Ek cope nie meer nie: Glo in jouself – Jan van der Watt
Moenie die hele tyd ander blameer nie
God het jou nie ’n keuse gegee of jy moet lewe of nie. Jy is nou maar eenmaal hier. Jou keuse is egter wat jy met hierdie lewe wil maak en hoe jy dit wil leef. Elkeen van ons leef in ’n wêreld waaraan hy self gebou het. Ons wil dikwels nie aanvaar dat die mislukkings en ons ongelukkigheid baie met onsself en ons eie houding te doen het nie. Min van ons blameer onsself voordat ons alle ander moontlikhede uitgeput het. Die persoon wat die hele tyd ander blameer vir sy probleme het nog nie eers sy opvoeding begin nie; wie bereid is om homself te blameer begin om te leer; wie egter niemand blameer nie, maar eerder na ’n oplossing soek, het geleer.
Kyk op ’n gebalanseerde wyse na jouself en ander
’n Mens ontwikkel nie swak oë as jy na die positiewe sy van die lewe kyk nie. Dit is ook nie verkeerd om na jou eie positiewe punte te kyk, in jouself te glo en daardie punte te ontwikkel nie. Dit is bloot om die talente wat die Here jou gegee het te erken en daarmee te woeker. Die sielkundige, Abraham Mas-low, onderskei tussen vyf vlakke van menslike behoeftes. Dit kan so voorgestel word:
Fisieke behoeftes (kos, water, slaap, suurstof)
Veiligheids-behoeftes (blyplek, stabiele omgewing)
Behoefte aan liefde en om te behoort (ondersteuning en aanvaarding van ander)
Selfbeeld-behoeftes (selfrespek, gevoel dat jy in beheer is)
Behoefte om jouself te aktualiseer (vervulling van jou potensiaal en drome)
Volgens Maslow vloei hierdie dinge inmekaar. Sonder kos kan jy nie jou potensiaal vervul nie, maar al eet jy genoeg en het jy nie drome nie of jy voel dat jy nie in beheer is van jou lewe nie, is jy ook maar in die moeilikheid. Dit help nie jy presteer mooi, maar jy voel jou omgewing is onveilig nie. Om emosioneel stabiel te voel moet al vyf hierdie behoeftes in balans wees.
Dit kan gebeur dat ’n ma vir ’n kind genoeg kos gee, maar sy terroriseer hom op geestelike vlak. Die kind moet byvoorbeeld die hele tyd hoor hy is nie goed genoeg nie, of moet beter presteer. Wat die ma nie besef nie, is dat sy besig is om haar kind emosioneel af te breek deur hom nie ook emosioneel goed te versorg nie. Die kind sal dan nooit regtig gelukkig wees nie en die hele tyd voel daar kom iets kort. Om dan daardie gevoel dat hy nie cope nie te probeer wegkry, probeer die kind dikwels allerhande dinge waarvan die ouers baie keer nie hou nie, soos om stout of rebels te wees, te begin rook of selfs dwelms te gebruik. Onthou dat om te voel jy máák dit (ook as kind) en jy word aanvaar, is volgens Maslow ’n basiese behoefte soos kos. Net soos die kind op die yskas toesak as hy honger is, net so gaan soek die kind na dinge wat hy dink hom beter sal laat voel as hy voel dat hy nie cope of aan verwagtinge voldoen nie.
En dit gebeur nie net met kinders nie. Grootmense is ook geneig om mekaar af te kraak, veral in die huwelik. Hulle laat mekaar maklik verstaan dat hulle eintlik nie moes trou nie, want die ander een is nie goed genoeg nie. Hy maak haar nie gelukkig nie en sy is ’n swak huisvrou … en so bombardeer hulle mekaar. Sy sit sy ontbyt elke oggend dikmond neer en hy baklei die hele tyd. Om nie geestelik na mekaar te kyk nie is so goed as om mekaar se kos die hele tyd van die tafel af weg te vat. Jy honger daardie persoon uit tot op ’n punt waar die emosionele las te swaar raak.
Skrywer: Prof Jan van der Watt