Die Handelinge van die Apostels: Petrus se boodskap (Hand 2:14-42) – Francois Malan

Die boodskap begin met ’n inleiding in
2:14-16 wat aansluit by 2:12-13 se reaksies van die mense; gevolg deur 2:17-21
met ’n reeks aanhalings uit Joël; die Israeliete word aangespreek in
2:22-24,’n Ou Testamentiese aanhaling volg in 2:25-28, ’n direkte beroep word
gedoen op die ‘broers’ in 2:29-31a, ’n aanhaling in 2:31b, ’n direkte boodskap
aan die menigte in 2:32-34a, ’n aanhaling in 2:34b-35, en die hele huis van
Israel word aangespreek in 2:36. Al vier die laaste oproepe tot die gehoor
handel oor Jesus se dood en opstanding. 

Inleiding (Hand
2:14-16)

2:14 Petrus as woordvoerder van die
twaalf (apostels), het sy stem verhef (met ’n luide stem gepraat) en hulle (die
skare) toegespreek (apoftheggomai dieselfde besondere woord wat in vers
4 gebruik is vir die hoë kwaliteit en duidelik geartikuleerde woorde wat die
Heilige Gees aan hulle gegee het; vgl. ook Hand 26:25). Petrus en die elf
ander apostels tree hier na vore. Petrus staan op om te praat om die
belangrikheid van sy boodskap te beklemtoon. Gewoonlik het ’n rabbi gesit en sy
studente geleer.

‘Manne Jode (Mede-Jode) en almal wat
in Jerusalem woon, dit moet julle weet, en luister sorgvuldig na my woorde (rêmata
veral die inhoud van die woorde). Die herhaling ‘weet’ en ‘luister’
beklemtoon die belangrikheid van wat hy gaan sê.

Handelinge het twee sendingpreke
van Petrus voor Jode (hier en Hand 3:12-26) en een voor nie-Jode (10:34-43).
Van Paulus is daar een voor Jode (13:16-41) en twee voor nie-Jode (14:15-18 en
17:22-31).

2:15 Hierdie mense (wat in die
verskillende tale van die verskillende hoorders begin praat het) is nie
dronk soos julle dink nie (hupolambanō soos julle veronderstel,
sonder bewyse of sekerheid). Deur te spot het hulle die ongewone getuienis van
die gelowiges oor ‘die groot dade van God’ betwyfel en as belaglik afgemaak.

Petrus se argument is dat dit nog nie
nege uur in die môre is nie (letterlik ‘ nog nie die derde uur’ na sonop nie).
Tussen nege en tien soggens was die tyd van die môre-offer in Israel, en die
oggendete het daarna gekom.

2:16 Nee, dit is nie die werk van wyn
nie! Dit is die werk van die Gees God. Dit is nie ’n teken van menslike
swakheid en bejammerenswaardigheid nie, maar van God se mag en barmhartigheid.
Want God het dit reeds 500 jaar tevore (ná die Babiloniese ballingskap en die
heropbou van die tempel) deur sy profeet Joël aangekondig. Joël 2:28-32 word
volgens die Griekse vertaling hier aangehaal. Die hele preek van Petrus word ’n
uitleg van die Skrif, veral ook ’n lang aanhaling uit die Psalms van vers 25
af. Joël verwys na die uitstorting van die Heilige Gees veral in die eindtyd
(die derde fase van Jesus se werk). Die beloofde eindtyd het met die
uitstorting van die Heilige Gees aangebreek. Daar word na drie dinge verwys:
God se uitstorting van sy Gees op alle mense; wondertekens in die lug en
op aarde; die koms van die groot stralende dag van die Here. 

Joëlprofesieë wat heenwys na Jesus (Hand 2:17-21)

2:17-18 ‘En dit sal in die laaste dae
gebeur sê God “Ek stort van (apo dui die bron aan) my Gees op
alle mense (sodat) julle seuns en julle dogters sal profeteer (profêteuō
om onder die invloed van die inspirasie van God te praat). Julle jongmense
sal visioene sien (bedags), en julle ou mense sal drome droom (snags – as
openbarings van God). En ook oor die diensknegte en oor die diensmaagde sal Ek
in daardie dae my Gees uitstort’ (die 1983-vertaling maak van diensknegte en
diensmaagde ‘selfs dié wat nie in aansien is nie”). Nie net op die besondere
profete van Israel in die Ou Testament nie, maarop alle mense word die
Gees uitgestort en almal word profete wat God se woord verkondig.

‘In die laaste dae (en tais
eschatês hêmeras)’ – dit is waar die woord eskatologie vandaan kom, die
leer van die laaste dinge. Dit is die aanbreek van die derde tyd, van Jesus
se voortsetting van sy werk op aarde deur die werking van sy Gees in sy
gemeente (Joël 2:1 begin reeds met die dag van die Here wat kom wanneer dié
dinge sal gebeur; (die eerste tyd verwys na die Ou Testament as heenwysing na
Jesus se koms; die tweede na Jesus se tyd op aarde; die derde na Jesus se
voortsetting van sy werk op aarde).

In plaas van Joël se Hebreeuse teks
‘ook oor die diensknegte en diensmaagde’ het die Griekse vertaling ‘my’
ingevoeg, wat Petrus hier aanhaal: ‘Ja, inderdaad (ge) oor my
diensknegte en my diensmaagde sal Ek in daardie dae my Gees uitstort en
hulle sal profeteer.’ Daarmee word ‘julle seuns, dogters, jongmense en ou
mense’ saamgevat as ‘my diensknegte en my diensmaagde,’ sê God.
Hy neem ons ook aan as sy kinders (vgl. Rom 8:14-17). Deur God se Gees
ontstaan die skepping van die nuwe mensheid, soos die Here met die skepping sy
lewensasem in die mens geblaas het (Gen 2:7). 
‘Uitstort’ wys op die oorvloed daarvan (Jes 32:15; 44:3). 

Met sy invoeging van ‘my’ word die
betekenis van die sin verander. Dit is nie meer slawe teenoor die vrye seuns en
dogters nie, maar almal, jonk en oud, is God se diensknegte en sy diensmaagde,
die nuwe volk van God wat die draers is van die gawes van die Gees in die
eindtyd. (Die rabbi’s verwag dat met die eindtyd alle Israeliete profete sal
word). Maar hier het God sy ou volk Israel reeds met sy nuwe volk vervang.
Húlle is nou die volk van die Here met al die voorregte en regte daarvan (vgl.
Gal 3:26-29). Dat hulle nou profeteer bewys hulle verbondenheid aan die Here om
die woord van die Here te verkondig. Dit is wat die mense gesien het
met die wonder van die verskillende tale waarin die groot dade van God se
verlossing bekend gemaak is, en waarmee sommige Jode spot.  

2:19-20 In twee paralelle sinne word
in Joël 2:30-31 verwys na die wondertekens in die lug en op die grond wat die
dag van die Here voorafgaan. Die tekens op die aarde: bloed, vuur, rookwolke
hang saam met oorlog se bloedvergieting en brandstigting met rookwolke wat uit
dorpe en stede opstyg. Die tekens in die lug: die son wat verduister en die
maan wat ’n bloedrooi kleur kry soos die bloed van die oorlog op aarde. Die
voorspelling oor die dag van die Here kom ook voor in Maleagi 4:3; Amos 8:9:
dat die son verduister en daar op dié dag duisternis op aarde is; Jesaja 13:10
verwys na die son, maan en sterre wat op die dag verduister; Jes 34:4 sê:
hemelliggame smelt weg. Petrus haal die voorspelde tekens op die Pinksterdag
aan, as bevestiging van die betekenis van die geweldige rukwind en tonge
soos van vuur.

Joël 2:31 praat van ’n groot en vreeslike
(nōra’) dag. Die Griekse vertaling het groot en wonderlik (epifanê
wonderlik, glorieryk (vir die Hebreeuse ra’a ‘vreeslike’), sodat dit
opvallend en vanselfsprekend is. Niemand sal twyfel oor wat gebeur nie (vgl.
Luk 17:24). Vir mense wat deur hulle geloof en lewe aan Christus verbind is, is
dit ’n dag van vreugde; vir mense sonder Christus ’n vreeslike dag van oordeel.  Die Pinkstergebeure is ’n voorafskouing
van die finale dag van oordeel.

2:21 Hier gaan dit nou oor die werk van God in die laaste dae waarvan die uitstorting van die Heilige Gees deel is. Dán sal elkeen wat die Naam van die Here aanroep gered word. In die Hebreeuse teks word Jahweh (‘Die Ek is’ van Eks 3:15) gebruik, wat deurgaans in die Griekse vertaling as Here (kurios) vertaal is, en so aangehaal word deur Lukas wat Petrus se Aramese preek in Grieks weergee. Daarmee word aangedui dat Jesus God is, soos Joh 1:1-5 sê. Die Naam van iemand dui sy hele persoonlikheid en sy reputasie aan. Hier gaan dit juis om Jesus se sterwe vir ons sonde en sy opstanding tot ’n nuwe soort lewe vir ons om in sy liefde te leef. Hier gaan dit ook nie net oor Israel, soos in Joël 2:32 nie, maar oor ‘elkeen,’ (pas hos an ‘wie ookal,’ soos in die Septuaginta), elke mens wat in Jesus glo sal gered word,’ soos in Romeine 10:12-13 en Galasiërs 3:28-29; vgl. Jesaja 28:16-17a; 1 Korinthiërs 1:2 (sōzō word gebruik vir red uit gevaar en herstel tot veiligheid en welwese; ook vir goddelike verlossing uit sonde en uit die oordeel; en vir genees van siekte. Hier gaan dit veral oor die redding uit die oordeel, maar ook oor die redding van ’n mens se lewe in hierdie bedeling.Hiermee word die aanhaling uit Joël afgesluit.

Skrywer: Prof Francois Malan