Jesaja – ‘n Dienaar, ‘n Stryder, ‘n Dispuut (Jesaja 42:1-25) – Francois Malan
Die hoofstuk begin met die oproep tot die dienaar van die Here (42:1-9) wie se koms in 41:25 aangekondig is, om die HERE se kragtige ingryping vir Israel te vier (42:10-17) en bereik sy klimaks met ‘n dispuut tussen die Here en sy volk (42:18-25).
Kores as dienaar van die Here (Jesaja 42:1-9)
42:1-4 Hier is die eerste van die vier merkwaardige profesieë oor die ‘Dienaar van die Here’ (49:1-9; 50:4-9; 52:13-53:12) nadat hoofstukke 40-41 Israel se verlossing uit die ballingskap aangekondig het, en 41:25 die optrede van Kores as getuienis vir die Here teen die afgode in die hofsaak ingeroep is.
Die term Dienaar van die Here in Jesaja 40-66 verwys meestal na Israel as die Dienaar van die Here (41:8; 42:19; 43:10; 44:1, 21; 45:4; 48:20). In die opskrifte van Ps 18:1; Ps 36:1 en in Ps 84:4,21 word Dawid die Dienaar van die Here genoem. Dit word ook gebruik vir vromes: Ps 34:23; 69:37; 113:1; 134:1; van Moses: Eks 14:31; Josua in Rigt 2:8; Job in Job 1:8, Zerubbabel in Haggai 2:24; dikwels van profete: Agia in 1 Kon 14:18; Elia in 1 Kon 18:36; Jona in 2 Kon 14:25; Jesaja in Jes 20:3; van getroue vereerders van die Here in Jes 54:17; 63:17; 65:8; 66:14.
Die vier profesië van Jes 42,49,50,52-53 word deur Christus (in Grieks vir die Hebreeuse Messias, wat beteken Gesalfde) op treffende wyse vervul as gesalfde profeet wat God aan die mens bekendmaak (Joh 14:9), as gesalfde priester wat Homself offer vir die sonde van die wêreld (Joh 1:29; Hebr 7:27) en as gesalfde koning wat in liefde en genade heers oor sy skepping en kerk (Ef 1:22).
Die frase ‘my wil’ kom driemaal in hierdie gedeelte voor (42:1,3,4) as vertaling van misjpat wat eintlik verwys na ‘n regsuitpraak/beslissing en ‘n regsaanspraak, en verwys hier na die beslissing van die hemelse hofsitting voor die nasies van die wêreld dat die Here die enigste ware God is (41:27-29). Kores is as getuie geroep (41:25; 42:1) om die beslissing van die hof uit te voer voor die nasies van die wêreld (42:4). Hier bevestig die Here sy vertroue in Kores as sy uitverkore werktuig, wat deur die Gees van die Here gelei word (42:1) ter wille van die waarheid (1983: ‘soos dit is’) van die uitspraak (v3).
Hy gaan sy taak verrig sonder ‘n lawaai of oorlogsgeraas (42:2), maar dit so stilweg uitvoer dat die oppervlakkige toeskouer dit nie gaan raaksien nie. Met teerheid bejeen hy die swakkes, die kragtelose geknakte riete versterk hy, en die kwynende dowwe lamppitte wakker hy aan – so werk die Gees van die Here in Kores om die moedelose en twyfelende ballinge aan te moedig.
Kores sal nie uitgeput word of wegkwyn nie, totdat hy die reg op die aarde gevestig het. Die eilande (die uithoeke van die aarde) wag op sy torah/leiding (later word torah gebruik vir die wet, en later vir die eerste vyf boeke van die OT) – want die Here (wat nie moeg of afgemat word nie, 40:28) sal hom staande hou (42:1; 1983: Ek stel hom aan).
42:5 Na die gedeelte oor Kores as Dienaar van die Here (42:1-4) is die nuwe gedeelte meer liries en open op plegtige wyse om ‘n woord van die Here tot sy Dienaar Israel in te lei. Dié God, die Here, wat in die regsgeding as die enigste ware God aangewys is, is die Skepper van die hemel en die aarde en alles wat daaruit voortkom; Hy gee (lewens)asem (nesjamah Gen 2:7) aan die mensdom daarop, en asem/gees/denke (ruag) aan dié wat daarop loop.’
42:6 Hier word die Here self aan die woord gestel. ‘Ek, die Here (Jahweh, die persoonlike aktief teenwoordige, Die ‘Ek is’) het jou geroep in/tot geregtigheid (die regte verhouding met die Here). Ek neem jou aan jou hand (om jou te lei) en Ek behoed jou (teen gevaar en onheil) en Ek gee jou tot ‘n verbond van die mensdom (deur Israel se lewenswyse as dienaar van die Here om mense tot die regte verhouding tot die Here te lei) tot ‘n lig vir die nasies (na die Here toe lei deur die regte soort lewe as dienaars van die Here en van mekaar).’
42:7 Wat die verbond met die Here inhou, word hier prakties uitgespel in drie sinne. Twee van die sinne het met gevangenes in die tronk te doen as beeld vir die ballingskap van Israel. Dit beteken dat ‘om blinde oë te open’ ook beeldspraak is, om as die Here se lig vir die nasies (v6), mense se verkeerde insigte te verlig om nuut oor die Here en die lewe te dink.
Jesus hét fisiese blindes se gesig herstel as teken van sy barmhartigheid (Mt 20:34), maar die siende Fariseërs was blind vir wie Jesus is (Jn 9:39-41). Deel van die kerk en samelewing se dienaarskap aan die Here is om na fisiese blindes om te sien met skoling, werkverskaffing, mediese ingrype om hulle fisiese sig te verbeter. Maar die roeping van Israel in ballingskap en daarna, en vir Jesus se volgelinge, is om verharde selfsugtiges se oë te open vir liefdevolle dienswerk (vgl. Mat 7:3-5). Kores se optrede moet ook Israel se oë open vir ‘n ander manier van optrede, hoe om as Dienaar van die Here te dien en met mense te werk. So wil die Here hê dat Israel voortaan sal lewe.
Terwyl Israel en al die Here se dienaars geroep is om gevangenes uit tronke te bevry, en om hulle uit die donkerte van hulle sonde en onwetenheid waarin hulle gevange sit tot vryheid na Jesus te lei, slaan die woorde ook op die fisiese bevryding van die ballinge deur Kores, ook ‘n dienaar van die Here. Gelowiges word geroep om aandag te gee aan gevangenes (vgl. Mt 25:36).
42:8-9 Die mandaat aan Israel as Dienaar van die Here in 42:6b-7 word omsluit deur die kragtige getuienisse van die Here oor Homself in 42:5-6a en 42:8-9. In vers 5-6a praat God die Here as die Skepper wat Israel geroep het omdat Hy getrou is aan sy verbond; in 8-9 praat die Here met verwysing na sy naam Jahweh, die persoonlik teenwoordige Ek is, wat niks van sy goddelike heerlikheid met die afgode deel nie. Die roeping van die Dienaar van die Here word omring met die wil van die Skepper. Israel moet sy wil gaan uitvoer; hulle moet die verbond van die Here uitbrei na ander nasies om sy lig vir hulle te bring, want die Here wil nie dat die nasies in duisternis voortlewe nie. Skulde moet afgeskryf word en die armes bevry word, want die Here sorg vir die kwesbares en wil nie hê dat mense in treurige omstandighede lewe nie; dit is Hy wat alles wat die aarde oplewer vir die mens gee, en diegene wat daarvan het, moet kyk na dié wat nie het nie. Hy kondig nuwe dinge aan, ‘n nuwe lewenswyse van diensbaarheid vir alle nasies, en Israel se lewe as Dienaar van die Here moet daarvan getuig.
Skrywer: Prof Francois Malan