Lewe regverdig

3:7 Die gelowige moet sondes los deur reg te lewe (dikaios, regverdig, beteken ook om in die regte versoende verhouding tot God en jou medemens te lewe).

Die gemeentelede word weer aangespreek as ‘my liewe kindertjies’ deur Johannes hulle geestelike vader, om die situasie wat hulle bedreig dringend onder hulle aandag te bring. Hulle word bedreig deur die lidmate wat afgeskei het en verdeeldheid in die gemeentes saai met hulle valse leer en lewe. ‘Laat nieand julle mislei nie!’ Teenoor die misleiers en hulle misleiding sê Johannes dat die persoon wat reg glo, ook reg lewe: die een wat reg doen, wat doen wat God sê, is regverdig (dikaios) voor God (vgl. Mt 7:16: aan hulle vrugte sal julle hulle ken). In 1 Jn 3:10-11, 12-24 word die regte lewe uitgespel as gehoorsame liefde.

‘soos Hy regverdig is’ – verwys na Jesus wat in die regte verhouding tot sy Vader geleef het, die Vader se wil volkome uitgevoer het – dit is sy wese. So moet sy volgelinge ook lewe. Hulle wese moet regverdig wees. Dit is Jesus se geskenk aan hulle wat in Hom glo. Ps 1:6 sê: die Here lei die regverdiges op hulle pad. Dit is alleen Christus wat ons sondaars se verhouding met God reg maak, en deur in Hom te bly kan ons in die oë van God reg lewe, as sy geliefde kinders, omdat ons aan sy geliefde Seun verbind is in geloof, en Hom volg as ons voorbeeld en leier.

3:8 Johannes wys op die wesenlike verskil tussen ‘n persoon wat ‘n slaaf is van sonde (v6) en ‘n gelowige wat getrou bly aan sy roeping in Christus (v7). Laasgenoemde behoort aan God wat hom/haar aangeneem het (vv1-2) en die slaaf van sonde behoort aan die duiwel vir wie hy/sy volg (v8). Die regverdige volgeling van Jesus openbaar sy geestlike natuur en oorsprong in dade van geregtigheid, wat reg is en by ‘n kind van God pas (v7); maar die sondaar verraai sy verband met die duiwel deur sy wettelose optrede.

Die een wat sonde doen (teenwoordige tyd, wat voortgang aandui) is uit die duiwel’ – in v12 word na Kain verwys, wat wys dat Johannes hier dink aan Genesis, ook aan Gen 3:1-15 waar die duiwel deur ‘n slang die vrou verlei om ongehoorsaam teenoor God te wees (in Openb 12:9; 20:2 noem hy die duiwel ‘die ou slang’). Die een wat sonde doen het daarom nie God as Vader nie, maar volg die duiwel, wat die opstand teen die wet en wil van God aanstig.

‘want die duiwel sondig van die begin af’ – Paulus sien die oorsprong van die sonde by Adam (Rom 5:12-19; 1 Kor 15:22), maar Johannes gaan verder terug tot aan ‘die begin’ – van die wêreld. Met die eerste mens was hy al daar. Van die begin af was daar ‘n geestelike mag wat in opstand teen God was en hy probeer mense verlei om hulle rug op God te draai (vgl. Jn 8:44: Julle is kinders van die duiwel…Hy was van die begin af ‘n moordenaar…die vader van die leuen).

‘hiervoor het die Seun van God verskyn om die werke van die duiwel te vernietig’ – Johannes beskryf die doel van God se menswording as die verlossing van die mens uit die sondemag van die duiwel om mense te verlei tot ‘n lewe teen of sonder God. Jesus se optrede en voorbeeld, sy dood en sy opstanding, het ons kom losmaak uit die ban van die sonde, sodat ons saam met Jesus sterwe aan sonde en saam met Hom opstaan om vir God te lewe (Rom 6:10-11).

3:9 Die egte kind van God is teen die sonde. ‘Elkeen wat uit God gebore is doen nie meer sonde nie’ – vir die gelowige is dit ‘n nuwe geboorte uit God, die sondaar volg sy eie wil teen God se wil en volg sý geestelike ‘vader,’ die duiwel..

‘…en hy kan nie sondig nie, omdat hy uit God gebore is’ – met die uitdrukking ‘uit God gebore’ begin en eindig vers 9. Die wese en aard van die gelowige word daarmee onderstreep. Gelowiges kom uit ‘n nuwe geboorte deur die Heilige Gees, wat in hulle kom woon het, om van hulle kinders van God te maak, van Bo weer gebore (Jn 3:3). Die Gees van God het hulle met God se woord oortuig. Die werkwoord ‘gebore is,’ is in die voltooide tyd, iets wat reeds gebeur het en waarvan die gevolge voortduur; reeds weergebore en nou voortlewe as kind van God.

As gebore kinders van God het hulle die vermoë om nie sonde te doen nie. Dit word gesê om die gelowiges te oortuig dat hulle sonder sonde behoort te lewe en volgens hulle nuwe wese en aard te lewe.

‘omdat sy “saad” in hom bly’ – ‘saad’ word hier gebruik vir die nuwe natuur van die gelowige, die kiem van die nuwe lewe, wat ingeplant word in die mens wat geestelik weergebore word, wat verantwoordelik is vir sy geestelike groei, soos ‘n saad wat groei, en die moontlikheid skep om sonder sonde te lewe. Die groeiende saad is die woord van God wat op ons harte geskryf word en in ons gedagtes vasgelê word deur die Heilige Gees wat in ons woon (1 Jn 2:14,24, 27: Jer 31:33-34; Eseg 36:25-27; Jn 14:23; Rom 8:9,11).

Geen kind van God, wat deur die Heilige Gees nuut gebore is, kan maar kies om in die werke van die duiwel te lewe nie, omdat hy altyd die moontlikheid het om rein, regverdig/reg, en in liefde te lewe. Hy/sy behoort reeds aan die ewige lewe, omdat hy/sy aan Christus verbind is, maar lewe nog in die bose wêreld, wat teen God se wil lewe. Daarom dring Johannes by sy lesers aan om te lewe soos wat hulle reeds in Christus is (1 Jn 2:27,28). Christus het self by sy volgelinge aangedring om in Hom te bly want Hy, die sondelose, die regverdige, bly in ons (Jn 15:4-7).

In 1:8,10 en 2:1 sê Johannes dat alle mense sondig, gelowiges ook. Niemand kan beweer dat hy/sy sonder sonde is nie, en dat ons met ons sonde na Jesus toe kan gaan. Dit sê hy veral teen dié Grieke wat beweer dat hulle deur hulle hoëre kennis heeltemal sonder sonde is. In hfs. 3 sê Hy dat ‘n kind van God nie in sonde voortleef of kan voortleef nie. Dit sê hy veral teen dié Grieke, wat dink dit is nie verkeerd of ernstig om in sonde te leef nie.

Skrywer:  Prof Francois Malan

In verse 12-14 was die werkwoorde in die voltooide tyd – wat God reeds aan die gelowiges gedoen het, en waarvolgens hulle nou lewe. In verse 15-17 is die werkwoorde waarskuwings wat in die teenwoordige tyd gegee word, waarvolgens hulle nie behoort  te lewe nie. Waar 12-14 telkens  in drie parallelle frases die nuwe orde bespreek, wat met Jesus se koms aangebreek het, verwys verse 15-17 in drie parallele frases  na die ou orde wat nog voortbestaan tot die wederkoms van Jesus, en die verhouding van die gelowige teenoor die voortgaande ou bedeling:

               ‘As iemand die wêreld liefhet, is die liefde van (en vir) die Vader nie in hom nie.’ God se gawe van sy liefde en lewe moet reg gebruik word, deur Hom lief te hê, en in sy liefde te leef in hierdie wêreld. Dit beteken dat jy liefde vir die sondige wêreld verwerp, en selfsugtige begeertes weerstaan. Liefde is nie ‘n onbeheerbare emosie nie, maar konstante toewyding van jou wil. Die mens wat die dinge van die wêreld liefkry, gee homself daaraan oor en leef volgens die norme van die wêreld, wat nie met God rekening hou nie.

2:16 Johannes verduidelik wat ‘al die dinge wat in die wêreld’ is, wat teen God staan:

(i)  ‘die begeerte van die vlees’ – eintlik is dit ‘n opsomming van  alles wat deur die volgende twee dinge verder verduidelik word. Die woord ‘vlees’ (sarks) word gebruik vir die natuurlike swak liggaam, asook vir die sondige gees. So is daar  goeie begeertes en slegte begeertes. Hier gaan dit om die sondige begeertes van die sondige mens, wat uitinge van sy selfsug en hoogmoed is (vgl. die lys van Gal 9-21). ‘Begeerte’ (epithumia) verwys na ‘n sterk begeerte (neutraal), maar ook om te kry wat aan iemand anders behoort, ‘n lus daarna (negatiewe betekenis). Laasgenoemde  gaan om ‘n eiewillige selfbeskikking en selfgerigtheid, los van die wil van God.   

(iii) ‘praalsug’ of  ‘grootpratery /arrogansie van die lewe’ – (lewe, bios, verwys na jou daaglikse optrede of gedrag, of na jou besittings) die dinge in die wêreld maak dat ‘n mens daarop  roem en  daarop vertrou.. Die woord  arrogansie, of pretensie verwys na iets  wat spruit uit ‘n valse  waardering van wêreldse besittings, houdings en aktiwiteite. Daarmee wil ‘n mens wys dat hy beter is as ander, en versteur só juis sy verhouding met ander (vgl. Flp 2:3-5 vir egte nederigheid).

Bose begeertes (i), en valse waardes (ii), gaan oor onheilige begeertes na dinge en posisies wat ons nie het nie, en egoïsme (iii), gaan oor onheilige trots oor prestasies of dinge wat ons het.

Johannes het verduidelik wat al die dinge van die wêreld is wat die gelowige moet vermy en nie moet  liefhê nie: selfsugtige begeertes, wat gestimuleer word deur wat die oë sien en tot uiting kom in ‘n uiterlike vertoon.

2:17 Die wêreld met sy dinge wat begeer word, is aan die verbygaan. Dit is die tweede rede waarom ‘n Christen nie die wêreld moet liefhê nie (die eerste rede in 2:15-16: liefde vir die wêreld en liefde vir God sluit mekaar uit). Die dinge van die wêreld het egter nie permanente waarde nie, so ook nie die begeerte na die dinge van die wêreld nie (1 Kor 7:31 sê: ‘hierdie wêreld soos ons hom ken (letterlik: die huidige vorm of voorkoms van hierdie wêreld), is aan die verbygaan.’  Daarom het dit nie blywende waarde nie. Daarom moet die Christen sy liefde vir dinge van die wêreld en sy verlange na die eer van mense aflê. Dit is deel van sy selfverloëning.

            ‘maar  hy wat God se wil doen, bly vir ewig’ – God se wil is boweal dat ons Hom sal liefhê, deur sy gebooie te gehoorsaam, en deur  steeds in liefde op te tree teenooor  alle mense met wie ek in aanraking kom (vgl. Rom 13:16 die liefde doen die naaste geen kwaad aan nie. Daarom is die liefde die volle uitvoering van die wet). Liefde vir die wêreld kom uit die wêreld (2:16) wat aan verbygaan is. Liefde vir God kom uit God, en God is ewig, so ook die lewe wat Hy vir die gelowige gee. Omdat dit uit God is, is dit permanent, ewig. Dit behoort aan ‘n heeltemal ander dimensie as die wêreldlike lewe wat die Christen omring met verloklikhede om hom weg te lei van God se wil af, saam met eiewilligheid wat jou soos ‘n tipiese wêreldling laat optree. Daar is slegs een manier om afstand  te kan hou teenoor die wêreld se aansprake, naamlik om die wil van God te doen deur lief te hê – dit bly vir ewig en gee sin en rigting in die lewe.

Skrywer:  Prof Francois Malan