Aborsie: Aborsie in Antieke Tye – Coen Slabber

[Aborsie = uit Latyn – ab­ – weg; oriri – gebore word.]

In die vorige artikel het ek ʼn algemene inleiding oor die onderwerp gegee. Nou kyk ons na aborsie in antieke tye. In ons volgende artikel gaan ons kyk na wat die Bybel oor aborsie sê. In hierdie artikel is daar dus nie verwysings na Bybelverse nie. Dit kom volgende.

Ons glo dikwels dat aborsie ʼn moderne probleem is wat veroorsaak word deur die vooruitgang in die mediese wetenskap. Dit is nie waar nie. Aborsie was welbekend in antieke Rome; reeds toe het Christene en Jode beswaar gemaak teen die doen van aborsies.

Buite-Bybelse literatuur

Hippokrates, in sy beroemde eed, sê: Ek sal nie aan ʼn vrou ʼn pessarium gee om ʼn aborsie te veroorsaak nie. [Pessarium = ‘n klein medisinale soliede blok wat in die vagina geplaas word. Word afgelei van die Grieks pessos = ovaal steen. (Oxford English Dictionary)] Die Sibillynse Orakels sê dat vrouens wat dit wat hulle in hulle maag het, aborteer in die kategorie val van diegene wat die bose doen. [Sibillyns = boeke met voorspellings van die sibille (= profeet, waarsêer) Cumae wat in krisistye deur die ou Romeine geraadpleeg is – HAT]

In antieke (heidense) Griekeland en Rome was Aristoteles (284 – 322 vC) se siening algemeen aanvaar. Hy het geglo dat die embrio (van bevrugting tot agt weke na bevrugting) ʼn “vegetable” siel het. Dit ontwikkel later in die swangerskap in ʼn diere siel en nog later in die siel van ʼn mens. Die ontwikkeling van ʼn mense siel gebeur 40 dae na bevrugting in die geval van ʼn manlike fetus en 90 dae na bevrugting indien dit ʼn vroulike fetus is. [Dit is van min betekenis, want destyds was dit onmoontlik om op so ʼn vroeë stadium die geslag van ʼn fetus te bepaal.] ʼn Aborsie is slegs veroordeel as die siel vernietig word. Vroeë aborsie was dus heeltemal aanvaarbaar.

Keiser Augustinus het geglo dat vroeë aborsies nie moord was nie, want daar was nie ʼn siel nie.  Elders erken hy egter dat hierdie siening verkeerd is.  Cicero (106 – 43 vC) sê dat volgens die twaalf tafels van die Romeinse wet moet misvormde pasgeborenes doodgemaak word. Plutarch praat van diegene wat hulle eie kinders geoffer het. Hy verwys ook na diegene wat geen kinders gehad het om te offer nie en kinders van arm mense gekoop het en dan hulle keel afgesny het … terwyl die moeder sonder trane toekyk (Moralia 1.171D). Aborsie was baie algemeen by die Romeine.

 

Vroeë Christelike literatuur

Die vroeë Christendom was omring deur verskillende godsdienste. Met die uitsondering van die Christendom en die Judaïsme het al die ander godsdienste aborsie toegelaat. Ouers is selfs toegelaat om hulle pasgebore babas te vermoor.

1 Henog (eerste of twee eeu vC) sê dat ʼn bose engel mense geleer het om die embrio in die baarmoeder te vernietig. Josefus, die Joodse geskiedskrywer, sê die wet beveel dat al die nakomelinge grootgemaak moet word, en verbied vrouens om of ʼn aborsie te veroorsaak of om ontslae te raak van die fetus.

Die vroeë Christen filosowe en die kerkvaders het hulle uitgespreek teen aborsie. Hulle het aborsie en kindermoord as moord beskou. Kom ons kyk na enkele verwysings:

• Tertullianus (155 – 225 nC): … ons mag nie, want ons is verbied om moord te pleeg, die fetus in die baarmoeder vernietig nie. Dit maak geen verskil of ons ʼn lewe vernietig van iemand wat reeds gebore is of een wat in die proses van geboorte is nie.
• Ambrosius (339 – 397 nC): die armes stel hulle kinders bloot, die rykes maak die vrug van hulle eie liggame in die baarmoeder dood.
• Hieronimus (342 – 420 nC): Sommiges, as hulle hoor dat hulle verwag as gevolg van sonde, doen ʼn aborsie deur die gebruik van middels. Dikwels sterf hulle self en kom hulle voor die heersers van die onderwêreld en is hulle skuldig aan drie misdade: selfmoord, owerspel en moord van ʼn ongebore kind.

Augustinus  (354 – 430 nC) keer egter terug na die siening van Aristoteles. Hy glo dat die menslike siel nie in ʼn ongevormde liggaam kan woon nie. Vroeg in swangerskap is aborsie nie moord nie, want geen menslike siel word vernietig nie.

Die vroeë Christene het nie net aborsie en kindermoord verdoem nie, maar alternatiewe aangebied. Callistus (derde eeu nC) het ʼn skuiling gehad vir kinders wat weggegooi is en hulle dan in Christelike huise geplaas. Benignus (derde eeu nC) het hierdie kinders gevoed en beskerm. Party van hierdie kinders het selfs abnormaliteite gehad as gevolg van mislukte aborsies.

U het my gevorm, my aanmekaargeweef in die skoot van my moeder … U het my op ʼn wonderbaarlike wyse geskep. Wat U gedoen het, vervul my met verwondering (Psalm 139:13 – 14)

Hier is ʼn baba wat aanmekaargeweef is in die moeder se baarmoeder. Wie is die wewer? Dit is nie die mens nie, maar God. Wat dus hier gebeur, is God se werk. Geen wonder die vroeë kerk het hom so sterk teen aborsie uitgespreek nie. Vandag is dit anders. Aborsie is iets alledaags. In sommige lande is die aborsies selfs meer as die bevallings. Ons praat nie meer daaroor nie.

Maar wat sê die Bybel oor aborsies. Volgende keer kyk ons daarna.

 

Outeur: Dr Coen Slabber

 

Aborsie: Inleiding – Coen Slabber

Daar is veral twee vrae wat die aborsiedebat oorheers:

(1)    Is aborsie ʼn morele besluit vir ʼn individuele vrou gegewe haar spesifieke omstandighede? Hierdie omstandighede mag wees haar godsdiens, ouderdom, huwelikstatus, gesondheid, ekonomiese status, ondersteuningstelsel, ens. As ʼn vrou swanger is en sy wil nie wees nie, wat is die beste oplossing vir haar, die pasgeborene en ander mense betrokke (ouers, eggenoot, ens). Sy het basies drie keuses:

• Gaan voort met die swangerskap en bevalling en maak die baba groot.
• Gaan voort met die swangerskap en bevalling en gee die baba oor vir aanneming.
• Termineer die swangerskap.

(2)    As ʼn vrou, nadat sy haar geneesheer geraadpleeg het, besluit dat sy ʼn aborsie verkies, mag die staat ʼn aborsie verbied?

Dit is veral hierdie tweede vraag wat vurige debat ontlok. Daar is twee denkstrome oor hierdie vraag:

(a)    Die pro-lewe, anti-aborsie voorstanders. Hulle glo dat die staat die vrou se besluit kan omverwerp en van haar verwag dat sy met die swangerskap moet voortgaan. Hierdie verbod is absoluut (dit geld in alle gevalle) of geld net vir sekere gevalle (daar mag gevalle wees waar dit wel gedoen mag word). Hierdie mense se benadering berus daarop dat hulle glo dat lewe begin by bevrugting en dat hierdie embrio sekere fundamentele menseregte het. Dit sluit uiteraard die mees basiese reg – die reg tot lewe – in.  Hier gaan dit oor twee mense – die moeder en haar embrio.

(b)   Die pro-keuse voorstanders. Hulle glo dat die staat nie met die vrou se besluit mag inmeng nie. Sy het die reg om ʼn aborsie te verkies. Jy kan tog nie ʼn vrou dwing om voort te gaan met haar swangerskap en geboorte nie. Voorstanders van hierdie siening glo dikwels dat lewe eers heelwat later as by bevrugting begin – sommige glo selfs so laat as by geboorte.

[Binne hierdie twee groepe is daar verskille waarvan ons nie hoef kennis te dra nie.]

Die probleem is dat meeste literatuur of sterk pro-keuse of sterk pro-lewe is. In beide is die gebrek aan objektiwiteit ʼn probleem. Data word verdraai; data wat nie hulle standpunt ondersteun nie, word geïgnoreer.

Definisies

Die probleem is dat die verskillende groepe in die debat verskillende definisies gebruik (om in te pas by hulle standpunte). Die groot verskil is op watter punt lewe begin. (In hierdie reeks het ons reeds ʼn hele artikel daaraan gewy.)

• Aborsie: die doelbewuste beëindiging van ʼn swangerskap. Dit sluit uiteraard die verwydering van ʼn dooie fetus en die geboorte van ʼn lewendige baba uit.
• Embrio: ʼn ongebore baba in die proses van ontwikkeling. Dit is die eerste agt weke na bevrugting.
• Fetus: ʼn ongebore baba in die proses van ontwikkeling, maar nou agt weke of meer na bevrugting.

Voorkoms van aborsies

In die VSA eindig ongeveer 25% van alle swangerskappe in ʼn aborsie; in Rusland is dit ongeveer 60%; in Suid-Afrika ongeveer 9%. Baie mense is ongemaklik met die hele idee van aborsies. In die presidensiële verkiesing in die VSA in 1966 het Bill Clinton gesê dat hy ʼn kultuur wil hê waar aborsie “safe, legal and rare” is. Meeste mense voel dat die beste manier om aborsies te verhoed, is deur ongewensde swangerskappe te verhoed. Dit beteken of die gebruik van voorbehoedmiddels of onthouding. Onthoudingsprogramme is nie baie doeltreffend nie – ʼn mislukkingsyfer van meer as 90% in jong meisies wat seksueel-aktief is voor hulle huwelik.

Om doeltreffend te wees moet voorbehoedmiddels voldoen aan die volgende vereistes:

• Dit moet gratis of baie goedkoop voorsien word.
• Dit moet maklik beskikbaar wees
• Mense moet opgelei word om hulle te gebruik (byvoorbeeld kondome).
• Ouers moet ondersteun word.

Nederland het ʼn program ingestel om voorbehoedmiddels aan tieners te voorsien en hulle aborsiesyfer het met 85% gedaal. In die VSA sou dit 200 000 minder aborsies beteken. Die probleem is dat die Rooms-Katolieke Kerk absoluut teen die gebruik van voorbehoedmiddels is. Dit lyk egter of die lidmate die kerk se onderrig verwerp. Nie minder as 97% van vrouens (lidmate van die Rooms-Katolieke Kerk) oor die ouderdom van 18 jaar het voorbehoedmiddels gebruik wat deur die Kerk verbied is.

Gevolgtrekking:

Die aborsie-debat is baie emosioneel. Daar is veral twee groepe wat aan hierdie debat deelneem:

(1)    Die pro-keuse groep: die vrou het die reg om self oor haar eie liggaam te besluit – sy alleen kan besluit of sy met haar swangerskap wil voortgaan of nie. Die staat het geen reg om met haar keuse in te meng nie.

(2)    Die pro-lewe groep: aborsie moet deur wetgewing verbied, of ten minste tot verdienstelike gevalle (voorbeeld: die moeder se lewe in gevaar) beperk word.

Met hierdie as agtergrond gaan ons na die volgende aspekte van aborsie kyk:

(a) Aborsie in antieke tye;

(b) Aborsie en die Bybel;

(c) Aborsie in Suid-Afrika;

(d) Aborsie: Etiese argumente vir en teen; en

(e) Aborsie: die siening van sekere kerke

 

Outeur: Dr Coen Slabber