die twee apostels met geweld aangeval (efistêmi).
  

4:2 Die groep Sadduseërs was
hewig ontsteld deur die apostels se onderrig van die volk en openlike
verkondiging van Jesus se opstanding uit die dood. ‘In Jesus’ staan voorop in
die Griekse sinsnede om te beklemtoon dat ’n mens se opstanding uit die dood
geskied deur Jesus, in geloofsverbondenheid aan Hom. Dit terwyl die
Sadduseërs juis nie glo in die opstanding van die dooies nie (Hand 23:8; Luk
20:27) en ook nie in Jesus nie. En as Jesus uit die dood opgestaan het, beteken
dit dat die opstanding uit die dood moontlik is, en dat ’n hele nuwe visie oor
die huidige lewe en die lewe ná die dood geopen is deur sy opstanding, wat so
ver verskil van die Sadduseërs se leer en lewe.   

4:3 Hulle het toe die twee
apostels gearresteer (letterlik: hulle hande aan hulle geslaan, ’n idioom vir
arresteer) en hulle in gevangenis gesit tot die môre, omdat dit reeds
vroegaand was (espera vroeg-aand, teenoor opsia laat-aand ná
sononder). So is Jesus se voorspelling in Luk 21:12-13 vervul, dat hulle aan
die sinagoges oorgelewer sal word, in gevangenis gesit sal word en voor konings
gesleep sal word ter wille van sy Naam, en dat dit vir hulle ’n geleentheid sal
wees om te getuig. Die Sanhedrin kon nie bymekaar gemaak word voordat die deure
van die tempelkompleks teen sononder sluit nie.

4:4 Teenoor die negatiewe
optrede van die Sadduseërs staan die reaksie van die skare. Baie van dié
wat die boodskap gehoor het, het die goeie nuus oor Jesus Christus geglo en
volgelinge van Jesus geword. Die getal manne het aangegroei tot ongeveer
vyfduisend. Dit verwys na mans en vroue gelowiges soos in 2:41 waar na
drieduisend ‘siele’ verwys is (en nie soos Matt 14:21 se vyfduisend mans,
afgesien van die vroue en kinders, wat gevoed is nie). Hierdie tweede preek van
Petrus het die Here ook gebruik om ’n ryke oes van gelowiges te lewer; vgl.
Jesus se woord met die roeping van Petrus in Luk 5:10 ‘Van nou af sal jy mense
vang.’

4:5 Die volgende dag het hulle
leiers (archontes) en ouderlinge (presbuteroi familiehoofde) en
Skrifkenners in Jerusalem bymekaargekom. Die Sanhedrin (die Hebreeuse
vorm van die Griekse sunedrion ’raad’), 71 in getal, was  die hoogste raad van die Joodse gemeenskap.
Dorpe het kleiner Sanhedrins gehad vir die bestuur van die dorp (Mark 13:9).
Die hoogste raad het bestaan uit die leierpriesters (die hoëpriester en sy
helpers, wat die dagbestuur van die Sanhedrin was, almal priesters en Sadduseërs),
stamhoofde (die hoëpriester se adviseurs uit die 12 stamme van Israel) en die
onderwysers van die wet van die Here, wat veral Fariseërs was. Moses het op
bevel van die Here 70 leiers uit die twaalf stamme gekies om saam met hom die
verantwoordelikheid vir die volk te aanvaar 
(Num 11:11-17). Na aanleiding daarvan het die Jode ná die Babiloniese
ballingskap weer ’n raad saamgestel (Esra 10:16; Neh 2:16; 3:1). Die Romeine
het aan die Sanhedrin gedeeltelike jurisdiksie oor die Joodse volkslewe gegee.
Dit is waarskynlik dieselfde lede van die Raad wat vir Jesus veroordeel het,
wat weer hier bymekaar gekom het. Dat Lukas dit noem dat hulle in Jerusalem
bymekaargekom het, wys op die vervulling van Jesus se opdrag in Hand 1:8 dat
hulle in Jerusalem moet begin as sy getuies. Hier getuig hulle oor Jesus voor
die hoogste raad van die Jode (vgl. Jesus se woord oor Jerusalem waar die
profete doodgemaak word, in Luk 13:33-34).

4:6 Die leierpriesters word
aangewys: Annas (Hebreeus: Chanas) word die hoëpriester genoem, hoewel
hy in 15 n.C. reeds deur goewerneur Pilatus se voorganger as hoëpriester
afgesit is, maar die titel onder die Jode behou het en nog groot seggenskap
gehad het (vgl. Jesus se verhoor voor Annas in Joh 18:12-14). Annas se
skoonseun Kajafas was die hoëpriester (18-36 n.C.; vgl. Joh 18:13) met Jesus se
verhoor en nou nog met die verhoor van sy apostels Petrus en Johannes. Die
leierpriester Johannes is moontlik Annas se seun Jonatan wat later hoëpriester
geword het (36-37 n.C.); verder was daar ook Alexander en almal van die
hoëpriesterlike geslag. Dit wys hoe sterk Annas se invloed in die Sanhedrin
was. Die Joodse Talmud sê dat die byeenkomste van die Sanhedrin 40 jaar voordat
Jerusalem in 70 n.C.  verwoes is, verskuif
het uit die groot saal na die winkelsaal, genoem na Annas. Hier het Jesus die
verkopers uitgejaag, Luk 19:45-48. Dit kan een van die redes wees vir Annas se
haat teen Jesus en sy volgelinge.

4:7 Nadat hulle die twee
apostels en die geneesde man (v14) in die middel voor die halwe sirkel van die
raadslede laat staan het (soos die Misjna die sittings verduidelik) vra hulle
(waarskynlik die hoëpriester namens die vergadering):‘Met watter soort
krag en in watter naam het julle die ding (die genesing van die lam man)
gedoen?’ Dit gaan oor die herkoms van hulle krag en met wie se volmag hulle
die verlamde genees het. Dit kon ’n demoniese mag wees. Dieselfde vraag is
aan Jesus gestel (Luk 20:2; Joh 2:18). In Luk 11:15 is Jesus selfs beskuldig
dat Hy demone uitdryf deur Beëlsebul, die aanvoerder van die demone. Vir Lukas
was dit twee ideale vrae aan die apostels om met volmag oor die Naam van Jesus
te getuig.

4:8 Toe het Petrus, vervul met
die Heilige Gees, die Sanhedrin met respek toegespreek as ‘Leiers van die volk
en ouderlinge (familiehoofde).’ Die passiewe deelwoord ‘vervul’ (plêstheis)
beteken dat God die Heilige Gees beheer oor Petrus se antwoord oorgeneem
het, soos Jesus beloof het in Lukas 12:12 ’…die Heilige Gees sal julle op
daardie oomblik leer wat julle moet sê;’ Luk 21:14-15 ‘Neem julle dan voor om
nie vooraf na te dink oor julle verdediging nie, want Ek sal julle die woorde
en wysheid gee wat nie een van julle teenstanders sal kan weerstaan nie;’
vgl  Markus 13:12 ‘…maar wat ook al op
daardie oomblik aan julle gegee word, dit moet julle sê; want dit is nie julle
wat praat nie, maar die Heilige Gees.’

4:9-10  Petrus bevraagteken die Raad se motiewe:
‘As ons vandag verhoor word oor ’n goeie daad aan ’n gebreklike man waardeur hy
genees en gesond is (sesōtai perfektum passief wat die voortduur van die
genesing wat hy ontvang het aandui)…’ Dit is tog verbasend dat hulle
gearresteer is, in die tronk aangehou is en nou verhoor word, en dit omdat ’n
lam man genees is. Terwyl ’n mens bly sou wees oor so ’n genesing, is die Raad
kwaad daaroor! So het Jesus ook gevra: ‘Baie goeie dade van die Vader het Ek
aan julle gewys. Oor watter een van daardie dade wil julle my stenig’ (Joh
10:32).

Petrus antwoord hulle vraag
oor die mag en Naam waardeur die man genees is: ’…moet julle almal en die hele
volk Israel weet dat dit in die Naam van Jesus Christus van Nasaret is
(deur Jesus self), wat julle gekruisig het, wat God uit die dood opgewek het,
dat dit deur Hom is wat hierdie man genees en gesond voor julle staan.’

In die statige en blye
vrymoedige wyse waarop Petrus die Naam Jesus Christus van Nasaret voor die Raad
en die hele volk bekend maak, skyn die krag van die Naam van Jesus reeds deur.
Dit is onomstootlik bewys deur die lamme wat almal gereeld gesien bedel het, en
nou gesond voor hulle staan.Met Jesus se verlossing van die lamme voor
hulle oë, staan die aanklaers van die apostels as aangeklaagdes voor die
einste Jesus vir wie hulle verwerp het. Met ’n skreiende teenstelling stel
Petrus God se optrede met Jesus teenoor die optrede van Israel teen Jesus, om
hulle vyandskap teen God self duidelik te skilder. As klinkklare bewys van sy
skerp teenstelling wys Petrus na die gesonde man, wat hulle voor hulle laat
staan het vir ondervraging. Die geneesde man is die beliggaming van God se ‘Ja’
oor Jesus, en God se ‘Ja’ aan die apostels se boodskap oor die Man van Nasaret.
Die woord sōzō verwys na genees van siekte, maar ook na gered uit die
sonde.

4:11 Petrus haal aan uit Ps
118, wat by al die Jode goed bekend was en altyd aan die einde van die Paasmaaltyd
as die laaste Hallel/lofprysing gesing is. Ps 118:22 lui: ‘Die klip wat die
bouers afgekeur het, het geword die kop van die hoek’ – dit kan verwys na die
hoeksteen of na die sluitsteen. Die krom steen wat die bouers as hoeksteen
verwerp het, het die sluitsteen van die boog oor die ingangspoort geword. In
verse 19-20 is sprake van die poort na geregtigheid, en die poort na die HERE –
regverdiges mag daardeur ingaan. Vers 21 loof die Here wat tot sy redding gekom
het. Vers 23 sê van die besondere klip -Van die Here het dit gekom; dit is ’n
wonder in ons oë. Vers 24: Dit is die dag wat die HERE tot stand gebring het;
laat ons juig en ons in Hom verheug. So verduidelik Petrus met ’n beeld in die
Skrif wat die betekenis is van Israel se verwerping van Jesus, en van God se
aanvaarding van Jesus se offer vir die sonde van die wêreld.

Petrus voeg twee sinsnedes tot
die Skrifwoord by om die toepassing te maak: ‘Hierdie een is’ die klip wat deur
‘julle’ die bouers verwerp is, wat die kop van die hoek geword het: ‘Hierdie
man’ (houtos manlike vorm van ‘hierdie een’) verwys na Jesus in Hand
4:10, en ‘julle’ na die Jode wat Jesus verwerp het. Die ongeletterde (4:13)
onderrig die Skrifkenners (4:5) met hulle verklaring van die Skrif (vgl. Luk
10:21). Jesus het reeds hierdie Psalm aangehaal (Luk 20:17) met die byvoeging
in Lukas 20:18 ‘Elkeen wat op daardie klip val, sal verpletter word, en as
dit op iemand val, sal dit hom vergruis,’ uit Jes 8:14-15. Jesus as die
hoeksteen waarop sy kerk gebou word, word verder in die Nuwe Testament gebruik
in 1 Kor 3:11; Ef 2:20; 1 Petr 2:6-7; Matt 21:42; Mark 12:10.

4:12‘Daar is ook deur niemand anders verlossing nie…’ In Grieks is dit ’n sterk ontkenning met ’n dubbele negatief: ‘En daar is nie in niemand anders verlossing nie. Die tweede deel van vers 12 brei slegs uit op die eerste deel: ‘…want daar is geen ander Naam (as die persoon Jesus Christus) onder die hemel (in die hele wêreld) aan mense gegee waardeur ons verlos kan word nie.’ Jesus alleen is die rots van heil waarvan die Ou Testament gepraat het (in Jakob se seën Gen 49:24; in Moses se lied Deutr 32:15,18,30,31; in Dawid se lofliedere: 2 Sam 23:3; Ps 18:3,32,47; Ps 31:3-4; in Jesaja 17:10; ens.). Verlossing (sōteria) en verlos word (sōthenai) verwys beide na genesing van die ligaam en gees, en na verlossing van sonde. Soos die genesing van die lam man net deur Jesus geskied het, so is verlossing uit sonde deur niemand anders as deur Jesus nie. Daarmee brei Petrus se boodskap uit tot die verlossing van sonde. Die genesing van die lam man is ’n roepstem tot Israel om hulle verlossing van sonde by Jesus te vind. Paulus het die bevryding deur geloof in Christus Jesus alleen in Rom 3:21-31verder uitgewerk teenoor die Jode en almal wat nog deur onderhouding van die wet gered wil word

Skrywer: Prof Francois Malan

3:21 ‘Die hemel moes Hom
(Jesus) ontvang…’ ‘moes’ volgens die raadsplan van God; moes Hom
‘ontvang’ (deksasthai aoristus infinitief, wat reeds gebeur het).
‘Hemel’ (ouranos) verwys na die bonatuurlike woning van God, waar Jesus
in sy heerlikheid moes ingaan (Luk 24:26; vgl. Openb 12:5b.) om aan die
regterhand van God oor die hele skepping te regeer (Luk 22:69). Paulus sê:
‘Want Christus moet as koning regeer totdat “Hy al die vyande onder sy voete
gestel het.” Die laaste vyand wat vernietig moet word is die dood. Want Hy
(God) het alles onder sy (Jesus se) voete gestel’ (1 Kor 15:25-27a).

‘…tot die tye van herstel van
alle dinge  (die vernuwing van alle
dinge)…’ In Mattheus 13:39-43 praat Jesus van die voleinding van die wêreld
as die oes, wanneer die Seun van die Mens sy engele sal uitstuur om al die
struikelblokke en dié wat wetteloosheid bedryf uit sy koninkryk bymekaar te
maak en in ’n vuuroond te gooi. Dan sal die regverdiges soos die son skyn in
die koninkryk van hulle Vader. Oor die tyd voor die voleinding sê Jesus ‘Kyk,
Ek is met julle al die dae tot aan die voleinding van die wêreld’ (Matt 28:20,
’n toespeling op Haggai 1:13 ‘Ek is by julle’).

‘waarvan God van ouds af
gepraat het by monde van sy heilige profete.’ Maleagi 4:5-6 praat van
Elia as die groot hersteller voor die groot en verskriklike dag van die Here
(vgl. Jes 13:6; Joël 2:13 oor die dag van die Here). ‘Heilige profete’ wys na
hulle toegewydheid aan God, om sy woord getrou te verkondig.   

3:22 Petrus verwys sy Joodse
broers in verse 22-23 na Deuteronomium 18:18-19 en Levitikus 23:29b wat hy vry
vertaal: Toe die volk by Sinai gesê het ‘Ek kan nie weer ’n keer die stem van
die Here my God aanhoor en weer na die groot vuur kyk nie, want dan sterf ek,’
het die Here vir Moses gesê ‘Wat hulle gesê het is reg, Ek sal ’n profeet vir
hulle na vore laat kom, een van hulle volksgenote. Hy sal soos jy wees. Ek sal
my woorde in sy mond gee, en hy sal vir sy volk alles sê wat Ek hom beveel…’

Petrus pas die woorde van die
Here aan Moses toe op Jesus se eerste koms na die aarde as vervulling van die
belofte van ’n profeet soos Moses wat die Here in die eindtyd sal laat
opstaan. Daarmee word ‘’n Profeet soos Moses’ bygevoeg by die eretitels van
Jesus in 3:13 ‘Dienskneg van die Here,’ 2:14 ‘die Heilige en Regverdige,’ 2:15
‘Leidsman tot die lewe.’ As die groot Profeet soos Moses, wat die Jode verwag
het, geld Jesus se optrede as boodskapper van God. Hy het die wil van God aan
die mensdom kom bekendmaak (Joh 14:7-11). En nou spreek Hy deur sy apostels.
Hebreërs 3:1-6 sê Jesus is uitnemender as Moses omdat Hy die Seun van God
is.   

3:23 In Deuteronomium 18:19 sê
die Here: ‘Ek sal self rekenskap eis van elkeen (elke siel) wat nie gehoorsaam
is aan my woorde wat die profeet in my Naam sê nie.’ Petrus verkort dit en voeg
Levitikus 23:29b uit verband hierby ‘…moet van sy volksgenote afgesny word.’
Die vroeë kerk vind die basis van hulle boodskap reeds in ’n woord wat Moses
uitgespreek het: Die verlossing en nuwe lewe is aan die gehoorsaamheid van
geloof in Christus verbind (soos Jesus in Joh. 5:39,46 sê). Jode wat hulle nie
tot Christus bekeer nie, word afgesny van die volk van God (eksholethreusetai
vernietig en verwyder). Vir sy hoorders sê Petrus duidelik wat vir hulle op
die spel is. Christene is nou die ware volk van God (vgl. Gal 3:28). Romeine
9:6 ‘…nie almal wat uit Israel afkomstig is, is die ware Israel nie.’ Romeine
10:13 Elkeen wat die Naam van die Here Jesus aanroep, sal verlos word
(vgl. Joël 2:32). Galasiërs 6:15-16 sê ‘die Israel van God’ bestaan uit Jode en
nie-Jode wat aan ons gekruisigde Here, Jesus Christus, verbind is en lewe asof
die wêreld vir hulle gekruisig is en hulle vir die wêreld – ons ou mens is saam
met Jesus gekruisig, sodat ons sondige bestaan beëindig kan word en ons nie
meer slawe van die sonde sal wees nie, en nou saam met Hom vir God sal lewe
(Rom 6:6-11).   

3:24 Ná Moses (1230 v.C), ‘het
al die profete, wat sedert Samuel (1020 v.C. vgl. 2 Sam 7:12 met Hand 13:23) en
sy opvolgers geprofeteer het, ook hierdie laaste dae aangekondig (vgl. Hand
2:17).’ Die laaste dae het begin met Jesus se koms deur die uitstorting van
die Heilige Gees en hou aan tot by sy wederkoms. Al die profete verwys na
’n Messiaanse tyd wat sal kom, en verwys daarom na Jesus, God se
Christus/Gesalfde. So sien die vroeë kerk die hele Ou Testament as profesie en
beeld vir die geskiedenis van Jesus en sy gemeente (bv. Hand 1:20 se verwysing
na die Psalms; Hand 2:16-21 na Joël se profesie; en die aanhalings uit die
Psalms van Dawid as profeet in Hand 2:25-36; vgl. Hebr 11:32). 

3:25 Hier spreek Petrus die
Jode voor hom direk aan en noem hulle ‘Kinders van die profete en van die
verbond wat God met julle vaders gesluit het.’ ‘Kinders van’ is ’n tipiese
Semitiese idiomatiese uitdrukking wat verwys na die Jode wat nou na Petrus
luister as die mense wat die beloftes van die profete sal ontvang en dat hulle
ingesluit is in die genadeverbond wat God met hulle voorvaders gesluit het.

God het sy verbond met hulle
eerste voorvader Abraham gesluit (vgl. Gen. 12:1-3). Toe was hy 75 jaar oud,
sonder kinders en het met sy vrou en besittings 800 km ver getrek van Haran na
Kanaän in opdrag van die Here (Gen 12:1,5). Later het die Here sy verbond met
Abraham plegtig bevestig met die belofte van ’n groot nageslag (Gen 15:1-18).
Toe hy 99 jaar oud was, het die Here aan hom verskyn met die belofte dat hy die
vader sal word van baie nasies wat uit hom sal voortkom, en dat sy verbond ’n
blywende verbond is, naamlik dat Hy Abraham se God sal wees en ook die God van
sy nageslag (Gen 17:7). Toe Abraham 100 jaar oud geword het, is sy seun Isak
gebore (Gen 21:5). Abraham moes in opdrag van die Here sy opgeskote seun Isak
gaan offer in die landstreek Moria. Die Engel van die Here hom op die laaste
oomblik gekeer, omdat hy die Here se toets van sy gehoorsaamheid geslaag het.
Toe het die Here met ’n eed aan Abraham belowe: ‘In jou nageslag (letterlik:
in jou saad) sal al die nasies van die aarde geseën wees, want jy het My gehoorsaam’
(Gen 22:18). Later het die Here sy belofte aan Isak bevestig (Gen 26:4). ‘In
jou saad’ is ’n Joodse manier om na die nageslag te verwys. In Galasiërs 3:16
verwys Paulus na die enkelvoud ‘in jou saad/sperma’wat na Jesus
verwys as die Nakomeling van Abraham in wie al die nasies van die aarde die
seën van God sal ontvang deur geloof in Jesus.

Die wonderlike belofte, dat al die nasies van die aarde in Abraham se nageslag (letterlik: in jou saad) deur die Here geseën sal word, sê Petrus, is vir sy Joodse hoorders van krag, want: ‘Julle is kinders van die profete en van die verbond wat God met julle vaders gesluit het.’  ‘Julle’ staan met klem voorop in die sin. Vir hulle is die verlossing en tye van verkwikking bedoel, wat die profete aangekondig het (vers 20). Dié seën van die Here moet egter na die nasies toe uitgedra word, deur die kinders van Abraham, want die verbond sluit almal in wat in Jesus glo, Jode en nie-Jode.     3:26 ‘Aan julle eerste van almal het God, nadat Hy sy Dienskneg opgewek het, (Hom) na julle gestuur om julle te seën deur elkeen steeds te laat wegdraai van julle booshede.’ In vers 13 is gepraat van God se Dienskneg Jesus, die Kneg van die Here van Jesaja 52-53. Die verlossing uit die mag van die bose is deur Jesus, soos ook die mens se bekering tot God (Hand 2:47; 11:18). Maar bekering is ook die mens se daad as antwoord op God se roeping en optrede (Hand 3:19; 14:15; 26:17-18). Vir dié mense wat Jesus as hulle Christus verwerp het en doodgemaak het, kan hulle boosheid vergewe word, vir elkeen wat na Christus toe te kom. Hy is deur God eerste na hulle gestuur (vgl. Hand 1:8), sodat hulle na Hom toe kan terugkom vir hulle vergifnis deur sy offerdood (Jes 53:8b) en vir hulle bevryding uit die bose deur sy opstanding 6-27). Die teenwoordige deelwoord eilogounta ‘seënende’ beteken dat God vir Jesus gestuur het om voort te gaan om God se guns oor ons uit te spreek, om ons steeds te laat wegdraai van ons booshede, om die Leidsman na die lewe (3:15) met vreugde te volg en op sy pad te lewe (Luk 9:23).

Skrywer: Prof Francois Malan

3:11 Die geneesde man bly aan
Petrus en Johannes vashou toe die hele volk stomgeslaan om hulle saamdrom
in die pilaargang wat die Pilaargang van Salomo genoem word – almal wil
nuuskierig hoor wat met hom gebeur het.Met die wonder van die man se
skielike lewensverandering wat hulle met hulle eie oë aanskou, roep die Here
die volk bymekaar vir Petrus se boodskap. Tydens die fees van die Tempelwyding
het die Jode ook in die Pilaargang van Salomo waar Jesus rondgeloop het, om Hom
saamgedrom (Joh 10:22-24).  

3:12 Toe Petrus dit (die
samedromming van die mense) sien, het hy die volk toegespreek. Vir die
aanspreekvorm ‘Israeliete’ vgl. by 2:22 vir Israel as die volk van die Here. Hy
spreek die volk van die Here se misverstande aan met twee inleidende vrae:
waarom hulle verwonderd is oor die man se wondergenesing wat die Here bewerk
het; en waarom hulle die twee apostels aanstaar asof hulle uit eie krag en
vroomheid, uit hulle verdienstelikheid, die man laat loop het. Op die eerste
vraag antwoord Petrus self in verse 13-15b, en op die tweede in verse 15c-16.

3:13 ‘Die God van Abraham en
Isak en Jakob, die God van ons vaders, het sy Dienskneg Jesus verheerlik…’
Dit is die God wat sy Naam Jahweh/HERE aan Moses by die doringbos bekendgemaak
het en ons vaders geroep het om Hom te dien. Hy het met hulle ’n genadeverbond
gesluit om hulle God te wees en dat hulle, Israel, sy gehoorsame volk sal wees.
Dié God het vir Jesus, sy Dienskneg verheerlik. Jesaja 52:13 se lydende
Dienskneg van die Here is sy beloofde Gesalfde, die Christus, die Jode se
verwagte Messias. Dat God Hom verheerlik het, verwys waarskynlik na sy
opstanding, hemelvaart en sy goddelike heerlikheid aan die Regterhand van God.

‘Hom het julle oorgelewer en
verloën voor Pilatus, wat beslis het om Hom vry te laat’ (Luk 23:4,14-16, 20,
22). God se verheerliking van Jesus staan in skrille kontras met die
Jode se verskriklike optrede teen Hom. Petrus spaar die Jode nie, maar hy reken
homself saam met hulle (‘ons vaders’) en onthou sy eie driemaal verloëning van
Jesus. In Hand 2:23 het hy ook reeds verwys na God se plan met sy uitlewering
van Jesus. Pilatus word eerliker in sy beoordeling van Jesus geskilder as die
Jode. As Dienskneg van die Here word Jesus hier voorgestel as God se getroue
Dienskneg, wat God se werk op aarde volbring het met sy kruisdood. As
verheerlikte Here sit Jesus God se werk op aarde voort deur sy gesante.   

3:14 ‘Maar julle het die
Heilige en Regverdige verloën…’ Die ‘Heilige’ verwys na Jesus as God en na sy
toewyding aan sy Vader en die taak wat aan Hom opgedra is. Hy is die enigste
mens wat totaal aan sy Vader toegewyd gelewe het. Die ‘Regverdige’ wys na ’n
lewe wat ooreenstem met God self en met God se geregtigheid, en wat goed en reg
is voor God. Hulle het egter sy Godheid en sy goedheid geloën en gepleit, geëis
(aiteō) dat ’n moordenaar aan hulle geskenk word (charizomai).
Deur hulle versoek om ’n moordenaar het hulle moordenaars van God se
Dienskneg geword. 

3:15 ‘Julle het die Leidsman
tot die lewe doodgemaak…’ Leidsman (archêgos stigter-leier, iemand wat
die weg van die lewe gemaak het en mense daarop lei). Die pad wat Hy geloop het
na die kruis en sy opstanding uit die dood het die pad van ware lewe saam met
God oopgemaak. Hy het ons uit ons sonde en sondeskuld verlos en van ons God se
geliefde kinders gemaak. Maar hulle het Hom doodgemaak. God het Hom egter
daarna uit die dood opgewek as oorwinnaar oor die dood as God se straf op die
sonde (Gen 2:17). Vir die gelowige is die dood nou die deurgang na die
onverganklike onsterflike ewige lewe (1 Kor 15:52-57). Jesus is nou vir elke
gelowige die Brenger van ‘n lewe saam met God (Joh 1:4 sê van die Woord wat
self God is ‘in Hom was lewe, en dié lewe was die lig vir die mense’). Die Jode
het Jesus se lewe en sy dood gesien, maar dat God Hom uit die dood  opgewek het, het die apostels gesien en
is deur Hom aangestel as getuies van sy opstanding (1:8).

3:16  ‘Dit was op grond van geloof in die Naam van
Jesus dat sy Naam hierdie man wat julle sien en ken, sterk gemaak het. Die
Griekse woord vir naam (onoma) word ook figuurlik gebruik vir die
persoon self en vir sy reputasie. Dit gaan hier om die twee apostels en die
lamme se geloof in Jesus as persoon, en dat Jesus hierdie man sterk
gemaak het.

Die apostels en die lamme se
geloof in Jesus is ook ’n geskenk van Jesus aan hulle, wat Hy in hulle
bewerk het. Deur hulle vertroue op Jesus het Hy aan die lamme hierdie volkome
gesondheid (holoklêria) gegee, en dit in almal wat daar saamgedrom het
se teenwoordigheid. Die Jesus wat die Jode doodgemaak het, is hier, en Hy het
aan die apostels en aan die man geloof in Hom geskenk, sodat die man, wat van
sy geboorte af reeds 40 jaar lank lam is, met ’n enkele woord, peripatei!
‘stap rond!’ volkome gesond is.

Twee sake wat vir die hele
kerk deur die eeue waar is, word hier onderstreep: die man is deur God
genees, en die man is genees deur die geloof wat God aan die mens skenk.
Dit is die getuienis van die apostels en is aan die hele skare bewys dat Jesus,
wat hulle laat kruisig het, deur God opgewek is uit die dood. Hy is nou die
Leidsman na die lewe vir elkeen wat in Hom glo. Hebreërs 1:3 sê: ‘Hy hou alles
in stand deur sy magtige woord…’ Efesiërs 2:8: ‘Want uit genade is julle
verlos, deur geloof. En dit kom nie uit julleself nie; dit is die gawe van
God.’  1 Petrus 1:21 ‘Deur Hom (Christus)
glo julle in God wat Hom uit die dood opgewek het en heerlikheid aan Hom gegee
het…’ 

3:17 ‘En nou broers…’ Petrus
maak nou die gevolgtrekking van wat Jesus se genesing van die lam man vir die
skare wat Jesus hier bymekaar gebring het, beteken, en wat hulle te doen staan.
Hy weet dat hulle uit onkunde opgetree het – hulle het geweet dat hulle Jesus
verwerp het en sy kruisiging van Pilatus geëis het, maar het nie die betekenis
daarvan verstaan nie. So ook hulle leiers, die leierpriesters en die
volksleiers (vgl. Jesus se gebed vir hulle, Luk 23:34). Hulle het nie besef dat
Jesus waarlik God is, wat die sonde van die wêreld op Hom kom neem het en die skuld
en mag van sonde van ons kom wegneem het nie (Joh 1:29: Jesus is die Lam van
God wat die sonde van die wêreld wegneem), en dat Hy die Leidsman na die lewe
vir ons is nie. Petrus se gevolgtrekking het ook twee punte: hulle het nie
besef dat Jesus hulle verwagte Messias/Gesalfde is, wat deur God beloof is as
sy verlossingsplan nie; en dat God juis deur hulle verwerping van Jesus, sy
verlossingsplan deurgevoer het nie. Dit maak hulle nie onskuldig aan die
bloed van Jesus nie (Matt 27:25 ‘Laat sy bloed op ons en ons kinders kom’),
maar deur geloof in Jesus as die Leidsman na die lewe, kan hulle ook vergewe
word en die lewe van Hom ontvang (Luk 24:47). 

3:18 Die moord op Jesus, die
Christus/Gesalfde van God, deur die Jode se onkunde, was die vervulling van God
se verlossingsplan vir die wêreld. Jesus se weg van lyding as God se Gesalfde
(Messias) het God deur die mond van al die profete vooruit laat verkondig
(prokatangellō). So het Jesus ook aan die Emmausgangers gesê (Luk
24:25-27, vgl. Luk 24:46). Van die profete wat sy lyding voorspel het, staan
Jesaja 53 voor in die ry; vgl. ook Sagaria 12:10; Psalms 22; 31; 34; 69).

3:19-20 ‘Bekeer julle…’
(metanoêsate imperatief) die opdrag wys na die verandering van hulle
lewenswyse deur die verandering van hulle denke oor sonde teen God en hoe om
met God versoen te word, hoe hulle verwerping van God se Gesalfde vergewe kan
word deur geloof in die einste Jesus wat hulle gekruisig het. 

‘…en draai terug (epistrepsate)
sodat julle sondes uitgewis kan word, …’ 
Kolossense 2:14 sê: ‘Christus het die skuldbewys met sy aanklagte teen
ons uitgewis en dit vir altyd weggeneem toe Hy dit aan die kruis
vasgespyker het’ daarom roep Petrus die Jode om terug te draai na dié Christus,
wat hulle gekruisig het.  

‘…sodat tye van verkwikking
deur die teenwoordigheid van die Here vir seker mag kom…’ ‘verkwikking (anapsuksis)
verwys na verlossing uit ellende en die herstel van geluk. Dit geskied
vir seker in die teenwoordigheid van die Here, in ’n lewe voor sy aangesig,
wanneer ons sondes uitgewis is deur geloof in Jesus se offer vir ons sonde. 1
Petrus 1:8-11 praat van die heerlikheid wat op Christus se lyding volg, ’n
onuitspreeklike en heerlike blydskap omdat ons deel het aan die doel van
ons geloof, naamlik die verlossing van ons siele.

‘…en Hy vir julle die Messias/Christus mag stuur
wat reeds vir julle toegewys is, naamlik Jesus.’ Hulle verwag nog God se
beloofde Messias om hulle van die Romeinse juk te verlos, maar God het reeds
Jesus as sy Gesalfde vir hulle uitgekies en aangestel. Na Hom moet hulle
terugkeer, dan stuur Hy vir Jesus om by hulle te wees sodat hulle in Jesus
se teenwoordigheid tye van verkwikking beleef, verlos uit ellende en
herstel van geluk.