Die Apokriewe Briewe (9) – Jan van der Watt

Die Kindheidsevangelie van Tomas

Watter soort kind was Jesus? Omdat daar in die Nuwe Testament so min oor Jesus se kinderjare vertel word, het Christene later allerhande verhale uitgedink oor watter soort kind Jesus was. Sommige van hierdie verhale is opgeteken in Die Kindheidsevangelie van Tomas. Hier is een van hierdie verhale:

¹Toe die Kind Jesus vyf jaar oud was, was Hy besig om by ‘n drif in ‘n rivier wat sterk afgekom het, te speel. Hy het die lopende water in poeletjies laat inloop en dit dadelik skoon gemaak – deur net ‘n enkele bevel aan die water te gee. ²Toe het Hy sagte klei gemaak en daaruit twaalf mossies gevorm. Hy het dit op die Sabbat gedoen. ‘n Klomp ander kinders het saam met Hom gespeel.

³Een van die Jode het gesien wat Jesus gedoen het terwyl Hy op die Sabbat speel. Hy het dadelik vir Josef, Jesus se pa, gaan sê: “Jy weet, jou seun is by die drif en hy het modder gevat en twaalf voëls daaruit gemaak. So het hy die Sabbatswette oortree!”

⁴Josef het soontoe gegaan. Toe hy sien wat Jesus gedoen het, het hy vir Hom geskree: “Hoekom doen jy iets wat ‘n mens nie op die Sabbat mag doen nie?” Maar Jesus het net sy hande geklap en vir die mossies geskree: “Weg is julle!” Die mossies het raas-raas terwyl hulle ‘n klomp lawaai maak.

⁵Die Jode wat dit gesien het, was baie verbaas. Hulle is daar weg en het aan hulle leiers gaan vertel wat hulle vir Jesus sien doen het.

Die Proto-Evangelie van Jakobus

In die Nuwe Testament is daar nie baie inligting oor Maria, Jesus se ma, nie. Daar word byvoorbeeld niks oor haar kinderjare gesê nie. Sommige Christene het later verhale oor Maria uitgedink waarin vertel word watter soort kind sy was, hoe sy grootgeword het en hoe Jesus gebore is. Sommige van hierdie verhale is in Die Proto-Evangelie van Jakobus opgeteken. Hier is een wat vertel van haar kinderjare:

¹Maria het elke dag sterker geword. Toe sy ses maande oud was, het Anna, haar ma, haar op die grond laat staan om te sien of sy self kan staan. Maria het sewe treë gestap en omgedraai en teruggestap in haar ma se arms in! Anna het haar opgetel en gesê: “Ek sweer, so waar as die Here my God leef, jy sal nie weer op die grond loop voordat ek jou na die tempel van die Here geneem het nie!” Toe het Anna vir Maria ‘n heilige plek in haar slaapkamer gemaak en niks wat onrein was of nie aan die Here gewy was daar toegelaat nie. Anna het ook rein Hebreeuse meisies laat kom en hulle het met Maria gespeel.

²Toe Maria een jaar oud word, het Joagim ‘n groot fees gehou. Hy het die hoëpriesters, die priesters, die Skrifgeleerdes, die Joodse Raad en al die ander mense uitgenooi. Joagim het die kind na die priesters gebring en hulle het gebid en vir God gevra om vir haar goed te wees: “God van ons voorouers, wees tog goed vir hierdie kind! Maak haar vir altyd beroemd onder al die mense!” Al die mense het gesê: “Mag dit so wees! Amen.” Toe neem hulle haar na die hoëpriesters. Hulle het ook gebid en vir God gevra om vir haar goed te wees: “Grote God wat bo alles is, wees tog goed vir hierdie kind! Gee vir haar die heel beste wat U het!”

³Anna het vir Maria teruggevat na die heilige plek in haar slaapkamer en haar laat drink. Toe het sy vir die Here God ‘n lied gesing: “Ek sing ‘n heilige lied vir die Here my God, want Hy het my kom help en die skande van kinderloosheid waaroor my vyande my gespot het, weggeneem! Hy wat altyd doen wat reg is, het aan my laat reg geskied op ‘n manier wat niemand sou kon droom nie, en nog met oorvloed ook! Wie sal vir die kinders van Rubel gaan vertel dat Anna ‘n kind laat drink? Julle moet hoor, al twaalf stamme van Israel: Anna laat ‘n kind drink!”

Sy het die kind neergelê in die heilige plek in haar slaapkamer en uitgegaan en die gaste gaan bedien. Toe die ete verby was, is almal huis toe. Hulle het goed gevoel en die God van Israel geprys.

Outeur: Prof Jan van der Watt

Die Apokriewe Boeke (8) – Jan van der Watt

Die Evangelie van Nikodemus

Een van die kenmerke van die Nuwe-Testamentiese apokriewe is dat hulle baie soos die Nuwe-Testamentiese boeke lyk, maar ‘n klomp ekstra gedagtes en idees byvoeg wat nie in die Nuwe Testament voorkom nie – gewoonlik die resultaat van die vrugbare verbeelding van latere gelowiges. Kyk byvoorbeeld na die ekstra gedagtes in die volgende gedeelte uit Die Evangelie van Nikodemus:

Pilatus het die boodskapper geroep en vir hom gesê: “Laat Jesus ingebring word, maar moet Hom nie hardhandig behandel nie.” Die boodskapper het uitgegaan en toe hy Jesus herken, het hy gekniel en Hom geëer en die doek wat hy in sy hand gehad het, gevat en op die grond oopgegooi en vir Hom gesê: “Here, loop daarop en gaan in, want die goewerneur roep U.” Toe die Jode sien wat die boodskapper doen, was hulle kwaad en het vir Pilatus geskree: “Hoekom het u ‘n boodskapper beveel om hom te laat inkom en nie ‘n aankondiger nie? Kyk, toe die boodskapper hom sien, het hy gekniel en hom geëer en sy doek op die grond gegooi en hom soos ‘n koning daarop laat loop!”

³Toe roep Pilatus die boodskapper en vra vir hom: “Hoekom het jy dit gedoen? Hoekom het jy jou doek op die grond gegooi en Jesus daarop laat loop?” Die boodskapper het geantwoord: “Geagte goewerneur, toe u my na Alexander in Jerusalem gestuur het, het ek vir Jesus op ‘n donkie sien sit en die Joodse kinders het takke in hulle hande gehad en Hom toegejuig. Ander het hulle klere vir Hom oopgegooi en gesê: ‘Red ons, Allerhoogste! Ons prys Hom wat deur die Here gestuur is!'” ⁴Maar die Jode het geskreeu: “Die Joodse kinders het in Hebreeus geskree! Hoe weet jy dan kamstig wat dit in Grieks is?” Die boodskapper het geantwoord: “Ek het vir een van die Jode gevra wat dit is wat hulle in Hebreeus skree en hy het dit vir my vertaal.” Pilatus het vir die Jode gevra: “Wat het hulle in Hebreeus geskree?” Hulle het vir hom gesê: “Hosanna menbrome baroegamma adonai.” Toe vra Pilatus: “Hoe vertaal ‘n mens ‘Hosanna’ en die ander woorde in Grieks?” Die Jode het hom geantwoord: “Red ons, Allerhoogste! Ons prys Hom wat deur die Here gestuur is!” Pilatus sê vir hulle: “As julle self die woorde wat die kinders gesê het, bevestig, watter fout het die boodskapper dan gemaak?” Die Jode het toe stilgebly.

Die goewerneur het vir die boodskapper gesê: “Gaan haal hom op enige manier wat jy wil!” Die boodskapper het gegaan en weer gemaak soos die vorige keer. Hy het vir Jesus gesê: “Gaan in, Here; die goewerneur roep U!”

⁵Jesus het ingekom. Die vaandeldraers het die vaandels vasgehou en die afbeeldings van die keiser wat op die vaandels was, het gekniel en Jesus geëer. Toe die Jode sien wat die vaandels doen, hoe hulle kniel en Jesus eer, het hulle vreeslik kwaad geword en op die vaandeldraers geskree. Maar Pilatus het vir hulle gevra: “Is julle nie verbaas dat die afbeeldings op die vaandels gekniel en Jesus vereer het nie?” Die Jode het vir hom gesê: “Ons het gesien hoe die vaandeldraers hulle laat kniel het en vir Jesus laat vereer het.” Toe roep Pilatus die vaandeldraers en vra vir hulle: “Hoekom het julle dit aangevang?” Hulle het Pilatus geantwoord: “Ons is Grieke en werk by die tempel! Ons sal nie voor daardie man buig en hom vereer nie! Ons het die vaandels met die afbeeldings vasgehou, maar hulle het uit hulle eie gekniel en hom vereer!”

10.Die Evangelie van Tomas

Die Evangelie van Tomas is een van die bekende apokriewe Evangelies. Dit is nie regtig deur Tomas geskryf nie, maar ‘n hele ruk ná die Nuwe Testament deur iemand anders. Dit is nie ‘n Evangelie soos die vier Evangelies wat ons in die Nuwe Testament het nie, maar bestaan net uit ‘n lys goed wat Jesus sou gesê het. Hierdie evangelie begin só:

Wat hier volg, is die geheime uitsprake van die lewende Jesus. Didimus Judas Tomas het dit neergeskryf:

1. Jesus het gesê: “Almal wat die betekenis van hierdie woorde ontdek, sal nooit doodgaan nie.”

2. Jesus het gesê: “Almal wat soek, moet aanhou soek totdat hulle kry wat hulle soek. Wanneer hulle kry wat hulle soek, sal hulle ontsteld wees. Wanneer hulle ontsteld is, sal hulle verbaas wees, en hulle sal oor alles regeer.

3. Jesus het gesê: “Julle leiers sê dalk vir julle die Koninkryk is in die lug. Maar dan sal die voëls wat in die lug vlieg, voor julle in die Koninkryk ingaan! Of hulle sê dalk vir julle dit is in die see. Maar dan sal die visse voor julle in die Koninkryk ingaan! Nee, dit is nie waar nie! Die Koninkryk is binne julle en ook buite julle! As julle julleself ken, sal julle geken word, en julle sal besef julle is kinders van die lewende Vader. Maar as julle julleself nie ken nie, sal julle in armoede leef. Ja, júlle sal self die armoede wees.”

4. Jesus het gesê: “Mense wat al stokoud is, sal nie huiwer om ‘n kind van sewe dae te vra waar ‘n mens die ware lewe kry nie, en dan sal hulle dit kry, want baie wat eerste is, sal laaste wees en hulle sal één word.”

Outeur : Prof Jan van der Watt

Die Apokriewe Boek (6) – Jan van der Watt

Die Evangelie van Maria Magdalena

Een van die bekendste Nuwe-Testamentiese apokriewe is Die Evangelie van Maria (Magdalena). Dit is nie regtig deur Maria Magdalena geskryf nie en het eers in die tweede eeu na Christus ontstaan. Sommige van die gedagtes in hierdie Evangelie verskil heelwat van dit wat ‘n mens in die Nuwe Testament kry. Daar is byvoorbeeld groot klem in Die Evangelie van Maria op kennis.

7^10-20Petrus het vir die Verlosser gesê: “U het vir ons alles verduidelik. Sê daarom ook vir ons nog een ding: Wat is die sonde van die wêreld?” Die Verlosser het geantwoord: “Daar is nie sonde nie, maar dit is julle wat sonde veroorsaak wanneer julle dinge doen wat owerspel is – owerspel wat sonde genoem word. Dit is hoekom die Goeie na julle toe gekom het. Hy het gekom om die natuur van alles wat bestaan tot hulle oorsprong te herstel.”

7²⁰-8¹¹Die Verlosser het verder gesê: “Dit is hoekom julle siek word en doodgaan, want julle hou van die dinge wat julle bedrieg. Wie verstaan, moet verstaan! Materie het ‘n lyding tot stand gebring wat geen gelyke het nie; dit het voortgekom uit iets wat teen die natuur is. Sedertdien is daar versteuring in die hele liggaam. Dit is hoekom Ek gesê het ‘Hou goeie moed!’ En as julle moedeloos is, moet julle moed skep en sterk wees in die lig van die verskillende vorme waarin dinge bestaan. Wie ore het, moet luister!”

8¹²-9^5aNadat die Geseënde Een dit gesê het, het Hy hulle almal gegroet en gesê: “Vrede vir julle! Ontvang my vrede in julle! Pasop dat niemand julle mislei en sê ‘Kyk hier!’ of ‘Kyk daar!’ nie, want die Seun van die Mens is binne-in julle. Volg Hom! Die wat Hom soek, sal Hom vind. Gaan dan en gaan preek die goeie boodskap van die koninkryk! Moenie enige reëls neerlê behalwe die wat Ek vir julle vasgestel het nie. Moenie ‘n wet maak soos die wetgewer nie; anders word julle self deur daardie wet beperk.” Nadat Hy dit gesê, het Hy vertrek.

8. Christus se besoek aan die doderyk

Wat het in die doderyk gebeur toe Jesus in die graf was? Het Jesus die doderyk in dié tyd besoek? In die Nuwe-Testamentiese apokrief Christus se besoek aan die doderyk kry ‘n mens die idees van iemand wat baie lank ná die tyd van die Nuwe Testament ‘n verhaal geskep het oor hoe Jesus die doderyk besoek het in die tyd toe Hy dood was. Dit begin as volg:

Ons was in die doderyk saam met almal wat van die begin van die wêreld af dood is. Teen middernag het daar in die donkerte van die doderyk iets soos die lig van die son opgekom en begin skyn. Die lig het op ons almal geval en ons kon mekaar sien! Dadelik het ons voorvader Abraham en al die ander stamvaders en die profete baie bly geword en vir mekaar gesê: “Hierdie lig kom van ‘n baie helder bron!” Die profeet Jesaja wat ook daar was, het gesê: “Hierdie lig kom van die Vader en die Seun en die Heilige Gees. Dit is wat ek voorspel het toe ek nog gelewe het. Ek het gesê: ‘Die land van Sebulon en die land van Naftali, die mense wat in die donkerte sit, het ‘n helder lig gesien.'”

²Daar het toe nog iemand aangekom. Hy was vroeër ‘n kluisenaar in die woestyn. Die stamvaders het vir hom gevra: “Wie is jy?” Hy het geantwoord: “Ek is Johannes, die laaste profeet. Ek het die pad vir die Seun van God gelykgemaak en vir mense gepreek dat hulle hulle moet bekeer sodat God hulle sonde kan vergewe. Die Seun van God het na my toe gekom. Ek het Hom al van ver af gesien en vir die mense gesê: ‘Kyk, daar is God se Lam wat die sonde van die wêreld wegneem!’ Met my eie hand het ek Hom in die Jordaanrivier gedoop en gesien hoe die Heilige Gees soos ‘n duif op Hom afkom. Ek het ook God die Vader hoor sê: ‘Dit is my Seun vir wie Ek lief is. Hy maak My baie bly!’ God het my na die doderyk gestuur sodat ek vir julle moet kom preek en moet kom sê dat God se unieke Seun op pad is hierheen sodat almal wat in Hom glo, gered kan word. Die wat nie in Hom glo nie, sal veroordeel word. Daarom sê ek vir julle almal: As julle Hom sien, moet julle Hom almal aanbid. In die nietige wêreld daarbo het julle afgode aanbid en sonde gedoen. Julle het net hierdie één kans om tot bekering te kom. Julle sal nooit weer ‘n kans kry nie!”

Outeur: Prof Jan van der Watt

Die Apokriewe Boek (6) – Jan van der Watt

Tobit

Die boek Tobit is ‘n Ou-Testamentiese apokrief wat ‘n pragtige verhaal vertel – oor hoe God sorg vir die mense wat hom dien. Selfs die probleme en teëspoed keer Hy uiteindelik om. In die uittreksel hieronder word vertel hoe Tobit se probleme begin het:

Op Pinksterfees (die heilige fees van die sewe weke) is ‘n heerlike ete vir my gekook en ek het gaan sit om te eet.

² Toe ek sien hoe baie gekookte kos daar is, sê ek vir my seun: “Gaan haal soveel van ons arm mense wat die Here dien as wat jy kry. Ek sal wag tot jy terug is.” ³ Maar hy kom terug en sê: “Pa, een van ons mense is verwurg en is op die markplein neergegooi!”

⁴ Voor ek nog enigiets geëet het, het ek opgespring en sy lyk verskuif na ‘n buitekamertjie waar dit kon bly totdat die son onder was.

⁵ Terug by die huis, het ek gewas en my kos geëet terwyl ek baie hartseer was. ⁶ Toe het ek onthou wat die profeet Amos geskryf het: “Julle feeste sal in hartseer verander; al julle feesviering in ‘n gesnik”; en ek het gehuil.

⁷ Toe die son onder is, het ek ‘n graf gaan grawe en die lyk begrawe. ⁸ Maar my bure het vir my gelag en gesê: “Hy is nog steeds nie bang om doodgemaak te word hiervoor nie! Hy moes een keer vlug en nou begrawe hy al weer die dooies!”

⁹ Later daardie nag het ek teruggekom nadat ek die man begrawe het. Omdat ek onrein was, het ek teen die muur van die binnehof geslaap. My gesig was oop. ¹⁰ Ek het nie geweet daar is mossies op die muur nie en hulle warm mis het in my oop oë geval. Wit velle het oor my oë gevorm. Ek het na die dokters gegaan, maar hulle kon my nie help nie.

Die Wysheid van Jesus ben Sirag

Die Wysheid van Jesus ben Sirag is ‘n Ou-Testamentiese apokrief. Dit is ‘n voorbeeld van wysheidsliteratuur – baie dieselfde soos die boek Spreuke in die Ou Testament. Die volgende uittreksel kom uit die eerste hoofstuk. Daarin kan ‘n mens sien hoe baie ooreenstemming daar tussen hierdie apokrief en die boek Spreuke is:

¹ Alle wysheid kom van die Here en dit bly vir altyd by Hom.

² Wie kan die sand van die see en die reëndruppels tel? En wie kan uitwerk hoeveel dae die ewigheid het?

³ Wie kan meet hoe hoog die hemel is en hoe wyd die aarde is? Hoe diep die onderwêreld is? Wat wysheid werklik is?

⁴ Voordat enigiets anders bestaan het, het die Here wysheid gemaak. Ja, verstandige insig is van altyd af daar!

⁶ Het God al vir enigiemand gewys waar Wysheid vandaan kom? Verstaan iemand hoe subtiel sy kan wees?

⁸ Daar is net Een wat wys is; vir Hom wat op sy troon sit, moet ons groot respek hê.

⁹ Dit is Hy wat wysheid gemaak het; Hy het haar bekyk en haar gemeet. Hy het haar uitgegiet oor alles wat Hy gemaak het.

¹⁰ Vir alles wat leef, het Hy iets van haar gegee, en vir die mense wat Hy liefhet, het Hy baie van haar gegee!

¹¹ Mense wat respek vir die Here het, kry eer en roem; hulle kry vreugde en ‘n krans van blydskap.

¹² Mense wat respek vir die Here het, se harte word opgebeur; hulle kry blydskap en vreugde en ‘n lang lewe.

¹³ Mense wat respek vir die Here het, se laaste dae sal goed wees; Hy sal hulle seën op die dag wanneer hulle doodgaan.

¹⁴ Ja, respek vir die Here is die manier hoe ‘n mens Wysheid in die hande kry. Wanneer die Here die getroues in die skote van hulle moeders maak, maak Hy Wysheid deel van hulle!

¹⁵ Sy woon van altyd af by die mensdom en sal vir altyd getrou tussen hulle nageslag wees.

¹⁶ Mense wat respek vir die Here het, het haar heeltemal gekry; sy maak hulle dronk met haar vrugte!

¹⁷ Sy maak hulle huise heeltemal vol begeerlike goed; hulle skure maak sy vol met haar produkte.

¹⁸ Respek vir die Here is die kroon wat Wysheid gee; sy maak dat vreugde en goeie gesondheid hulle lewens oorneem.

¹⁹ Sy sorg dat insig en verstandige kennis soos reën op hulle val; sy gee baie eer aan hulle wat haar aanhang.

²⁰ Wysheid is soos ‘n boom: respek vir die Here is haar wortel; haar takke is ‘n lang lewe.

Outeur: Prof Jan van der Watt