Postmodernisme se kind “postfoundationalism” keer terug na grondwaardes

Postmodernisme se kind “postfoundationalism” keer terug na grondwaardes – Kobus Kok

Karen vra:

My vriendin sê dat haar geloof Christelik Postmodern is.  Wat verstaan ek onder hierdie beskrywing?

Antwoord:

Dr Kobus Kok antwoord:

Om die woord postmodern te verstaan moet mens dalk iets verstaan van wat modernisme is en ook in ag neem dat baie mense van mening is dat mens nie eens van post-modernisme kan praat nie, maar eerder van laat modernisme moet praat. Daar is dus nie ‘n definitiewe definisie vir wat postmodernisme is  nie. Ons kan net die breë trekke daarvan beskryf.

Die maklikste om dit mee te verduidelik is om aan die modernisme te dink as ʼn tydsgees waarin daar baie sekerheid, voorspelbaarheid en duidelike reëls was in terme van wat reg en verkeerd was. In ʼn sekere sin was die wêreld swart of wit en min grys gebiede het tussen in bestaan. In die modernisme het mense vasgehou aan sekerhede en geglo dat daar iets soos absolute, onveranderde waarhede bestaan wat vir altyd en in alle kontekste altyd so sal wees. Dink maar net aan Suid-Afrika in die vroeë 19de eeu.

Daar was ‘n geweldige vertroue in die mens en sy rasionele vermoë en dit wat die mens met sy briljantheid kan weet en bereik.

Maar toe breek die Tweede Wêreldoorlog uit en die wêreld vernietig mekaar met ongekende geweld. Met dieselfde briljante selfversekerheid wat ons die atoombom vervaardig het, het ons mense, diere en histories kosbare plekke klakkeloos in die niet laat verdwyn, vir wat? Na die wêreldoorlog was mense erg ontnugter en het daar ʼn sekere pessimisme ontwikkel. Sommige mense het hulself verset teen die absolute aard van kennis en die vermoë van die mens wat nie so optimisties is soos wat voorheen geglo is nie.

Verder het mense (veral Westerlinge) altyd vanuit hulle kulturele bril op ʼn meerderwaardige wyse na ander volke gekyk en vinnig agtergekom dat elke kultuur sy eie manier van kyk na die werklikheid het. Dit was ʼn direkte gevolg van die kontak tussen kulture en volkere na die Tweede Wêreldoorlog. Met die hernude ontdekking van andersoortigheid en respek vir ander kulture of perspektiewe en selfs gelowe het die gedagte van relatiwiteit ontstaan. Dit beteken dat mens besef dat dit wat ek glo dalk nie absoluut waar is nie, maar relatief tot my verstaanshorisonne is, met ander woorde dit is dalk hoe ek dinge sien, maar dit is dalk nie eers reg nie. Daarom sal daar in die gees van die sg. Postmodernisme geglo word aan relativisme teenoor die absolutisme van die modernisme. ʼn Postmoderne geloof sal dus ook glo aan sekere waarhede, maar nie noodwendig voel dit is absoluut waar nie, maar slegs relatief.

Jy sal vind dat mense baie maklik verwys na iets wat volgens hulle postmodern is, maar dikwels juis modernistiese maniere van dink verteenwoordig. Die slotsom is dat mense dikwels nie eens mooi verstaan wat postmodernisme behels nie.

Verder het geleerdes soos Wentzel van Huyssteen gesê dat binne die postmodernisme mens ook kan onderskei tussen “foundationalism”, “postfoundationalism” en “nonfoundationalism”. Volgens die “foundationalism” is daar bepaalde absolute, ononderhandelbare, universele waarhede; volgens die “nonfoundationalism” is alles relatief en bestaan daar geen absolute waarhede nie. Maar dan kry mens binne die postmodernisme ook iets soos “postfoundationalism” wat sê dat daar wel iets is soos waarheid, maar dat waarheid in ʼn bepaalde konteks realiseer. Dit is soos ʼn vorentoe aangee in rugby wat gewoon ʼn feit is, naamlik as die ontvanger van die bal voor die ou is wat dit gooi en dit dan vang, is die ontvanger van die bal onkant. Maar dan kan mens die volgende naweek op presies dieselfde veld kyk hoe ander ouens met ʼn sokkerbal speel, en skielik gee hulle die heeltyd vir mekaar die bal aan op ʼn wyse wat in rugby ʼn vorentoe aangee sou wees. Dus, waarheid is wel daar, maar dit verskil van konteks tot konteks.

Ons kan dus argumenteer dat postmodernisme se kind “postfoundationalism” weer terugkeer na grondwaardes wat binne bepaalde sosiale kontekste belangrik is.

Juis om hierdie rede kan ʼn postmoderne Christen ook glo dat alle waarheid nie altyd totaal relatief is nie, maar dat bepaalde waarhede vir hulle baie belangrik is. In postmoderne geloof kan mens dus nog steeds glo in sekere waarhede wat essensieel is vir jou geloof. As postmoderne, “postfoundational” gelowige kan jy dus met oortuiging en sekerheid vashou aan dit wat vir jou sin maak en wat vir jou belangrik is in jou geloof.

Outeur: Dr Kobus Kok