Gebruike en Gewoontes in die Bybel: Insameling van Voedsel(2) – Hennie Stander

Ons lees vroeg reeds in die Bybel dat dit vir die Israeliete baie lekker was om vis te eet (Numeri 11:5). Nogtans, in die Ou Testamentiese era, was die Jode in ‘n hoë mate deur land omring met die gevolg dat die yang van vis nooit so ‘n prominente rol in hul daaglikse lewe ingeneem het soos in die Nuwe Testamentiese era nie. Verder was die See van Galilea, wat in talle van die Nuwe Testamentiese verhale rakende vis­vangs figureer, in die noordelike deel van Israel geleë_., en op hierdie stadium was dit nog baie onbelangrik.. Die Israeliete het soms wel ook skepe gehad. So lees ons dat Koning Josafat skepe gebou het waarmee by goud wou gaan haal in Ofir, maar dat hierdie skepe in Esjon-Geber skipbreuk .gely het (1 Konings 22:49). Die Filis­tyne het van Siprus gekom en moes dus oor die see gekom het en die Fenisiërs was ‘n seevarende nasie, maar nogtans lees ‘n mens nie veel van visvangs nie.

In die tyd van die Nuwe Testament, egter, was die vang van vis ^‘n ontwikkelde bedryf, en hierin het die See van Galilea ‘n belangrike plek ingeneem. In Jesus se tyd was daar rondom hierdie see ‘n hele klomp stede en talle mense daarin was vissers van beroep.

Visvang is vandag nog ‘n belangrike aktiwiteit in Israel

Wanneer ‘n mens vandag kyk na die landelike gebied van Galilea, is dit nogal moeilik om te glo dat die See met groot stede omring was met strookontwikkeling daartussen en dat Jesus dit soms moeilik gevind het om ‘n afgeleë plekkie te vind waar by kon rus weg van die mense af. Petrus; Andreas, Jakobus en Johannes was nie noodwendig arm nie. Inteendeel, hulle het gedeel aan ‘n florerende visindustrie. Die Dooie See het egter nooit tot ‘n visvanggebied ontwikkel nie. Dit is omtrent vierhonderd meter onder seespieël en die hoeveelheid water wat verdamp is byna presies dieselfde as die hoeveelheid wat weer invloei. Dit bring dus mee dat die water al hoe meer versadig raak met chemiese soute. Slegs in ‘n baie^– beperkte gebied waar die vars. water in die Dooie See inloop sal ^‘n mens nog vis kan vind.

Daar was hele aantal maniere waarop die vis gevang is, en wel soos volg:

Lyn en hoek

Uit afbeeldings wat in Assirië en Egipte gevind is, blyk dit dat ‘n lyn en hoek gebruik is om vis mee te vang. Blykbaar was visstokke nog onbekend. Jesaja vertel hoe die waters van die Nylrivier sal opdroog as deel van God se oordeel (Jesaja 19:5-8) en dan vervolg by “en die vissers sal kla, en almal wat hoeke in die Nyl uitgooi, sal rou bedrywe.” Maar ons het ook ‘n Nuwe Testamen­tiese voorbeeld hiervan naamlik toe Jesus vir Petrus beveel het om ‘n vis te gaan vang en om die stater, wat by in die vis se bek sou kry, te neem om die tempelbelasting te betaal (Matteus 17:24-27). Jesus het toe gesê: “. . . gaan na die see toe, gooi ‘n hoek uit en neem die eerste vis wat opkom …”

Die harpoen

God het vir Job gevra hoe ‘n mens te werk moet gaan indien jy die (Nyl)krokodil wou vang, en Hy sê onder andere: “Kan jy sy vel vol skerp ysters steek, en met ‘n vissersharpoen sy kop?” (Job 40:26). Die mans het snags met die bote uitgegaan terwyl hulle ‘n lantern oor die boeg van die boot gehou het. Wanneer die visse hul verskyning gemaak het, aangetrek deur die lig, is hulle met spiese of harpoene van die boot of deurboor.

Die werpnet

Die werpnet was ‘n ronde net van omtrent vyf meter in deursnee met gewiggies wat aan die buiterand daarvan vasgemaak is. ‘n Lang tou is aan die middelpunt van die werpnet vasgemaak. Die visserman het met hierdie net in die vlak waters geloop en dit met ‘n wye boog oopgegooi. Die gewiggies aan die net het dit laat sink en dan het die net as’t ware om die visse gevou. Die visse was dus vasgevang aan die binnekant van die net. Vervolgens is die net na die oewer toe gesleep. Petrus en Andreas was besig om met so ‘n werpnet vis te vang toe Jesus hulle geroep het om Sy dissipels te word (Matteus 4:18-20). Dit is baie duidelik uit genoemde verhaal dat hierdie twee broers besig was om in die vlak water vis te vang, want ons sien dat Jesus sommer van die oewer af met hulle gepraat het. Soms is werpnette van die bote af gebruik en dan is dit deur die vlak waters na die oewer toe gesleep.

‘n Visserman gooi ‘n werpnet in vlak waters om ‘n skool visse te vang

Die treknet

(Esegiël 26:5; Habakuk 1:15; Lukas 5:4). Die treknet was omtrent vier meter breed en tot tweehonderd meter lank. Dit is net soos ‘n heining in die water laat hang met dobbers wat dit laat dryf het. Gewiggies wat onderaan die net vasgemaak was, het dit vertikaal gehou. Die net se een punt is aan een boot vasgemaak terwyl ‘n tweede boot met die ander punt weggevaar het totdat die net styf gespan het. Die twee bote, met die net tussen hulle, het vir ‘n sekere afstand deur die meer gevaar en daarna het hulle die net strand toe gesleep. ‘n Ander metode was om net een boot te gebruik wat in ‘n baie groot sirkel met die net gevaar het. Die twee punte van die net is vervolgens bymekaar gevat en weer eens is die net strand toe gesleep. Met so ‘n werpnet is absoluut alles gevang wat onder die net was tot op die bodem van die see. ‘n Mens was dus verplig om die goeie visse van die onbruikbares to skei nadat die treknet tot op die strand gesleep is.

Die bote wat vir visvangs gebruik is, was nie baie groot nie, maar dit kon maklik tien tot twaalf persone neem. Dit was dus groot genoeg vir Jesus om met sy dissipels daarop te kon uitgaan. ‘n Mens kon ook in die agterstewe slaap (Markus 4:38). Die bote is voortgedryf deur roeispane en wind. In laasgenoemde geval is ‘n driehoekige seil aan ‘n houtstut aan ‘n sentrale mas opgehang sodat dit gedraai kon word. Die boot se stuur, of roer, was aan die agterkant. Twee mense kon dit hanteer en die bote het dikwels saam in pare gevaar.

Omdat die bote nie baie groot was nie, was hulle baie kwesbaar in stormweer. Die See van Galilea is ongeveer tweehonderd meter onder seespieël en word deur heuwels omring. In die warm somer verdamp die water. Wanneer die vertikale lugstroom in aanraking kom met koeler lug van die Middellandse See, is daar ‘n groot onstuimigheid en steek daar ‘n onverwagte storm op. Dit is moontlik wat gebeur het toe die dissipels in ^‘n skielike storm op die see beland het (Markus 4:35-41). Wanneer die wind gaan lê, word die meer gou weer kalm omdat dit nie baie groot is nie (ongeveer twintig kilometer lank en tien kilometer op die breedste plek).

Baie tyd is bestee aan die instandhouding van die nette. Wanneer daar klaar visgevang is, is die nette uitgespoel (Lukas 5:2), op die strand oopgesprei en drooggemaak (Esegiël 26:5) en die stukkende plekke in die nette is heelge­maak (Matteus 4:21).

Die visdorpies van Galilea in die Bybelse tye. Storms kon skielik vanuit die omringende heuwels oor die meer opsteek

Skrywer:  Prof Hennie Stander