Vraag

Schalk vra

 Vertel ’n bietjie meer rondom die woord “bekeer”. Volgens Matteus was dit Jesus se “intreepreek”. Wat sou die eerste ontvangers van die Woord onder “bekeer” verstaan het? Bekeer, omdraai van wat? Volgens Matteus was die boodskap aan heidene (nie-Jode).

Antwoord van Prof Hermie van Zyl

Die woord “bekeer” of “bekering” word wyd in die Ou Testament én Nuwe Testament gebruik om ’n belangrike aspek van die mens se verhouding met God uit te druk: Om jou weg te keer van jou sonde en toe te keer na God toe. Verder, daar is verskillende Hebreeuse en Griekse woorde in die grondteks van die Bybel wat in Afrikaans met “bekeer/bekering” vertaal word, wat elk sy eie nuanse van bekering bevat. Ek gaan egter nie op al hierdie nuanses in nie, maar konsentreer slegs op Matteus se hantering daarvan in Jesus se “intreepreek”, soos die vraagsteller verlang.

(As ’n omvattender hantering van die begrip “bekering” verlang word, kan die artikels van proff Adrio König en Francois Malan op Bybelkennis se webblad geraadpleeg word. Tik op die soekblokkie in: “Geloofsvrae: Begrippe vir die heilsweg: Bekering – Adrio König”; asook “Wedergeboorte en Bekering – Francois Malan” om hierdie artikels te lees. Dr Coen Slabber het in sy blog op dieselfde webblad ook heelwat oor bekering geskryf. Sleutel die woord “bekering” in om dit te bekom.)

Maar terug na Matteus se hantering van “bekeer”. Volgens Matteus 3:2 en 4:17 het beide Johannes die Doper en Jesus hulle onderskeie bedienings begin met die woorde: “Bekeer julle, want die koninkryk van die hemel het naby gekom.” Dit is duidelik dat Matteus op hierdie manier die bedienings van die Doper en Jesus met mekaar verbind. Albei staan in diens van die koninkryk van God. (Let wel: koninkryk van die hemel en koninkryk van God is dieselfde. Eersgenoemde kommunikeer net gemakliker met ’n meer Joods-Christelike gehoor – soos wat die Matteusevangelie gehad het – omdat Jode die Godsnaam so ver as moontlik vermy en vervang het met ander begrippe, soos “hemel”.) Aangesien beide die Doper en Jesus in diens gestaan het van die koms van die koninkryk van God, het beide ook hulle onderskeie gehore tot bekering opgeroep ten einde hierdie koninkryk in ontvangs te neem. Bekering en koninkryk gaan dus hand aan hand; jy kan nie die koninkryk in ontvangs neem as jy nie tot bekering kom nie, as jy nie die regte ingesteldheid het nie.

Wat is hierdie regte ingesteldheid? Die Griekse woord wat hier vir “bekeer” gebruik word, is metanoéō (werkwoord); die selfstandige naamwoord is metánoia, en beide beteken dieselfde, naamlik om ’n omkeer of verandering van denke en hart te ondergaan, om anders na God, jouself en ander te begin kyk, en dan natuurlik: om anders te begin lewe. En hierdie “anders” word bepaal deur die koninkryk van God. Daarom dat bekering en koninkryk in dieselfde asem genoem word. Laasgenoemde bepaal hoe bekering lyk. En as gevra word wat dit in die praktyk behels, dan is die hele Matteusevangelie eintlik die antwoord hierop, maar in die besonder die eerste onderrig van Jesus aan sy dissipels in die Bergrede, wat volg op Jesus se intreepreek. In die Bergrede word inhoud gegee aan wat verandering van denke behels. Om net enkele sake te noem: Dit behels dat jy “arm van gees” sal wees, dit wil sê, volledig afhanklik van God sal wees, alles van Hom sal verwag (5:3); dat jy sout en lig vir die wêreld sal wees (5:13-16); dat jou getrouheid aan die wet (5:20) nie net lippediens sal wees nie, maar sal uitmond in versoening met jou broer (5:24), in getrouheid aan jou eggenoot (5:31), in liefde vir jou vyand, omdat jou Vader in die hemel ook so maak (5:48); dat jy opreg sal wees in jou godsdienstige uitlewing (6:1-8); dat jy jou nie dood sal bekommer oor die dag van môre nie, omdat jy weet dat jou hemelse Vader sal sorg (6:33); dat jy nie net ’n mond-Christen sal wees nie, maar sal doen wat die wil van die Vader is (7:21-23).

En so kan ons voortgaan. Die koninkryk se waardes moet so ’n impak op jou lewe hê dat jy ’n totale omkeer van denke, hart, gesindheid en lewenswyse sal ondergaan. Dít, volgens Matteus – volgens Jésus – is bekering.

Net ’n laaste gedagte oor die Doper en Jesus se gehore. Die Doper tree in Judea op en rig hom veral tot die Jode en hulle godsdienstige leiers uit Jerusalem (Matt 3:5-7). Hierdie optrede van die Doper is in ooreenstemming met dié van die Ou-Testamentiese profete wat die volk Israel voortdurend opgeroep het om terug te keer tot God en sy wil van harte te omhels en uit te leef. Jesus het dieselfde intreepreek gehad, maar in Galilea, sy tuisprovinsie (4:12-13). Maar dan is daar dié bykomstigheid dat sy optrede daar as ’n vervulling van die profesie van Jesaja 8:23-9:1 aangedui word, naamlik dat daar nou redding kom vir “Galilea waar die heidene woon” (Matt 4:15). Hiervolgens lyk dit asof Jesus Hom uitsluitlik tot die heidene wend. Maar dis nie waar nie, want in Galilea het daar nie net heidene gewoon nie. Inteendeel, daar was ’n baie sterk Joodse bevolking. Dit word bevestig deur 4:23 waar staan dat Jesus in die Joodse sinagoges van Galilea onderrig gegee en die koninkryk verkondig het. Sy gehoor in die Bergrede is dan ook sy dissipels en die skare, wat waarskynlik hoofsaaklik Jode was (5:1; 7:28). Verder, volgens Matteus het Jesus Hom hoofsaaklik op die “verlore skape van die volk Israel” toegespits (10:5-7). Net so nou en dan het Hy heidense gebiede besoek (8:28-34; 15:21-28). Maar waarom dan die klem op “Galilea van die heidene” in 4:15? Dit is duidelik dat Matteus hiermee alreeds sy lesers daarop voorberei dat die evangelie nie net vir die Jode bedoel is nie, maar uiteindelik al die nasies van die wêreld – die heidene – moet bereik (28:19). En vir beide groepe – Jode en heidene – is bekering dieselfde: Om in die lig van die koms van die koninkryk deur Jesus Christus jou hele waardestelsel te verander, om te keer en anders te begin dink en lewe. Want as jy eenmaal deur die koninkryk aangegryp is, is jou lewe nie meer dieselfde nie, maar het jy oorgegaan van die dood na die lewe, en is jou lewe ’n voortdurende bekering tot God se nuwe wêreld, waar ander waardes geld as waaraan ons gewoond is in die ou wêreld.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

Jacqueline vra:

Ek wil graag uitvind:  As ‘n mens jou bekeer het en jy het die ou
mens gelos en ‘n nuwe mens geword onder die bloed van Jesus – wat gebeur as
daar ‘n versoeking kom? Ek vra namens ‘n vriendin. Sy is getroud, maar die
huwelik is nie regtig so vol liefde nie. Sy het kinders, maar sy sê sy voel
leeg in haar binneste. Een van haar ou mansvriende het weer haar pad gekruis.
Hulle het begin liefdesboodskappies stuur. Hy het haar al twee keer gesien,
maar na drie weke toe praat hy glad nie meer met haar nie. Hy sê hy kry
nagmerries en wil homself hang, en ek weet nie wat nog alles nie. Hy het haar
net begin ignoreer. Wat kan die oorsaak wees? Kan dit die Here wees wat aan hom
die nagmerries gee omdat sy gedek is onder die bloed van Jesus, of is dit die
werk van Satan? Die man wil haar nie antwoord nie; dis net nadat hy ewe skielik
die nagmerries begin kry en hom onttrek het. Sy is baie hartseer en ek weet nie
wat om vir haar te sê nie.

Antwoord:

Prof
Hermie van Zyl antwoord:

Die
kern van ons vraagsteller se vraag is of die gelowige wat bedek is onder die
bloed van Jesus nou gevrywaar is van versoekings en die aanvalle van Satan. Ek
maak graag ‘n paar opmerkings hieroor. Dalk help dit ons vraagsteller om groter
helderheid te kry en so haar vriendin ook te help.

Kom
ons praat eers oor die uitdrukking “bedek onder die bloed van Jesus”.
Dit verwys na tekste soos Handelinge 20:28; Efesiërs 1:7; Hebreërs 9:12,14, 1
Petrus 1:18-19 en Openbaring 1:5. Hierdie tekste sê almal dat ons verlos word
van ‘n sondige leefwyse deur die bloed van Jesus. Maar wat beteken dit? Die
agtergrond hiervan lê in die Ou Testament. Die priesters moes versoening doen by
God vir die sondes van die volk deur ‘n bok of bul te offer in die plek van die
mense. Die opvatting was dat die lewe of siel van die dier in die bloed gesetel
is. As die dier geslag word, dan vloei sy bloed en so gee hy sy lewe of offer
hy sy lewe op. Daar is dan geglo dat die dier se bloed/lewe in die plek van
mense se bloed gevloei het, en so bedek die bloed/lewe van die dier die sonde
van mense. Mense het dus nie nodig om te sterf vir hulle sonde nie omdat die
dier reeds sy lewe gegee het in hulle plek. Maar nou leer die Nuwe Testament ons
dat toe God ‘n nuwe verbond met die mens aangegaan het, Hy het sy Seun – Jesus
Christus – se lewe in ons plek gegee het. Dis nou nie meer diere se bloed nie,
maar die Seun se bloed/lewe wat ons bedek en maak dat ons nie gestraf word deur
God se regmatige toorn oor die sonde nie. Verder, Jesus se dood was ‘n
eenmalige offer, dit hoef nie oor en oor gedoen te word, soos met die
diereoffers in die OT nie. Christus het eens en vir altyd in ons plek gesterf
(Heb 9:12). Al wat ons moet doen, is om dit in die geloof te aanvaar en dan te
lééf as verloste mense. Dis wat 1 Pet 1:18-19 bedoel as dit sê dat ons
losgekoop is, dit wil sê, gered is deur die kosbare bloed van Christus van ons
vroeëre sinlose bestaan. Nou kan ons as nuwe mense leef, verlos van ‘n sinlose
lewe, en vir God en ons naaste leef.

“Bedek
onder die bloed van Jesus” is dus nie iets magies of toweragtig wat oor
ons spoel en ons onaangeraak laat nie. Dis eintlik net ‘n manier van sê dat ons
glo dat Jesus in ons plek vir ons sonde gesterf het, en dat ons nou bevry is
van ‘n ou, sondige leefwyse, en dat ons deur die Heilige Gees die hartlike
begeerte het om na al God se gebooie te lewe. Want ons wil graag uit
dankbaarheid vir ons verlossing nou die bewys lewer dat ons aan Hom behoort,
dat ons deel van sy familie op aarde is, en dat ons nou ‘n nuwe leefstyl het.
En dit bring ons by die tweede belangrike saak wat ons vraagsteller aanroer:
Wat van versoekings? Is ons wat “bedek is onder die bloed van
Christus” nou gevrywaar van versoekings? Nee, hieroor is die Bybel baie
duidelik. Die feit dat ons God se kinders is, beteken nie dat versoekings geen
vat meer op ons het nie. Inteendeel, dis nou dat die duiwel alles in sy vermoë doen
om ons weer vir hom terug te wen. Hy loop daarom soos ‘n brullende leeu rond om
te kyk en te soek wie hy kan verslind (1 Pet 5:8). Ons moet daarom nugter,
wakker en standvastig wees (1 Pet 5:8-9), en ons bewapen met die volle
wapenrusting van God, waarvan in Efesiërs 6:10-20 gepraat word. Ons mag nie vir
‘n oomblik laat slap lê nie, want die Bose is listig. Verder, ons eie hart –
hoewel vernuwe deur die Gees van God en hoewel ons bedek is onder die bloed van
Jesus – vat ‘n leeftyd om ingeoefen te raak in ‘n nuwe leefstyl waarvan God
hou. Dit kom nie sommer vanself nie; dit vra inspanning en inoefening. Daarom,
vir seker gaan ons nog struikel, val en oortree, maar nou doen ons dit nie meer
as slawe van die sonde, sonder hoop uitgelewer aan en vasgevang in sy strikke nie,
maar as mense wat leef uit die versoening met God en uit die voortdurende
vergifnis van die Here. Ons is as nuwe mense op weg na ons ewige tuiste wat God
vir ons saam met Jesus aan die voorberei is.

Wat
duidelik is uit bogenoemde is dat niks in die verhouding met God outomaties is
nie. Net omdat jy aan Hom behoort en gedek is onder die bloed van Jesus beteken
nie dat jy outomaties van alle versoekings vrygestel is, dat jy kan doen wat jy
wil net omdat jy deur sy bloed gered is nie. Die verbond wat God met ons
aangaan, het twee kante: God se kant, en ons kant. So was dit reeds onder die
ou verbond. Die feit dat daar ‘n offerkultus was en Israel bedek was onder die
versoeningsbloed van die offerdiere het nie ingehou dat hulle outomaties
vrywaring teen gevare en versoekings geniet het nie. So wys die profete en die
psalmdigters die volk voortdurend daarop dat dit nie help om te sê: “Ons
is veilig! Dit is die Here se tempel …” (Jer 7:4) nie. Hulle moet ook
dóén wat die Here se wil is (Jer 7:22-23; Ps 40:7-9; 50:13-14; 51:18-19). Hy
vra nie méér offers en rituele nie; Hy vra gehoorsaamheid. En dit is nog meer so
in die Nuwe Testament. Daar was byvoorbeeld gelowiges in Rome wat die standpunt
gehuldig het dat jy eintlik maar die sonde kan opstapel, want dan word God se
genade outomaties net al hoe meer (Rom 6:1). Paulus wys egter daarop dat hierdie
‘n drogredenasie is. Hy beklemtoon dat om te leef onder die genade/bloed van
Jesus juis inhou dat jy ‘n nuwe lewenswyse begin wat pas by jou redding: Jy is
nou dood vir die sonde en het saam met Christus opgestaan tot ‘n nuwe lewe (Rom
6:2-14).

Dit
bring my by die derde saak wat ek as antwoord vir ons vraagsteller wil gee. Wat
haar vriendin doen – om nog bande te probeer hou met ‘n vorige mansvriend – is
duidelik verkeerd. Dis nie die wil van God nie, maar haar eie vorige – sondige
– begeertes wat haar probeer wysmaak dat haar lewe ongelukkig is saam met haar
man en dat dit baie beter saam met haar vorige mansvriend gaan wees. Dis nie
die lewe wat God vir haar kies nie, maar haar eie sondige begeertes wat dit wil
hê. As getroude vrou en ma van kinders moet sy haar toewy aan haar man en
kinders as iemand wat bedek is onder die bloed van Christus en daarom losgekoop
is uit ‘n vorige lewenstyl. Dít is God se wil. Mens kan nie voetjie-voetjie
speel met die Bose nie; jy gaan tweede kom. Die Bose oefen immers nog ‘n groot
suigkrag op ons uit vanweë die feit dat ons steeds brose, sondige mense is.
Maar ons is ook nuwe mense, en as nuwe mense is ons geroepe om die Bose te
beveg en ons toe te wy aan ons nuwe lewe in Christus. En gaandeweg sal ons
ervaar dat dit al hoe makliker word om hierdie pad te loop, want die Gees staan
ons by in ons swakheid. En daarby weet Christus wat ons deurmaak en versterk Hy
ons, want Hy is net so versoek soos ons, maar het nie daarvoor geval nie (Heb
4:15).

En terloops, dis geen wonder dat die vrou se vorige mansvriend nagmerries kry nie. Dis ‘n skuldige gewete wat so maak, want hy weet hy doen verkeerd. Daar is ook niks van waar dat dit God is wat die vriendin beskerm omdat die bloed van Jesus haar bedek nie; dis ‘n totaal verkeerde afleiding oor wat dit beteken om bedek te wees onder die bloed van Jesus. Dis gewoon die man se gewete wat hom aankla, en dis ook reg so. Trouens, die vriendin behoort ook skuldig te voel dat sy ‘n ou vriendskap wil laat herleef. My raad aan ons vraagsteller se vriendin is dus: Los daardie vorige mansvriend; moet jou nie verder oor hom verknies nie, en leef jou nuwe lewe saam met jou man en kinders. Dan sal jou hartseer verander in vreugde.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

We entertain ourselves to death, and so become estranged from ourselves. – Soren Kierkegaard

Ignoreer ons ons erfenis?

In 1 Korintiërs 3:18 – 21a kyk Paulus terug. Hy kyk weer na die kontras tussen die wysheid van God en die wysheid van die wêreld. Omdat God vir sy tempel omgee en omdat hy diegene wat sy tempel beskadig aanspreeklik hou, begin hy met ‘n waarskuwing: Niemand moet homself mislei nie. Ons moenie dink dat ons die waardes van die wêreld kan aanvaar en dat hierdie keuses nie ernstige gevolge vir ons inhou nie. Die wêreld hou van mag en prestige; God openbaar Hom in swakheid. Die wêreld hou van sterk leiers, maar kerkleiers is dienaars van Christus.

Ons kan nie vir God mislei nie: Hy vang die slimmes met hulle slinkse planne en: Die Here ken die gedagtes van die wyse mense en weet dit beteken niks. Die onmiddellike toepassing is ‘n afkeur van verdeeldheid en die vorming van faksies: Daarom moet niemand op mense roem nie.

Om met een of ander leier te spog, sny ons ons af van die erfenis waarop ons geregtig is. Jy spog omdat jy dink dat jy die beste deel het, maar in werklikheid beperk ons ons tot net een deel van die erfenis waarop ons in Jesus Christus geregtig is. Alles behoort aan julle: of dit Paulus of Apollos of Sefas of die wêreld of lewe of dood of hede of toekoms is, alles behoort aan julle, maar julle behoort aan Christus en Christus aan God. Om op een deel van ‘n projek te fokus asof dit alles is, is om jou van die projek as ‘n geheel af te sny. Om absoluut lojaal aan een leier te wees, beteken jy kry nie wat jy van al die ander leiers kan ontvang nie.

As ons aan Christus behoort en Christus behoort aan God behoort ons aan God. Hy is oppermagtig oor alles: die wêreld of lewe of dood of hede of toekoms.

“For the things we have to learn before we can do them, we learn by doing them.” ― Aristoteles, The Nicomachean Ethics

 Roep jy ander om hulle te bekeer

Christene word nie alleen opgeroep om hulle te bekeer nie, maar word ook opgeroep om ander op te roep om hulle te bekeer. Dit is ‘n baie moeilike taak. Hoe benader ons iemand wat sonde doen op so ‘n manier dat hy homself sal verander? Hier is ‘n paar riglyne.

• ‘n Nederige benadering. Onthou ons is ook sondaars. Voor jy iemand oor sy sonde teregwys, moet ons onsself eers oor ons eie sonde teregwys.
• ‘n Sagte benadering. Benader so ‘n persoon nederig, saggies en liefdevol. Benader die onderwerp in die konteks van die evangelie van genade en ons eie behoefte en ondervinding.
• ‘n Hoopvolle benadering. Maak nie saak hoe lank, diep, hoog of wyd die sonde is nie die evangelie is langer, dieper, hoër en wyer. Die persoon moet sien dat God die ernstigste sondes deur die evangelie kan oorwin.
• ‘n Bybelse benadering. Vermy woorde soos “Ek dink … na my mening … Ek stem nie saam nie.” Gebruik eerder woorde soos: “Die Bybel sê … die Skrif is duidelik.”
• ‘n Godgesentreerde benadering. Ons kan nie iemand regmaak nie; net God kan. Wys die sondaar weg van jouself na God se oppermag (Hy is in beheer); God se heiligheid (ons model en motief); God se wysheid (Hy ken die oplossings); God se mag (veral as jy self magteloos voel); God se liefde (sy bereidwilligheid om te vergewe, genees, aanvaar en te herstel); God se geregtigheid.
• ‘n Realistiese benadering. Wees realisties oor die sonde – noem dit wat dit is. Moenie dit afwater nie. Wees realisties oor tyd – ‘n mens verander nie sommer onmiddelik nie. Wees realisties oor die probleme – daar gaan weerstand, mislukking, teleurstellings en pyn wees.
• ‘n Wyse benadering. Kies die regte plek – nie ‘n besige restaurant nie; kies die regte tyd (genoeg, nie te laat nie, nie te besig of gespanne nie.) Kies die regte woorde – neem die persoon se wêreld, woordeskat en opvoeding in ag.
• ‘n Benadering wat vrae vra. Vra – moenie aankla nie. Kry die persoon om self die nodige gevolgtrekkings te maak.
• ‘n Benadering in gebed. Bid sonder ophou – voor, tydens en na die gesprek. Bid vir en met die persoon.

Hierdie is ‘n paar riglyne wat mag help.