Jesaja – Die Here mobiliseer teen Babel (13:1-5) – Francois Malan
Die Here se heerskappy in wêreldperspektief (hoofstukke 13-23)
Hierdie elf hoofstukke bevat uitsprake van die Here teen Jerusalem en sy omringende volke, wat nie een die Here se heerskappy en oordeel oor die wêreld wil erken nie, maar hulleself verhef en wil optree en regeer soos hulle wil. Waar hulle wel die wil van die Here begin uitvoer, word hulle sy diensknegte en ervaar hulle sy seën. Daar is ‘n wye variasie tussen die verskillende uitsprake wat die historiese werklikhede van elkeen in ag neem en hoe die Here op elkeen reageer. Die boek Jesaja bly gefokus op die tweeptrap visie van oordeel en straf wat onontwykbaar is en die versekering van die Here se genade.
13:1 Die boek begin in 1:1 met ‘n gesig’ (gazon verskyning, visioen) wat Jesaja oor Juda en Jerusalem gesien het. Hoofstukke 2-12 word ingelei met die woord/saak (dabar) wat Jesaja ‘gesien het’ (gaza) oor Juda en Jerusalem. Hoofstuk 13-23 begin met ‘n las/swaarkry/uitspraak (masah) wat Jesaja gesien het (gaza) oor Babel – die Here het aan Jesaja ‘n kykie gegee in hoe die Here se planne met die mense en hulle leiers ontwikkel om in te pas by sy bedoeling met sy skepping.
Die Here het Assirië geroep as ‘die roede van sy toorn’ om sy volk te straf omdat hulle die Here en sy voorskrifte vir die lewe verlaat het (Jes 7:18-19; 10:5-6). Die koning van Assirië, Tiglat-Pileser III, het homself ook as koning ook oor Babel gekroon in 728-727 v.C., maar Babilon het in opstand gekom teen sy twee opvolgers, en het daarom Assirië se aandag van Israel afgetrek. Jesaja se gesig oor Babel dateer moontlik uit hierdie tyd (later, in 625 v.C., word Babel die oorheersende gesag en word Nineve verwoes en Assirië oorgeneem).
Die naam Babel, herinner aan die toring van Babel in Genesis 11:1-9. Die naam beteken ‘Die hek van god’ en was reeds die sentrum van Hammurabi se koninkryk in die tyd van Abraham (18e eeu v.C.).
13:2 Hierdie beeldende gedig skilder met drie werkwoorde, ‘lig op’, ‘verhef’, ‘wink’, die groot invalsleërmag wat opgeroep word om teen die gevestigde gesag aan te tree: ‘lig ‘n vaandel op ‘n kaal heuwel’ – sodat almal kan sien waar hulle moet aanmeld; ‘verhef jou stem tot hulle’ – ontbied die leërmag; ‘wink vir hulle met jou hand om in te gaan.’ Die doelwit is om in te gaan in die poorte van die edeles – die inname van die stad van die hoogmoediges – die trotse nasie, as verwysing na Babel as die wêreldheersers van daardie tyd,. Soos Babel van ouds, wat vir hulle ‘n naam wou maak om tot in die hemel te klim met hulle toring (Gen 11:4; vgl. Daniël 3:4-5; 4:22), is die stad Babel simbool van hulle arrogante mag en prag. Dit is ‘n luidrugtige, uitbundige, opgeruimde skare soldate wat teen Babel opruk.
13:3 Die bevelvoerder wat die leër saamroep gee die bevel om gereed te maak vir die mars. Die soldate wat opgeroep word, word met drie beskrywings genoem: ‘my heiliges’ – dit wil sê, dié wat aan die Opperbevelvoerder toegewy is; ‘my kragtige helde’ om ‘my toorn’ uit te voer. (in Jes 10:5 was Assirië die stok van die Here se toorn wat sy straf oor die tien stamme van Israel toegepas het (vgl. Ps 103:20). ‘hulle wat hulle verheug in my hoogheid’ – hulle opmars is eintlik ‘n bewys wie die heerser oor die hele skepping en oor alle volke is. Sonder om die bevelvoerder of sy manskappe te identifiseer (in verse 1 en 3 voeg die 1983-vertaling ‘die Here’ in) wil die gedig die leser prikkel om vir homself ‘n voorstelling te maak van die aanvalsmag teen die heersende selfversekerde gevestigde belange van die trotse Babel, wat in vers 1 genoem word.
13:4-5 Die geraas van die aankomende leërmag teen Babel word beskryf met drie woorde wat die geluide namaak van runnikende perde (hamoon), vloekende soldate (demut), en wapengekletter (sje’oon): ‘n (veraf) gedreun op die berge soos van baie volke en die lawaai (soos die gedruis van baie waters) van die koninkryke van die heidense volke wat saamkom om ‘n massiewe leër te vorm. Die lesers en Babel word opgeroep om te luister na die aankomende geluide. Hier hoor ons vir die eerste keer wie die bevelvoerder is: die Here van die leërskare (wat Jesaja in hoofstuk 6:5 leer ken het) tree op met die beeld van ‘n magtige leër waarvan Hy eintlik die aanvoerder is.
Hulle (die soldate van die groot leër) kom van ‘n ver land af; van die einde van die hemele af (!). Die leërs kom van die eindes van die hemele af om die hele aarde, as die voorwerp van die Here se toorn, te oorstroom (dink aan die sondvloed). Die ‘Here van die leërskare’ beheer die aarde soos in hemel.
Skrywer: Prof Francois Malan