Gebruike en Gewoontes in die Bybel: Familie(6)

Gebruike en Gewoontes in die Bybel: Familie(6) – Hennie Stander

Egskeiding

Huwelike kon en het ook soms opgebreek, en dit was moontlik vir iemand om van sy vrou te skei as by “iets onbetaamliks aan haar ontdek het” (Deuteronomium 24:1). Joodse geleerdes het hierdie vers op verskillende wyse geïnterpreteer. In die tyd van Jesus het die volgelinge van Shammai geglo dat met “onbetaamlike gedrag” verwys is na egbreuk of seksuele wangedrag. Die volgelinge van Hillel, daarenteen, het geglo dat hierdie vers ook van toepassing was op ‘n vrou wat die kos van haar man nie goed voorberei het nie. In die gemeenskap van daardie tyd was dit moontlik vir ‘n man om sy vrou eenvoudig mee te deel dat sy geskei is, maar daar is van die Jode verwag om ook ‘n egskeidingsbrief aan haar te gee wat die oorspronklike huwelikskontrak tot niet verklaar het.

Die man moes dan ‘n egskeidingsbrief uitskryf wat die vrou toegelaat het om weer te trou (Deuteronomium 24:1-2). ‘n Man wat egter ‘n meisie as vrou moes neem omdat by haar tevore verkrag het, was geensins toegelaat om weer daarna van haar te skei nie (Deuteronomium 22:28-29). Voorts, iemand wat sy vrou valslik daarvan beskuldig het dat sy nie ‘n maagd was toe by met haar getrou het nie, was ook nie toegelaat om van haar te skei nie (Deuteronomium 22:13-19). Wanneer ‘n geskeide vrou weer getrou het, en haar nuwe man tot sterwe gekom het of ook van haar geskei het, mag die oorspronklike man nie weer met haar getrou het nie (Deuteronomium 24:3-4). Hosea se tweede huwelik met dieselfde vrou was egter deur die wet toegelaat aangesien sy vrou tussen die twee huwelike nie weer getrou het nie, maar ‘n prostituut was (Hosea 3). God se yolk was egter nooit in die duister oor die feit dat egskeiding geheel en al onaanvaarbaar vir God was nie (Maleagi 2:16). Jesus het dit verder bevestig dat dit wat God saamgevoeg het, geen mens weer mag skei nie (Matteus 19:6; vgl Matteus 5:31-32). Vrouens was egter nie toegelaat om ‘n egskeiding te inisieer nie.

Dood

Die Psalmdigter se dat die gemiddelde leeftyd van ^‘n mens 70 jaar is en dat as by tagtig jaar oud word, sy lewe net vol leed en swaarkry is (Psalm 90:10). Die meeste mense het egter voor hierdie ouderdom gesterf vanweë oorloë, siektes en wanvoeding. Met die dood betree ‘n mens die laaste fase van jou lewe en ook rondom hierdie fase het daar rites ontwikkel.

In die Ou Testament is daar nie juis sprake van ‘n geloof in ‘n opstanding of lewe na die dood nie. Daar is wel verwysings na die onderwêreld of die doderyk (die Sheol). Vir die Jode was dit ‘n plek waar die dooies (regverdiges en onregverdiges) vergader word. Dit was hoegenaamd nie ^‘n plek van aangenaamheid soon dit deur Jesus in die Nuwe Testament geskilder word nie. In die onderwêreld kan ‘n mens ook nie aan God dink of God loof nie (Psalm 6:6). Opgrawings toon dat daar wel ‘n tyd was dat die Israeliete die gebruike van die Kanaäniete nagevolg het deur houers met kos in die grafte van afgestorwenes te sit. Dit mag moontlik toon dat daar wel geglo is dat die dood nie geheel en al ‘n finale stap was nie. In die periode na die ballingskap is daar wel tekens dat daar ‘n geloof ontwikkel het in ‘n opstanding na die dood. In Daniel 12:2 lees ons “Baie van die wat ontslaap het, sal uit die graf opstaan, party tot die ewige lewe en party tot ewige skande en veragting^“.

Maar dit is eers na die opstanding van Jesus dat Paulus kon uitroep dat die angel uit die dood uitgehaal is en dat die doderyk finaal oorwin is (1 Korintiërs 15:55). Christus wat uit die dood opgewek is, was inderdaad die eersteling uit die wat gesterf het (1 Korintiërs 15:20).

Onmiddellik nadat ‘n persoon gesterf het, was daar ‘n tyd van rou en geweeklaag. ‘n Klaagkreet is aangehef en so is dit aan die buurt berig dat iemand te sterwe gekom het. Gewoonlik het hulle uitgeroep “ag tog, ag tog” (Amos 5:16) of “ag, my broer” (1 Konings 13:30). ‘n Pa sou sy seun by sy naam roep

(2 Samuel 19:1,4). Wanneer dit die enigste seun was wat gesterf het, was die klaagkrete hartverskeurend (Jeremia 6:26; Amos 8:10). Die klaagkrete kon tot ‘n klaaglied ontwikkel (2 Samuel 1:17). Ook Jesus het op so ‘n geweeklaag afgekom toe by na die huis van Jaïrus, die owerste van die sinagoge, gegaan het toe Hy sy dogtertjie uit die dood opgewek het (Markus 5:38). Ryk families het selfs mense gehuur wat professionele rouklaers was (Jeremia 9:17-18; Amos 5:16) ten einde die “rumoer” (sien Markus 5:38) nog groter te maak. Kledingstukke van bokhaar (saklinne) is dan gedra om ongemak te verskaf. Daar is op die bors geslaan (Lukas 23:48) en die klere is geskeur om te wys hoe bedroef  jy was (2 Samuel 3:31). Verder het jy ook as op jou hoof gegooi en jou hare en baard onversorgd gelaat, of jou kop kaal geskeer (Jesaja 15:2).

Die ingang tot hierdie grafte wat in die rotse uitgegraaf was, is met ‘n ronde plat klip verseel. Hierdie grafte in Jerusalem staan bekend as die Grafte van die Konings.

Skrywer:  Prof Hennie Stander