Gebruike en Gewoontes in die Bybel: Die Oppas van Skape en Bokke(4) – Hennie Stander
Die skaapkraal
Die eienaars van ‘n paar kuddes vee het dikwels een skaapkraal naby die huis van een van die eienaars gebou. Dit was sonder enige dak en die mure van die kraal is gemaak deur klippe, wat in die omgewing opgetel is, opmekaar te stapel. Soms is dorings op die bopunt van die mure gesit. Die kraal het net een ingang gehad en meer as een kudde kon in so ‘n skaapkraal geherberg word. Nogtans het die skape nie deurmekaar geraak nie aangesien elke herder sy eie skape geken het. Die kraal het beskerming gebied teen wilde diere, maar ook teen diefstal. Die herder het by die skape geslaap om hulle op te pas. Omdat die kraal sonder ‘n dak was, het diewe en rowers nie van die ingang gebruik gemaak nie, maar sommer oor die mure geklim (Johannes 10:1-3). Hulle het die skape gesteel en geslag (Johannes 10:10).
‘n Skaapkraal van klip naby Berg Nebo, Jordanie.
Tydens die warmer seisoene het die herders hulle vee snags nie huis toe geneem nie. Die herder het bloot sy skape op ‘n veilige plek bymekaar gemaak en in die oop veld by hulle wag gehou (Lukas 2:8). Tog het hulle ook in die veld krale gebou. Veral ‘n grot het goeie skuiling gebied en dikwels is daar ‘n halfmaanvormige muur voor die bek van die grot gebou om ‘n ingeslote ruimte voor die grot te vorm. Dit was blykbaar na so ‘n grot waarheen Koning Saul gegaan het om te ontlas (1 Samuel 24:3). Indien daar geen grot in die nabyheid was nie, is die klipomheining bloot in die oopte gemaak. Die herder moes heeltyd by die kleinvee bly ten einde hulle te beskerm. Dit was ‘n veeleisende werk en Jakob self vertel dat die hitte horn bedags verrinneweer het en snags die koue en dat by dikwels nie kon slaap nie (Genesis 31:40). Juis daarom het hulle ook tente gehad wat hulle kon opslaan (Hooglied 1:8).
Die goeie herder
Om in die. eensaamheid jou tyd met die skape en die bokke deur te bring, het noodwendig tot gevolg gehad dat daar ‘n noue band tussen die herder en sy skape ontstaan het. Die herders het hul skape so goed geken dat hulle onmiddellik geweet het wanneer die skape iets makeer het of hulp nodig gehad het. Jesus het gesê dat Hy as Goeie Herder ook sy eie skape goed ken (Johannes 10:14a). Sy skape ken egter ook vir Horn (Johannes 10:14b) met die gevolg dat wanneer Hy hulle roep, hulle op sy roepstem reageer (Johannes 10:4-5).
Omdat die herders die kuddes so goed geken het, was hulle in staat om die skape in die verskillende kuddes in te deel indien hulle verantwoordelik was vir die kuddes van meer as een eienaar. Dit het hulle in staat gestel om die skape aan hul regte eienaars terug te besorg. Jakob het drie verskillende troppe kleinvee by die put sien lê wat gekom het om daar water te drink. Daar was ‘n groot klip op die bek van die put en as al die veewagters eers bymekaar was, het hulle die klip van die opening weggerol sodat die diere kon drink (Genesis 29:1-3). In Johannes 10:16 sê Jesus dat “Hy ook ander skape het wat nie aan hierdie kraal behoort nie”. Met hierdie woorde verwys Jesus waarskynlik na die yolk Israel. Hy sê dus dat Hy volgelinge het wat nie tot die Joodse nasie behoort nie. Na Jesus se bediening op die aarde het die Kerk egter ‘n heenkome gebied vir alle volkere.
Dit was die herders se taak om die skape te laat wei (Esegie134:2; Johannes 21:15 ev). Die skape is bymekaar gehou deur hulle te roep of deur hulle in die regte rigting te stuur met behulp van ‘n klippie uit die slinger. Soms is ook herdershonde gebruik (vgl Job 30:1). Die herders het nooit die kuddes aangejaag nie, maar hulle het eerder voor die kudde uit geloop en dan het die kudde hul gevolg (Psalm 23:2-3). Die honde het agter die kudde geloop om toe te sien dat die skape byhou en nie afdwaal nie, en ook dat hulle nie deur diere aangeval word nie. In Jesaja 52:12 word die besondere posisie van die Here teenoor die yolk Israel uitgespel. God lei hulle nie slegs aan die voorkant nie, maar terselfdertyd vorm Hy hulle agterhoede.
Jakob het sy kennis van die teling van vee op die proef gestel. Hy het wel geweet dat sterk ooie sterk lammers voortgebring het, en dat swak ooie swak lammers voortgebring het (Genesis 30:41-42). Hy het egter nie besef watter rol oorerwing speel in die bepaling van die kleur van die wol van die skape nie (m.a.w. dit wat bepaal het of die skape wit, gevlek, bont of gestreep sou wees nie). Jakob het geglo dat die omgewing ten tye van konsepsie verantwoordelik was vir die kleur van die vee (Genesis 30:37 ev). Hiermee het hy uitdrukking gegee aan die wydverspreide geloof van daardie tyd dat ‘n visuele indruk van die moeder groot invloed kon uitoefen op die uiterlike voorkoms van die vrug van haar skoot. Gelukkig vir Jakob het God sy onkunde oor die hoof gesien en het Hy verseker dat reg en geregtigheid geskied. So het Jakob dus tog die beste skape gekry ondanks die feit dat hy aan die kortste end getrek het wat betref die ooreenkoms tussen horn en Laban (Genesis 31:5-9).
Oorblyfsels van die Bad van Betesda. In die Bybelse tyd is skape hierin gebad.
Die feit dat ‘n herder sy kudde beskerm en lei, het daartoe aanleiding gegee dat God as die Herder van Israel bestempel is (Psalm 23:1; Psalm 80:2; Jesaja 40:11; Jeremia 31:10; Esegiël 34:12). Dit is dus geensins verbasend dat ook Jesus as die Goeie Herder bestempel is nie (Johannes 10:1-16).
Skrywer: Prof Hennie Stander