Anna vra:

As ‘n kerk ‘n “supernatural” of bonatuurlike diens aanbied, wat beteken dit? Is dit volgens die Bybel?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Verskillende kerke het verskillende tradisies waarbinne hulle opereer. Daar is byvoorbeeld die kerke van die Gereformeerde tradisie waar dit heel stemmig en sober daaraan toegaan omdat die klem hoofsaaklik op die Woordverkondiging val. Sulke dienste kan deur sommige mense as baie “intellektueel” beleef word, omdat dit meer gaan oor die kerkleer en oor kopkennis as oor die belewing van die Christelike geloof.

Ander kerke is weer meer sakramenteel ingestel, soos die Rooms Katolieke Kerk, waar bepaalde rituele die erediens bepaal. Dis amper asof die Christelike geloof in ‘n drama opgevoer word en die gemeente, hoewel passief, tog deel het aan hierdie drama, veral deur middel van vaste formules, gebede, simboliese handelinge en die sakramente. Die gemeente word as ‘t ware deur die voorganger (priester) begelei en kry so deel aan die “Christelike drama”.

Ander kerke, soos die sogenaamde charismatiese kerke, is weer meer op belewing ingestel. Hoewel Woordverkondiging ‘n rol speel, is die klem op die vrye werking van die Gees in lidmate se lewens. Daarom word mense aangemoedig om vrye uiting te gee aan hoe die Gees hulle in die erediens lei. Uiteraard is daar binne charismatiese kerke ook verskille, en dis veral gemeentes waar baie klem gelê word op die Gees se bonatuurlike werking waar hierdie “bonatuurlike” dienste aangebied word. Wat tipies gebeur, is dat mense tydens die diens in tale sal spreek, met hande in die lug die Here sal prys, “neergevel” word deur die Gees, en waar wonderbaarlike genesing ook mag voorkom. Ek vermoed dat die vraagsteller veral na laasgenoemde gebeure verwys in haar vraag na “bonatuurlike” dienste, want alle klem word geplaas op die bonatuurlike gawes van die Heilige Gees wat binne die diens tot uiting kom.

Mens kan nie sê dat die een tradisie beter of meer reg is as die ander nie, want al hierdie tradisies het hulle wortels in die Bybel. Neem byvoorbeeld waar Paulus raad gee aan die Korintiërs in 1 Kor 12,14 oor die beoefening van die geestesgawes. Daar was duidelik ‘n mate van “onordelikheid” in hierdie gemeente se eredienste. Mense het blykbaar geprofeteer en in tale gespreek. Paulus sê nie hulle moet ophou daarmee nie, maar sê wel dat alles ook ordelik daaraan moet toegaan (1 Kor 14:39-40). Daar is plek vir beide die beoefening van die bonatuurlike geestesgawes én die verstaanbare prediking, solank alles tot opbou van die gemeente geskied (1 Kor 14:26).

Dit is ook so dat mense in hulle godsdiensbelewing verskil. Sommige hou meer van stemmige en “verstaanbare” dienste, ander hou weer meer van dramatiese gebeure waar hulle die werking van die Gees kan erváár. Dit is een van die redes waarom daar verskillende kerklike tradisies rondom die erediens ontwikkel het. Maar mens kan nie sê dat die een tradisie beter, of meer Bybels, of meer reg in die oë van God is as die ander nie. Mens moet daar gaan kerk bywoon waar jy tuis voel en waar jy ervaar dat jy in jou verhouding met die Here die beste gevoed word. Solank ons net nie sê dat dit in die kerke waar daar opsigtelik meer opsienbare dinge voorkom, meer geestelik daaraan toegaan as in kerke waar die erediens stemmiger verloop nie. En solank alle tradisies vashou aan die kernwaarhede van die evangelie van Jesus Christus, kan ons mekaar ruimte gee vir verskillende belewinge van ons verhouding met Christus.

Laastens moet mens ook opmerk dat daar ongelukkig baie bedrog in die Naam van Christus plaasvind. En wanneer mens vermoed dat sekere gebeure nie eg is nie, geforseerd voorkom of opgeblaas word vir blote sensasie en vir mense se bevrediging, dan begin die gevaarligte aangaan. Mens moet dus ook voortdurend die “geeste ondersoek” en onderskei of dit eg is.

Saamgevat: die verskillende maniere waarop kerke hulle eredienste inrig, lê ingebed in die tradisies waaruit daardie kerke kom. Elkeen kan aanspraak maak op egtheid en op Bybelse begronding. Maar elkeen moet ook voortdurend selfondersoek instel of dit wat by hulle gebeur werklik tot eer van die Here is, en of dit bloot menseverheerliking is. Dit is waarskynlik beter dat daar in elke erediens ‘n gesonde mengsel is van lering uit die Woord én belewing van die verhouding met God, deur gebed, sang, simboliese handelinge en selfs “bonatuurlike” gebeure, as dit binne daardie kerk se tradisie val. Solank mens net besef dat “bonatuurlik” nie net in bepaalde opspraakwekkende gebeure manifesteer nie, maar ook voorkom wanneer die Gees stilweg sy oortuigingswerk in ‘n mens se hart doen.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

Mariana vra:

Charismatiese kerke bied deesdae kursusse aan wat mense leer hoe om te profeteer. My vraag: Is dit moontlik? Is daar vandag nog profete? Charismate glo dat, omdat dit die laaste dae is, God deur mense met die gawe van profesie aan die kerk nuwe openbaringe gee. Hierdie mense beskou hulself as moderne profete en staan ook by sekere kerke bekend as profeet so en so of as profetes so en so en sê dan dat hulle ‘n profetiese woord direk van God ontvang het.
Dis ’n ernstige dwaling! Christus waarsku in Mt 24:24 teen die profete van die laaste dae en sê dat daar baie van hulle sal wees en baie mense gaan mislei. 
Die Bybel waarsku dat dwaalleraars die kerk onder die dekmantel van uiterste vroomheid sal binne-kom om mense te mislei: “Want sulke mense is vals apostels, bedrieglike arbeiders wat hulself verander in apostels van Christus.” En geen wonder nie! Want die Satan self verander hom in ’n engel van die lig. Dis is dus niks besonders wanneer sy dienaars hulle ook voordoen as dienaars van geregtigheid nie” (2 Kor 11:13-15).

Hier is ‘n voorbeeld van ‘n advertensie wat mens help om jou roeping as profeet te kry. Kan dit waar wees?

You’ve heard the holy call to prophetic ministry. Now what? In this book, leading prophetic voice Jennifer LeClaire guides readers along the journey of a prophet – from the initial call all the way through to maturity. This “making” process is anything but easy. But LeClaire offers honest, accessible counsel to help you move into your prophetic call. Her spiritual insights will help you overcome the fear of man, identify and eliminate wrong motives and, above all, pursue intimacy with God. Many prophets are called . . . but not everyone endures the “making process” to his or her prophetic destiny. God is looking for people to entrust with the secrets of His heart. Embrace the journey toward your call with this comprehensive, practical guide, and experience the awesome process of being formed into a mouthpiece for the God of the universe – See more at: http://www.jenniferleclaire.org/the-making-of-a-prophet#sthash.IWDYWDPF.dpuf

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Dit is nie my bedoeling om uitsprake teen die sogenaamde charismatiese kerke te maak nie, want die verskynsel waarna die vraesteller verwys, kom in ‘n mindere of meerdere mate by gelowiges van alle kerke voor. Dit is weliswaar meer tiperend van die charismatiese kerke omdat dáár normaalweg meer gemaak word van die direkte spreke van God tot gelowiges as wat die geval is by die nie-charismatiese kerke. Ek gaan dus eerder in die algemeen ‘n standpunt stel oor profesie en hoe profetiese aansprake wat vandag voorkom na my mening beoordeel moet word.

Die blote feit dat daar in die Bybel onderskeid getref word tussen ware en vals profete wys dat dit nie so maklik is om tussen die twee te onderskei nie. Albei maak immers aanspraak daarop dat hulle ‘n boodskap van God ontvang het. So lees ons byvoorbeeld in Jeremia 23:9-40 van profete wat in die Naam van God optree, m a w hulle beweer hulle het ‘n besondere boodskap van God ontvang, maar Jeremia sê dat hulle geen boodskap of opdrag van God ontvang het. Hulle boodskap is dus nie te vertrou nie. ‘n Kenmerk van hierdie “profete” was (a) dat hulle immoreel gelewe het (Jer 23:11,13-14) en (b) dat hulle gerusstellende boodskappe aan die volk verkondig het wat nie waar was nie (Jer 23:16-17). In plaas daarvan dat hulle die volk tot bekering oproep, verkondig hulle soetklinkende leuens wat die mense graag wil hoor. In die aangesig van die dreigende Babiloniese gevaar het hulle die volk gepaai dat Jerusalem veilig is. Hulle roep uit: “Dit is die Here se tempel, dit is die Here se tempel, dit is die Here se tempel” (Jer 7:4), bedoelende: Ons is veilig, God woon onder ons, geen kwaad sal ons tref nie. Dit was egter Jeremia, die ware profeet, se taak om hierdie blinde geloof in die tempel en God se beskermende teenwoordigheid as vals uit te wys; hy moes die volk waarsku om nie hulle vertroue in leuens te stel nie, en hulle oproep tot bekering en om te doen wat reg is (Jer 7:3-11).

Die vraag is nou: Wie moes die volk glo? Hoe onderskei gelowiges tussen ware en vals profete?

In die Nuwe Testament word ook van vals profete gepraat. Dáár word gesê dat mens hulle aan hulle vrugte sal uitken (Matt 7:15-20). ‘n Vals profeet se algemene optrede en lewe wys uiteindelik dat hy/sy nie regtig God se boodskapper is nie, maar eintlik met bedrog besig is.

Maar hoe nou gemaak as die vals profeet nie so opsigtelik immoreel lewe of hom/haar met valshede besig hou as wat hierbo van gepraat word nie? Dit was waarskynlik die situasie wat in die Korintiese gemeente voorgekom het. Daarom gee Paulus die raad dat iemand wat daarop aanspraak maak dat hy/sy ‘n profetiese woord het, deur die ander beoordeel met word (1 Kor 14:29), m a w, daar moet geoordeel word of dit in ooreenstemming is met die geloofswaarhede wat die gemeente van die apostels gehoor het.

Hier kom ons dus by ‘n belangrike beginsel – hoe ons vandag moet maak wanneer mense daarop aanspraak maak dat hulle profetiese insigte van God ontvang het. Want mense kom dikwels met allerlei aansprake, en dring gewoonlik daarop aan dat dit ‘n onfeilbare insig of woord is wat hulle van God ontvang het en dat dit aan die gelowiges deurgegee moet word as God se openbaring oor een of ander saak, bv wanneer die einde van die wêreld sal wees, oor wie die anti-Chris is, ensovoorts. En wee jou as jy dié “profete” se woord in twyfel trek. Maar gelukkig is gelowiges nie sonder insig oor die wil van God nie. Net soos die Christene van Korinte die woord van die apostels gehad het, so het gelowiges vandag die Bybel en die historiese geloofsuitsprake (belydenisskrifte) van die kerk. Hieruit kan hulle self oordeel of die sogenaamde nuwe insigte van mense wat beweer dat hulle direkte opdragte van God gekry het inderdaad in ooreenstemming is met die geopenbaarde waarhede van die Woord van God of nie. Ons is dus nie heeltemal uitgelewer aan mense wat met allerlei profetiese aansprake kom nie. Ons kan hulle beoordeel, of dit werklik insigte is wat van God kom en of dit vroom duimsuigery is wat meer misleidend is as wat dit waarheid is.

Persoonlik sal ek dus baie skepties wees oor sogenaamde profeteskole waar mense opgelei word om hulle profetiese gawes te ontwikkel. Dit is dikwels net ‘n manier om vanuit sogenaamde meerdere kennis ander gelowiges te manipuleer. Om werklik te hoor wat God vir ons vandag sê, kan ons maar net fyn luister na die geopenbaarde wil van God in die Bybel, soos dit op ‘n verantwoordelike manier deur die kerke se amptelike geestelike leiers uitgedra word. Die groot geheim is dat die hele kerk die gawes van God se Gees ontvang het, en dat almal kan saampraat oor hoe God se wil vandag verstaan moet word, nie net dié wat aanspraak maak op sogenaamde profetiese gawes en insigte nie.

Dit beteken egter nie dat die toets vir ware profesie net in die kollektiewe wysheid van die kerk geleë is nie. Die teendeel is ook waar: die kerk kan as geheel so ontspoor dat hy weer opnuut aan sy aard en roeping in die wêreld herinner moet word. En dit doen God deur van tyd tot tyd individue te roep om op onverskrokke manier weer die wil en koers van die Here aan te dui. Ons tref hierdie figure in die bladsye van die Bybel aan – Jesaja, Jeremia, Hosea, Amos, ensovoorts, en natuurlik Jesus Self, wat ook die tipiese trekke van die Ou-Testamentiese profetiese figure openbaar het (kyk hoe Jesus Homself identifiseer met die OT profete in Matt 23:33-39). Maar ook in die loop van die kerk se geskiedenis het God sulke figure opgewek. Dink aan Martin Luther wat die misstande van die middeleeuse Roomse Kerk uitgewys het en uiteindelik die vader van die protestantisme geword het. Maar ook in meer moderne tye – ook in ons eie land – was daar sulke figure (sonder om name te noem) wat téén die gangbare kerklike opvattings in misstande in die Suid-Afrikaanse samelewing uitgewys en ‘n nuwe koers en rigting aangedui het. Aanvanklik was daar teenstand teen hierdie figure, maar by terugskou weet ons vandag dat hulle reg was; hulle was hulle tyd vooruit en moes aanvanklik baie weerstand en selfs verguising verduur voordat die meeste mense later tot die insig gekom het dat hulle inderdaad deur God geroep en gestuur is om die kerk op die ware Godspad te lei. Hulle het by wyse van spreke net soos die Ou-Testamentiese profete opgetree en gesê: “So spreek die Here”. En die kerkvolk het uiteindelik geluister.

Hierdie moderne profete het egter nie profetekursusse of -skole bygewoon waar hulle geleer is hoe om profete te wees nie. Hulle het gewoon die pad van goeie teologiese opleiding geloop, hulle mense en konteks bestudeer in die lig van God se Woord, en gaandeweg tot bepaalde insigte gekom (onder leiding van die Gees) waarvan hulle oortuig was dat dit die wil van God vir die kerk en samelewing was. En eers by terugskou kan daar behoorlik oor hulle profetiese insigte en optrede geoordeel word.

Die pad van ware profesie en ware profete is dus nie ‘n maklike en simplistiese pad nie. Uiteindelik lê dit nie in die hande van mense om ware profete te roep en toe te rus nie. Dit lê in God se hand wat roep, bekwaam maak en stuur.

In die lig van bostaande beredenering kan mens dus in die algemeen die volgende riglyne voorstel: Gelowiges moet wakker wees om nie deur allerlei dwaalgeeste ingeloop te word wat hulleself as profete aandien nie. Nie elkeen wat beweer, “die Here het my gestuur”, is inderdaad deur die Here gestuur nie. Deur God se genade beskik die kerk kollektief oor die geestelike vermoë om tussen waarheid en verdigsel te onderskei. Maar eweneens mag die kerk nie sy ore sluit vir die stem van die ware profete wat God van tyd tot tyd opwek en vir sy kinders stuur nie. Dit sal net so fataal wees as om te luister na elke wind van verandering.

 Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Die Groot Geloofswoordeboek: Pinksterkerke/Charismatiese Kerke

Pinksterkerke • Charismatiese kerke

Alhoewel hierdie twee groepe kerke baie in gemeen het, is daar ook duidelike verskille. Die eerste verskil is die tyd van ontstaan. “Pinkster” (soos die Pinksterkerke soms genoem word) het teen die begin van die vorige eeu in Amerika ontstaan, terwyl die Cha­ris­matiese beweging ‘n halfeeu later, in die laat 1950’s begin het.

Pinksterkerke

Die Pinksterbeweging het in die VSA ontstaan, aanvanklik in 1901 in Topeka, Kansas, onder die Metodistepredikant Par­ham, en daar­na in 1906 in Azusastraat in Los Angeles, Kalifornië, in ‘n ou Me­to­distekerkgebou, onder die leiding van ‘n heiligheidsprediker Wil­liam Seymor. Dit was van die begin af gekenmerk deur die *doop met die Gees en *spreek in tale, en ander *gawes van die Gees. (*Pink­sterspiritualiteit)

Charismatiese kerke

Die Charismatiese beweging het ook in die VSA begin in histo­riese kerke wat nie verband met die Pinksterbeweging gehad het nie. Dit is eweneens van die begin af gekenmerk deur die doop met die Heilige Gees, die spreek in tale en ander gawes. Anders as die Pinksterbeweging wat van die begin af aparte kerke gevorm het, het die Charismatiese beweging aanvanklik in die historiese kerke gebly en in baie gevalle ‘n groot invloed op hierdie kerke uitge­oe­fen. In Suid-Afrika het dit in die begin van die 1960’s in die Anglikaanse Kerk begin en vinnig na ander historie­se kerke uitgebrei. Die so­ge­naamde *”Afrikaanse kerke” het die sterkste weerstand gebied, en is ook die minste deur hierdie beweging beïnvloed.

Daar is groot ooreenkomste tussen hierdie kerkgroepe, maar ook duidelike verskille. Die een probleem is dat die Cha­ris­­ma­­tie­se be­weging so wyd vertak het en soveel gestaltes aan­ge­neem het, dat veralgemenings baie moeilik en soms selfs mis­leidend is. Daar het byvoorbeeld in die 1970’s onafhanklike Cha­rismatiese kerke ont­staan (die sogenaamde deno­mi­na­sione­le Charismatiese bewe­ging) wat onderling soms groot verskille openbaar, en ook heelte­mal weg­beweeg het van die Charismatiese groepe in die historiese ker­ke. (*Charismatiese spiritualiteit)

Wat ooreenkomste betref, aanvaar albei groepe die *Four Square Gospel: Jesus is die Verlosser, die Geneser, die Doper met die Gees en die komende Koning. Beide lê groot nadruk op ‘n persoon­li­ke be­keringservaring, die doop met die Gees, die ga­wes van die Gees, die persoonlike leiding van die Gees en *evan­ge­li­sa­sie.

Wat verskille betref, beskou die Charismatiese beweging nie so al­gemeen die spreek in tale as bewys van die Geesdoop nie. Dit word meer opsioneel beskou sodat iemand wel met die Gees ge­doop kan wees sonder om juis in tale te praat. Die onafhankli­ke ker­ke in die denominasionele Charismatiese beweging het nie sterk onder­linge bande met mekaar nie, en in Suid-Afrika is daar die losse groe­pe­ring van die ICCC, die International Council of Christian Churches. Dit is heel anders as die Pinksterbeweging wat hoofsaaklik in­gedeel is in die Apostoliese Geloofsending, die Volle Evangelie Kerk van God en die Assemblies of God.

Terwyl die Pinksterkerke in klein gemeentes georganiseer is en pastore vryelik oor en weer na gemeentes beroep word, het die de­no­minasionele Charismatiese beweging in makrogemeen­tes ontwikkel wat onder die gesag van een persoon staan; die stig­terpastoor wat onafskeidelik aan die gemeente verbonde is, en sonder meer die hoof, die hart en siel van die gemeente is.

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Pinkster- en Charismatiese Kerke

Four Square Gospel • Apostoliese Geloofsending Kerk • Volle Evangelie Kerk (*Pinkster- en Charismatiese kerke)

Die Four Square Gospel word ook die Vierkant-evangelie ge­noem. Dit is die siening van die viervoudige amp van Jesus as die Ver­losser, die Geneser, die Doper met die Gees en die komende Koning. Alhoewel daar dikwels gesê word dat dit in “Pinkster”, dus die Pinksterkerke (waarvan die grootste in Suid-Afrika die Apostoliese Geloofsending, die Volle Evangelie Kerk van God, en die Assemblies of God is) hoofsaaklik en selfs eensydig om die Heilige Gees gaan, het navorsing aangetoon dat hulle boodskap in werklikheid op Jesus konsentreer, en dan juis op die vier aspekte van sy bediening wat in die Four Square Gospel saamgevat word.

Jesus as Verlosser is ‘n belydenis wat “Pinkster” deel met die hele Christelike kerk. Dit is miskien selfs die algemeenste be­ly­denis van Christene. Dit gaan gewoonlik oor die verlossing van sonde, maar dit word soms beperk tot die vergifnis van sonde; sonder om die verlossing van die mag van die sonde in te sluit. By Paulus en Johannes is verlossing van die mag van sonde minstens net so belangrik as vergifnis van sonde. Dink maar aan Johannes 8:34-36 en Romeine 6.

Jesus as Geneser is nie so ‘n algemene belydenis nie. Die *won­­derwerke van Jesus word in die meeste kerklike tradisies óf ver­waarloos, óf vergeestelik. Selfs in kerke waar dit wel aandag kry as egte fisieke wonderwerke is dit opvallend dat daar min opsien­barende wonderwerke gebeur. Egte wonderwerke soos dié van Jesus is dun gesaai. Dit is ontstellend omdat Je­sus se wonderwerke direk verband gehou het met die hart van sy boodskap: die koms van die koninkryk. As Hy die soveelste maal ‘n bose gees uit ‘n man uitdryf, verklaar Hy: “Die koninkryk van God het inderdaad tot by julle gekom” (Matt 12:28). (*Duiwel)

Die Pinkster- en Charismatiese tradisies maak baie van won­dergenesing (*Goddelike genesing), maar dit is nie seker dat daar altyd regtig soveel daarvan in die praktyk tot sy reg kom nie.

Jesus as Doper met die Heilige Gees is tipies Pinkster en Cha­ris­ma­ties. Die doop met die Gees is saam met die beklemtoning van die gawes van die Gees, en spesifiek die spreek in tale, ‘n paar van die mees kenmerkende beklemtonings in hierdie tradisies van die Christendom. Hulle maak aanspraak op ‘n besondere ervaring wat elke gelowige met die Gees moet hê. Dit word die doop met die Gees genoem. In die Heiligheidsbeweging word van “die *vervulling met die Gees” gepraat en dit lei tot oorwin­ning oor sonde. In die Pinkstertradisie word van “die *doop met die Gees” gepraat en dit lei tot krag vir getuienis. Daar is mense wat oortuig is dat dit twee verskillende ervarings is.

Jesus as komende Koning is weer een van die algemene be­­ly­­de­nisse van Christene. Dit verwys na die wederkoms van Christus. Die feit dat Hy in hierdie verband Koning genoem word, het besondere betekenis. Tydens sy aardse optrede was Jesus die ver­nederde *Dienaar. Sy Messiaanse heerlikheid is heelte­mal bedek deur sy vernedering en sy selflose diens om te soek en te red wat verlore is. Eers by sy wederkoms sal die profesieë in die Ou Testament vervul word oor die *Messias wat die konink­like heerlikheid van Dawid kom herstel. (*Wederkoms)

In die Pinkster- en Charismatiese tradisies skuil daar egter meer agter die begrip “Koning”. Baie van hierdie Christene is sterk oor­tuig dat daar ‘n *Duisendjarige Vrederyk moet kom wanneer Chris­tus letterlik op die troon van Dawid in Jerusalem sal sit en as Koning oor die hele wêreld regeer.

Woorde gemerk met ʼn * word elders bespreek

Outeur: Prof Adrio König