Jesus se afskeidsrede aan sy dissipels (13:1-17:26)
Jesus se afskeidsrede aan sy dissipels (13:1-17:26) – Francois Malan
Soos Jakob aan sy seuns in Genesis 49, Josua aan die volk in Josua 22-24, Dawid aan Salomo in 1 Kronieke 28-29 en Moses aan die volk Israel in die hele boek Deuteronomium, plaas Johannes Jesus se afskeidsrede aan sy dissipels tydens die laaste paasmaal/eerste nagmaal, net voor sy verhoor, kruisiging, opstanding en verskynings.
Jesus, wat ‘meer is as Moses’ (Hebr. 3:1-19; Johannes verwys na Moses in 1:17,46; 3:14; 5:45,46; 6:32; 7:19,22,23; 8:5; 9:28,29), lei die tweede eksodus, na lewe in die koninkryk van God, die nuwe beloofde land vir die nuwe Israel, wat bestaan uit Jode en nie-Jode (vgl. die Grieke van hfs 12). Hulle is die werktuie van God se reddende heerskappy in die wêreld. Elke gelowige word daarvoor toegerus deur die Heilige Gees; Hy is God, wat self in hulle kom woon.
Die Gees van die waarheid sal ewig by julle bly en in julle wees (14:15-17); die Vader en die Seun sal na dié een toe kom wat vir Jesus liefhet en by hom woon (14:23); Jesus bid ook vir dié wat deur die woorde van die dissipels tot geloof in Hom sal kom, dat hulle almal een mag wees, netsoos U, Vader, in My is en Ek in U, dat hulle ook in Ons mag wees…Ek in hulle en U in My….sodat die wêreld kan glo dat U My gestuur het (17:20-23); dit ‘n eenheid in en deur die liefde van God wat deur die Heilige Gees in ons kom woon en werk.
Die eerste 12 hoofstukke van Johannes word soms die ‘boek van die tekens’ genoem, en hoofstukke 13-17 die ‘boek van die woorde.’ Baie van die onderrig in die laaste hoofstukke stem ooreen met aanwysings wat in die ander Evangelies verspreid voorkom en dwarsdeur Jesus se bediening. Markus 13, Mt 24,25 en Lk 21 het egter die profetiese rede wat as afskeidsboodskap aan die dissipels dien, en oor ‘n paar dae strek. Johannes druk dit alles in een nag in.
Die woorde van Jn 14:31 ‘Staan op, laat ons hiervandaan weggaan’ en 18:1 ‘nadat Jesus dit gesê het, het Hy met sy dissipels oor Kedronspruit gegaan’ laat vermoed dat hoofstukke 13-14 en 15-17 twee stukke van Johannes se getuienis is oor alles wat Jesus die aand in die bovertrek gesê en gedoen het; dat dit eers apart opgeteken is, en later hier saamgevoeg is.
In hierdie weergawe van die laaste maal in die nag vertel Johannes niks van Jesus se instelling van die nagmaal met brood en wyn wat na sy liggaam en bloed as tekens van die nuwe verbond verwys, soos in die ander drie Evangelies nie. Maar in die lang hoofstuk 6, oor Jesus as die brood van die lewe, sy liggaam wat geëet moet word, het Jesus ‘n uitgebreide verduideliking van die wese van die brood van die nagmaal gegee; so gee Hy in hierdie afskeidsrede in vyf hoofstukke ‘n uitgebreide verklaring vir die instellingswoorde van die nuwe verbond van God se genade (Jn 1:14,16).
Daar is ook ‘n verskil tussen Johannes en die ander drie Evangelies of dit ‘n paasmaaltyd was of nie. Volgens Eksodus 12:6,8 moes die paaslam laatmiddag op die veertiende van die maand geslag word (Abib, die ‘aremaand’ Eks 13:4, word na die ballingskap Nisan ‘eerste maand’ van die Joodse jaar genoem, Neh. 2:1 – Mrt-Apr). Teen sononder begin die 15e Nisan en dié nag moes hulle die gebraaide lam haastig eet, op vertrek uit Egipte (hier anapiptoo ‘aanlê’ op kussings of rusbanke om die tafel, soos die latere gebruik was; Jn 13:12,25,21:20 ).
Al vier Evangelies plaas die kruisiging op Vrydag, die dag voor die sabbat wat reeds met sononder aanbreek (vgl. Jn 18:28; 19:31), maar Johannes noem die Vrydag ‘die dag van voorbereiding’ wanneer die lammers geslag word vir die paasfees, waarop Jesus, die Lam van God, die sonde van die wêreld wegneem (Jn 1:29).
Die ander drie Evangelies plaas die paasfees, wat Jesus saam met sy dissipels geëet het en die nagmaal ingestel het, op Donderdagaand (Vrydag begin al teen sononder van ons Donderdag)., en noem daardie Donderdag ‘die dag van voorbereiding’ wanneer die paaslammers geslag word (Mt 26:17;27:62, Mk 14:12;15:42, Lk 22:7). Hy is Vrydag gedurende die dag gekruisig; en voor sononder begrawe, Lk 23:56 noem ook dié Vrydag ‘die voorbereiding’ vir die sabbat).
Skrywer: Prof Francois Malan