Wêreldgesindheid is hier in die eerste plek ‘n verkeerde lewenshouding; die neiging om aan ‘n gemeenskap te behoort wat nie vir God reg ken nie. Hier gaan dit veral oor ware geloof in God teenoor ‘n valse lering oor God, oor goddelike waarheid teenoor wêreldse dwaling.

In hierdie ses verse word die woord ‘gees’ of ‘geeste’ deurgaans gebruik vir mense wat geïnspireer word òf deur die Heilige Gees òf deur die gees van die wêreld/antichris/duiwel.

4:1 ‘Geliefdes…,’ kort-kort word die lesers in die brief liefdevol aangespreek om hulle dringende aandag vir die volgende saak te vra.

‘… moenie elke gees glo nie,…’ moenie elke mens wat beweer dat hy deur ‘n gees geïnspireer is se woord aanvaar vir die waarheid nie. Dit beteken ook: moenie in die mag van elke gees beland nie. 3:24 het gehandel oor die Gees wat God aan ons gegee het. Hier word gewaarsku dat daar ook vals geeste is, nie die Gees van die waarheid nie, maar leuengeeste (vgl. Ef 6:12).

‘…maar toets die geeste…’ – in 1 Kor 12:10 verwys Paulus na die gawe wat party het om tussen die geeste te onderskei. In 1 Tes.5:21-22 is dit ‘n opdrag vir elke gelowige, soos hier in 1Jn, dat elke gelowige die opdrag het om die egtheid te toets van die mense wat beweer dat hulle deur die Gees gelei word. Elke gelowige het die ‘salwing’ van die Heilige Gees daarvoor (1 Jn 2:20,27).

‘…of hulle van God kom…, – of hulle uit God voortkom en van Hom afhanklik is. Dié wat van die gemeente afgedwaal het, beroep hulle ook op die Gees, en roem oor besondere openbarings van die Gees. Nie alle entoesiasme kom van God af nie (die Griekse woord enthousiasmos beteken om deur ‘n god geïnspireer of in besit geneem te wees). Nie almal wat beweer dat hulle deur die Gees gelei word, word deur die Heilige Gees gelei nie, maar dikwels deur hulle eie gees of deur dwaalgeeste. Die gelowiges moet toets of die gees van God of van die Bose af kom. In 4:2,7 gee Johannes die maatstaf vir die toetsing, nl. die regte belydenis van Jesus, wat sê hulle oor Jesus? en of dit liefde vir mekaar bevorder (3:23).

‘…want baie vals profete het (van ons) uitgegaan in die wêreld in’ – in 2:18-19 is reeds van hulle gepraat en word hulle antichriste genoem, wat uit die gemeente ‘uitgegaan het’ en hulle rug op Jesus en sy gemeente gedraai het, soos Judas wat van Jesus en sy dissipelgroep ‘uitgegaan het’ (Jn 13:30) om Jesus te gaan verraai. Hulle is ‘in die wêreld in’ – die wêreld van ongeloof in Jesus. Dit is die wêreldgesindheid waarvan Johannes hier praat, waarvoor die gemeentes moet oppas (vgl. 2 Tim 4:10). Jesus het gesê: ‘…vals christusse en vals profete sal na vore tree en hulle sal tekens en wonderwerke doen om, indien moontlik, die uitverkorenes te laat afdwaal. Maar julle moet op julle hoede wees…’ (Mk 13:22-23).

14:2 Die toets wat die gelowige onder leiding van die Heilige Gees moet aanwend om die ware inspirasie van die valse te onderskei is die belydenis oor Jesus, dat Hy van God af gekom het en mens geword het – die toets vir onderskeiding van die geeste word in 4:6 met die gelowige se belydenis herhaal , en omring so 4:3-5 se kontraste: waarheidsgetuienis-vals profesie, God/Jesus-duiwel/antichris, God se mense-wêreld se mense.

‘Hieraan ken julle die Gees/gees van God…’ – as ‘die Gees’ na die Heilige Gees verwys sou dit beteken: dit is hoe julle kan herken wie deur die Gees geïnspireer is, of: as ‘die gees’ na die gees van die mens oor God verwys sou dit beteken ‘dit is hoe julle die gees/mens wat van God af kom kan herken. Johannes het skynbaar albei die gedagtes, dat die gees van die mens wat na julle toe kom van God af is, en dat dit ook verwys na die Gees van God wat die mens se gees inspireer.

‘Elke gees wat bely dat Jesus Christus as mens gekom het, is uit God’ – dit gaan daarom dat die persoon wat na jou toe kom die waarheid oor Jesus bely: dat Jesus Chrustus van God af gekom het en mens geword het (letterlik: in die vlees gekom het, soos in Joh 1:14; en 6:51-55 sy vleis eet en sy bloed drink – dat Hy waarlik ‘n swakke mens geword het). Dit word bely teenoor die Grieke wat nie glo dat Jesus ten volle mens geword het nie, en teen die Jode wat nie sy godheid kan aanvaar nie. Die voltooide vorm van die werkwoord ‘gekom het’ impliseer dat Jesus se koms in die verlede steeds deurwerk in die hede. Die Seun van God het ten volle in ons geskiedenis ingetree as die tussenganger tussen ons en die Vader. Dit is nie slegs ‘n geloofsartikel nie, maar wys na ‘n egte persoonlike verhouding met God deur Jesus, en na die gevolg daarvan vir die manier waarop ons lewe.

4:3 Teenoor die persoon wat Jesus (so) bely, stel Johannes: ‘en elke gees wat dit nie van Jesus bely nie, is nie uit God nie…’ Johannes maak ‘n skerp teenstelling tussen waarheid en valsheid. Die valse verdwaalde gelowe in en om die gemeente is ‘n antichristelike opstand teen God. Dit gaan om Jesus self, die regte beoordeling van sy identiteit. Wie Hom nie bely as ewige God wat ware mens geword het nie, bewys dat sy gees nie uit God is nie,

‘…maar is die gees van die Antichris, van wie julle gehoor het dat hy/dit aan die kom is en nou reeds in die wêreld is.’ Dit is die gees wat mense weglei van Jesus af, en daarmee bewys hulle dat hulle nie aan God behoort nie. Al praat hulle hoe vroom oor God. Wie ookal vir Jesus verloën, het vir God verwerp, en daarmee sy verlossing vir die mens (Jn 5:23).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Sonder liefde beteken die dood

3:14 Johannes benader sy stellings in 3:12-13 nou van die anderkant af, van die negatiewe kant af: wie die liefdesgebod oortree behoort aan die Bose, eerder as aan God, en lewe daarom in die duister van ‘n geestelike dood (dit ‘n uitbreiding op 2:9-11: sonder liefde bly jy in die duisternis).

‘Ons (wat aan Christus behoort, lede van die liefdesgemeenskap; staan beklemtoon voorop in die sin, teenoor die wêreldlinge) weet dat ons klaar uit die dood na die lewe oorgegaan het…’ die woord ‘oorgaan’ (metabainoo) beskryf die vertrek uit die een plek of posisie en aankoms in ‘n ander plek of posisie, wat baie anders as die oue is. Die voltooide vorm van die werkwoord onderstreep dat dit klaar gedoen is, en die gevolge duur voort: uit die ban van haat en moord, na God se ryk van liefde en lewe. Deur ons verbondenheid aan Jesus het die gelowiges deel aan God se gawe van die ewige lewe (1:2; 2:25). Deur ongehoorsaamheid aan God se bevel om lief te hê, het die persoon wat sy rug op Jesus gedraai het, homself afgesny van die Lewe, en bly reeds in die sfeer van geestelike dood (vgl. Jn 5:24)

‘omdat ons ons broers liefhet’ – Broederliefde is die bewys dat ons uit die dood na die lewe oorgegaan het, en is die toets daarvoor. Liefde is die opsomming van die gehoorsaamheid en diens wat van ‘n christen verwag word (2:5; 3:10,11). Liefde is ‘n teken en bewys dat jy die ewige lewe ontvang het, nie die grond daarvan nie. Die ewige lewe, wat ons van God ontvang, is deelname aan die liefde van God, wat Hy in ons harte gee, deur in ons te kom woon. Maar die liefde kan in dade en gesindhede gesien word, en bewys dat ons die ewige lewe reeds het. Die liefde vir ‘die broers’ (meervoud) verwys na die onderlinge liefde in die gemeente, onselfsugtige sorgende liefde. En die vorm van die werkwoord onderstreep dat die liefde konstant is.

Daarteenoor staan ‘wie nie liefhet nie, bly in die dood’ (geestelike dood). Dit gaan nie net om liefde vir die broederskap nie, maar vir alle mense. Enigeen wat nie in liefde leef nie, is nie ‘n kind van die God wat lewe gee nie.

3:15 Hier gaan dit om die mens se innerlike. ‘Elkeen wat sy broer haat, is ‘n moordenaar’ – ‘nie liefhet nie’ van v14 word hier aangewys as ‘haat.’ Hy is nog nie innerlik verander nie. Die lewe van God is nie in sy hart nie. In Mt 5:21-22 het Jesus verduidelik dat die sesde gebod se doodslaan ook haat en uitskel insluit. Alle haat het die potentiaal en kan in die praktyk tot moord oorgaan. Haat is fundamenteel ‘n miskenning van die lewe van die ander persoon.

‘en julle weet dat geen moordenaar die ewige lewe blywend in hom het nie’ – Jesus word in 1:2 die Ewige Lewe genoem. In 2:25 het Hy dit aan ons beloof. In 5:11 het God dit aan ons gegee as lewe deur en in gemeenskap met sy Seun. Eintlik is ‘ewige lewe’ sinoniem met Christus: 5:20: Hy ís die ware God en die ewige lewe. Daarom is haat die weiering om Christus te aanvaar as die beslissende openbaring van God se liefde vir die wêreld (Jn 3:16; 1 Jn 4:9). Die ewige lewe, as God se gawe, bly nie as ‘n voortgaande mag in die moordenaar se lewe nie.

3:16 Teenoor Kain as die simbool van haat en moord, stel Johannes Jesus as die simbool van gehoorsame liefde.

‘hieraan ken ons die liefde…’ – ‘hieraan’ verwys na Jesus se lewe en sterwe – wat die gemeentes leer ken het en in dié kennis lewe (die werkwoord ‘ken’ is in die voltooide tyd wat voortduur aandui). As jy wil weet wat liefde is, kyk na die lewe en sterwe van Jesus.

‘dat Hy sy lewe vir ons afgelê het’ – dieselfde uitdrukking word gebruik in Jn 10:11,15,17 van die Goeie Herder wat sy lewe aflê vir sy skape. In 1 Jn 2:2 is gesê dat Hy ‘n versoening vir ons sondes is (vgl. 4:10).

‘Ook ons behoort ons lewens vir ons broers af te lê’ – ‘behoort’ in die voortgaande teenwoordige tyd veronderstel dat dié soort liefde ons gewoonte behoort te wees. Die liefde moet bereid wees vir die hoogste offer. Soos haat kan lei tot moord, so mag liefde lei tot die uiterste selfopoffering. Moord neem die lewe van ‘n ander; liefde gee my lewe vir die ander (vgl. Jn 15:13: niemand het groter liefde as dit nie, dat hy sy lewe vir sy vriende aflê). Die soort liefde behoort die kenteken van die christen te wees. In 4:14 sê Johannes: die Vader het die Seun as die Redder van die wêreld gestuur – ‘die wêreld’ is wyer as slegs die broederskap.

Skrywer: Prof Francois Malan

Vrymoedig voor God (3:21-24)

3:21 In die brief waarin Johnnes, die apostel van die liefde, by sy gemeentes pleit om by die Here te bly, word hulle telkemale aangespreek as sy ‘geliefdes’ (2:7; 3:2,21; 4:1,7,11), sy geliefde ‘kindertjies’ (2:1,3,12,18,28; 3:7×2,18; 4:4; 5:21) om hulle liefdesband in die Here te onderstreep, hier veral om gelowiges wat bewus word van hulle tekortkomings te bemoedig.

‘as ons hart/gewete ons nie aankla nie’ – as ons nie langer met ‘n slegte gewete voortlewe nie omdat ons weet dat ons sondes deur Jesus se soenoffer vergewe is (1 Jn 2:2),

‘kan ons met vrymoedigheid voor God staan’ – in gemeenskap met God in plaas van in oordeel voor Hom, is een van die gevolge van ‘n gewete wat gerusgestel is deur die wete van God se groot genade aan ons in Christus. In 2:28 het dit gegaan oor ons vrymoedigheid voor God op die oordeelsdag, as ons in Christus bly, hier om die daaglikse vrymoedigheid van God se kinders in die teenwoordigheid van hulle Vader (vgl. Jn 16:26-27).

‘voor God’ (pros theon ‘tot God’) druk die gedagte uit van ‘n vriendelike verhouding tussen God en sy kinders, sowel as die rigting van die christen se vertroue. Die kind van God, wat God se liefdesgebod uitleef (1:7; 2:6,10), kan met vrymoedigheid in die teenwoordigheid van God lewe, soos die Seun van God voor sy Vader (vgl. Rom 5:1-5; 8:14-15; Hebr 4:16).

3:22 Die eerste seën van ‘n skoon gewete van iemand wat volgens die liefdesgebod leef, is in v21 gestel: ‘n vertrouensverhouding teenoor God. Die tweede word in hierdie vers uitgespel: God antwoord op ons gebede (in 5:14-15 word die twee seëninge ook saam genoem).

‘En wat ons ookal vra, ontvang ons van Hom…’ – vra en ontvang word in teenwoordige-tyd-werkwoorde as voortgaande handelings aangebied. Dit is die uitvloeisel van ‘n vertrouensverhouding tussen die kind van God en sy Vader met ‘n lewe in Hom, volgens sy woord, en Hy in ons (vgl. Jn 15:7-8; 16:24-27). Daar is egter niks meganies of magies in die gebed nie. Dit is ‘n uitvloeisel van die bidders se gehoorsame verhouding tot God en sy wil, wat alleen verkry word deur in Christus te lewe (Jn 15:7 as julle in My bly en my woorde in julle, vra dan wat julle wil, en dit sal met julle gebeur).

‘omdat ons sy opdragte gehoorsaam en doen wat vir Hom aangenaam is (die woord ta aresta ‘dinge wat aangenaam is’ kan ook met ‘dinge wat reg is’ of ‘dinge wat behoorlik is’ vertaal word, dit wil sê, volgens sy wil). Dit is vir God ‘n vreugde as mense na Hom luister en doen wat Hy vra. Gebed word positief beantwoord as dit volgens God se wil is, Hy gee graag goeie gawes aan dié wat dit van Hom vra (Mt 7:11).’ Nee’ is ook ‘n antwoord (vgl. Jesus se gebede in Getsemane, Mt 26:39,42,44; en die 2e bede van die Onse Vader, Mt 6:10).

3:23 Wat die gebooie van God is, word in verse 23-24 uitgespel – ‘en dit is sy opdrag:’ Dit behels twee dinge:

i ‘dat ons in die Naam van sy Seun, Jesus Christus glo…’ sy naam behels wie Hy is, sy karakter en gesag, dat Hy God se Seun is (self God), Jesus (‘Die Here is Verlosser’), Christus (‘Gesalfde’, gesalf as die beloofde Messias koning, wat oor ons lewe regeer, profeet, wat God aan ons geopenbaar het, priester, wat Homself vir ons geoffer het en nou vir ons intree by God. Om in sy Naam te glo beteken om in Hom as Persoon te glo, dat Jesus van Nasaret die Messias is wat deur God gestuur is, soos Hy Homself geopenbaar het, en om in gemeenskap met Hom te lewe (vgl. Jn 6:28-29).

ii ‘…en mekaar moet liefhet (teenwoordige tyd) volgens sy opdrag wat Hy an ons gegee het’ – die opdrag om mekaar lief te hê, het God deur Christus aan ons oorgedra (Jn 13:34; 15:12).

Geloof en liefde word in Gal 5:6 ook saam genoem: ‘Al wat van belang is, is geloof wat deur liefde in dade omgesit word.’ So ‘n lewe van geloof in die persoon Jesus as God en mens, en liefde vir mekaar, is die wyse om God te behaag, in vrymoedigheid in sy teenwoordigheid te lewe, en ons gebede tot Hom te rig (vgl. Hebr 4:16 vrymoedigheid dui ‘n oop vertrouensverhouding tot God aan, waarin ons met Hom kan praat).

3:24 Die afdeling oor gehoorsaamheid aan God se liefdesgebod as vereiste om in die gesin van God te lewe (10-24) word hier afgesluit met ‘n samevatting van die hoofsake: geloof in Christus, liefde vir die gelowiges, moreel reg lewe. Dit bewerk die Heilige Gees in ons met sy liefdeskrag en oortuiging (Jn 16:8) en is die bewys dat God in ons woon.

‘wie sy gebooie gehoorsaam…’ God se een gebod van geloofsliefde word op ‘n verskeidenheid praktiese maniere in ons lewe toegepas.

‘…bly in God en God in hom’ – gehoorsaamheid aan God se gebooie soos Jesus dit vir ons uitgespel het in die liefdesgebod en wedersydse inwoning, ons in Hom en Hy in ons, is onlosmaaklik aan mekaar verbind. Gehoorsaamheid aan sy gebooie op al die terreine van ons lewe is die vereiste om in konstante gemeenskap met God in Christus te lewe, en, gehoorsame liefde is die uitdrukking van die noue verhouding waarin God in ons en ons in God lewe.

‘Hieraan weet ons dat Hy in ons bly, uit die Gees wat Hy aan ons gege het’ – die Gees lei ons tot geloof in Jesus (4:1-3), stel ons in staat om reg te lewe volgens God se wil (2:29), in liefde (4:12-13). Die werkwoord ‘het gegee’ is in die voltooide tyd, wat aandui dat dit reeds plaasgevind het en die gevolge voortduur; nou lewe ons onder sy leiding en met sy krag, die krag van God se liefde. Dit alles is God se genadige gawe aan elke gelowige.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Nadat die eerste hoofdeel die belangrikheid van ‘n lewe in die lig onderstreep het, teenoor die dwalendes en hulle onetiese optrede wat uit ‘n valse geloof oor Christus spruit (1:5-2:29), konsentreer die tweede hoofdeel op die ontwikkeling van die gelowiges se geestelike lewe (2:28-5:13). Dieselfde program word gevolg as in die eerste gedeelte:

1:5-2:29 lewe in die lig                                       2:28-5:13 lewe as kinders van God

1. God is lig a God is die Vader
2. Los die sonde b los die sonde
3. Wees gehoorsaam c wees gehoorsaam in liefde
4. Lê wereldsgesindheid af d lê wereldsgesindheid af

e wees liefdevol

1. Behou die geloof f behou die geloof

(b) God is die Vader – leef soos sy Seun (3:1-3)

Die gedeelte skakel met die vorige verse: 2:28 koms; 2:29 nuwe geboorte; 3:1 nuwe geboorte; (3:2) koms

Die verwysing na God se vaderskap moedig die lesers aan om nou reeds as God se kinders te lewe (3:1) soos in die ewigheid (3:2).

3:1 ‘kyk watter groot liefde die Vader aan ons gegee/bewys het’ – met ‘kyk julle’ roep Johannes sy lesers op om noukeurig aandag te gee, na te dink, en te verstaan dat dit jou persoonlik raak. ‘watter’ verwys met verbasing na die soort en graad van liefde wat die Vader aan ons en in ons ‘gegee’ het (voltooide tyd ‘gegee’ – in die verlede en steeds sy liefde aan ons skenk om daaruit en daarin te lewe). Die hele uitdrukking spreek van Johannes se entoesiasme en sy uitbarsting van verwondering oor hoe kwistig/oorvloedig die Vader ons met liefde oorlaai/oorstelp het, dit nie slegs aan ons betoon nie, maar sy liefde is in ons ingestort het – sodat ons kinders van God genoem word, en ons is dit uit sy genade. God skep deur sy woord. Hy noem ons sy kinders – en ons is dit omdat die Heilige Gees ons deur geloof aan sy Seun verbind (die woord tekna ‘kinders’ kom van die woord tekein ‘om geboorte te gee’ – teenoor 2:29 ‘uit God gebore’ gennein). Dat ons kinders van God is, onderstreep ons geestelike oorsprong. Nie slegs in naam nie, maar werklik kinders van God, wat al meer ons skepping na die beeld van God vertoon, soos Hy oorsponklik bedoel het (Gn 1:27). Jesus het vir ons die beeld van God se selfopofferende liefde aan die kruis kom wys. Só moet ons liefhê en lewe (Jn 13:34-35; 2 Kor 3:18). Anders as Paulus, gebruik Johannes ‘seun’ slegs vir Jesus, en ‘kinders’ vir gelowiges.

Die rede waarom die wêreld ons nie herken en erken as kinders van God nie, is omdat hulle God, wat onder hulle kom rondstap het, nie erken het in Jesus, die Seun van God, wat God aan die wêreld kom openbaar het nie. Kinders van God het die gesindheid en natuur van hulle hemelse Vader deur die Gees van God wat in hulle kom woon. Soos die mense Hom verwerp het, verwerp hulle ook sy kinders se geloof en lewenswyse wat nie saam met die wêreld jaag na mag, roem en rykdom nie, maar wat dien (Mk 10:42-45).

3:2 Met dié lieflingsnaam druk Johannes sy verhouding tot die gemeentes uit. Soos in 2:7 beoefen hy daarmee self sy opdrag om mekaar lief te hê. Ons is nou reeds kinders van God deur sy wonderlike liefde vir ons (3:1), maar dit is nog nie geopenbaar wat ons sal wees wanneer Jesus weer kom nie. Daarby berus ons.

‘Wat ons weet, is dat wanneer Hy verskyn, ons soos Hy sal wees, omdat ons Hom sal sien soos Hy is’ – vgl. sy gebed Jn 17:24: Vader, Ek wil graag hê dat waar Ek is, hulle wat U My gegee het, ook by My moet wees, sodat hulle my heerlikheid kan sien, die heerlikheid wat U My gegee het, omdat U My al voor die skepping van die wêreld liefgehad het.’

3:3 Die vaste hoop dat ons soos Jesus sal wees wanneer Hy in heerlikheid kom, het sedelike implikasies vir ons daaglikse lewe. Elkeen wat hierdie vaste hoop het op die ewige lewe by Jesus en by die Vader, ‘hou homself rein net soos Hy rein is’ (sonder enige morele defek) – van elke gelowige word verwag om sy lewe te reinig van sondige gedagtes, woorde en dade, deur met verkeerde gewoontes te breek en ‘nee’ te sê vir versoekings. Die kind van die God van lig moet rein bly deur sonder sonde te probeer lewe. Die vooruitsig om soos Christus in sy heerlikheid te wees behoort elke gelowige te motiveer om nou reeds te lewe soos Jesus op aarde gelewe het en die versoekings van die Satan weerstaan het (Jak 4:7-10: ‘Onderwerp julle dan aan God. Staan die duiwel teë en hy sal van julle af wegvlug…reinig julle hande en suiwer julle harte…’).

‘soos Hy rein is’ – Johannes dring by sy lesers aan op ‘n lewe wat Jesus se ‘reinheid’ eggo. Sy lewe van liefdevolle diens behoort die patroon vir ons lewe te wees. In 1:7 het Johannes reeds gesê: as ons in die lig lewe soos Hy in die lig is, het ons gemeenskap met mekaar, en die bloed van Jesus, sy Seun, reinig ons van alle sonde.’ Terwyl God ons reining deur ons te vergewe en in ons te kom woon, het ons ‘n aktiewe aandeel en verantwoordelikheid om die sonde te los en te weerstaan deur te volhard in ons gemeenskap met Hom en sy woord te gehoorsaam (vgl. Jn 15:3-4: ‘julle is alreeds rein deur die woord wat Ek tot julle gespreek het. Bly in My en Ek in julle…’). Die teenwoordige tyd van die werkwoord ‘reinig homself’ beklemtoon die voortgang van dié verantwoordelikheid, tot in die ewigheid. Jesus het oor ons huidige lewe gesê: ‘Vader Ek het U Naam aan hulle bekend gemaak en Ek sal dit verder bekendmaak, sodat die liefde waarmee U My liefgehad het in hulle kan wees, en Ek in hulle’ (Jn 17:24) – ons bly rein deur te bly in sy opdrag om mekaar lief te hê soos Hy ons liefhet (Jn 13:34).

Skrywer: Prof Francois Malan