Elbe vra:

Ek wil die Bybel bestudeer van voor tot agter, kruis en dwars maar sistematies. Hoe kan ek dit doen?

Antwoord

Prof Jan van der Watt antwoord:

Daar het onlangs ‘n artikel oor Bybelstudie op ons webblad verskyn. Hier is nog ‘n stukke wat daardie artikel aanvul.

Daar is verskillende maniere om die Bybel van voor tot agter te bestudeer. DIe heel eerste stap is om die Bybel sistematies deur te lees. Dit beteken nie dat mens By Genesis begin en by Openbaring eindig nie. DIe eerste paar boeke Genesis en Eksodus gaan oor die geskiedenis van die Jode, maar as mens by dele soos Levitikus is net ‘n klomp reels. As mens daar kom, verloor baie mense moed. Met die Nuwe Testament is die eerste drie Evangelies weer baie dieselfde (Matteus en Lukas het Markus as bron gebruik en lyk daarom so dieselfde). As jy dus met die Nuwe Testament begin lees jy dus basies drie maal dieselfde storie wat meestal dieselfde is (daar is natuurlik verskille ook). Dus, moet mens so bietjie afwissel. Daar is verskillende moontlikhede:

1. a) Daar is leesprogramme wat mens help om die Bybel bv. in ‘n jaar deur te lees (gewoonlik is daar ‘n stukkie uit die Ou Testament en een uit die Nuwe Testament vir elke dag). Dit is gewoonlik redelik lang dele – mens kan dit oor twee jaar versprei deur die daaglikse leesprogram oor twee dae te lees. So ‘n leesrooster kan mens bv. agter in BYBEL A-Z kry. Die Bybelgenootskap het ook so rooster (op webblad: co.za). Kyk ook op Christianity.com, GOOGLE ‘reading the Bible’ of ‘lees die Bybel’.
2. b) Mens kan begin met die Nuwe of Ou Testament (ek sou die Nuwe Testament aandbeveel). Die eerste deel van die Nuwe Testament is geskiedenis (Matt – Handelinge). Dan volg daar ‘n hele reeks briewe van Paulus, Petrus ens. Dit eindig met die profetiese boek Openbaring. Soos ek gese het, sal ek bv. net Matt eers lees (Markus en Lukas oorslaan) en dan van Johannes af verder lees (Johannes vertel ook die storie van Jesus maar op sy eie manier – dit is ook baie meer op die preke van Jesus gefokus). Mens kan dan bv. na Galasiers Markus lees en as mens met Hebreers klaar is, Lukas aanpak. Die Ou Testament se eerste deel is ook geskiedenis (slaan die lang dele met die lyste reels gerus uit). DIe geskiednis van Israel word vertel van Genesis af tot by Nehemia (Ester).  Van Job af kry mens boeke wat oor wysheid en Psalms gaan, Van Jesaja tot by Maleagi kry mens al die profete. Die profesiee is natuurlik in hulle eie omstandighede geskryf (hier sal  mens bietjie hulp moet kry oor wanneer hulle geskryf is en wat die doel was vir die skrywe – party is byvoorbeeld voor die ballingskap geskryf terwyl ander tydens of na die ballingskap geskryf is. 
3. c) ‘n Mens kan ook ‘n kombinasie maak, byvoorbeeld, ‘n deel uit die Ou Testament lees, dit afwissel met ‘n boek uit die Nuwe Testament, soos mens dit interessant vind. So maak mens ‘n kombinasie wat vir jou self interessant is. As die geskiedenis van Israel byvoorbeeld vir jou interessant is, bly dit lees. As jy voel jy wil nou eers afwissel, lees van Paulus se briewe of ‘n Evangelie. Hou dit dus vir jousel finteressant. 

Belangrik is dat a) jy goed boekhou van jou vordering; b) jou gedagtes en wat jou tref aanteken (daar is Bybels met ‘tussenskote’, met ander woorde daar is oop bladsye in die Bybel waar jy aantekening kan maak. Kry vir jou so Bybel, of anders ‘n ‘werksbybel’ waarin jy kan onderstreep en in die kantlyn kan merk. 

Ek hoop dit help bietjie. 

Skrywer:  Prof Jan van der Watt

Vraag 1: Waarom is bybelstudie belangrik? (Charron)

Kennis van die inhoud van die Bybel is een van die pilare van ons Christelike lewe. Dit was so van die vroegste tyd af – ons sien byvoorbeeld dat die gemeente van 2 Petrus Paulus se briewe (die Bybel – 2 Pet 3:15-17) gelees het en dat die Evangelie van Johannes (ook in die Bybel) deur Johannes se gemeente gelees en in hulle lewens toegepas is (kyk hoe die skrywer van die Briewe gedurig verwys na wat sy gemeente weet, gehoor het of gelees het: 1 Joh 1:5; 2:7, 24; 3:11; 4:21; 5:20 – dit verwys na hulle kennis van die Johannesevangelie). Die rede waarom hulle dit gedoen het en ons ook die Bybel moet lees, is belangrik:

Hoe gaan mens God leer ken of weet wat Hy van jou verwag as jy dit nie in Sy Woord lees nie. Waar gaan jy uitvind hoe redding werk, of wat die toekoms inhou, as ons die antwoorde nie uit Sy Woord kan kry nie. Sonder die Bybel en BybelSTUDIE bly al ons kennis oor godsdiens maar net mensekennis. Die Christelike godsdiens is dus ‘n ‘openbaringsgodsdiens’, met ander woorde, God kom wys vir ons wat ons van Hom en van diens aan Hom moet weet. Ons kan dit nie as mense sommer uitdink nie en as ons sommer ons eie idees as God se idees aan ander verkondig, is dit eintlik laster teen God. Ons mag nooit ons eie idees oor God met God se eie idees oor Homself, soos dit in die Bybel staan, verwar nie.

Om seker te maak dat ons nie op dwaalspore land nie, moet ons dus weet wat in Sy Woord staan. Daarom is Bybelstudie so belangrik.

Vraag 2: Hoe word bybelstudie gedoen help asb (Charron)

As ons praat van bybelstudie doen, dan gaan dit nie oor die lees van die Bybel voor jy gaan slaap nie. Dit gaan oor ’n bietjie meer moeite doen om die boodskap van die Bybel in meer diepte te verstaan. Hier volg ’n paar riglyne (’n Bybel of miskien meer as een Bybelvertaling, ’n notaboekie waarop jy aantekeninge kan maak, asook internet as jy het, is aan te beveel).

1. Kies ’n volle, samehangende paragraaf (nie net paar verse nie). HULP: Kyk na hoe die gedeeltes in die Bybel opgedeel word. Gewoonlik is die paragraaf tussen twee opskrifte ‘n eenheid. As jy meer as een Bybelvertaling kan gebruik, doen dit. Vergelyk die vertalings en as daar verskille is, moet jy self mooi kyk hoe jy dink die paragraaf lyk.
2. Lees jou gedeelte deeglik deur. Lees die paragraaf behoorlik deur (met ander woorde, lees elke sin en woord).

• merk alles wat jy nie verstaan nie (Dit is die dinge waaroor jy meer sal moet uitvind).
• Skryf neer waaroor jy dink jou gedeelte gaan.
• Skryf die dinge neer wat jou veral tref.

1. DIE GEHEIM: Lees die KONTEKS. Kyk nou vlugtig na die gedeeltes wat voor en na jou paragraaf staan. Daar kry jy dikwels waardevolle inligting wat jou kan help om jou gedeelte beter te verstaan. Jy sien miskien dat Jesus net met sy dissipels praat en nie met al die mense nie. Dit beteken dat wat Hy sê net vir gelowiges en nie vir almal bedoel is nie. Of jy sien miskien in Paulus se brief dat Hy van redding in die konteks praat en dan weet jy in watter konteks jy jou paragraaf ook moet lees. Soek dus vir goeie ‘clues’ om jou met die verstaan van jou gedeelte te help.
2. Die Lekker: Probeer die vloei van die argument verstaan. Elke paragraaf is soos ’n gesprek tussen jou en iemand anders: die gedagtes is nie sommer deurmekaar nie, maar volg (gewoonlik logies) op mekaar. Die uitdaging is nou om te kyk of jy jou paragraaf se gesprek logies kan rekonstrueer, met ander woorde of jy kan kyk hoe een gedagte op die ander volg en waarom. (Hier help dit om die gedagtes, soos hulle op mekaar volg, onder mekaar neer te skryf en dan aan die einde te kyk hoe jy dink dit op mekaar volg). Die doel is om uiteindelik vir iemand anders volledig te kan vertel hoe die gedagtes op mekaar volg en wat die paragraaf dus wil sê. Met verhale soos gelykenisse sal dit makliker gaan as met Paulus se ingewikkelde argumente, maar met altwee moet jy probeer om agter te kom wat word gesê en hoekom.
3. Die probleem: Daar mag dinge wees wat jy nie verstaan nie – vind dan uit! Omdat die Bybel omtrent 2000 jaar gelede geskryf is, gaan jy dinge kry wat jy nie verstaan nie, miskien soos name (Fariseërs, Sadduseërs, Antichris), of terme (geregtigheid, verdoemenis) of uitdrukkings (idiome – vurig kole op jou hoof ophoop), gewoontes (Jesus spoeg op iemand se oë) en so voorts. Jy sal nie die betekenis van die dinge self kan uitdink nie, met ander woorde, jy sal iewers hiulp moet kry. Daar is ’n paar manier waarop jy hulp kan kry: (i) As jy verklarende Bybels (bv. Eenvolume kommentaar, of Bybel in Praktyk) het, kan dit jou help. [Jy moet hulle egter nie eerste lees voor jou stap (d) nl. die vloei van die argument self gedoen het nie]. (ii) kyk in Bybelkennis op daar nie inligting is nie. (iii) Soek op die internet. Dit is egter gevaarlik omdat soveel persone sommer ongekontroleerde en verkeerde dinge op die internet sit, baie keer om hulle manier van verstaan te bevorder. ’n Mens kan baie maklik op verkeerde paadjies gelei word. Dit is veral waar oor boeke soos Openbaring. Probeer dus seker maak dat jy betroubare webblaaie opsoek. Dit is moeilik om altyd te bepaal of ’n webblad goed is – ’n goeie toets is dat as die webblad dinge sê wat jou ongemaklik laat voel of heeltemal anders praat as dit wat jy in die kerk hoor, moet die rooi ligte aangaan. Nou praat ek nie van ’n klein verskilletjie hier en daar nie.
4. Pas dit toe: sê vir jouself (of skryf dit neer) wat jy dink die gedeelte vir die oorspronklike lesers wou sê. Vra jouself dan wat dink jy beteken die boodskap van die gedeelte vir jou. Een spesifieke gedeeltetjie of die boodskap as geheel mag vir jou iets spesiaals beteken het. Neem dit met jou saam.

Die goue dop van bybelstudie: Bybelstudie is om met God te gaan praat en Hom toe te laat om met jou te praat. Die Heilige Gees is deel van die gesprek. Jy moet dus biddend (opreg aan die begin en einde bid) met verwagting na God se teenwoordigheid bybelstudie doen

Skrywer:  Prof Jan van der Watt

There is no promise in the Bible to guarantee the continuance of any professing Church upon earth, many have fallen completely, and perished already –  J. C. Ryle

Christene moet groei – Bybelstudie

R. C. Sproul het ‘n kort boekie – Five Things every Christian needs to grow – geskryf. Hierin identifiseer hy vyf dinge waarin ‘n Christen moet groei. Ons gaan ‘n paar blogs hieraan spandeer.

Ons begin met die eerste dissipline – Bybelstudie.

Dawid was die tweede koning van Israel. Hy was nie alleen ‘n dapper krygsman nie, maar ‘n man na God se hart. Hy was ook die geestelike leier van sy volk. En toe pleeg hy owerspel en moord. Hy was so verblind deur die boosheid in sy hart dat die profeet Natan hom direk moes konfronteer oor sy sonde. Ons lees van hierdie konfrontasie in 2 Samuel 12:1 – 7.

Daarna het die Here vir Natan na Dawid toe gestuur. Natan het by hom gekom en gesê: “Daar was twee mans in dieselfde plek. Die een was ryk en die ander arm. ²Die ryke het groot troppe kleinvee en beeste gehad. ³Behalwe een ou ooilammetjie het die arm man niks besit nie. Hy het haar aan die lewe gehou, en sy het saam met sy kinders grootgeword. Sy het van sy krummeltjies geëet, uit sy beker gedrink en op sy skoot geslaap. Ja, sy was vir hom soos ’n eie dogter. ⁴Daar het ’n besoeker by die ryk man gekom en hy kon dit nie oor sy hart kry om van sy eie kleinvee of beeste te vat en vir die reisiger te slag nie. Toe vat hy die ooilam van die arm man en slag haar vir sy gas.”

^5–6Dawid het hom bloedig vererg oor die man en vir Natan gesê: “So seker as die Here leef, ’n man wat dit oor sy hart kon kry om so iets te doen, moet doodgemaak word, en hy moet viervoudig vir die ooilam vergoed.”

⁷“Jy is die man!” sê Natan toe vir Dawid.

Dawid sê toe vir Natan: Ek het gesondig teen die Here (12:13). Dawid se berou was nie net oppervlakkig nie. Op ‘n stadium kon Dawid vergelyk word met die man wat in Psalm 1 beskryf word:  Hy   was ‘n man wat in die woord van die Here sy vreugde vind, dit dag en nag oordink. Hy is soos ‘n boom wat by waterstrome geplant is. Op een of ander stadium word sy aandag van God se woord afgetrek na Batseba. Hy verloor nie net sy integriteit nie, maar ook sy vreugde. Sonde mag vir ons soms onmiddellike plesier bring, maar dit bring nie langdurige vreugde nie

Die woord van God is lewend en kragtig. Dit is skerper as enige swaard met twee snykante en dring deur selfs tot die skeiding van siel en gees en van gewrigte en murg. Dit beoordeel die bedoelings en gedagtes van die hart. Daar is ook niks in die skepping wat vir God onsigbaar is nie; alles lê oop en bloot voor sy oë. En aan Hom moet ons rekenskap gee (Hebreërs 4:12 – 13).

Die woord van God is krities belangrik vir ons geestelike groei. Misleiding deur die woord van God te verdraai, is ‘n groot probleem in elke geloofsgemeenskap. Daarom dat Paulus vir Timoteus waarsku teen goddelose mense en bedriërs … Hulle mislei ander en word self mislei. Maar jy, bly by wat jy geleer het en wat jy vas glo. Jy weet tog wie jou leermeesters was (2 Tessalonisense 3:14 – 15). Die Bron van die woord was God is die Here – daarom kan ons dit vertrou. Maar die funksie van die woord is net so belangrik: Die Skrif het groot waarde  om in die waarheid te onderrig, dwaling te bestry, verkeerdhede reg te stel en ‘n regte lewenswyse te kweek (3:16).

Lees ons nog gereeld ons Bybels? Dink ons na oor wat ons gelees het? Sonder gereelde Bybelstudie kan die gelowige nie groei nie.

In die volgende blog gaan ons na die tweede dissipline – gebed – kyk.

DIE VERHAAL VAN JESUS DEUR DIE OË VAN MARKUS (7) – Jan van der Watt

7:1-8:21