Die Handelinge van die Apostels: Timotheus sluit by Paulus en Silas aan (Hand 16:1-5) – Francois Malan
16:1 Van Silisië af stap Paulus en Silas oor die Taurusbergreeks (taurus ‘bul’ in Latyn) waarskynlik deur die Silisiese poorte deur die berge. Die Taurusberge strek van die meer Egirdir in die weste tot in die bolope van die Tigris en Eufraatriviere. Die hoogste punt in die Taurusreeks is 3 756 meters bo seespieël). Na die tog deur die berge bereik hulle eerstens die gemeente in Derbe, waar Paulus se eerste sendingreis gedraai het (14:20-21). Daarna is hulle na die gemeente in Listra, waar Paulus gestenig is en later ouderlinge laat kies het (14:19,21,23).
‘En kyk! ’n dissipel (volgeling van Jesus) met die naam Timotheus was daar’ (vgl. 20:4). Die Griekse naam Timótheos beteken: ‘om God te vereer’ (timáō vereer, Theós God). Die Here gee vir Paulus nog ’n nuwe medewerker wat ’n groot rol in Paulus se lewe gaan speel tot by sy dood (vgl 2 Tim 4:9,19). In 1 Kor 4:17 noem Paulus hom ‘my geliefde en getroue kind in die Here,’ ’n bekeerling van Paulus. Sy ma was ’n gelowige Joodse vrou (vgl. 2 Tim 1:5 met die naam Eunice (Euníkêi ‘goeie oorwinning’). Hulle het waarskynlik tot bekering gekom tydens Paulus se eerste besoek aan Listra (14:7,20,21) daarom noem Paulus hom sy kind in die Here. Sy pa was egter ’n Griek. Volgens die Joodse reg was ’n gemengde huwelik onwettig (vgl. Deutr 7:3-4 ). Kinders uit so’n huwelik volg die moederlyn as Israeliet en moet daarom besny word as lid van die volk met wie God ’n verbond gesluit het (Gen 17:11).
16:2 Oor die jong man Timotheus se lewe en sy getuienis oor Jesus is daar getuig deur die gemeentes in Listra en Ikonium wat hom geken het.
16:3 Paulus wil die jongman as medewerker saamneem op sy reis, maar sien tog ’n probleem wat kan opduik in sinagoges waar Paulus gaan preek. Veral in Listra en Ikonium was dit bekend dat Timotheus nie deur sy Griekse pa laat besny is nie, wat ’n hindernis sou wees in sy getuienis teenoor die Jode (vgl. bv. die oproer toe die Jode in Jerusalem gedink het Paulus het die onbesnede Efesiër Trofimus in die tempel ingebring en so die heilige plek ontheilig; Hand 21:28-29). Al was dit teen Paulus se oortuiging (vgl. Gal 5:2,11), het hy die aanpassing gemaak (vgl. Paulus se getuienis in 1 Kor 9:20: ‘Want hoewel ek vry is van almal, het ek almal se slaaf geword, om soveel mense as moontlik te wen. Vir die Jode het ek soos ’n Jood geword, om Jode te wen; vir diegene onder die wet – al staan ek self nie onder die wet nie – om diegene onder die wet te wen….’). Vir sy ander medewerker Titus, wat nie ’n Jood was nie, maar ’n Griek wat gelowig geword het, het Paulus nie laat besny nie (Gal 2:3); vgl. 1 Kor 9:21,23: ‘Vir diegene sonder die wet, het ek iemand sonder die wet geword – al is ek nie sonder die wet van God nie – om hulle wat sonder die wet is, te wen…Dit alles doen ek ter wille van die evangelie, sodat ek ook daarin mag deel.’
16:4 Paulus en Silas en Timotheus besoek die gemeentes wat op die vorige sendingreis gestig is. In die gemeentes hou hulle die reëls (dógmata) voor waarop die vergadering in Jerusalem besluit het, nl. om weg te bly van afgodsoffers en die gepaardgaande hoerery, en die Noagitiese reëls in Genesis 9:4 wat impliseer dat ’n mens nie bloed sal eet nie en nie van wat verwurg is sonder bloedlating nie. Dit is die enigste vereistes. Die besnydenis en onderhouding van die wet van Moses word nie van die gelowiges verwag nie, slegs geloof in die Here Jesus as Verlosser. Silas is destyds juis deur die vergadering afgevaardig om die geskrewe reëls mondelings te bevestig (15:27). Van die gemeentelede word verwag om die vereistes te onderhou wat die vergadering onder leiding van die Heilige Gees opgestel het. Dan sal hulle goed doen in die oë van die Here (15:28-29).
16:5 Met hulle besoeke aan die gemeentes is die gelowiges in hulle geloof in die Here Jesus versterk en het die getalle van die lidmate in elke stad daagliks vermeerder onder die seënende hand van die Here wat die mense oortuig het deur die prediking van die drie sendelinge. Lukas noem kort-kort die groei van die gemeentes (Hand 2:41,47; 4:4; 5:14; 6:7; 9:31,35,42; 11:21; 12:24; 14:1). Dit is ’n opsomming van die werk tot hier toe. Van hier af word nuwe sendingvelde onder die leiding van die Heilige Gees betree vir die uitbreiding van die Here se koninkryk tot in die suide van Griekeland.
Skrywer: Prof Francois Malan