Jesaja – Die Here se hofsitting (Jesaja 41:21-29) – Francois Malan
41:21-29 Die tweede hoftoespraak van die Here (dit word ook voortgesit in hoofstuk 42) is ‘n uitdaging aan die afgode 21-24; en die inbring van Kores as die Here se getuie 25-29.
41:21 Die afgode en hulle aanbidders word deur die Here uitgedaag om hulle saak voor al die nasies (41:1) te verdedig met bewyse wat hulle afgode se godheid sal bewys. Die Here word ook genoem die Koning van Jakob om sy verbondenheid aan Israel te beklemtoon, en dat sy Godheid deur sy handeling met sy volk duidelik sal word. In 41:8-20 het Hy reeds aangekondig wat Hy met Israel gaan doen.
41:22-23 Die gode moet bewys lewer dat hulle in die verlede gebeurtenisse kon voorspel en dit deurgevoer het soos hulle voorspel het; of dat hulle nou dinge voorspel wat gaan gebeur; of hulle kan ook hier voor die hof ‘n wonder laat geskied, goed of kwaad, wat almal sal verbaas.
41:24 ‘Kyk! julle (afgode) is minder as niks (letterlik: uit niks) en julle werk minder as niks (letterlik: uit niks).’ Na ‘n lang stilte in die hof, in afwagting op hulle reaksie, is die antwoord van die afgode op die uitdagings ‘n doodse stilte. Hulle kan nie eers praat en hulle saak stel nie; maar nog belangriker, hulle het niks te sê nie, want hulle behoort aan die ryk van die niks, met geen werklike bestaan nie (41:11-12; vgl die Baälprofete in 1 Kon 18:29 ). Die ballinge kan sien dat hulle dreigende oorheersers nietig is in die Here se hofsitting, hulle gode irrelevant verklaar is en dat Babel en sy afgode nie langer Israel se toekoms hoef te bepaal nie. Daarom is almal wat ‘n niks kies as sy god, iets wat nie regtig bestaan nie, in die Here se oë afskuwelik en verwerplik is, omdat hulle daarmee hulle rug op die lewende God gedraai het.
41:25 Wat die afgode nie kon doen nie, naamlik om gebeurtenisse te voorspel, dit doen die Here. ‘Ek het iemand uit die Noorde opgewek (dieselfde woord wat in vers 2 met ‘laat opstaan’ vertaal is), en hy kom; van die opkomende son (uit die Ooste, soos in v2) hy roep in my Naam.’ Die pad van Babilon in die Ooste na Jerusalem in die Weste loop om die woestyn tussen hulle, en benader Jerusalem uit die Noorde. Hierdie vers herhaal die belofte van 41:1-4 dat die Here ‘n oorwinnaar oor Babel uit die Ooste laat kom. Die Here voorspel nie slegs sy koms nie, maar die initiatief gaan van die Here uit, wat hom opgewek het, en die Here tree daadwerklik op (teenoor die hulpeloosheid van die vasgespykerde afgode). Deur Kores, wat die Here van sy geboorte af voorberei, gaan die Here regeerders in die modder in te trap. Kores se naam word eers in 44:28 en 45:1 genoem. ‘Hy roep in my naam’ – die Griekse Septuaginta (200 v.C) vertaal asof die klinkers ‘n passief uitspel: ‘hy is geroep in my naam; die Dooie See manuskrip (100 v.C; 1,100 jaar ouer as ons masoretiese teks) lees: hy roep in sy (die Here se) naam. Die gedagte is egter dat Kores gaan doen wat die Here wil en dat dit tot eer van die Here se Naam sal wees. Waar die afgode se werke minder as niks beteken, sal die Here se werk deur Kores ‘n omkeer in die wêreld-regering en -samelewing bewerk, met ‘n hele ander politiek en gesindheid in die denke van Kores.
[Babel en Medië het saam die Assiriese leër oorwin en Nineve in 612 v.C. ingeneem. Babel en Medië het die Assiriese ryk onder hulle verdeel, en Babel het die suidwestelike deel tot by die grens van Egipte oorgeneem. In 604-562 v.C volg Nebukadneser sy pa as heerser oor Babilonië op, oorwin Egipte in die slag van Karkemis, neem Jerusalem oor en neem Juda in ballingskap na Babel in 597 en 587 v.C.]
Met sy ruiters en boogskutters neem Cyrus die Grote (Bybelse Kores) die Mediese ryk in 550 v.C. oor (daar word vertel dat die leërs wat die harde Mede teen Kores gestuur het, na Kores met sy milde beleid oorgeloop het sonder om hom aan te val. Klein-Asië onder Croesus van Lidië trek teen Cyrus op, word verslaan in 546 v.C. en Cyrus se magte neem die Lidiese hoofstad Sardis oor (die perde van die Lidiese leërs het glo weggehardloop vir die reuk van Kores se kamele, en ’n wag wat teen die oninneembare rots by Sardis afgekom het om sy helm wat afgeval het te kry, het die rotsskeur verklap waarlangs die Persiese leër toe die vesting kon binnedring). In 539 v.C. neem Cyrus Babelonië oor (nadat Kores die kanaal rondom Babel se toevoer uit die Eufraatrivier afgekeer het die nag toe Beltsasar die skrif teen die muur gelees het, Daniël 5). So het die Here Kores oor die hele gebied aangestel sonder dat Kores baie geweld hoef te gebruik het.
Cyrus sneuwel in 529 v.C. teen die nomade in Noord-Iran.
Cyrus, en tot ‘n groot mate sy opvolgers, het aan sy onderhorige volke, Babiloniërs, Grieke, Jode, ens. ‘n groot mate van vryheid toegelaat en met ‘n tegemoetkomende houding, ook teenoor hulle godsdienstige gevoelens, hulle met sy heerskappy versoen. ‘Hy het regeerders in die modder in getrap soos ‘n pottebakker die klei trap’ – om iets nuuts daaruit te vorm. Hy en sy eie Perse het, naas hulle ou veelgodedom, Zarathustra (Zoroaster in Grieks) se monoteïsme gevolg, met hulle een goeie god, Ahura-Mazda (‘wyse heer,’ Mazdaïsme) met baie helpers (soos engele), wat stryd voer teen die gees van die kwaad, Ahriman, met sy leër bose geeste.
Zarathustra, tydgenoot van Esegiël en Daniël, het in Persië verkondig dat die wêreld sal verbeter deur goeie gedagtes, woorde en dade, wat jou ten goede sal kom op die pad van die waarheid.]
41:26-27 Vers 26 se retoriese vraag eggo vers 2 se vraag. Oor Kores se optrede het geen afgod of priester van die afgode iets vooraf aangekondig nie, maar dit is slegs die Here wat voorspel het dat Kores se optrede tot die terugkeer van Israel na Jerusalem sal lei. Die ‘goeie tyding’ eggo vers 40:9 se goeie tyding. Dit is net die HERE wat boodskappers met die goeie tyding het, want net Hy kan egte nuutheid bewerk. Maar van die afgode se kant is daar niemand wat iets gesê of laat hoor of ‘n woord laat val het nie. Die Babiloniese afgode vir wie Israel so vrees, is nie spelers in die verandering op die wêreldtoneel nie. Hulle enigste reaksie op Kores se opmars is dat hulle bewe van angs ( 41:5).
41:28-29 Die uitspraak van die hof, nadat die afgode en hulle verteenwoordigers geen getuienis oor hulle bestaan kon voorlê nie, eggo vers 24: hulle is vals (’wn; die oudste manuskripte lees egter ’jn, hulle is ‘niks’), kan niks doen nie, beteken niks, kan net sowel nie daar gewees het nie.
Die hoofstuk wil die ballinge oortuig hulle toekoms lê buite die eise en beloftes en dreigings van Babilon, wat ‘n ryk is sonder toekoms. So word die lesers van hierdie hoofstuk uitgenooi om te glo dat ons toekoms nie lê in onderdrukkende stelsels wat nie hulle beloftes kan vervul nie. maar om in vertroue te wag op die Here (Jes 8:17).
Skrywer: Prof Francois Malan