Is die aarde plat? – Herrie van Rooy

Jan vra:

Daar is verskeie webwerwe wat handel oor die vraag of die aarde rond of plat is. Die plattes haal al wat ‘n teks in die Bybel aan wat suggereer dat die aarde plat is en dan verskyn daar allerhande bewyse dat dit inderdaad die geval is. Tesame daarmee verskyn daar in een spesifieke geval 200 bewyse dat die aarde wel plat is. Verder word beweer dat die aarde doodstil staan en dat dit die maan en son is wat om die aarde wentel – beide van hulle sowel as die planete is plat skywe. Nog verder dat NASA en die wetenskaplikes die mense bedrieg. Die materiaal wat hulle vrystel is gedokter, fotos en dies meer. Op die wyse word die waarheid van die Bybel in twyfel getrek. As mens die tekste naslaan wat gekwoteer word soos bv gegrondves op die seë en vasgestel op die strome, gebou op pilare sodat dit nie kan wankel nie ens dan kan hulle redenasies dalk water hou. Die Bybelskrywers het sekerlik nie die vaagste idee gehad van die werklikheid nie en derhalwe skryf hulle aan die hand van wat hulle ervaar het. My vraag is dus hoe moet mens die “platheid” van die Skrifte opweeg teen die wetenskaplike waarheid wat die teendeel sê?

Antwoord

Prof Herrie van Rooy antwoord:

Hierdie een is nogal nie so eenvoudig nie. Een van my bronne sê die volgende oor Genesis 1:

The Bible emphasizes a geocentric perspective (i.e. creation seen as a spectator on this planet would have observed it).

‘n Mens sal seker lank hieroor kan gesels, maar ek gaan net enkele opmerkings maak.  Die Bybelskrywers het ‘n ander wêreldbeeld gehad. Ten dele was daar ‘n drieverdiepingbeeld: hemel bo, aarde hieronder en water daaronder. Die Bybel gee nie hieroor ‘n wetenskaplike uiteensetting nie, maar sluit aan by hoe die mense toe die wêreld ervaar het, Soms is die beskrywing plat. soms beweeg die son oor hierdie plat wêreld om dan weer onderdeur terug te beweeg, soos in Psalm 19.

‘n Mens moet dus nie die Bybel se voorwetenskaplike wêreldbeeld teenoor die wetenskap plaas nie. Verder gebruik die Bybel dikwels beelde, wat nie letterlik verstaan moet word nie. Mense wat ‘n plat wêreld voorstaan, moet vertel waar ‘n mens dan oor die rand kan val. Ek dink nie ‘n mens moet hierin enigsins die Bybel en die wetenskap teenoor mekaar stel nie.

Ek weet nie of dit regtig help nie, maar ek sien nie kans om in detail op plat aardeteorieë in te gaan nie.

Ek gaan wel by ‘n kollega navraag doen of hy hieroor goeie verwysings het.

Hierdie kollega skryf soos volg:

Selfs onder die jong-aarde kreasioniste is plataarde-mense baie skaars. Eintlik weet ek nie persoonlik van mense wat nog ‘n plat aarde voorstaan nie en weet ek ook nie van literatuur daaroor nie, buiten wat ek op die Internet vind.

Ek het op Wikipedia gaan kyk en dit lyk my die “Flat Earth Societies” het na die koms van satelliete self platgeval en dat daar tans uiters min steun vir hierdie verenigings is.

Daar is egter wel aktiewe webwerwe wat plat-aarde teorieë verkondig. Hierdie teorieë stel nie soseer die Bybel en wetenskap teenoor mekaar nie, maar vervang die gangbare natuurwetenskaplike verklaring oor die vorm van die aarde met ‘n kwasi-wetenskaplike alternatief.
Al antwoorde waaraan ek kan dink (en eintlik is net die eerste twee hieronder werklik relevant) is:

(1) Die Bybel staan nêrens spesifiek ‘n plat aarde voor nie, hoewel die sogenaamde drie-verpieping wêreldbeeld wel deurskemer in sommige beskrywings in die Bybel. Of miskien beter: Daar word nie aan ons in die Bybel spesifiek ‘n kosmologie (hoe die heelal in mekaar sit) geopenbaar nie, wel dat God hemel en aarde met alles daarin geskep het. Die bewering wat gemaak word dat die Bybel en veral die middeleeue van ‘n plat aarde-konsepsie uitgegaan het, is nie noodwendig waar nie (sien: http://msgboard.snopes.com/cgi-bin/ultimatebb.cgi?ubb=next_topic;f=102;t=000449;go=newer en http://creation.com/flat-earth-myth).

(2) Daar is allerlei bewyse dat die aarde nie plat is nie. ‘n Mens sou kon verwys na vlugte om die aarde, satelliete, die werking van GPS’e en fotos vanuit die hemelruim, maar mense sou dit met die een of ander samesweringsteorie kon afmaak (soos CK Johnson en Samuel Shenton, moderne plat-aarde voorstaanders blykbaar gedoen het).

‘n Bekende eksperiment van ‘n roterende ronde aarde, is Foucault se pendulum (1851). Op die internet is daar heelwat oor hierdie eksperiment.
‘n Eenvoudige “bewys” is wat ek op skool in aardrykskunde geleer het: Drie skeepsmaste in lyn op eweredige afstande van mekaar (bv. intervalle van 500 meter). As jy van van mas A na mas C deur ‘n verkyker kyk, steek mas B beduidend uit. Dit verraai ‘n bolkurwe. Dit is die rede waarom hangbrue se maste nie absoluut parallel is nie: die bokante is effens verder uitmekaar as die basisse, hoewel al die maste loodreg-regop staan ten opsigte van die see-oppervlak. Of eenvoudiger: Waarom kan ‘n mens net die bokant van ‘n skip sien wat ‘n ent in die see is, selfs met ‘n sterk verkyker? As die aarde plat was, moes ‘n mens die hele skip gesien het.

‘n Mens sou ook na skynbare baan van sterre teen die hemelruim kon verwys soos gesien van die aarde af. Hoe anders draai die sterre op sowel die suidpool en noordpool eenvoudig in die rondte, buiten as die aarde rond is? Op Wikipedia (en ook by http://www.theflatearthsociety.org/cms/) is die logo van die 2013 Flat Earth Society. Dit is opmerklik dat die kontinente daarop rondom die noordpool gerangskik is (baie soos die VN se logo), maar dat Antartktika en die Suidpool nie verreken word nie. Sien wel by http://www.livescience.com/24310-flat-earth-belief.html waar Antartktika as ‘n yswal rondom die aarde voorgestel word, maar geen aanduiding gegee word hoe dit moontlik was vir soveel mense om Antartktika van een punt na die volgende deur te trek nie. Die afstand van een punt van Antarktika na die ander is wel ver, maar darem nie sooo ver nie (soos ‘n reis om al die kontinente).

(3) Teoreties sou die aarde ook konkaaf in plaas van konveks kon wees. Daar is ‘n lang argument daarvoor, waarvolgens ‘n mens moet aanneem dat lig nie altyd in ‘n reguit lyn beweeg nie en digtheid van materie verskil namate ‘n mens “op” gaan van die aarde af. Kyk op die Internet na Concave Earth or Hollow Earth. Hierdie alternatiewe werklikheidsbeeld is ‘n interessante teoretiese oefening in die fisika – natuurlik bloot hipoteties en uiters onwaarskynlik. Met so ‘n bietjie verbeelding kan ‘n plat aarde ook begrond word. Kyk na die 10 minute lange video wat op die relatiwiteit van ons kennis ten opsigte van die vorm van die aarde wys: https://www.youtube.com/watch?v=VNqNnUJVcVs. ‘n Plat aarde bly egter hoogs onwaarskynlik. Soos die video aantoon, berus dit slegs op ad hoc-bewyse.

Hoop bogenoemde kan bietjie help.

Skrywer:  Prof Herrie van Rooy