Geloofsvrae: Jesus Christus: Sy aardse optrede (1)

Geloofsvrae: Jesus Christus: Sy aardse optrede (1) – Adrio König

Die aardse optrede van Jesus

1 Die apokaliptiek

Wat die Evangelies ons oor Jesus vertel, is vir ons so bekend dat ons nie besef watter vreemde wêreld ons betree nie. Dink maar vir ‘n oomblik terug aan die OT. Alles is gewoon en bekend. Die verhale van Dawid, die beloftes en dreigemente van die profete, kan ons ons so maklik voorstel. Die Here sal die volk seën met goeie reëns, groot aanwas onder die vee en goeie oeste, met vrede met die buurvolke. Of die Here sal die volk straf met droogte, hael, pes onder die vee, buurvolke wat hulle onderwerp. Dit is alles gewone ervaringe en deel van ons eie wêreld.

En Jesus? Soveel is skielik heeltemal anders. Ons word oorweldig deur die aantal wonderwerke, deur sy duiweluitdrywings, deur sy profesie dat die aarde gaan verbrand, dat sterre op die aarde gaan val, die dooies sal opstaan, God alle mense sal oordeel, dat daar ‘n ewige vuur is waar mense gepynig gaan word, en ‘n nuwe aarde waarop geen onreg meer sal wees nie. In vergelyking met die gewone, historiese wêreld van die OT is dit ‘n nuwe, vreemde, bonatuurlike wêreld. Waar kom dit vandaan?

Ons praat van ‘n apokaliptiese wêreldbeeld, en ons kan heelwat van die belangrikste fasette van Jesus se aardse optrede en van sy toekomsbeeld net verstaan teen hierdie `bonatuurlike’ agtergrond. In die volgende bladsye gaan ons kyk waar dit vandaan kom.

Ons kan apokaliptiek `bonatuurlik’ noem al is dit ‘n oorvereenvoudiging. Daar is net een apokaliptiese geskrif in die OT, die boek Daniël met sy onwerklike, fantastiese beelde. Daar is ‘n paar kleiner dele van ander boeke wat ook apokaliptiese trekke vertoon soos Sag 9, 12-14, Jesaja 24-27. Die vroeë Christene het egter baie meer sulke geskrifte in hul Bybel gehad omdat hulle die Septuagint as Heilige Skrif aanvaar het waarin baie meer apokaliptiese geskrifte opgeneem is. In die NT is net een boek voluit apokalipties, Openbaring, maar daar is kleiner dele in ander boeke soos Mark 13.

Apokaliptiese geskrifte word maklik uitgeken, veral aan die bonatuurlike beelde. Die verlede, hede en toekoms word nie in bekende beelde beskryf soos ons dit gewoonlik ervaar en soos dit altyd in die profetiese en historiese geskrifte van die OT gedoen was nie, maar in beelde wat heeltemal onwerklik en vergesog is: ‘n dier met ystertande en elf horings waarvan die een horing mense-oë en ‘n mond het, en begin praat – totaal onwerklik (Dan 7).

Waarom dié vreemde voorstellings? Omdat dit wat hulle wil sê, die werklikheid wat hulle moet beskryf, so oorweldigend is dat gewone beelde dit nie meer kan uitdruk nie. Dit is dinge wat buite ons ervaring lê sodat ons nie in ons ervaring beelde het om dit mee te beskryf nie.

Vanwaar hierdie neiging? Dit het waarskynlik veral teen die agtergrond van die ballingskap ontwikkel. Ons dink gewoonlik die groot oorgang in die Bybel is tussen die OT en die NT. Maar dit is goed moontlik dat die oorgang van die profetiese (natuurlike) wêreldbeeld na die apokaliptiek (bonatuurlik) groter en ingrypender was. En dit is juis by hierdie wêreldbeeld wat Jesus en die vroeë Christene aangesluit het.

Ons besef nie maklik watter aardbewing die ballingskap in Israel se lewe was nie. Alles wat vir hulle waarde gehad het en waarop hulle vertroue gevestig was, is vernietig. Lees ‘n paar van die Sionspsalms soos Ps 46,47,48,84. Daar is ‘n heerlike jubeltoon in hierdie Psalms. Die Here is die groot koning van die hele aarde. Die nasies is soos niks voor Hom. Die stad Jerusalem is oninneembaar, die tempel op die berg Sion troon bo alles uit in sy skitterende heerlikheid. Alles is vas en veilig.

As die profete die volk oor hulle ongehoorsaamheid aan die Here begin waarsku, verwys hulle na hierdie onwrikbare (maar valse!) vertroue by die volk. Volgens Jeremia is die volk gerus want hulle sê: `Ons is veilig! Dit is die Here se tempel, dit is die Here se tempel, dit is die Here se tempel!’ (7:4) Hulle is oortuig dat die Here so groot en sterk is dat niemand ooit vir hulle ‘n bedreiging kan wees nie. Solank hulle naby die tempel is (wat die aardse woonplek van die Here was!), kon niks hulle bedreig nie.

En dan kom die ballingskap. Die mure van Jerusalem val! Die tempel word met die aarde gelyk gemaak! Hulle beste en sterkste jongmanne en jongdogters word as slawe weggevoer! Die jakkalse speel tussen die oorblyfsels van die tempel rond! Hulle is uitgelewer aan ‘n heidense volk wat afgode dien. Hoe kon hierdie `nikse’ (‘n heidense God is ‘n `niks’ genoem, Jes 41:24) die Here oorwin? Wat het van die oorwinningskrag van die Here en van al sy wonderlike beloftes geword? Die hele grond van hulle geloof is vernietig.

Aanvanklik was daar natuurlik die profete se verklaring van die situasie. Hulle het oor ‘n lang tydperk die ongehoorsame volk gewaarsku dat die Here hulle gaan straf. Sommige van hulle het spesifiek met die ballingskap gedreig. En ná die ballingskap het die profete bevestig dat dit in werklikheid die Here self is wat hulle gestraf het oor hulle ongehoorsaamheid.

Maar teveel is teveel. Op die lang duur kon die volk nie aanvaar dat die enigste oorsaak van die vreeslike lot wat hulle getref het die Here se oordeel is nie. Dit sou die troue Verbondsgod in ‘n chaosmag verander, ‘n mag waarvoor hulle net kan vrees.

Hierdie situasie is waarskynlik die een groot aanleiding tot die apokaliptiese wêreldbeeld wat onder hulle ontwikkel het. Tydens die ballingskap het iets veel erger en dramatieser gebeur as maar net die Here wat sy volk straf om hulle terug te roep na Hom. Israel het tot die oortuiging gekom dat bonatuurlike magte die wêreld oorgeneem het en dit probeer vernietig. Dit was nie heeltemal ‘n nuwe gedagte vir die Israeliete nie. Hulle was altyd bewus van chaosmagte wat die skepping van God bedreig, en in hierdie sin was daar altyd apokaliptiese trekke in hul geloof. Hulle het van vroeg af geglo dat die Here sy skepping van die begin af teen die chaosmagte moes beskerm (22.3). Maar nou het die oortuiging deurgebreek dat die bose magte eenvoudig die hele aarde by God gesteel het en dat die ballingskap deel is van die totale chaos wat hulle skep.

Dit is ‘n situasie wat die Here nie op die ou bekende wyse sou kon hanteer nie: met oordele soos hael en pes en sprinkane, en seëninge soos reën, goeie oeste, en vrede met die buurvolke nie. Daarvoor was ‘n ingrypender daad van God nodig, iets wat nie deel van hul ervaring was nie, en waarvoor hulle gevolglik nie beelde of simbole gehad het nie. En vandaar dan die behoefte aan die dramatiese, onwerklike, bonatuurlike beelde en voorstellings wat die bladsye van die apokaliptiese literatuur vul. (Lees gerus Dan 7 en Open 12 en 13).

Op hierdie wyse is die oortuiging uitgespreek dat daar ‘n totale, omvattende ingryping en verandering in die wêreld sou moes kom. Die duiwel het oorgeneem op aarde. Dit het ‘n volkome chaotiese situasie van totale ontreddering geskep wat net met ‘n ingrypende en omvattende nuwe, onvoorstelbare daad van God beantwoord sou kon word. Die aarde sou met vuur gereinig moes word, die totale mensdom sou voor God moes verskyn om geoordeel te word, en daar sou ‘n nuwe hemel en ‘n nuwe aarde (‘n nuwe skepping) moes kom.

Die bestaande was so verwring deur die bose magte dat van ‘n gewone herstelproses nie meer sprake kon wees nie.

Teen hierdie algemene agtergrond moet ons die talle vreemde dinge in Jesus se optrede verstaan, en ook sy opstanding en bonatuurlike voorstellings van die toekoms. Trouens selfs die begrip `die koninkryk van God’ word eers teen hierdie agtergrond duidelik.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en Lux Verbi.BM vir hierdie vergunning.

Skrywer: Prof Adrio König