Is Godsdiens gebou op geloof; sekularisme op bewyse?

Self-rejection is the greatest enemy of the spiritual life because it contradicts the sacred voice that calls us the ‘beloved’ – Henri Nouwen

Is Godsdiens gebou op geloof; sekularisme op bewyse?

Mense wat hulle geloof verloor, noem veral twee redes daarvoor:

• ‘n Gebrek aan empiriese (proefondervindelike) bewyse vir die aansprake van godsdiens; en
• Die probleem van goddeloosheid in ‘n wêreld wat deur ‘n goeie en almagtige God beheer word.

Hulle gevolgtrekking is dat mense nie ‘n God nodig het om ‘n goeie lewe te leef en ‘n goeie wêreld vir almal te bou nie. Hierdie is ongeloof as gevolg van ‘n soeke na die waarheid. Hulle voel ‘n verdraagsame oop samelewing is moontlik as ons nie aanhoudend die wêreld in gelowiges en heidene verdeel nie.

Daar is egter ‘n dieperliggende storie: godsdienstige mense leef met blinde geloof terwyl ongelowiges se siening berus op bewyse en rede. Hulle glo dat net die rede die waarheid kan vestig. Die wetenskap is die enigste arbiter op dit wat feitelik is; die dinge wat ons kan bewys is al wat ons waarheid kan noem. Godsdiens kan nie bewys dat daar ‘n God en ‘n bonatuurlike terrein is nie.

Hierdie sogenaamde “moderne” siening het probleme. Min van ons oortuigings van die waarheid kan wetenskaplik bewys word. Natuurlik is rede belangrik – hoe anders kan ons verskillende oortuigings teen mekaar opweeg? Maar almal van ons glo sekere dine wat ons nie kan bewys nie. Die wetenskap kan nie ondersoek instel of daar meer aan die werklikheid is as hierdie wêreld waarin ons nou lewe nie. Dit word aanvaar – nie bewys nie – dat ‘n God buite ons rede nie kan bestaan nie en daarom kom ons tot die gevolgtrekking dat Hy nie bestaan nie.

Die rede het nie die moderne mens se geloof ondermyn nie. Nee, ons ouer geloof is vervang deur ‘n nuwe soort geloof: ons glo nou in die krag van die menslike rede en die vermoë om die diepte van alle dinge te verstaan. Ons rasionele denke staan nie los van geloof nie.

Hoe weet ons wat ons dink die waarheid is? Sosiale wetenskaplikes sê deur ‘n kombinasie van onder andere analitiese denke, ondervinding, deernis en intuïsie. Augustinus het verstaan dat geloof en die rede saamwerk Hy sê dat die rede altyd onder die leiding van ‘n voorafgaande geloof werk. Die gelowige gebruik rede en geloof om tot sy oortuigings te kom net soos sy ongelowige buurman rede en geloof gebruik Beide kyk na dieselfde werklikhede in die natuur en die menslike lewe en beide probeer sin maak daaruit deur ‘n proses wat rasioneel, persoonlik, intuïtief en sosiaal is. Rede alleen kan nie werk nie.

Moderne sekularisme beteken nie die afwesigheid van geloof nie, maar berus op ‘n stel oortuigings. Dit sluit ‘n aantal aanvegbare aannames in. Om dus te sê dat godsdiens op geloof en sekularisme op bewyse berus, is net eenvoudig nie waar nie.