Gebruike en Gewoontes in die Bybel: Landbou(5) – Hennie Stander
Oestyd
Die vlas is in Maart en April geoes deur die stingels daarvan met ‘n skoffel teen die grond of te sny. Sodra dit afgehandel is, was die gars gereed om geoes te word. Die koring is afgesny met ‘n sekel-‘n halfmaanvormige werktuig, met ‘n skerp snykant aan die binnekant, wat in die hand gehou word. In die vroeë tye is die implement van hout gemaak, of selfs van ‘n groot kakebeen van ‘n dier, terwyl vuurklippies al langs die binnekant geplaas is om ‘n snykant te vorm. In latere jare is metaalsekels gemaak (Jeremia 50:16; Joel 3:13).
Die stingels is dikwels hoog bo afgesny terwyl die res van die plant vir weidoeleindes in die grond gelaat is. Die koringare wat afgesny is, is in gerwe gebind (Genesis 37:7; Psalm 129:7) en op donkies (Genesis 42:26-27) of op ‘n wa gelaai om weggeneem te word sodat dit gedors kon word. Gewoonlik het ‘n hele groep snyers saam op een land gewerk. Hulle het egter nooit die hoeke van die lande afgeoes nie omdat dit vir die armes gelaat moes word (Levitikus 23:22). Verder is die armes ook toegelaat om agter die snyers aan te loop om te kon optel wat die snyers moontlik laat val het (Deuteronomium 24:19-22). Die verhaal aangaande Rut speel juis teen so ‘n agtergrond af. Die eerste dag wat sy op Boas se land are gaan optel het, het dit wat sy opgetel het, nadat sy dit uitgeslaan het, byna dertien kilogram geweeg (Rut 2:17).
‘n Arabiese vrou sny koring of met behulp van ‘n sekel in haar hand.
Die koring was al baie droog wanneer dit geoes is en dan was daar groot gevaar van brand (sien Eksodus 22:6). Hierdie gevaar is dikwels in oorlogstye deur die vyand uitgebuit omdat hulle daardeur onder andere hul vyand van belangrike lewensmiddele kon beroof (sien Rigters 6:1-6; 15:4-5).
Dorsery
Die koring en die kaf is eers op die dorsvloer van mekaar geskei. Enige harde kompakte oppervlakte kon as ‘n dorsvloer dien. Soms is ‘n gladde rotsoppervlak gebruik. Ander kere weer is ‘n stuk grond. herhaaldelik met klei bedek en vasgetrap om op so ‘n wyse ‘n harde–oppervlakte to vorm. Die boer het sy graan na so ‘n dorsvloer geneem om dit daar te dors. Hy was dan egter ook verplig om dwarsdeur die nag by sy graan wag te hou en ons lees dat Boas by die dorsvloer geslaap het – moontlik om diefstal te voorkom (sien Rut 3). Vender lees, ons ook in die Skrif van die dorsvloer van Nakon (2 Samuel 6:6 ev) en van Arauna (2 Samuel 24: 18-25).
In die geval van klein hoeveelhede koring, is die koring gewoonlik gedors deur dit met die hand of met ‘n dorsstok (‘n Lang buigsame stok) te slaan. Dit is ook die proses wat Rut gebruik het (Rut 2:17). Gideon het dieselfde gedoen toe by die klipbodem van ‘n parskuip gebruik het (Rigters 6:11). .
Die ander metode om graan te dors was met behulp van beeste of osse. ‘n Paar beeste is aanmekaar gejuk en die juk is dan aan ‘n regop paal in die middel van die dorsvloer vasgemaak. Hulle is deur iemand al in. die rondte voortgedryf, en hulle hoewe het dan die res gedoen (vgl Hosea.10:.11), Die Wet het bepaal dat osse nie gemuilband moes wees wanneer hulle graan dors nie sodat hulle kon eet wanneer hulle wou (Deuteronomium 25:4). In die Nuwe Testament word daar juis na hierdie beginsel terugverwys wanneer daar aangevoer word dat bedienaars van God se Woord wel toegelaat is om van die opbrengs van hul bediening te leef (1 Korintiërs 9:-7-9; 1 Timoteus 5:18).
Op ‘n later stadium is die dorsslee ontwerp wat die osse agter hulle aan gesleep het soos wat hulle dit met ‘n ploeg sou doen. So ‘n slee is van lang planke hout gemaak wat langs mekaar geplaas is. Onderaan die bodem van die slee is daar dan skerp tande van klip, metaal of basalt vasgemaak wat die graan stukkend gesny het (vgl. Job 41:21). Die dorsslee is heen en weer oor die graan getrek en dit was ‘n veel gouer manier om die werk gedoen te kry. In Jesaja 41:15 word daar juis na so ‘n skerp en ‘n ruwe dorsslee met baie tande verwys. Later is selfs ‘n meer gesofistikeerde dorsslee ontwerp waar getande rollers of wiele die graan fyn gekerf het. Die graan het dan deur die strooi tot op die harde oppervlakte geval terwyl die strooi op hierdie wyse opgekap is. Laasgenoemde is dikwels as voer vir die vee gebruik.
Koring word gedors deur gebruik te maak van ‘n sift wat deur twee osse getrek word.
Koring word gedors deur gebruik te maak van ‘n slee wat deur twee osse getrek word.
In Jesaja 28:27 skryf die profeet dat die verskillende oeste verskillende prosesse moes deurgaan: “Want swart komyn word nie met die slee gedors nie, en die wawiel word nie oor komyn gerol nie; maar swart komyn word uitgeslaan met ‘n stok en komyn met ‘n hout.”
Skrywer: Prof Hennie Stander