Die Eerste Brief van Johannes: Die derde vereiste vir kinders van God – weerstaan wêreldgesindheid (4:1-6) (a) Toets die geeste (4:1-3) – Francois Malan

Wêreldgesindheid is hier in die eerste plek ‘n verkeerde lewenshouding; die neiging om aan ‘n gemeenskap te behoort wat nie vir God reg ken nie. Hier gaan dit veral oor ware geloof in God teenoor ‘n valse lering oor God, oor goddelike waarheid teenoor wêreldse dwaling.

In hierdie ses verse word die woord ‘gees’ of ‘geeste’ deurgaans gebruik vir mense wat geïnspireer word òf deur die Heilige Gees òf deur die gees van die wêreld/antichris/duiwel.

4:1 ‘Geliefdes…,’ kort-kort word die lesers in die brief liefdevol aangespreek om hulle dringende aandag vir die volgende saak te vra.

‘… moenie elke gees glo nie,…’ moenie elke mens wat beweer dat hy deur ‘n gees geïnspireer is se woord aanvaar vir die waarheid nie. Dit beteken ook: moenie in die mag van elke gees beland nie. 3:24 het gehandel oor die Gees wat God aan ons gegee het. Hier word gewaarsku dat daar ook vals geeste is, nie die Gees van die waarheid nie, maar leuengeeste (vgl. Ef 6:12).

‘…maar toets die geeste…’ – in 1 Kor 12:10 verwys Paulus na die gawe wat party het om tussen die geeste te onderskei. In 1 Tes.5:21-22 is dit ‘n opdrag vir elke gelowige, soos hier in 1Jn, dat elke gelowige die opdrag het om die egtheid te toets van die mense wat beweer dat hulle deur die Gees gelei word. Elke gelowige het die ‘salwing’ van die Heilige Gees daarvoor (1 Jn 2:20,27).

‘…of hulle van God kom…, – of hulle uit God voortkom en van Hom afhanklik is. Dié wat van die gemeente afgedwaal het, beroep hulle ook op die Gees, en roem oor besondere openbarings van die Gees. Nie alle entoesiasme kom van God af nie (die Griekse woord enthousiasmos beteken om deur ‘n god geïnspireer of in besit geneem te wees). Nie almal wat beweer dat hulle deur die Gees gelei word, word deur die Heilige Gees gelei nie, maar dikwels deur hulle eie gees of deur dwaalgeeste. Die gelowiges moet toets of die gees van God of van die Bose af kom. In 4:2,7 gee Johannes die maatstaf vir die toetsing, nl. die regte belydenis van Jesus, wat sê hulle oor Jesus? en of dit liefde vir mekaar bevorder (3:23).

‘…want baie vals profete het (van ons) uitgegaan in die wêreld in’ – in 2:18-19 is reeds van hulle gepraat en word hulle antichriste genoem, wat uit die gemeente ‘uitgegaan het’ en hulle rug op Jesus en sy gemeente gedraai het, soos Judas wat van Jesus en sy dissipelgroep ‘uitgegaan het’ (Jn 13:30) om Jesus te gaan verraai. Hulle is ‘in die wêreld in’ – die wêreld van ongeloof in Jesus. Dit is die wêreldgesindheid waarvan Johannes hier praat, waarvoor die gemeentes moet oppas (vgl. 2 Tim 4:10). Jesus het gesê: ‘…vals christusse en vals profete sal na vore tree en hulle sal tekens en wonderwerke doen om, indien moontlik, die uitverkorenes te laat afdwaal. Maar julle moet op julle hoede wees…’ (Mk 13:22-23).

14:2 Die toets wat die gelowige onder leiding van die Heilige Gees moet aanwend om die ware inspirasie van die valse te onderskei is die belydenis oor Jesus, dat Hy van God af gekom het en mens geword het – die toets vir onderskeiding van die geeste word in 4:6 met die gelowige se belydenis herhaal , en omring so 4:3-5 se kontraste: waarheidsgetuienis-vals profesie, God/Jesus-duiwel/antichris, God se mense-wêreld se mense.

‘Hieraan ken julle die Gees/gees van God…’ – as ‘die Gees’ na die Heilige Gees verwys sou dit beteken: dit is hoe julle kan herken wie deur die Gees geïnspireer is, of: as ‘die gees’ na die gees van die mens oor God verwys sou dit beteken ‘dit is hoe julle die gees/mens wat van God af kom kan herken. Johannes het skynbaar albei die gedagtes, dat die gees van die mens wat na julle toe kom van God af is, en dat dit ook verwys na die Gees van God wat die mens se gees inspireer.

‘Elke gees wat bely dat Jesus Christus as mens gekom het, is uit God’ – dit gaan daarom dat die persoon wat na jou toe kom die waarheid oor Jesus bely: dat Jesus Chrustus van God af gekom het en mens geword het (letterlik: in die vlees gekom het, soos in Joh 1:14; en 6:51-55 sy vleis eet en sy bloed drink – dat Hy waarlik ‘n swakke mens geword het). Dit word bely teenoor die Grieke wat nie glo dat Jesus ten volle mens geword het nie, en teen die Jode wat nie sy godheid kan aanvaar nie. Die voltooide vorm van die werkwoord ‘gekom het’ impliseer dat Jesus se koms in die verlede steeds deurwerk in die hede. Die Seun van God het ten volle in ons geskiedenis ingetree as die tussenganger tussen ons en die Vader. Dit is nie slegs ‘n geloofsartikel nie, maar wys na ‘n egte persoonlike verhouding met God deur Jesus, en na die gevolg daarvan vir die manier waarop ons lewe.

4:3 Teenoor die persoon wat Jesus (so) bely, stel Johannes: ‘en elke gees wat dit nie van Jesus bely nie, is nie uit God nie…’ Johannes maak ‘n skerp teenstelling tussen waarheid en valsheid. Die valse verdwaalde gelowe in en om die gemeente is ‘n antichristelike opstand teen God. Dit gaan om Jesus self, die regte beoordeling van sy identiteit. Wie Hom nie bely as ewige God wat ware mens geword het nie, bewys dat sy gees nie uit God is nie,

‘…maar is die gees van die Antichris, van wie julle gehoor het dat hy/dit aan die kom is en nou reeds in die wêreld is.’ Dit is die gees wat mense weglei van Jesus af, en daarmee bewys hulle dat hulle nie aan God behoort nie. Al praat hulle hoe vroom oor God. Wie ookal vir Jesus verloën, het vir God verwerp, en daarmee sy verlossing vir die mens (Jn 5:23).

Skrywer:  Prof Francois Malan