Geloofsvrae: Die duidelikheid van die Bybel

Geloofsvrae: Die duidelikheid van die Bybel – Adriö Konig

Die duidelikheid van die Bybel

As ‘n mens eers eenmaal besef het dat die Bybel ‘n sentrale boodskap het, kan jy omtrent al die kenmerke van die Bybel in terme daarvan probeer verstaan.

Die duidelikheid van die Bybel is ‘n ou probleem. Dit het altyd maklik gelyk om dit te bevraagteken met die argument dat al die Bybelkommentare en hoeveel ander boeke wat die Bybel verduidelik, nie nodig sou gewees het as die Bybel regtig so duidelik was nie. Die Katolieke Kerk het dan ook vir eeue die teendeel geleer: dat die Bybel moeilik is om te verstaan en gewone lidmate dit maklik verkeerd kan verstaan en verdraai. Daarom het hulle nie die Bybel vertaal en aan die gelowiges beskikbaar gestel nie. Die priester moes die evangelie aan hulle verduidelik.

Dit was ‘n radikale deurbraak toe die Kerkhervormers geleer het dat die Bybel aan almal beskikbaar gestel moet word, en Luther selfs sover gegaan het om ‘n vertaling in Duits te maak. ‘n Mens kan dié Luthervertaling vandag nog koop. Die kerk het nie voorheen vertalings van die Bybel gemaak of toegelaat nie. Die Bybel was net in Latyn beskikbaar (die sg. Vulgaat) wat omtrent net die priesters kon verstaan.

Die Katolieke Kerk het sy posisie verder verdedig met ‘n verwysing na die talle dwalings wat deur die eeue heen ontstaan het. As selfs priesters die Bybel verkeerd kan verstaan, hoeveel te meer die `leke’ wat nie die geleerdheid en agtergrond het nie. Die Kerk kon ook nog wys op dele in die Bybel wat bo alle twyfel besonder moeilik was soos Daniël en Openbaring.

Dit alles was egter ‘n misverstand van die Hervormers se posisie. Dat daar moeilike dele in die Bybel is, en dat daar aaklige dwalings deur die eeue heen ontstaan het, het hulle goed genoeg geweet. Trouens hulle was oortuig dat hulle juis op daardie tydstip voor die allerergste dwalings van die amptelike leergesag van die kerk te staan gekom het. Dit was dus nie net ongeleerde en oningeligte leke wat kon dwaal nie!

Wat het hulle dan bedoel met die duidelikheid van die Bybel? Dat dit waaroor dit in die Bybel gaan, so duidelik is dat selfs die eenvoudiges dit goed kan verstaan. Hulle was goed bewus van hierdie gerigtheid van die Bybel, van die sentrale plek wat die verlossing deur Jesus inneem, en na hul oortuiging het dit so duidelik in die Bybel gestaan dat `selfs die blindes dit kon sien.’ Daar word dikwels gepraat van die `religieuse’ duidelikheid van die Bybel. Die besonderhede, histories, aardrykskundig, taalkundig, is dikwels moeilik, maar die boodskap dat Jesus die Redder van die wêreld is en dat ons die ewige lewe beërwe as ons in Hom glo, is duidelik. Sover die posisie van die Hervormers.

Dit is natuurlik nie so seker dat hulle posisie onaanvegbaar is nie. Een van die sentrale sake waaroor dit juis in die Hervorming gegaan het, was die regverdiging net deur die geloof in Jesus Christus. Van die bekende slagspreuke was: net Christus (solus Christus), net deur genade (sola gratia), net deur geloof (sola fide). Dit is die duidelike kern van die Bybel, die hart van die evangelie. En juis hieroor het hulle teen die Katolieke Kerk gestaan. Dis oor hierdie duidelike kern dat die geskil gegaan het, so skerp dat die Katolieke Kerk uiteindelik die ban oor hulle uitgespreek het.

En hierdie verskille het nie daarna verdwyn nie. Vir eeue skei dit ons en die Katolieke Christene. Eers gedurende die tweede helfte van die twintigste eeu het daar Katolieke stemme begin opgaan wat beweer het dat daar heelwat misverstande op die spel was en dat die Katolieke en Protestante se standpunte in werklikheid baie naby aan mekaar is.

Maar hierdie feite maak van die Bybel se duidelikheid ‘n groot probleem. As die Hervormers reg is, sou ‘n mens tog verwag dat alle Christene so ongeveer oor die hart van die evangelie saamstem – al verskil hulle dan oor kleiner sake soos die manier waarop Daniël of Openbaring uitgelê moet word. Dit beteken dat die verdeeldheid van die kerk ‘n ernstige uitdaging is aan ons leer oor die duidelikheid van die Bybel.

Skrywer: Prof Adriö Konig