In 1:5-7 is die noodsaaklikheid gestel om in die lig te lewe. Die eerste vereiste vir egte Christelike lewe is negatief gestel: breek met die sonde (1:8-2:2). Die tweede, positiewe vereiste, is gehoorsaamheid, veral aan die wet van die liefde (2:3-11). Die onmiddelike effek van die lig is om sonde bloot te lê, en die primêre doel van die lig is om ons verantwoordelikheid te belig: om God te ken en God en ons mede-gelowiges lief te hê.

2:3 Voor die koms van Christus was daar al ‘n beweging onder Jode en Grieke om kennis (gnoosis) as die sleutel tot die lewe en tot God te beskou. En hulle, wat geroem het oor hulle wysheid en kennis van dieper dinge, het gewoonlik nie belang gestel in die etiek of hoe jy lewe nie. Dit was ‘n soeke na intelektuele kennis ter wille van meerdere kennis, en hulle was selde bekommerd oor morele optrede. Een van hulle spreuke was ‘ons weet dat ons weet.’

Johannes begin vers 2 met die spreuk van die Gnostieke, maar vul dit met egte Christelike inhoud: ‘en dit is hoe ons weet dat ons Hom ken…’ Die werkwoord ‘dat ons Hom ken’ is in die voltooide tyd. Dit beteken dat ons Jesus leer ken het in die verlede, en die effek daarvan duur voort in die hede. Ons ken God nie deur die regte denkprosesse nie, maar deur ‘n egte verhouding met Hom. Dit is nie in die eerste plek ‘n verstandelike saak nie, maar ‘n geloofsverhouding tot God. Om God te ken beteken om in gemeenskap met Hom te lewe. Jesus het mens geword om onder mense konkreet liefde te betoon, en vra nou konkrete liefde. Om God te ken beteken ook om op Hom te vertrou en Hom te gehoorsaam. Hy gee ons die krag om in dié gehoorsaamheid te lewe.

Die toets vir egte kennis van God is: ‘as ons sy gebooie onderhou/gehoorsaam.’ Die woord vir ‘onderhou’ of gehoorsaam, is in die teenwoordige tyd. Dit beteken dat ons sy gebooie deurgaans gehoorsaam as ons lewenswyse (vgl. Hosea 4:1-2). Ons gehoorsaamheid aan sy gebooie is die bewys dat ons Hom ken, en is die toets vir ons kennis van Hom (vgl. Jn 15:10: As julle my opdragte uitvoer, sal julle in my liefde bly, net soos Ek die opdragte van my Vader uitvoer en in sy liefde bly).

Sy gebooie is in Eksodus 20:2-17 saamgevat, en deur Jesus vir die skrifgeleerdes opgesom as liefde tot God en ons medemens (Mt 22:37-40) en met sy nuwe gebod vir sy volgelinge in Jn 13:34 en 15:12 om mekaar lief te hê soos Hy ons liefhet; en selfs om jou vyande lief te hê omdat jy kind is van jou hemelse Vader, wat vir die hele skepping sorg (Mt 5:43-48).

2:4 Die gesprek met die dwaalleraars word voortgesit met klem op drie van hulle aansprake, en ‘n negatiewe en positiewe uitbreiding daarop oor gehoorsaamheid wat voortvloei uit die regte verhouding met God:
2:4 Iemand wat sê: Ek ken Hom…moet gehoorsaam wees (v5) anders lieg hy’

2:6 Wie beweer dat hy in Hom bly… moet lewe soos Jesus gelewe het (met ‘n uitbreiding daarop vv7-8).’

2:9 As iemand beweer dat hy in die lig is… moet hy sy broer/suster liefhê (v10) anders is hy in die duister.’ Die ‘iemand’ kan egter ook ‘n gelowige wees, wat homself moet toets aan die drie kenmerke wat gestel word.

Wie beweer dat hy God ken, sonder dat hy die gewoonte het om Hom te gehoorsaam, soos Christus Hom aan ons bekendgemaak het, is ‘n leuenaar en die waarheid is nie in hom nie (die werkwoord ‘onderhou’ in die teenswoordige tyd wys na ‘n lewe in gehoorsaamheid aan God). In 1:10 het die een wat beweer dat die mens sondeloos is, van God ‘n leuenaar gemaak. In 2:4 is die een self ‘n leuenaar, wat ‘n verhouding met God bely, sonder ‘n gehoorsame lewe. Dit word versterk deur die byvoeging: en die waarheid (Christus, die woord van lewe 1:1, as God se waarheid, Jn 14:6) is nie in so iemand nie.’

2:5 ‘Wie ookal sy (God se) woord hou (steeds daarvolgens lewe)…’ – in 2:3 het dit gegaan oor onderhouding (gehoorsaam) van sy gebooie. Om sy woord te hou dui op ‘n meer persoonlike verband met God as die gehoorsaming van sy gebooie, en verwys dit na God se morele wet en die volle selfopenbaring van God in Jesus Christus, die Woord van God; dat ons steeds sal lewe bewus daarvan dat ons in die teenwoordigheid van God lewe.

‘…in dié persoon is die liefde van God waarlik volbring’ (‘volbring’ die woord waarmee Jesus aan die kruis gesterf het). Die passief ‘is volbring’ verwys na die werk van God in die gelowige, in wie die liefde van God so deurgewerk het, dat hy/sy volgens God se woord lewe, en al meer soos Jesus word in sy/haar liefdesdiens aan ander. Dit bewys dat die Heilige Gees in dié persoon woon en werk.

Die ‘waarlik’ is waarskynlik gerig teen die gemeentelede wat valslik beweer dat hulle in gemeenskap met God lewe. maar nie sy woord/sy wil uitlewe nie. Die liefde tot God kom nie uit in ‘n gevoel of ‘n ekstatiese belewenis nie, maar in ‘n lewe volgens die woord van God wat Jesus aan ons geopenbaar het.

‘Hieruit weet ons dat ons in Hom is’ – ‘hieruit’ verwys in 1 Johannes gewoonlik na wat daarop volg. Om in Hom te wees, verwys na die wonder dat God ons opgeneem het in die gemeenskap tussen die Vader en die Seun en die Heilige Gees; dat die Heilige Gees ons met geloof aan sy Seun verbind, sodat ons saam met die Seun kinders van God se gesin is.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Die eerste en belangrikste voorwaarde om in die lig van God te leef is om sonde as ‘n lewenswyse te los. Daarmee sê hy nie dat ons sondeloos kan lewe nie, maar pleit hy dat ons die geneigdheid tot sonde wat uitloop op sondige gedagtes en woorde en dade sal teenstaan, en so ver as moontlik onberispelik sal lewe in die lig van God. Die doel van die hele brief is dat hulle nie meer sal sondig nie (vgl. Jesus se opdragte in Jn 5:14 en 8:11).

Die positiewe antwoord op die probleem van sonde is: as iemand sondig in woord of daad, God het daarvoor voorsiening gemaak, op twee maniere:

2:2 (ii) God het nie slegs ‘n regverdige voorspraak vir die sondaars voorsien nie, maar die voospraak is self ook die middel vir die vergifnis van ons sondes, egter nie net vir ons s’n nie, maar ook van die hele wêreld’(1:7). Deur sy menswording, woorde, dade, dood en opstanding uit die dood, bied God aan ons, en aan die hele wêreld, die weg van verlossing van sondes aan. Deur ons verbinding aan Hom deur geloof, vergewe God ons sondes.

            Johannes se klem lê egter op God se liefde vir die wêreld, dat Hy  sy enigste Seun vir die wêreld gegee het, sodat dié wat in Hom glo, nie verlore sal gaan nie, maar die ewige lewe sal hê (Jn 3:16). Hy is die weg na God toe vir die hele wêreld, omdat Hy die verdiende regverdige straf op ons sonde gedra het, ons van die skuld/smet van die sonde reinig, en van die mag van die sonde bevry sodat ons, aan Hom verbind, geregverdig en vlekkeloos voor God en in sy lig te kan lewe. Ons word aan Hom verbind deur die geloof wat die Heilige Gees in ons harte bewerk. Die teks beklemtoon dat Jesus die soenoffer vir die sonde is, teenwoordige tyd, nou en vir altyd. Sy offer aan die kruis oorspan die eeue van die begin van die wêreld tot in ewigheid. Hy is die Lam van God wat die sonde van die wêreld wegneem (Jn 1:29), en so versoening tussen ons en God bewerk. Hy stel ons ook in staat om te breek met die sonde en daagliks te lewe in die lig.

Skrywer: Prof Francois Malan

1:8  Die tweede paar teenstellings:  ‘As ons sê…’ en 1:9 ‘Maar as ons…’ Die mense wat sê dat hulle in gemeenskap met God lewe, maar hulle optrede wys dat hulle in die duister lewe (1:6), beweer ook dat hulle sonder sonde is, en daarom nie die reiniging deur die bloed van Christus (1:7) nodig het nie.

Die gevolge van die bewering van sondeloosheid word ook positief en negatief gestel: dan:

(i) bedrieg ons onsself – ‘n opsetlike weiering om die feit te erken dat die menslike natuur sondig is, is selfbedrog; ‘n verdwaalde lewe dink dat  wat jou  liggaam doen, nie jou gees kan verontreinig nie, of dat jou meerdere kennis jou sondige natuur uitwis; ons bly mense wat in sonde gebore is om net vir onsself te lewe;

(ii) is die waarheid nie in ons nie –  die waarheid van God wat in Jesus geopenbaar is, is nie in sulke mense nie, al beweer hulle dat hulle gemeenskap met God het. ‘As julle aan my woorde getrou bly, is julle waarlik my dissipels; en julle sal die waarheid ken, en die waarheid sal julle vry maak (Jn 8:31-32); ‘Ek is die weg en die waarheid en die lewe (Jn 14:6). Die gelowige is nie sondeloos nie, maar lewe uit die voortdurende reiniging deur die bloed van Jesus (1 Jn 1:8), wat in ons kom woon het deur sy Gees, die Gees van die waarheid (Jn 14:17) wat ons in die hele waarheid inlei (Jn 16:13). Ons lewe in die voortdurende stryd om ‘niks uit selfsug of eersug te doen nie, maar in nederigheid moet die een die ander  hoër te ag as homself (Flp 2:3).

1:9 Teenoor die valse ontkenning van jou sonde (1:8) het God die pad na gemeenskap met Hom gemaak vir dié mense wat weet dat hulle sondaars is: ‘as ons ons sondes bely…’ – reageer God daarop. Die meervoud ‘sondes’ verwys na spesifieke oortredings of tekortkomings waarvan ons bewus word. God se reaksie kom uit sy wese as die God wat (i) getrou is aan sy verbond met ons, dat Hy ons God is en ons as sy kinders aangeneem het deurdat Hy ons aan sy Seun verbind het in geloof. Hy bly getrou, selfs as ons ontrou is (2 Tim 2:11). Dit sluit sy vergewing van ons sonde  in. Hy is van nature vergewingsgesind, daarom vergewe Hy ons. (ii) Hy is ook die regverdige God wat kan vergewe. Hy het dit vir ons moontlik gemaak om regverdig te word deur die offerdood van Jesus, sy Seun, wat die regverdige straf op ons sonde gedra het.  (vgl. Rom 3:24-26).

            Deur sy getrouheid en regverdigheid reageer God op ons belydenis van ons sondes. Dit het twee gevolge: (i) ‘sodat Hy die sondes vir ons (steeds/telkemale) sal vergewe (soos skuld wat afgeskryf word). Sonde is ‘n oortreding van God se wil en wet. God skryf my skuld af en herstel my verhouding met Hom deurdat Christus my skuld op Hom geneem het; (ii) Hy ons sal reinig van alle/enige soort ongeregtighede.’ Sondes is ook skandvlekke op my naam, wat  God vir  my skoonmaak deur die bloed van sy Seun (vgl. Ef 5:26-27 hoe Jesus sy kerk reinig deur sy woord om sonder vlek of rimpel by Hom te wees.

1:10 Die derde bewering van die dwaalleraars oor die onbelangrikheid van sonde begin weer met ‘As ons sê…’ Dit  is die duidelikste formulering van hulle dwaling: ‘as ons sê dat ons nie gesondig het en daarin lewe nie.’ In 1:8 was dit: as ons sê dat ons nie sonde het nie mislei ons onsself…’  (met die werkwoord ‘het’ in die teenwoordige tyd om aan te dui dat hulle konsekwent ontken dat hulle enigsinds ‘n sondige bestaan het). Hier word die werkwoord sondig in die voltooide tyd gebruik om te ontken dat hulle, wat spog dat hulle met God gemeenskap het,  in die verlede gesondig het en nou nog sondig. In vers 8 ontken hulle die bestaan van sonde in hulle. Hier word enige sondige optredes in die verlede en hede ontken.

            Hulle ontkenning word weer gevolg deur ‘n positiewe en ‘n negatiewe gevolg (i) waar die vorige bewerings die dwaalleraars as leuenaars  gebrandmerk het, word God tot leuenaar gemaak wanneer jy beweer dat jy nie sonde gedoen het of doen nie. Die woord van God in die Ou Testament en die Nuwe Testament sê duidelik dat alle mense sondig is (1 Kon 8:46-51; Ps 14:2-3; Jes 53:6; 64:6; Joh 2:24-25; Rom 3:22-24) en dat God genadig is en sondaars vergewe (Jer 31:34; Ef 4:32). (ii) ‘en is sy woord nie in ons nie’ as ons sê dat ons geen sonde gedoen het of doen nie; ‘sy woord’ is dubbelsinnig en kan verwys na die boodskap wat Jesus en die apostels gebring het, en nie deur die dwaalleraars aangeneem word nie. Maar dit verwys ook na Jesus as Woord van God wat in ons is, deur die Heilige Gees wat in ons kom woon. In 1:8 was dit ‘die waarheid het geen plek in ons nie.’ Hier: ‘sy woord het geen plek in ons nie’: sy verlossingswoord, of meer persoonlik: Jesus self, as die God’s Woord, het geen plek in ons nie. Deur die inwoning van die Gees is die Woord die lewegewende krag waardeur God in die mens werk.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Onder die tema ‘lewe in die lig’ kyk die skrywer eers na God as lig (1:5-7) en daarna na vier vereistes vir ‘n gelowige om as verligte die wêreld te verlig en die duisternis van sonde, die Bose, die wêreld en die antichris te oorwin (1:8-2:27).

1:5 Die boodsakp wat Johannes-hulle by Jesus gehoor het en aan die gemeentes verkondig, is dat God lig is. Die boodskap het hulle by Jesus self gehoor, die enigste Persoon op aarde wat vir God waarlik ken (Jn 1:18). Hy, die Woord van God, was  ook die lig vir die mense, die lig wat in die duisternis skyn, en die duisternis het dit nie uitgedoof nie (Jn 1:4-5). Die mens kan God nie uit homself ken nie. God openbaar Homself aan die mens in Christus.

Dat God lig is beteken dat Hy in sy wese en van nature lig is. Ook as die waarheid (intellektueel) en na sy heiligheid (moreel) is Hy lig. In 2:8 word na Jesus verwys as ‘die ware lig wat reeds skyn’. Maar God is lig (1:5), soos Hy liefde is (4:8,16) en gees is (Jn 4:24). As sodanig is God oneindig, bonatuurlik, geheel anders, die bron van alle lewe en verligting (2 Kor 4:4-6). Met ‘n sterk negatief sê die skrywer: daar is (glad) geen duisternis in Hom nie. As lig (liefde, waarheid en geregtigheid) openbaar Hy juis wat duisternis eintlik is: haat, leuen en boosheid. 

Die woord ‘waarheid’ word twintig maal in die drie briewe van Johannes gebruik vir die openbaring van God se wese en sy doel deur sy Seun Jesus te red. Om die waarheid te doen beteken om te lewe volgens wat Jesus vir ons van God geopenbaar het, naamlik dat God lig is, om met ons hele bestaan vanuit God se lig te lewe met integriteit, regte gedagtes, woorde en dade van lig en liefde.

1:7  Teenoor ‘n lewe in die duisternis van sonde, wat gemeenskap met die God van lig uitsluit, staan: lewe in die lig, wat voortvloei uit gemeenskap met God wat self lig is (1:5). Die tyd van die werkwoord druk voortgang uit, ‘n bewuste en volgehoue toewyding aan ‘n lewe in ooreenstemming met Jesus se openbaring van God as lig, om te lewe as kinders van die God van lig.

Teenoor die twee negatiewe gevolge van lewe in duisternis (v6) staan twee positiewe gevolge van ‘n lewe in die lig van God, waar niks weggesteek kan word word of weggesteek hoef te word nie

1. (ii)‘en die bloed van Jesus, sy Seun, reinig ons (steeds) van elke sonde’ – in die nabyheid van die heiligheid van die God van lig word ons al meer bewus van ons sondigheid. Vir elke sonde van ons het die mens Jesus, wat ook die Seun van God is, reeds gesterwe aan die kruis. Sy bloed is die simbool vir sy liefdesoffer aan die kruis. In die Ou Testament word bloed beskou as die setel van lewe (Lev 17:11). Deur die kruisdood van Jesus word ons sonde en wat daarmee saamgaan effektief en herhaaldelikSonde versper die gemeenskap met God en met mekaar as gelowiges. Met die verwydering daarvan deur Jesus is egte gemeenskap moontlik.

Met die verwysing na ‘Jesus (sy menslike naam), die Seun van God,’ word sy menslikheid en sy Godheid beklemtoon teenoor die dwaalleraars wat óf die een óf die ander loën. As mens het Hy Homself met ons vereenselwig. As God kon Hy die sonde van die ganse wêreld op Hom neem en wegneem (Jn 1:29).

Skrywer:  Prof Francois Malan