Die Groot Geloofswoordeboek: Fundamentalisme

Die Groot Geloofswoordeboek: Fundamentalisme

Die Fundamentalisme gaan van die standpunt uit dat die Bybel die Woord van God is en daarom onfeilbaar moet wees. God is immers onfeilbaar; daarom moet sy Woord dit ook wees. As daar een en­ke­le fout in die Bybel is, word alles onseker; dan kan enige ander deel ook foute in hê en dan is ons van niks meer seker nie; dan kan ons selfs vir God nie meer vertrou nie.

Volgens hierdie standpunt is die teendeel egter waar. Hulle ver­wys na die uitsprake dat die Bybel deur God geïnspireer is (2 Tim 3:16; 2 Pet 1:20-21), en daarom moet alles onfeilbaar wees. (Onder *Inspirasie by Bybel is hierdie tekste breedvoerig be­handel.) Hierdie rigting stel hom dan ten doel om alles wat in die Bybel na verskille of foute lyk, te verduidelik en weg te verklaar.

Vir sommige verskille vind hulle wel verklarings. Volgens Mat­teus genees Jesus ‘n blinde as Hy uit Jerigo uitgaan, maar vol­gens Lukas as Hy naby Jerigo kom. Verklaring: daar is ‘n ou stad en ‘n nuwe stad. As jy uit die oue uitgaan, is jy naby die nuwe.

Verder maak hulle ook baie van die oorskryf van die Bybelse geskrifte. Vir eeue lank was daar geen drukpers nie en is die do­ku­mente oorgeskryf om dit vir ander beskikbaar te stel. Daar­deur kon baie van die verskille/foute ingesluip het wat nooit in die oor­spronklike was nie (in die sogenaamde autografa).

‘n Derde uitweg is om te aanvaar dat ons eenvoudig nie oor die nodige kennis beskik om te verduidelik hoedat ‘n skynbare verskil/fout nie werklik een is nie. In beginsel is dit natuurlik moontlik, minstens wat sommige probleme betref.

Hierdie verklarings lei egter weer tot ander probleme. Kom ons kyk na die tweede een, die foute wat deur die oorskryf van die dokumente gekom het. Hierdie oorspronklike geskrifte is natuurlik almal verlore. Ons het vandag nie meer een enkele geskrif wat oorspronklik deur ‘n Bybelskrywer geskryf is nie. Al wat ons het, is afskrifte, of liewer afskrifte van afskrifte van afskrifte … As die gemeente van Korinte, by wyse van spreke, die brief wou hê wat Paulus aan die Romeine geskryf het, moes hulle iemand stuur wat dit daar in Rome gaan afskryf, of as daar dalk al ‘n bietjie nader ‘n afskrif was – sê in Efese – moes hulle ‘n afskrif van daardie afskrif laat maak. Die oorskryffoute in die Efesekopie sou dus voortgesit word in die nuwe afskrif.

Maar as ons geen oorspronklike geskrifte het nie, het ons ook geen geskrifte wat onfeilbaar is nie. Wat is dan die waarde van hulle hele argument dat die Bybel onfeilbaar is?

Die volgende probleem is dat die apostels nie net hierdie oor­spronklike geskrifte as die Woord van God beskou het nie, maar ook die (onnoukeurige!) *Septuagint, die Griekse vertaling van die oorspronklike Ou-Testamentiese geskrifte. Hulle het dit in die Nu­we Testament aangehaal as die Woord van God. Daarom het ‘n be­langrike kerkvader soos Augustinus geglo dat die Septuagint net soseer geïnspireer is as die *Masoretiese teks, die oorspronklike He­breeuse Ou Testament.

Die apostels se voorkeur aan die Septuagint beteken dat selfs die omvang van die *kanon nie so seker is as wat die mees­te Christene graag glo nie. Die Septuagint was eintlik die vroeë Christene se “By­bel”, maar dit het ‘n hele aantal boeke bevat wat nie meer van­dag in ons Bybel ingesluit is nie. Was hierdie boeke toe on­feilbaar, maar nie meer vandag nie? Was die apostels verkeerd om hier­die boeke as die Woord van God te gebruik? Hulle het duide­lik ‘n rui­mer ka­nonbeskouing gehad as ons. In die Nuwe Testa­ment (Jud v 9, 14) word selfs meer as een keer uit geskrifte aangehaal wat nie eens in die (ruimer!) Septuagint opgeneem was nie, en dit word aangebied as die Woord van God. Die basiese oortuiging van die Fundamentalisme dat ten min­ste die oorspronklike geskrifte woord vir woord deur God in­gegee was en daarom absoluut onfeilbaar is, staar dus ‘n hele paar ernstige pro­bleme in die gesig.

Daar is trouens selfs nog een: Hoeveel mense lees ook maar net die afskrifte van die afskrifte wat ons wel vandag het? Hulle is in Hebreeus en Grieks. Meer as 99% mense lees in elk geval *vertalings van die Bybel, en dié het natuurlik weer hulle eie probleme.

Die Fundamentalisme is dus ‘n moeilike posisie wat in die praktyk baie probleme veroorsaak. Fundamentaliste het groot probleme omdat hulle die Bybel deurgaans letterlik wil opneem. Daar is geen uitdruklike bevel in die Nuwe Testament om nie meer die Sabbat (Saterdag) te hou soos in die Ou Testament voorgeskryf nie. Dit is die oorsprong van ‘n hele groot kerk, die Sewendedagadventiste. Daar is sprake van die hoofbedekking van die vrou wat vrouens laat voel hulle moet hoede dra kerk toe. Daar is sterk uitsprake oor die vrou wat nie mans mag leer nie, vandaar die eeue lange probleem met vroue-predikante. Daar is altyd probleme oor die kinderdoop omdat daar geen direkte bevel of voorbeeld in hierdie verband in die Nuwe Testament is nie.

Tog bevorder hierdie standpunt eerbied vir die Bybel by die mense wat dit aanvaar, en dit is wel belangrik.

Woorde gemerk met ʼn * word elders bespreek.

Outeur: Prof Adrio König