Die teleologiese argument vir die bestaan van God (6)

Die teleologiese argument vir die bestaan van God (6) – Gerhard van Rooyen

Kan die wetenskap god se bestaan bewys?

Dawkins (2006: 31) definieer God (die God hipotese soos hy dit noem) soos volg: “there exists a super-human, supernatural intelligence who deliberately designed and created the universe and everything in it, including us. ” Hy sê dan dat sy boek (The God Delusion) die volgende alternatiewe standpunt stel:

“This book will advocate an alternative view: ‘any creative intelligence, of sufficient complexity to design anything, comes into existence only as the end product of an extended process of gradual evolution.’ Creative intelligences, being evolved, necessarily arrive late in the universe, and therefore cannot be responsible for designing it. God, in the sense defined, is a delusion; and, as later chapters will show, a pernicious delusion.”

Onderliggend aan die agenda van sy boek is die omvattende geloof dat die wetenskap die bestaan van God weerlê het (McGrath 2007: 13). Die evolusionêre proses, volgens Dawkins, laat geen moontlikheid vir God se bestaan nie. Alles wat ‘n vroeëre geslag verduidelik het deur ‘n appèl op ‘n Goddellike skepper kan geakkommodeer word binne ‘n Darwinistiese raamwerk. Daar is geen rede om in God te glo na Darwin nie (McGrath 2006: 26). Dawkins stel Darwinisme voor as die intellektuele superhoofweg wat noodwendig lei tot ateïsme (McGrath 2006: 30). Die vraag wat ‘n mens noodwendig moet vra na aanleiding van bogenoemde is of dit inderdaad so is dat die wetenskap noodwendig tot ateïsme lei? Kan die wetenskap hoegenaamd die bestaan al dan nie van God bewys? Michael Poole het die volgende oor die aspek te sê: “Some people have demanded ‘scientific proof that God exists’ ; an odd request since science only deals with the natural world and God is not a material being. Religion however, includes questions as to whether there is anything other than the natural world (i.e. God), to which the natural world owes its existence; and it is no

use going to science, the study of the natural world, to find out if there is anything other than the natural world. So Richard Dawkins’ reassertion in The God Delusion , that God is ‘a scientific hypothesis’ , has a strange ring to it, as did his earlier claim …….that he pays ‘religions the compliment of regarding them as scientific theories’. It might be asked what professional philosopher would support such a claim?” (Poole 2007:90-91).

Die fundamentele vraagstuk waarmee die wetenskap gekonfronteer word is hoe om sin te maak van ‘n hoogs komplekse veelkantige en multigelaagde werklikheid (McGrath 2007: 14).  Wetenskapsfilosowe het hieroor al baie besprekings gehad. Die natuurlike wetenskap is afhanklik van induktiewe argumente wat beteken dat getuienis opgeweeg moet word en waarskynlikhede in ag geneem moet word. Dit kan nie bewyse daarstel nie. Kompeterende verduidelikings kom op elke vlak van menslike pogings voor om die wêreld te verduidelik – van die detail van kwantum meganika tot die uiteindelike vrae van betekenis soos Karl Popper dit gestel het (McGrath 2007: 14). Dit beteken dat die groot vrae van die lewe (wat ook sommige wetenskaplike vrae insluit) nie met enige graad van sekerheid beantwoord kan word nie. Enige gegewe stel waarnemings kan verduidelik word deur ‘n aantal teorieë. Die vraag wat dan ontstaan is die volgende: Watter kriteria kan gebruik word om te besluit tussen die verskillende teorieë – veral as hulle empiries ekwivalent is? Die gevolgtrekking is dat die groot vrae onbeantwoord bly. Daar kan geen wetenskaplike bewyse wees vir die uiteindelike vrae nie. Of ons kan hulle nie beantwoord nie of dit moet op ander gronde as die

wetenskap beantwoord word (McGrath 2007: 14).

Die wetenskaplike metodes is nie in staat om ‘n beslissende oordeel te vel oor die vraag of God bestaan al dan nie (McGrath 2005:53). Volgens McGrath neem die wat glo dat dit wel die bestaan van God kan bewys of nie, die wetenskaplike metode buite sy wettige grense en loop hulle die risiko om die metode te diskrediteer. Sommige bioloë (soos Francis S. Collins, die direkteur van die Menslike Genoom Projek) argumenteer dat die natuurlike wetenskappe ‘n positiewe vermoede skep van geloof terwyl ander (soos die evolusionêre bioloog, Stephen Jay Gould) aandui dat dit negatiewe inplikasies vir teïstiese geloof het. Niks word egter na enige kant toe bewys nie (McGrath 2005: 53).

In 1880 het T.H. Huxley (wat in dieselfde tyd as Charles Darwin geleef het) reeds gesê dat die vraag na God se bestaan nie op grond van die wetenskaplike metode bevestig kan word nie. Hy sê die volgende in die verband:

“Agnosticism is of the essence of science, whether ancient or modern. It simply means that a man shall not say he knows or believes that which he has no scientific grounds for professing to know or believe … Consequently Agnosticism puts aside not only the greater part of popular theology, but also the greater part of anti-theology.” (Mcgrath 2005:53-54).

In ‘n resensie van die boek Darwin on Trial deur Phillip E. Johnson, skryf die resensent, Stephen Jay Gould, die volgende na aanleiding van Johnson se bewering dat Darwinisme ‘n naturalistiese filosofie is wat inherent gekant is teen godsdiens:

“But this is the oldest canard and non sequitur in the debater’s book. To say it for all my colleagues and for the umpteenth millionth time (from college bull sessions to learned treatises): science simply cannot (by its legitimate methods) adjudicate the issue of God’s possible superintendence of nature. We neither affirm nor deny it; we simply can’t comment on it as scientists. If some of our crowd have made untoward statements claiming that Darwinism disproves God, then I will find Mrs. McInerney and have their knuckles rapped for it (as long as she can equally treat those members of our crowd who have argued that Darwinism must be God’s method of action). Science can work only with naturalistic explanations; it can neither affirm nor deny other types of actors (like God) in other spheres (the moral realm, for example).” (Gould 1992: 93).

Gould gaan voort in die volgende paragraaf van sy resensie as hy sê:

“Either half my colleagues are enormously stupid, or else the science of Darwinism is fully compatible with conventional religious beliefs – and equally compatible with atheism, thus proving that the two great realms of nature’s factuality and the source of human morality do not strongly overlap.” (Gould 1992: 93).

Gould maak dit hier baie duidelik dat Darwinisme nie die bestaan van God kan bewys of ontken nie. Die wetenskap kan dus nie alles verduidelik nie, soos wat Dawkins wil hê ons moet glo nie. Wetenskaplike teorieë kan nie “die wêreld verduidelik” nie – dit kan slegs die natuurverskynsels in die wêreld verduidelik (McGrath 2007: 16). Vrae wat buite die normale trefwydte van die wetenskaplike metode lê, is byvoorbeeld die vraag of daar ‘n doel in die natuur is. Dawkins beskou dit as ‘n non-vraag, al is dit ‘n heeltemal legitieme vraag vir enige mens om te vra (McGrath 2007: 17). McGrath (2007: 17) verwys na twee wetenskaplikes, Max Bennett en Peter Hacker, wat aandui

dat die natuurlike wetenskappe nie in ‘n posisie is om kommentaar te lewer op die vraag nie – as hulle metodes reg toegepas word. Die vraag lê volgens hulle buite die trefwydte van die wetenskaplike metode. McGrath verwys ook na Sir Peter Medawar, ‘n Oxfordse immunoloog wat die Nobelprys vir medisyne verower het, en wat ‘n selferkende rasionalis is wat die volgende te sê het:

“That there is indeed a limit upon science is made very likely by the existence of questions that science cannot answer, and that no conceivable advance of science would empower it to answer … I have in mind such questions as:

• How did everything begin?

• What are we all here for?

• What is the point of living?

Doctrinaire positivism – now something of a period piece – dismissed all such questions as nonquestions or pseudoquestions such as only simpletons ask and only charlatans profess to be able to answer” (Soos aangehaal in McGrath 2007: 18).

Die feit dat die wetenskaplike metode nie die vraag na God se bestaan kan beantwoord nie, beteken egter nie dat ‘n mens nou irrasioneel moet optree om daarmee te handel nie. Dit beteken eenvoudig dat die bespreking na ‘n ander vlak moet verskuif waar ander kriteria of getuienis en argumente gebruik moet word. Dit is ongelukkig presies wat Dawkins doen deur sy nie-wetenskaplike argumente waardeur hy ateïsme probeer propageer (McGrath 2005: 56) . Die wetenskaplike metode alleen kan nie die vraag na God se bestaan uiteindelik beantwoord nie, selfs al sou dit belangrike bydraes tot die debat kon lewer. (McGrath 2005: 56-57)

Outeur: Gerhard van Rooyen