Liefde met die daad en in waarheid (3:17-20)

3:17 Na die bereidheid vir die hoogste offer van gelowiges in v16 gevra is, verklaar Johannes dat liefde ook beteken dat ek gewillig is om my besittings met die behoeftiges te deel. Die christen word gevra om sy liefde vir ander uit te leef in klein en groot sake. Die beginsel van selfverloëning is dieselfde in albei situasies.

‘iemand wat aardse besittings het’ – verwys nie slegs na ryk mense nie. Die woord bios (lewensmiddele) vir ‘besittings’ word ook gebruik vir die arm wedeuwee wat haar hele aardse besitting ingegooi het met haar twee muntstukkies (Mk 12:44). 1 Jn 2:16 se ‘aanstellery op grond van besittings’ verwys moontlik na ‘n ryke. Die punt is dat elke christen wat in die posisie is om ander materieel te help, behoort dit verantwoordelik te doen.

‘en sy broer sien gebrek ly…’ die werkwoord wat hier vir ‘sien’ gebruik word (theoorein) beteken om met aandag, en oor ‘n tyd, raak te sien en te verstaan wat aangaan, want hulle is lede van dieselfde gemeente. Dit beteken hy kan nie so maklik sy rug daarop draai nie, want hy verstaan wat met sy broer aangaan. Hier word van ‘die broer van hom,’ gepraat, ‘n spesifieke persoon in die gemeente wat gebrek ly.

‘maar sy hart nogtans vir hom toesluit’ –wat uit selfsug sy liefde of meegevoel vir hom sluit; sy oë sluit vir die die nood wat hy gesien het, omdat sy hart nie uitgaan na die mens in nood nie, want hy dink net aan homself, en nie aan Jesus se woorde en voorbeeld nie.

‘hoe bly die liefde van God in hom?’ Die ‘liefde van God’ kan verwys na die persoon se liefde vir God, of na ‘n liefde soos God s’n, of God se liefde wat deur die Heilige Gees in Hom kom woon het om van hom ‘n kind van God te maak. Moontlik verwys dit na al drie die moontlikhede.

3:18 Of dit nou ‘n uiterste doodsaak is, of ‘n alledaagse gebrek wat ons liefdesaandag en toewyding vra, die wyse waarop die liefde uitgeleef word, is van kardinale belang, asook die bestaan en kwaliteit van die liefde. Liefde moet aktief optree, en nie slegs by mooi woorde bly nie, maar met dade bewys word.

Hy spreek hulle weer aan as ‘my liewe kindertjies’ om die liefde te onderstreep, en as hulle geestelike vader aan te spreek: ‘ons moenie net met woorde, met die tong, liehê nie (‘n hendiadis, twee woorde wat dieselfde sê, ‘n woord en ‘n tong, die woord en die instrument om die woord voort te bring) – om te beklemtoon dat dit nie los praatjies moet wees nie, maar met ‘n daad en in waarheid’ – met aksie en egtheid; die twee beskrywings vul mekaar aan. Ons moet ons liefde met dade uitleef teenoor dié wat gebrek ly, en dit op die regte manier doen. Vir Johannes beteken ‘in waarheid’ deur God se liefdesopdrag te gehoorsaam, as die gelowige se antwoord op God se openbaring van Homself in Christus as waarheid en liefdesdaad.

3:19-20 Die verse eggo 2:28 se versekering oor verlossing in die komende bedeling, hier toegepas op die huidige lewe. Die gevolg van ‘n lewe in liefde is die vertroue dat God by ons is, ‘n vertroue wat Hy self in ons bewerk.

[verse 19-20 se taal en grammatika is moeilik, en daar word verskillende vertalings en verklarings voor gegee. Wat beteken dit bv. dat God groter is as ons hart, en kennis het van alle dinge? Augustinus en Calvyn het verwys na 1 Kor 4:4: ‘die Here sal ook die dinge wat in duisternis verborge is, aan die lig bring en die bedoelings van die hart blootlê.’ Daarom het hulle hierdie verse gesien as ‘n pleidooi vir absolute opregtheid en noukeurige selfondersoek. Luther sien dit egter as ‘n magna consolatio, ‘n groot troos, in die lig van Ps 103:8-14. Volgens 1 Jn1:8-10 lei ons belydenis van sonde tot vertroue dat God ons vergewe (2:1-2); verder herinner 3:1 ons aan die grootheid van God se liefde en dat ons daarin kan lewe (3:16) en 2:12-14 aan die oorwinnng wat reeds oor die bose behaal is; 4:18 sê dat volmaakte liefde die vrees uitdryf. 2 Tim 2:11-13 sê ‘as ons ontrou is, Christus bly getrou.’ Daarom kan ons saam met Luther juig oor God wat, groter is as ons hart/gewete; en ons vergewe waar ons onsself nie vergewe nie.]

‘En hieraan (ons gehoorsaamheid aan die liefdesgebod, wat in 3:10-18 uitgespel is) sal ons weet dat ons uit die waarheid kom’ – ons is ‘uit die waarheid’ omdat ons ‘uit God is’ want God is waarheid, en Hy het ons as sy kinders nuut laat gebore word, om soos Hy te wees en volgens die waarheid van sy woord te lewe.

Uit ons gehoorsaamheid aan God se liefdesgebod ‘en met ‘n geruste hart/gewete voor God kan staan – wanneer ons bewus word dat ons in God se teenwoordigheid lewe, begin ons hart/gewete onsself veroordeel, maar bewus van God se teenwoordigheid word ons weer verseker van God se genade en vergifnis (letterlik ‘hart’ soos in v17, maar hier in die sin van ons gewete).

‘wanneer ons hart/gewete ons aankla, God is groter as ons hart/gewete en Hy weet alles’ – wanneer ons bewus is van ons tekortkomings in ons gehoorsaamheid aan God se liefdesgebod – God ken ons deur en deur (vgl. Petrus se antwoord op Jesus se vraag na sy liefde vir Jesus, Jn 21:17). God se liefde is groter as ons sonde (1 Jn 1:8-9; Hosea 11:8-9). Ons gewete kan ons met rede aankla, maar soms is dit die duiwel wat ons laat skuldig voel.

Die selfveroordeling en die vrymoedigheid voor God is die gevolg van God se inwoning in ons, en van ons bly in Hom. Wanneer ons hart ons veroordeel, moet ons na God kyk wat ‘groter’ as ons hart is, en anders oor ons tekortkomings oordeel as ons self. God se ‘groter’ wys na sy vergewende genade, vgl. Jn 1:16 se ‘genade op genade.’. ‘Hy weet alles’ – Hy ken ons beter as wat ons onsself ken en kan ons selfveroordeling tot ruste bring

Skrywer:  Prof Francois Malan

Gehoorsames het mekaar lief (3:10-13)

3:10 In 3:4-9 is sonde teenoor reg lewe gestel. Hier wys hy dat geregtigheid uitgespel word in terme van gehoorsame liefde en dat die gebrek aan liefde sonde is.

‘Hieraan (wat in verse 4-9 gesê is) is dit duidelik wie kinders van God en wie kinders van die duiwel is’ – kinders van God lewe nie in sonde nie; kinders van die duiwel lewe voort in sonde. Daaraan kan hulle uitgeken word.

‘Wie nie doen wat reg is nie, is nie uit God nie’ – die mens wat nie reg lewe volgens God se woord nie, behoort nie aan God se gesin nie. Daar is ‘n onoorbrugbare koof tussen God se kinders en die kinders van die duiwel wat onder die dwang van die sonde lewe. Hulle lewe in die sonde bewys hulle oorsprong is nie uit God nie. Die implikasie is dat elke kind van God reg moet lewe. Dit is die toets vir jou kindskap van God.

‘dit is hy wat nie sy broer liefhet nie’ – die frase aan die einde van die Griekse teks dra die klem. Die belang van gehoorsame liefde word benadruk. Dit gaan in die eerste plek oor die liefde onder gelowiges (‘sy broer’ – in die sin van medegelowige, mede-kind van God). As die liefde ontbreek is dit duidelik dat die persoon die verleier volg.

3:11 Die rede vir die liefdestoets vir reg lewe in vers 10 word hier aangegee: dat ons mekaar moet liefhê is die boodskap wat hulle van die begin af gehoor het. Daarom moet die kind van God nie net sy rug op sonde draai nie (3:4-9), maar ook sy goddelike oorsprong uitleef, deur die liefdesgebod te gehoorsaam.

Die woord vir ‘boodskap’ (angelia) word in die Nuwe Testament slegs hier en in 1:5 gebruik: in 1:5 van die boodskap dat God lig is, wat geglo word, en hier van die liefde onder mekaar, wat gedoen moet word.

‘van die begin af’ verwys waarskynlik vandat die lesers die evangelie gehoor en aanvaar het – die ‘ou’ boodskap is moontlik ‘n reaksie op die ‘verligte’ verdwaaldes, wat hulle boodskap as ‘nuut’ aanbied. In Joh 13:34-35; 15:12,17 het Johannes die liefdesgebod vir hulle duidelik uitgespel as Jesus se opdrag aan sy dissipels, wat hulle toe aan die gemeentes oorgedra het. In 3:11-18 word 1 Jn 2:3-11 verder uitgewerk, nie in kleurskakerings nie, maar in wit en swart, liefde teenoor haat. Die mag van God se liefde in hulle moet in die gelowiges se omgang met mekaar tot uiting kom. Die verwysing na Kain en Abel in die volgende verse, en 3:8 se verwysing na die duiwel se werk ‘van die begin af,’ suggereer ook ‘n dieper betekenis vir ‘die begin’ as verwysing na die begin van die wêreld, dat dit toe reeds God se plan was dat mense mekaar sal liefhê (Gn 1:27: as beeld van God het Hy die mens geskep, man en vrou het Hy hulle geskep).

3:12 Die voorbeeld van Kain se haat is ‘n duidelike teenstelling teen die boodskap van broederlike liefde ín die gemeente en na buite; haat is ook in skrille kontras met Jesus se liefdesoffer in vers 16. Teenoor broederliefde staan broederhaat. Die verwysing na Kain en sy broer Abel (Gen 4:1-16) is die enigste direkte verwysing na die Ou Testament in 1 Jn, hoewel v8 se verwysing na die duiwel wel agter die slang se verleiding gesit het as ‘n indirekte verwysing.

Dat Kain ‘uit die Bose was’ wys dat Kain deur die Bose se verleiding gevang was. Reeds voor sy broedermoord (Gen 4:4b-7), het hy volgens die manier van die ‘mensemoordenaar van die begin af’ (Jn 8:44) teen God se wil opgetree. Kain het sy broer vermoor ‘omdat sy dade sleg was en dié van sy broer regverdig/reg.’ Sy optrede het gewys aan wie hy behoort.

‘Die Bose’ word hier gebruik, soos in Mt 13:19, wat die saad van die woord wat op die pad geval het, wegvat; soos 1 Jn 3:8,10 sê Lk 8:12 sê dit is die duiwel wat die saad wegvat; Mk 4:15 sê die ‘die Satan wat die saad wegvat. Die duiwel is die verpersoonliking van die bose magte wat in die wêreld werk (vgl. Ef 6:12).

Die woord vir ‘vermoor’ (Grieks: sfazein) is eintlik ‘om te slag.’ Dit impliseer geweld en genadeloosheid; in Gn 4:8 word die Hebreeuse harag gebruik word vir doodslaan, doodmaak, slag, offer. Gn 4:5-6 sê: hy het baie kwaad geword, en die Here het hom vooraf gewaarsku: as jy nie goed doen nie – die sonde wag jou in daar buite en hy wil jou in sy mag kry, maar jy moet oor hom heers (4:7). Kain se optrede kom duidelik van die Bose en nie van God af nie.

Dat Kain se dade sleg was en sy broer s’n regverdig suggereer jaloesie oor sy broer se goedheid. Mk 15:10 sê Pilatus het geweet die priesterhoofde het Jesus uit afguns uitgelewer. Johannes gebruik die twee broers as voorbeelde: in 3:13 word Kain se ongehoorsame haat beskou as tipies van die wêreld; in 3:14 word gesuggereer dat Abel se geregtigheid die liefde van die gemeente moet kenmerk. So word die dwalendes en die getroues in die gemeente getipeer. Hebr. 11:4 sê: Omdat Abel geglo het, het hy ‘n beter offer aan God gebring as Kain (wat by implikasie nie op God vertrou het vir sy lewe nie).

3:13 Vir die wêreld is die gelowiges soos Abel was vir Kain. Daarom moet die kerk nie verbaas wees as die wêreld hulle haat nie. Die werkwoord impliseer ‘n deurlopende haat van die wêreld teenoor die kerk. Johannes spreek die gemeentelede aan as ‘broers’ (die enigste keer in sy briewe as aanspreekvorm) na aanleiding van Kain en sy broer, maar eintlik om daarop te wys dat hulle in die kerk moet liefhê soos broers en susters van Jesus en van mekaar, terwyl daar onmin is tussen die ‘verligtes’ en die res van die gemeentes, oor hulle geloof in Jesus. Hulle moet nie daaroor verbaas wees nie; Jesus het dit voorspel (Jn 15:18,19,25; 16:1-4; 17:14).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Sondig nie meer nie! (3:6)

3:6 ‘elkeen wat in Hom bly, sondig nie meer nie (die werkwoord ‘sondig’ is in die teenwoordige tyd wat voortduur aandui: lewe nie voort in die sonde nie). Dit is die logiese gevolg van wat in vers 5 van Jesus gesê is – Hy is sondeloos en wie in Hom bly is ook sonder sonde. Maar in 1:6,8 het Johannes gesê dat as ons sê dat ons aan Hom verbonde is/gemeenskap het en tog in die duisternis lewe, lieg ons en leef ons nie volgens die waarheid nie.

Jn 3:18 sê: wie in Jesus glo, word nie veroordeel nie; 8:24 voeg by: het reeds uit die dood na die lewe oorgegaan; in Jn 13:10 sê Jesus vir Petrus: ‘Iemand wat gebad is, het nie nodig dat iets anders as sy voete gewas word nie, omdat hy reeds heeltemal skoon is, en julle is skoon…..’ Die dwalendes het daarom gesê dat hulle reeds sonder sonde is. Johannes wys daarop dat ‘n lewe sonder sonde die regte implikasie is van wedergeboorte deur God, en daarom ‘n verpligting wat op die gelowige rus om sonder sonde te lewe, in die wete dat hy/sy tekortskiet aan die vereiste om sonder sonde te lewe. 1 Jn 2:1: wanneer iemand sondig (verlede tyd wat ‘n daad aanwys: ‘n sonde gedoen het), het ons Jesus Christus, die regverdige, as ons voorspraak by die Vader.

Luther het gesê die christen is tegelyk geregverdig en sondaar (simul justus et peccator). Soos Jesus en deur Hom, is ons in staat om nie te sondig nie. Maar anders as Jesus val ons, en is ons in die huidige ou bedeling nog nie ten volle instaat om nie te sondig nie. Hier in 3:6 en 9 praat Johannes van ons moontlikheid, as lede van die nuwe bedeling wat met Jesus se koms aangebreek het, om nee te sê vir die sonde. In hoofstukke 1-2 het hy die werklike kere van toegee aan ons selfgerigte sondigheid, aangespreek. Maar die moontlikheid om nie te sondig nie, eis van ons om so op te tree. Die christen moet nie in die sonde leef nie, maar moet in gehoorsaamheid aan die Here in liefde en geloof lewe (3:7-10). Ons lewe in die spanning van ‘reeds kinders van God in die ewige lewe saam met Christus’ (3:6,9) en ‘nog nie volmaak nie;’ daarom is sonde nog vir gelowiges ‘n voortgaande werklikheid, wat dié vergifnis nodig het wat altyd beskikbaar is by Jesus – soos die voetewas van Petrus.

‘elkeen wat aanhou sondig, het Hom nie gesien nie en ken Hom ook nie’ (‘sondig’ hier ook in die teenwoordige tyd wat mense aandui wat voortgaan in die sonde); ‘sien’ en ‘ken’ word hier figuurlik gebruik vir ‘n intieme verhouding met die Vader en die Seun deur die Heilige Gees. In die Ou Testament word die twee terme dikwels gebruik om ‘n noue verhouding aan te dui, vgl. ook Jn 14:7: as julle My ken sal julle die Vader ken; Jn 14:9: wie My sien, sien die Vader (dit is nie die letterlike sien of ken van 1 Jn 1:1, of die Helleniste se teoretiese sien en ken nie).

Johannes sê in hierdie vers:

i elkeen wat nie gewoonlik in gemeenskap met Jesus lewe nie, is konstant sondig, maar elkeen wat nie uit gewoonte voortlewe in sonde nie, sien en ken die Vader en die Seun;

ii sondeloosheid moet beskou word as ‘n gawe van God, die gevolg van God se werk in die gelowige, deur sy woord en Gees, wat ons aan die sondelose Jesus verbind (Rom 6:6: dit weet ons: dat ons ou mens saam met Christus Jesus gekruisig is, sodat ons sondige bestaan beëindig kan word en ons nie meer slawe van die sonde sal wees nie);

iii ‘n kind van God moet sonde los en oorwin, en begin lewe volgens God se liefdesgebod en Jesus se voorbeeld. Elkeen wat aan Christus verbind is, kan ‘n nuwe lewe lei, en moet ook. As ons in sonde voortlewe plaas ons ‘n vraagteken agter ons liefdesband met Christus (Rom 6:13: as mense wat uit die dood lewend geword het, moet julle julleself tot beskikking van God stel, en julle ledemate as waperns van geregtigheid tot beskikking van God).

Om in Jesus te bly, is soos Paulus se ‘in Christus’ lewe (Rom 6:11; ,23; 8:1-2; 12:5; 16:3; 1 Kor 1:2,4,30; 4:17; 5:17, ens.) . ‘In Christus’ is die vrye ruimte waarin die gelowige alles wat hy/sy doen of sê of dink elke oomblik tot eer van God uitleef deur die Gees van God wat in ons woon om ons te lei en die krag gee om dit so te doen.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Geen sonde in Jesus nie (3:4-5)

Die simbool waaronder die Christelike lewe bespreek is in hoofstukke 1-2 is: ‘God is lig’ (1:5-7) en daarom moet ons in die lig lewe. Dieselfde vereistes word herhaal onder die nuwe simbool in hoofstukke 3-4: ‘God is Vader’ (3:1-3), en gelowiges is lede van sy gesin deur hulle verbondenheid aan sy Seun, Jesus Christus, en daarom moet ons lewe as kinders van God, wat nie voortgaan in die sonde nie.

Nadat 2:28-29 dit beklemtoon het dat ‘n Christen in Christus moet bly, en al meer soos Hy moet word deur soos Jesus reg te lewe, word die noue verband tussen Christus en die christen verder uitgewerk. Elke lid van God se gesin moet soos Jesus lewe (vgl. Hebr 12:1-2 ‘…met volharding hardloop, die oog gerig op Jesus, die Leidsman en Voleinder van die geloof…’).

3:4 ‘elkeen wat sonde doen, doen/beoefen wetteloosheid, want sonde is wetteloosheid’ – mense lewe asof daar geen wet is nie, of: weier om die wet te onderhou, of: hulle minag alle wette. In die Griekse teks het die woorde ‘sonde’ en ‘wetteloosheid’ telkens ‘n lidwoord in 3:4-5: ‘die sonde’ as onderwerp van die sin verwys na sonde in die algemeen, en ‘die wetteloosheid’ as voorwerp van die sin wys na enige oortreding van God se wet, wat insluit die arrogante opstand teen en verwerping van God se openbaring van Homself in Christus deur die antichriste (2:22-23), en só die duiwel se wil uitvoer. In sy wese is sonde opstand teen God en ‘n oortreding van sy goeie wil vir die mensheid, ook van sy goeie reëls vir sy huisgesin.

‘wetteloosheid (anomia)’ word in die Nuwe Testament spesifiek gebruik van die boosheid wat deur die Satan geïnspireer word. 2 Ts 2:3,8 praat van die antichris as ‘die wettelose mens;’ Mt 7:22 letterlik: ‘Ek het julle nooit geken nie, gaan weg van My af julle wat wetteloosheid doen’ wat ‘n aanhaling is van Ps 6:9 (ook in Mt 13:41); In Mt 24:11-23 voorspel Jesus dat daar baie valse profete sal kom wat baie mense sal verlei, en omdat die ‘wetteloosheid’ sal toeneem, sal die liefde van die mense verkoel, maar wie volhard tot die einde toe sal gered word. In 2 Kor 6:14 vra Paulus: watter vennootskap kan daar wees tussen reg en onreg/wetteloosheid?

Teen dié agtergrond moet ‘n mens nie sonde lig opneem nie. As jy nie oppas nie, lei dit jou tot in die ryk van die Bose, die groot verleier, waarin jy verstrengel raak. ‘n Mens se dade wys aan wie hy/sy behoort. Wetteloosheid is om nie God se gebooie in ag te neem nie, en sy grootste gebod is die liefde vir Hom en vir mekaar.

3:5 Vers 4 het die aard van sonde verduidelik as ‘wetteloosheid’ – om sonder God se wet te lewe. Vers 5 konsentreer op die persoon en werk van Jesus om die mag van die sonde te breek. ‘Julle weet…’ – ‘n beroep op dit wat elke christen ten minste weet – ‘…dat Hý (met klem verwys Johannes na Jesus) verskyn het (die verlede tyd verwys na sy eerste koms na die wêreld) om die sondes (meervoud: om nie net die totaliteit van sonde aan te wys nie, maar veral die sondige dade van elke mens) weg te neem…’ (die woord airoo’wegneem’ het ook die gedagte van verwyder, vernietig). Johannes die Doper het dieselfde woord gebruik in Joh 1:29 oor die Lam van God wat die sonde van die wêreld wegneem. In 1 Jn 2:2 is reeds gesê Hy is ‘n versoening vir ons sondes, en nie net vir ons sondes nie, maar ook vir dié van die hele wêreld. Terwyl die Evangelie van Johannes vir Jesus veral as openbaarder van God skilder, beklemtoon 1 Johannes ook dat Jesus die Verlosser is. Hier word die versoening egter nie voorop gestel nie, maar die verlossing uit die ban van die sonde. Jesus het gekom om die mag van die sonde te verbreek, die sonde se ontwikkeling te stuit, en die houvas daarvan op die gelowige te vernietig.

‘…en in Hom is daar geen sonde nie’ – in sy wese is Jesus nie teen sy Vader se wil in opstand nie, maar volkome een met die Vader. Hy is die Heilige van God, volkome aan sy Vader se wil toegewy (Jn 5:40; 8:55). Hy is die volmaakte offer vir die sondes van die mensdom (vgl. Jn 8:46: ‘wie van julle kan sonde by My aanwys?’ 2 Kor 5:21: Hy – Christus – wat nie sonde geken nie, Hom het God ter wille van ons sonde gemaak, sodat ons in Hom voor God geregverdig kon word; Hebr 4:15: ons Hoëpriester is, soos ons, in alle opsigte versoek, en dit sonder dat Hy gesondig het. 1 Petr.1:19: ons is vrygekoop met die kosbare bloed van Christus, Hy wat soos ‘n lam is, vlekloos en sonder liggaamsgebrek. Omdat Jesus sonder sonde by ons kon lewe, kan ons ook sonder sonde lewe as ons in Hom bly deur sy Gees wat in ons bly, want net Hy breek die mag van die sonde. Wie aan Jesus in geloof verbind is deur die Heilige Gees, begin ‘n nuwe lewe van liefde (3:14).

Skrywer:  Prof Francois Malan