Martin vra:

Ek het my hele lewe lank nooit God se Woord gelees of geken nie. In die huis was nie so iets soos godsdiens of kerk in enige manier van gepraat nie.Ek is vandag 57,en probeer dinge optel en al meer vrae duik op en ek sukkel om werklik met die Woord reg te kom en te verstaan.Ek glo dat God bestaan, maar op die oomblik is ek werklik op soek na iets om aan werklik vas te hou in die Woord. Ek het my lank met drank en vriende omgegaan,en het op n tyd rondgeslaap terwyl ek getroud is. Dit is net asof iets my ongeveer 3 jaar gelede gestop het,en almeer na God se Woord begin soek en n waarheid wat vir my kan sê en wys dat God werklik is. Ek het ’n ruk lank die bybel begin lees ens, totdat my vrou eendag gese het jy kan die “stuk ding”maar verbrand. Ek het opgehou lees, maar kyk en luister net waar ek kan en kans het na die woord, soekende na God.Waar en hoe soek en vra ek om vergifnis vir alles,wat ek aangejaag het, teen God gesondig as ook aan almal om en met my. Dankie

 Antwoord

Prof. Francois Malan antwoord:

Nadat Israel ’n goue kalf gemaak en dit aanbid het, het Moses wat, op bevel van die Here die volk Israel uit die slawerny van Egipte gelei het, vir die Here gesê: ‘Hierdie volk het ’n ernstige sonde gedoen deur vir hulle ’n god van goud te maak. Vergewe tog hulle sonde (Eksodus 32:31-32). Daarna het die Here Hom aan Moses soos volg bekendgemaak:

            ‘Ek, die Here, is die barmhartige en genadige God, lankmoedig, vol liefde en trou. Ek betoon my liefde aan geslagte en geslagte. Ek vergewe ongeregtigheid, oortreding en sonde, maar Ek spreek niemand sonder meer vry nie’ (Eksodus 34:6-7).

 Die naam ‘Here’ is ’n vertaling van die Hebreeuse naam Jahweh wat die Here aan Moses bekendgemaak het toe Hy hom geroep het om Israel uit Egipte te lei. Moses het gevra wat Hy vir Israel moet gaan sê is die naam van die God van hulle voorvaders Abraham, Isak en Jakob wat hulle uit die slawerny sal verlos. Toe sê God vir Moses: ‘Ek is wat Ek is.’ Jy moet vir Israel gaan sê Jahweh,  ‘die Ek is,’ die God van Abraham en Isak en Jakob, het my na julle toe gestuur. Dit is die Naam waarmee Ek aangeroep moet word (Eksodus 3:13-15). Die Naam beteken: ‘Ek is altyd en oral aktief teenwoordig’ en dit as die barmhartige en genadige God, lankmoedig, vol liefde en trou. Dit is die God wat vergewe as daar berou is oor die sonde.

 So het God Hom in die Ou Testament bekendgemaak. In die Nuwe Testament het God veel meer gedoen. Hy het sy enigste Seun gestuur, wat in die Ou Testament reeds opgetree het as die Woord van God, wat in die begin by God was en self God was. Alles het deur Hom ontstaan, en sonder Hom het selfs nie een ding wat bestaan, ontstaan nie. In Hom was lewe, en dié lewe was die lig vir die mense (Johannes 1:1-4). Genesis 1:3: Toe het God gesê (deur sy Woord): ‘Laat daar lig wees. En daar was lig, ens.’  ‘Dié Woord het mens geword en onder ons kom woon…die enigste Seun van die Vader, vol genade en waarheid…die genade en die waarheid het deur Jesus Christus gekom, Hy het die Vader aan ons bekend gemaak’ (Johannes 1:14-18). Van Hom sê Paulus: ‘Vir ons is daar één God, die Vader, uit wie alles is en ons vir Hom, en één Here, Jesus Christus, deur wie alles is en ons deur Hom.’ (1 Korintiërs 8:6).

 Die ware lig wat elke mens verlig was in die wêreld en die wêreld het deur Hom ontstaan, en tog het die wêreld Hom nie erken nie. Hy het gekom na wat syne was, en tog het sy eie mense, die volk Israel, Hom nie aanvaar nie. Maar aan almal wat Hom aangeneem het, hulle wat in sy Naam glo, het Hy die reg gegee om kinders van God te word (Johannes 1:8-12).

 Die wonder dat God ons as sy kinders aanneem kon slegs gebeur deurdat Jesus Christus, self God, aan die kruis gesterf het vir die sonde van die hele wêreld. Hy wat God is wat mens geword het, het die straf van God op die sonde van die mensdom op Hom geneem. Daardeur is ons verhouding met God reggemaak. Ons word deur God vrygespreek deur sy Seun se offer van Homself aan die kruis aan te neem. As ek glo dat Jesus ook vir my sonde gesterf het, en opgestaan het sal ek ook saam met Hom kan begin lewe vir God en my medemense.   

 Paulus skryf daaroor in Romeine 5. ‘Omdat ons nou op grond van geloof geregverdig en vrygespreek is, het ons vrede by God deur ons Here Jesus Christus. Deur Hom het ons in geloof ook toegang tot hierdie genade waarin ons vasstaan, en ons jubel oor die hoop om deel te kan hê aan die heerlikheid van God…ook te midde van verdrukking…En die hoop beskaam nie, want God se liefde is in ons harte uitgestort deur die Heilige Gees wat aan ons gegee is….God bewys sy liefde vir ons daarin dat Christus vir ons gesterf het toe ons nog sondaars was…’ (Romeine 5:1-8).

 Die Heilige Gees van God wat in ons kom woon het, verander ons lewe. Hy lei en leer en versterk ons in die geloof in God (Johannes 14:15-17; 16:8; Romeine 8:11.14). Die vrug van die werk van die Heilige Gees van God in ons, is liefde, blydskap, vrede, geduld, vriendelikheid, goedheid, getrouheid, sagmoedigheid/nederigheid, selfbeheersing (Galasiërs 5:22-23).

 Paulus sê: ‘God is vir ons, wie kan teen ons wees? Niks kan ons skei van God se liefde wat daar in Christus Jesus ons Here is nie’ (Romeine 8:31 en 39).

 Jy vra: ‘Waar en hoe soek en vra ek om vergifnis vir alles, wat ek aangejaag het, teen God gesondig asook aan almal om en met my.’ Waar? – enige plek waar jy ookal kan wees, want God is oral en altyd teenwoordig in sy skepping.

 In Ps 139:1-12 sê Dawid: ‘Here, U deursoek my en ken my. U ken my sit en my opstaan; van ver af verstaan U wat ek in gedagte het. My omswerwinge en waar ek rus – U het dit afgemeet; al my paaie is aan U bekend. Ja, daar is nog nie eers ‘n woord op my tong nie, of U, Here, ken dit volledig. Van agter en van voor omsluit U my; U plaas u handpalms op my. Om dit te verstaan, is ’n te groot wonder vir my; dit is te hoog, ek kan dit nie begryp nie. Waarheen kan ek gaan, weg van u Gees; waarheen kan ek vlug, weg van u teenwoordigheid? Klim ek op na die hemel – U is daar; gaan lê ek in die doderyk – ook daar is U! Neem ek die vlerke van die daeraad, gaan woon ek by die einde van die see; ook daar sal u hand my lei, u regterhand my vashou. En al sê ek, “As duisternis my maar net wil oorval, en die lig om my nag word”, is selfs die duisternis nie vir U donker nie, maar skyn nag so lig soos dag, is die duisternis soos die lig.’ 

 Dat iets jou ongeveer drie jaar gelede gestop het – jy kan seker wees dit is die Here wat met jou besig is. Selfs nadat jy ophou Bybel lees het, is die Here nog steeds met jou besig. Daarom het jy op 17 Mei met jou vrae na die webwerf gekom. 

Hoe ’n mens na die Here toe kom – in gebed. Deur te glo dat God by jou is en jou hoor as jy in gebed met Hom praat, al is dit ’n stilgebed.

 Jesus het die gelykenis vertel van die Fariseër en die tollenaar wat by die tempel gebid het (Lukas 18:9-14). Die Fariseër het vir die Here vertel hoe goed hy is. Die tollenaar het net gesê: ‘O God, wees my, die sondaar, genadig!’ ‘Jesus het vir sy volgelinge gesê, ‘hierdie man, eerder as die ander een, het na sy huis gegaan as iemand wie se saak met God reggestel is.’

 Skrywer:  Prof Francois Malan

Franciske vra:

Onderwerp: Leer kinders die Bybel

Boodskap Teks: Ons doen tuisonderrig met ons kinders (10 en 13 jaar oud) en vra graag raad oor hoe om die Bybel goed vir hulle te leer.

Ons het altyd gedink dat die Bybel te moeilik is vir kinders om te verstaan. Daar is immers baie groot woorde daarin. Ons doen nog altyd saans die kinderbybel met die 10 jarige en die 13jarige lees self Bybel. Ek vind dat ten spyte van ons lees van die kinderbybel elke aand, ons dogter, 10 jaar, nog steeds nie die meeste van die inhoud ken nie. Haar boetie se kennis is egter beter as gemiddeld.

Vriende van ons het die Bybel vir hulle kinders gelees van baba dae af en hulle kinders ken die Bybel baie baie goed. Kan selfs teksverse aanhaal.

Dit is dus ‘n reuse fout (verkeerde aanname) wat ons gemaak het. Maar hoe kan ons dit nou regstel? Waar begin ek sodat hulle teen 18 die Woord regtig baie goed sal ken?

Antwoord:

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Ek dink die eerste ding wat mens moet sê, is dat julle oor niks hoef skuldig te voel nie. Ek self het met die kinderbybel grootgeword en het niks negatief – sover ek weet – daarvan oorgehou nie. Inteendeel, dit het juis by my ‘n nuuskierigheid gewek om met die “groot” Bybel (soos ek dit daardie tyd genoem het) besig te raak. (Ek het laasgenoemde reeds in Standerd 1 [Graad 3] as geskenk van my ouers ontvang, en dit was vir my ‘n groot ervaring om met my eie “groot” Bybel in die hand kerk toe te gaan.) Ek onthou hoe ek dikwels dieselfde gebeure wat ek in die kinderbybel gelees het, ook in die Bybel gaan lees het om met mekaar te vergelyk. Maar vir lank het die kinderbybel en “groot” Bybel ‘n parallelle bestaan in my kinderlewe gehad. Geleidelik het die behoefte aan die kinderbybel weliswaar verdwyn. Moedig jou dogter dus aan om ook hierdie vergelyking tussen kinderbybel en Bybel te doen, en kyk wat gebeur.

Verder, daar is normaalweg genoeg ander kontekste waar jou kind aan die Bybel self blootgestel word, om maar net julle kerk se eredienste en kategese te noem (so neem ek aan). Ek dink hierdie kontekste is noodsaaklik om vir haar die brug te vorm na die Bybel sodat sy self, soos sy groter word, sal besef dat die kinderbybel net ‘n voorbereidingsfase is om belangstelling te wek vir die Bybel self.

‘n Ander ding wat in my eie kinderjare baie gehelp het om bloot op Bybelkennisvlak te vorder, was die Bybelkenniseksamens wat destyds in die Kaapse omgewing aangebied is. My ouers het my gereeld elke jaar daarvoor ingeskryf, en op dié manier het ek op ‘n sistematiese manier die Bybel deurgewerk met die gevolg dat my algemene Bybelkennis in laat-laerskool en vroeg-hoërskool stadium van ‘n baie goeie standaard was. Ek weet dat baie kerke nog steeds hierdie praktyk het. Hulle hou selfs “kompetisies” in en tussen gemeentes. Vind uit of daar in julle kerkopset so-iets is en, indien wel, moedig beide van julle kinders aan om hieraan deel te neem. Ek weet kinders is oor die algemeen nie “mal” hieroor nie, want dis nog ‘n ding waarvoor hulle moet leer, maar uiteindelik is dit tog die moeite werd as dit oor basiese Bybelkennis gaan.

Dan is daar baie hulpmiddels (elektronies en in druk) vandag beskikbaar om veral kinders te help om die Bybel sistematies deur te lees. ‘n Mens sou byvoorbeeld by die boekwinkels van Christelike Uitgewersmaatskappy (CUM) kon gaan inloer wat hulle alles beskikbaar het. Hierdie hulpmiddels lê op verskillende vlakke – van gewone leeshulpmiddels om die betrokke Bybelgedeelte met begrip te lees tot meer interpreterende hulpmiddels (kommentare) wat bepaalde Bybelboeke se betekenis vir die leser uitlê. ‘n Goeie voorbeeld van laasgenoemde is CUM se Bybellennium wat ‘n kommentaar is op die hele Bybel. Iets wat kinders dalk makliker sal vind, is Dave Stehler se “Ontdekkingsreis deur die Bybel vir kinders”. Om die Bybel so sistematies te lees aan die hand van ‘n hulpmiddel is iets wat julle as gesin kan saamdoen. Dit sou vir my die eerste prys wees – om nie net jou kind self die Bybel te laat lees nie, maar dit as gesin saam met hulle te lees en te probeer verstaan. Maar onthou, dit moet vir hulle lekker wees om dit saam met julle te doen. Moet dit nie ‘n stresvolle geleentheid maak waar die kinders voel dat hulle “gekatkiseer” gaan word oor die Bybel of moeilike vrae moet beantwoord waar die een “afsteek” of afgespeel word teen die ander nie. Elkeen moet op sy/haar eie manier saam met pa en ma God se hartstaal aan hulle leer ken. Maar hierdie saamlees-ervaring kan ‘n wonderlike groeigeleentheid wees vir kinders (én ouers).

Daar is natuurlik ook die kwessie van watter vertaling van die Bybel mens aan jou kind wil deurgee. (Ek laat vir doeleindes van hierdie gesprek die Engelse vertalings daar.) Die aangewese een is seker die 1983-Afrikaanse Vertaling van die Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Dit bly nog maar die standaard, en word ook deur die meeste Afrikaanse kerke as hulle amptelike vertaling gebruik. Uiteraard is daar nog die sogenaamde “ou” vertaling ook (die 1933/1953 een), hoewel sy woordgebruik en sinskonstruksies al ietwat verouderd is en bietjie vreemd op die oor val. Veral kinders vind dit moeilik om te verstaan. Aan die ander kant van die spektrum is ‘n vertaling wat baie lekker lees vanweë sy vryer vertaalmetode, die Lewende Nuwe Vertaling van CUM. ‘n Mens kan hom met vrymoedigheid gebruik. En dan is daar ook die Direkte vertaling van die Bybelgenootskap wat tans in wording is. ‘n Proefuitgawe wat die Nuwe Testament en Psalms bevat, het reeds verskyn en is by die Bybelgenootskap beskikbaar (R40). Hierdie vertaling probeer die oorspronklike idioom van die Bybel goed vasvang en verwoord, maar dan in vandag se Afrikaans. Ek voorspel dat hy baie gewild gaan word in die toekoms. Maar ek sou met die 1983-vertaling begin.

Ten slotte, daar is nie ‘n vreeslike reg en verkeerd in hoe mens jou kind aan die Bybel (en daarmee aan die Woord van God) bekendstel nie. Wat my betref het julle tot sover fantasties gedoen met julle kinders se Bybelopvoeding. Sit dit as gesin voort, met in agneming miskien van die gedagtes wat ek hierbo deurgegee het. En onthou, uiteindelik gaan dit nie oor blote Bybelkennis nie (uiteraard is dit nie onbelangrik nie), maar oor hoe die Bybel se inhoud jou lewe verander. Dít is wat mens uiteindelik in jou kind se lewe wil bewerk. En daarvoor is ‘n lewe as Christengelowige saam met jou kind onontbeerlik. Dis die beste geskenk wat julle hulle kan gee.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

SKRIFGESAG EN UITDAGINGS VIR DIE KERK

Watter uitdagings wag daar vir die kerk? Die vier opmerkings wat nou volg, wil van die kernsake noem wat op die kerk se pad lê as die by Bybellees kom.

Die Bybel is van die begin af die kerk se boek en daarom moet dit veral binne die ruimte van die kerk en sy lidmate verantwoordelik bestudeer word. Dit beteken nie dat die kerk moet voorskryf wat in die Bybel staan nie. Dit beteken eerder dat Christene wat die respek vir die Bybel en die lang tradisie van die interpretasie van die Bybel deel, met mekaar in gesprek tree en na die waarheid soek. Natuurlik bly besluite, selfs van die kerk, altyd tentatief en oop vir korreksie, maar dit mag nie beteken dat geen standpunt ingeneem mag word nie. Besluite moet geneem word in die lig – en die volle lig – wat daar op daardie oomblik is. Daarom het die mense in die kerk mekaar „se liggies” nodig.

1) Om by ‘n basisvraag te begin: die kerk se besluit oor wat die Bybel presies vir die kerk is – met ander woorde, hoe word die Bybel gesien – sal bepaal wat die kerk as legitieme skrifhantering sien. Daar is verskeie moontlikhede, byvoorbeeld, as jy die Bybel sien as ‘n boek wat God se woord bevat, maar nie oral nie, sal jy kies en keur (volgens jou eie kriteria) wat jy wil glo en wat nie, ook as dit by die oplos van probleme kom. Dit wil voorkom of baie hededaagse postmodernistiese mense nie meer weet wat hulle dink die Bybel is nie – dit spreek hulle egter nie meer aan as die outoritatiewe Woord wat die boodskap van God deurgee nie.   

2) Hedendaagse mense dink nie meer in terme van antieke kultureel-sosiaal bepaalde opvattings soos ‘n plat aarde nie. Aan die ander kant word die Bybel tog ten spyte van die kulturele bepaaldheid, nog altyd as die Woord waarin God Hom aan ons openbaar, hanteer. Die vraag is egter hoe ‘n mens ‘n verband vind tussen die Bybel wat in die kultuur van 2000 jaar gelede geskryf is en die boodskap (ook vir vandag). Herrformulering van die boodskap in hedendaagse taal is en was nog altyd deel van die kerk se taak, maar dit beteken nie nie vervanging, reduksie of verandering van dit wat in die Bybel gekommunikeer word as God se boodskap nie.   

3) Die kritiese kernsake moet geformuleer word, m.a.w. die sake waarsonder Christene voel hulle nie meer Christene genoem kan word nie – wanneer word daar soveel van die boodskap en Bybel prysgegee dat daar te min oor is om nog werklik as Christelik te kwalifiseer? Sake wat ononderhandelbaar en bepalend vir die wese van die Christendom is, moet duidelik uitgespel word. Watter dele van die Bybelse boodskap beskou die kerk nog as ononderhandelbaar? Is iets soos die fisiese opstanding byvoorbeeld nog werklik ononderhandelbaar?

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Wat is die verhouding tussen mense se opinies en die gesag van die Bybel?

In die lig van die artikel oor invloede by die lees en verstaan van die Bybel is dit te verstane dat ‚n spanning tussen die gesag van die Bybel en mense se opinies ontstaan. In ‘n tydsgees waar klem op vrye keuses val, is dit egter te verwagte dat die aandrang op die relevansie en bruikbaarheid van die Bybel al hoe belangriker vraag vir mense word. ‘n Belangrike vraag is dus: wat vra dit om Bybels relevant te wees? En verder: Waar lê die kritiese punt waar die behoefte om “in en relevant” te wees belangriker as die Bybel word as mense besluite moet neem.

Kom ons kyk na twee voorbeelde van Skrifgebruik – een uit Amerika en een uit Europa – waar ons die vraag kan vra: funksioneer die Bybel nog hier as gesagvol? Hierdie benaderings is grootliks beïnvloed deur dieselfde tydsgees as wat hierbo uiteengesit is en wat ons huidiglik rigtingewend beïnvloed.

a) Anti-Judaïsme binne Europa het ‘n sosiaal-etiese taboe na die Tweede Wêreldoorlog geword. Om geen kritiek teen Jode te lewer nie het in sommige gevalle belangriker as die historiese lees van die Skrif geword. (Natuurlik kan niemand anti-Judaïsme goedpraat nie, maar hier gaan dit om enigiets wat Jode doen, al is dit verkeerd. Daar word dus “na die ander kant gesondig”). Op punte waar dit lyk of daar uitsprake teen die Jode in die Skrif is, word die Skrif verwerp as irrelevant en selfs as sondig. Daar word so geargumenteer: die Skrif is deur sondige mense geskryf en bevat dus sondige dele; en nou die belangrike afleiding – watter dele verwerp moet word, word deur die voor- en afkeure van die lesers self bepaal. Díe dele wat nie vir jou ‘reg’ lyk volgens die norme wat vir die gemeenskap gangbaar is nie, kan jy as sonde ignoreer en as irrelevant uit die Bybel gooi. Die konsekwensie is duidelik: As ek nie van iets in die Skrif hou nie, verklaar ek dit tot onaanvaarbaar en uitgedien en volg my eie oplossing. Hierdie benadering word dikwels in debatte oor moeilike etiese sake, soos byvoorbeeld homoseksualisme, of sekere ander seksuele, politieke en ekonomiese gebruike aangetref.

b) Die tweede voorbeeld word uit die hedendaagse Jesusnavorsing geneem. Met verfynde argumente meen byvoorbeeld Crossan dat die hedendaagse mens nie meer in ‘n God kan glo wat oordeel of wat verwag dat sy Seun bloeddorstig aan ‘n kruis sterf om ander se sonde te vergewe nie. Die godsbeeld is net nie meer aanvaarbaar vir moderne mense nie. Tog is dit juis die boodskap van God wat ook die goddelose kom straf, ten spyte van sy liefde vir die wêreld wat graag almal tot bekering wil bring, wat deur die Bybelskrywers beklemtoon word. Om hierdie elemente uit die verhaal weg te laat of daaraan te verander beteken om die wese van Christelike boodskap te verander. Dan raak die Bybelverhaal soos Rooikappie sonder wolf, of krieket sonder ‘n kolf.

Dit doen iemand soos die bekende Crossan dan ook. Op grond van eie voorkeure het Crossan die sentrale elemente van die Christusverhaal, naamlik die kruis en die opstanding as onrealisties vir die hedendaagse navorser verklaar en uitgeskakel. In terme van krieket is die kolf nou weg. Hy aanvaar nie meer die Bybelse weergawe van die verhaal nie, en maak dus sy eie nuwe evangelieverhaal. Sy evangelieverhaal maak van Jesus net ‘n goeie prediker oor die koninkryk van God wat in liefde reeds hier en nou gekom het. Die opstanding van Jesus is bloot ‘n metafoor (of teologiese skepping) wat na geen historiese realiteit verwys nie en daarom kan gelowiges ook nie ‘n opstanding uit die dood of ‘n ewige lewe verwag nie. As ons dood is is ons dood.    

Die vraag is nou of  bogenoemde hanterings van die Skrif binne die raakwerk van die Christelike tradisie nie die kritiese punt oorsteek om werklik as legitieme Bybelse standpunt gereken te word nie? As die kern van die boodskap, soos dit in die Christelike bronne aangebied word, nie meer deel van die Christelike verhaal is nie, en ‘n ander narratief in die plek daarvan aangebied word, of as die Skrif ondergeskik gestel word aan norme wat buite die Skrif om in die gemeenskap funksioneer, raak dit al hoe moeiliker om dit as Bybels outentiek en legitiem te sien, al word daar na tekste in die Bybel verwys.  

Skrywer: Prof Jan van der Watt