Jesaja – Die Skepper se grootheid teenoor die afgode se nietigheid (Hoofstuk 40:12-24) – Francois Malan
40:12-14 Die retoriese vrae is bedoel om Israel se oë oop te maak vir die grootheid van die Here. Dit prys sy grootheid en vernietig die gewaande grootheid van die mens. Die eerste reeks in 40:12 gaan oor die grootheid van die Here as die Skepper van die seë, die hemelliggame, die majestieuse berge en golwende heuwels. Hoeveel groter is hulle Skepper nie as sy skepping nie?
Die tweede reeks vrae (40:13-14) wys nie slegs na sy grootheid en almag wat oneindig groter as die mens is nie, maar na sy onvergelyklike wysheid. Dit skakel alle ander sogenaamde gode uit, wat slegs afbeeldings van gewaande gode is, veral die gode wat deur die Babiloniërs so hoog vereer is en die mense met vrees vir hulle vervul het. Dit gaan hier veral oor die Here se beheer oor die geskiedenis, oor sy insig, oor die pad van reg en geregtigheid, sy kennis, sy begrip (40:14). Die mens kan die wysheid van God nie deurgrond nie, maar slegs biddend bewonder. Die Gees van die Here gaan oor die Here se gedagtes, sy doel en planne, sy motiewe en die toepassing daarvan. Geen menslike wysheid kan dit begryp nie, wat nog te sê die stomme beelde wat deur die Babiloniërs aanbid word?
Vers 13 word aangehaal in Romeine 11:34 en 1 Korintiërs 2:16.
40:15-17 Vers 16 onderbreek die gedagtegang oor die nasies se nietigheid van vers 15, wat in vers 17 voortgaan.
Verse 15 en 17 Die Here se grootheid word gestel teenoor die nasies met hulle mag waarop hulle vertrou, hulle meesleurende nasionalisme en skrikwekkende wapengeweld. In vergelyking met die Here, sy werkwyse en sy mag, is die nasies soos ‘n druppel aan ‘n emmer, ‘n stoffie op ‘n weegskaal. Die eilande in die Middellandse See, wat vir Israel die verre Weste was, is soos stof wat rondwaai. Vir die Here is die nasies geen bedreiginging nie, maar is so nietig asof hulle nie bestaan nie.
Vers 16 Ook Israel se offers aan die Here verdwerg teenoor die Here se rykdom aan brandhout en diere. Hy het hulle offers nie nodig nie, soos hulle offers reeds in Jes 1:10-11 afgewys is.
40:18 ‘Met wie kan julle (die nasies en Israel) God (el) dan vergelyk? Met watter beeld kan julle Hom gelykstel? Op grond van die Here se grootheid (40:12-17) word die dwaasheid van Babel en die ander nasies se indrukwekkende beeldediens aangetoon, sodat Israel slegs op die lewende God sal vertrou (40:27-31).
40:19-20 Die kunswerk van ‘n gegote afgod, met goud oortrek en met silwerkettings geanker (1983: versier), bly mensewerk! Ook so die armes se houtbeelde; almal ‘gode’ wat nie self kan beweeg of staan as hulle nie stewig geanker word nie. En dan dink mense dat die afgod! (fêsêl) wat deur mense gemaak is, hulle kan seën en red. Eintlik word hier gespot met die afgode van dié volke wat vir Israel onderdruk het; hulle gode kan nie met die God van Israel vergelyk word nie.
40:21 Die lofsang oor God begin met retoriese vrae; Israel word met vier vrae verwyt – weet julle nie? het julle nie gehoor nie? is dit nie aan julle bekendgemaak nie? het julle nie begrip nie? Hulle onthou nie wat aan hulle in die tempel geleer is oor die Skepper van die ganse skepping nie; en die nasies word verwyt dat hulle nie die Skepper van hierdie skepping waarin hulle lewe, kon herken nie (letterlik: verstaan julle nie die fondamente van die aarde nie? – fondamente teenoor die mensegemaakte ankers vir die afgode; vgl. Rom 1:20).
40:22-24 Teenoor die nietigheid van die afgode word die ware God geloof vir sy skepping en onderhoud van die heelal. Hy sit bo die hemelgewelf om te heers, span die gewelf oop as ‘n tent vir die mens om in te lewe, maak vernames tot niks, sy wind waai oor die gras en dit verdor – sy Gees is aktief oor die lewe van mense en plante om lewe te gee en te onderhou, so anders as die stomme afgode wat nie eers self kan sit nie. Vanuit die geweldige afstand tussen God en die mens, lyk die mens (wat dink hy kan self vir hom ‘n god maak) so klein soos ‘n sprinkaan. Onder die hemelruim se koepel het die Here lewe op aarde vir die mens moontlik te maak – teenoor die goudsmid wat die lewelose afgod se beeld met goud moet versier.
Soos God se handewerk in die skepping gesien kan word (v22), kan sy grootheid ook in die bestuur van die wêreld gesien word. Aardse prinse en maghebbers wat hoë aansien geniet, word met plante wat pas opgekom het, vergelyk. Hulle verdor deur ‘n versengende wind en word weggewaai deur ‘n stormwind – so onttrek die Here hulle lewensasem en die vername leiers word tot niks, leeg/waardeloos (tohu, Gen 1:2). So het Hanna ook gesing (1 Sam 2:7-8) en Paulus beaam dit in 1 Kor 1:28.
Die gevestigde strukture wat die Judese ballinge in Babilon ontwikkel het, en hulle magtige onderdrukkers met hulle afgode, word alles as waardeloos en tot niet verklaar. Daar is geen lewensbron op aarde behalwe die Here wat lewe gee, onderhou en beëindig nie. Enigiets anders waarop vertrou word is ‘n dwaasheid wat gou sal verdwyn.
Skrywer: Prof Francois Malan