Christus in die Hel – Francois Malan

Frank vra:

Was Christus ooit werklik in die hel? Ek verwys hier na die Apostolicum…en ter helle neergedaal.

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Die woorde van die geloofsbelydenis staan nie in die Bybel nie, en het in die loop van die eeue verskillende verklarings gekry. In navolging van Calvyn sien Gereformeerdes dit as die dieptepunt van Christus se lyding. Lutherane sien dit as die begin van sy verhoging omdat hulle dit aan 1 Petrus 3:19 verbind: Christus wat as mens doodgemaak is, maar deur die Gees lewend gemaak is ‘en so het Hy na die geeste in die gevangenis gegaan en daar sy oorwinning aangekondig.’

Calvyn het dit verbind aan Jesus se woorde in Matteus 27:46 ‘My God, my God, waarom het U my verlaat.’

Die Heidelbergse Kategismus antwoord op vraag 44: Sodat ek in my swaarste aanvegtinge verseker kan wees en myself volkome kan vertroos dat my Here Jesus Christus my van die hel se benoudheid en pyn verlos het (Jesaja 53:5). Hierdie verlossing het Hy bewerk deur sy onuitspreeklike angs, smarte en verskrikking (Hebr.5:7, e.a.) wat Hy ook aan sy siel deur sy hele lewe, maar veral aan die kruis gely het (Matt. 26:36; 27:46).

Wat is die hel en wie is baas van die hel? Volgens Matteus 25:41 sê Jesus dat Hy met sy wederkoms die mense sal oordeel en vir die vervloektes sal sê: Gaan na die ewige vuur wat vir die duiwel en sy engele berei is. Dit beteken dat God die ongelowiges en die duiwel en al sy engele in die hel sal straf in die hel wat Hy vir hulle berei. In Openbaring 20:10 vertel Johannes van sy gesig dat die duiwel wat die nasies verlei het, in die poel van vuur en swawel gegooi is…hulle sal dag en nag gepynig word tot in alle ewigheid. En in 20:15 word dit ook gesê van die mense wie name nie in die boek van die lewe geskryf is nie.

Die hel is dus die aanduiding van God se straf op die sonde. En dit is presies wat Jesus aan die kruis gedoen het, toe Hy die sonde van die ganse mensheid op Hom geneem het, en God se straf op ons sonde beleef het as dat Hy van God verlaat is. Hy kon juis die sonde van die ganse wêreld dra omdat ten volle mens geword het, om namens ons God se straf te dra, en Hy kon die onmoontlik sware vrag slegs dra omdat Hy God is. So lief het God die wêreld gehad, dat Hy sy Seun gegee het (Joh.3:16). Christus het op die bestemde tyd vir die goddeloses gesterwe…God bewys sy liefde vir ons juis hierin dat Christus vir ons gesterf het toe ons nog sondaars was (Rom. 5:6,8)

Die hel is om sonder God te wees. In Rom 1:18 sê Paulus dat God sy toorn openbaar oor die goddeloosheid en ongeregtigheid van die mense wat die waarheid onderdruk. In vs 24-32 word vertel wat dit behels, nl. dat God die mens oorgee aan sy eie begeertes en drange om te doen net wat hy wil. So vernietig die mens homself. Maar as daar nie meer dood is nie, gaan die selfvernietiging vir ewig voort.

Ons mense is aan tyd en ruimte gebind en kan nie ‘n voorstelling maak van die ewigheid nie. Daarom dink ons aan die hel as ‘n plek. Die woord se oorsprong is waarskynlik die Griekse woord Gehenna as vertaling van die Hebreeuse Ge-Hinnom, dal van Hinnom, aan die suidekant van die stad Jerusalem waar kindersoffers aan die afgod Molek gebring is, deur babas te plaas om doodgebrand te word op die gloeiende uitgestrekte arms van die beeld van Molek waarin vuur gemaak is (2 Konings 16:3; 23:10). In die Nuwe Testament word die Griekse naam Gehenna gebruik, bv. in Matt.5:22; 10:28; 18:9; 23:15; Lk 16:23; Jak. 3:6, 2 Petr.2:4, ens. as aanduiding van God se straf op die sondaars, goddeloses, ongelowiges.

Skrywer: Prof Francois Malan

Die Groot Geloofswoordeboek: Goddelikheid van Christus

Die Goddelikheid van Jesus was van vroeg af onder Christene ‘n omstrede saak. Daar was in die vierde eeu die bekende stryd rond­om *Arius wat Jesus wel baie hoog geag het, maar Hom net beskou het as die eerste (en daarom ook die belangrikste) skepsel van God. Hy het hom ver­al beroep op uitsprake soos Kolossense 1:15 waar daar in die Grieks staan dat Jesus “die Eersgeborene van die hele skep­ping” is. (1983-vertaling: “Die Seun is die Eerste, verhewe bo die hele skepping.”) Hy het ook daarna verwys dat Johannes nie ‘n be­paalde lidwoord voor “God” gebruik as hy die Woord “God” noem nie, wat sou beteken dat die Woord “‘n God” is. Johannes 1:1 behoort dus te lees: “en die Woord was ‘n God.” Dit het hy dan weer in verband gebring met die gebruik in die Ou Testament om na hemelwesens (soos engele) as “gode” te verwys (Ps 82:1, waar die Hebreeus iets lees soos “God staan op in die vergadering van die go­de“.) Jesus is dus net ‘n hoogverhewe wese, maar nie self ook God soos die Vader nie. Die Jehovasgetuies het nog hierdie siening.

Nogtans het die kerk hierteenoor altyd bely dat Jesus ook God is net soos die Vader. In die *Belydenis van Nicea (325 nC) kom dit sterk na vore. Daar bely ons oor Jesus: “Die eniggebore Seun van God … God uit God, lig uit lig, waaragtige God uit waaragtige
God … van dieselfde wese met die Vader.”

Die Nuwe Testament

In die Nuwe Testament word Jesus in­derdaad “God” genoem, al is dit net ‘n paar keer. Die ontbrekende bepaalde lidwoord in Johan­-nes 1:1 is nie deurslaggewend nie. “God” word predikatief gebruik, en dan is dit normaal dat daar nie ‘n lidwoord gebruik word nie. Die lidwoord sou juis die betekenis verander het. Die feit dat Johan­nes hier duidelik terugverwys na Genesis 1 waar God die Skepper van alles is en beklemtoon dat die Woord alles geskep het, beteken dat hy Jesus op dieselfde vlak as God die Vader stel. Jesus protesteer dan ook nie as die Jode sê Hy stel Homself aan God gelyk nie (Joh 5:18). Hy gee selfs verdere aanleiding daartoe (Joh 5:21-23; 10:30; 14:9-11; 20:28; 1 Joh 5:20). Ook Paulus gebruik die woord “God” vir Je­sus (Rom 9:5; Tit 2:13) en beklemtoon dat God in sy volheid in Chris­tus woon (Kol 1:19; 2:9).

Jesus as Here

‘n Mens moet verder onthou dat die woord “God” in die Nuwe Testament eintlik hoofsaaklik vir die Vader gebruik word (en daar­om net ‘n paar keer vir Jesus), terwyl Jesus veral “Here” genoem word (1 Kor 8:5-6). Ons moet onthou dat “Here” eintlik in die Ou Testament vir God gebruik word en veral sy Naam aandui (Jahwe), en dat Jesus dan hierdie Naam kry “wat bo elke naam is” (Fil 2:9-11). Dit beteken dat Jesus eintlik God se Naam kry, wat sterk getuienis is dat Hy net soos die Vader God is. (*Naam van God)

Woorde gemerk met ʼn * word elders bespreek

Outeur: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Christus se twee nature

Christus se twee nature

Ons bely dat Christus twee nature het: ‘n Goddelike natuur, en ‘n menslike natuur. Dit is woorde wat nie in die Nuwe Testament van Hom gebruik word nie, maar só geformuleer is tydens die Sinode van Chalcedon in 451 nC. Dit was ‘n poging om in die filosofiese taal van daardie tyd te bely dat Hy op een of ander manier sowel Goddelik as menslik was. Daar is genoeg gegewens in die Nuwe Testament om hierdie oortuiging te regverdig. So ‘n formulering was nodig nadat die kerk in 325 nC by Nicea uitdruklik sy Goddelik­heid bely het. Daar was altyd die neiging om uit eerbied net aan Jesus as ‘n Goddelike wese te dink en dan te vergeet Hy was ook waarlik ‘n mens. Dit bring mee dat Hy eintlik so ver van ons af staan dat ons Hom net aanbid en bewonder, en nie besef dat Hy eintlik as mens vir ons ‘n voorbeeld was nie. Paulus hou Hom uitdruklik voor as ‘n voorbeeld van hoe ons ander se belange hoër as ons eie moet ag, en eerder na hulle belange moet omsien as na ons eie (Fil 2:3 ev).

Sy Goddelike natuur word elders bespreek. (*Drie-eenheid)

Menslikheid van Christus

Met die formulering dat Christus nie net waarlik God is nie, maar ook waarlik mens, wou Chalcedon dus voorkom dat men­se aanvaar dat Hy net skynbaar ‘n mens was. Maar daar is sterk uitsprake in die Nuwe Testament wat ons daaraan herinner dat Hy in die volle sin van die woord ‘n mens was. Hy sê self Hy weet nie wanneer die wederkoms sal wees nie (Matt 24:50). Ons lees dat Hy aan God “gebede en smekings geoffer het met harde geroep en trane” en dat Hy “uit alles wat Hy gely het, ge­leer het wat gehoorsaamheid is”, en dat Hy deur sy lyding volmaak geword het (Heb 5:7, 8; 2:10). Dit is sterk getuienisse vir sy menslikheid wat aansluit by die feit dat Hy honger en dors geword het.

Hierdie nadruk op die menslikheid van Christus doen egter nie afbreuk aan sy Goddelikheid nie. (*Drie-eenheid)

Daar is egter ‘n paar interessante vrae oor hierdie formule­ring van ‘n Goddelike natuur en ‘n menslike natuur.

Tegelyk God én mens?

Hoe is dit moontlik dat Hy tegelyk God­delik en menslik kan wees? Is daar nie so ‘n groot verskil tussen God en mens dat dit eintlik onmoontlik sou wees om tegelyk al twee te wees nie? Het dit nie ‘n ondraaglike spanning in Jesus se lewe veroorsaak nie?

Dit is ‘n baie natuurlike reaksie as ons God en mens téénoor mekaar stel. God is groot, magtig, heilig, onfeilbaar, ewig, en ons is klein, nietig, sondig, vol foute en sterflik. Hoe kan iemand gelyk al twee wees? (*Sondeloosheid van Christus)

Maar daar is ook ‘n ander manier om na God en mens te kyk. Daar is ‘n sin waarin God en mens nie regtig so ver van mekaar is en so téénoor mekaar staan nie. Onder die mens as *beeld van God word dit duidelik dat daar ‘n bepaalde analogie (beperkte ooreenkoms) tussen God en mens is. Daar is aandag gegee aan die “soos”-uitsprake van die Bybel: dat ons soos God moet optree (barm­hartig wees, heilig wees). As ons bedoel is om die beeld van God te wees, beteken dit dat iets van God in ons lewe sigbaar moet kan word.

Die blote feit dat ons bedoel is om die beeld van God te wees beteken dus dat ons nie regtig so ver van God af is, so to­taal anders as God is nie. Iets van God se liefde moet in ons lewe sigbaar kan word, iets van sy heiligheid, van sy geduld, ensovoorts. Maar kan dit regtig?

Onthou, dit gaan oor die mens soos God ons bedoel het om te wees, en nie hoe ons deur ons sonde geword het nie. En dit is presies hoe Jesus was. Hy was nie ‘n sondige mens nie. Dit be­teken dat Hy in sy lewe as mens kon wys wat God met ons as mense in gedagte gehad het. Sy lewe as mens was ‘n analogie van God se lewe. Sy liefde, ontferming, geduld en heiligheid was ‘n getroue weergawe van hoe God is. Sy Goddelike natuur en sy menslike natuur het dus presies by mekaar gepas. Sy liefde was die liefde wat ‘n mens moet hê om God se liefde te wys. Daar was dus volkome harmonie tussen sy goddelike en sy menslike natuur omdat Hy die soort mens was wat God bedoel het ons moet wees.

As ons dan deur die *doop en die geloof (*Heilsweg) met Christus verenig is, kan ook in ons lewe iets van God sigbaar word. God kan dus iets van sy doel met ons in ons lewe bereik. Maar oppas. Dis eintlik nie ons lewe nie. Paulus het tog geskryf: “Ek is saam met Christus gekruisig, en nou is dit nie meer ek wat lewe nie, maar Christus wat in my lewe” (Gal 2:19-20). God word dus nie in my eie lewe sigbaar nie, maar in die lewe van Christus waaraan ek nou genadiglik mag deelneem. Nie my oorwinningslewe nie, maar sy oorwinningslewe waaraan ek mag deelneem. (*Heiligmaking)

Vreemde formulerings

Het Hy ‘n dubbellewe gelei? Was Hy afwisselend God en mens? Daar is mense wat sekere dinge wat Hy gedoen het aan sy God­delikheid toeskryf en ander aan sy menslikheid. Hulle meen byvoorbeeld sy wonderwerke het Hy as God gedoen, maar aan die kruis het Hy net as mens gesterf.

Die oomblik as ons by hierdie sienings kom, besef ons daar word nooit só in die Nuwe Testament oor Hom geskryf nie. Hy doen nie een ding in sy Goddelikheid en ‘n ander in sy menslikheid nie. Hy het nie ‘n dubbellewe wat afwisselend die een en dan weer die ander
is nie. Chalcedon het iets daarvan besef en daarom besluit dat sy twee nature deur een Goddelike Persoon verenig word.

Die motief was baie lofwaardig: om die eenheid van sy Per­soon te bewaar. Maar die formulering skep probleme. Dink maar net aan sy sterwe. As ons nou aanvaar dat dit net sy menslike natuur was wat gesterf het, dan het sowel sy Goddelike natuur as sy Godde­li­ke Persoon bly leef. Was Hy dan regtig dood? Of was dit net ‘n derde van Hom wat dood was, en dan nog die minsbelangrike derde?

Met dié soort denke beland ons eenvoudig buite die damp­kring van die Nuwe Testament. Miskien is die probleem dat ons te veel probeer om Jesus as twee entiteite te verstaan wat op ‘n manier saam­gevoeg is en een lewe lei. Daarmee vergeet ons dat Hy ‘n unie­ke Persoon was wat in ‘n sin tussen God en mens gestaan het. (*Mid­delaar)

En ons vergeet verder dat hierdie unieke Persoon baie meer as mens geleef het, en dat daar min van sy Goddelikheid sigbaar was in sy lewe. Die Fariseërs en ander Joodse leiers het nie in aanbidding voor Hom neergeval as hulle Hom sien nie. Hulle het Hom as ‘n mens beleef; trouens, hulle kon baie ongeskik teenoor Hom wees. Hulle het Hom byvoorbeeld ‘n vraat en ‘n wynsuiper genoem (Luk 7:34), wat bepaald nie vleiend was nie. Ons lees ook ‘n interessante woord by Paulus: dat Christus, wat gelyk aan God was (en selfs toe Hy ‘n mens geword het, aan God gelyk gebly het), Homself verneder of ontledig het, en soos ‘n slaaf geword het (Fil 2:6 ev). Die minste wat dit kan beteken, is dat Hy sy Goddelikheid nie opvallend laat funksioneer het nie.

Dit beteken dat ons Jesus in die eerste plek as ‘n unieke Mens moet sien.

Outeur: Prof Adrio König

Die gesalfde van die Here (Christus of Messias)

Ons almal weet van wie ons praat as ons sê: Jesus Christus. Christus is vir ons deel van Jesus se naam, maar eintlik is dit meer as dit.

Christus is die Griekse woord vir Messias, wat weer die Hebreeuse woord is vir “Gesalfde”. In die Bybelse tyd is mense wat belangrike take moes uitvoer met olie “gesalf”. Dit was dan die teken dat God hulle aangewys het om die belangrike ding te doen. So is profete en konings gesalf. Dit was byna soos as jy jou matrieksertifikaat kry. Jy is nou reg om die werkmark aan te pak. So was salwing die teken dat die persoon nou moes begin met sy spesiale taak. Om dus te sê: Jesus Christus, is dieselfde as om te sê: Jesus die Gesalfde.

Maar wat was sy spesiale taak? Hy moet as Koning die heerskappy van God in die wêreld kom aankondig en vestig. Messias beteken dus God se goddelike gesant wat sy mense moet kom red.

Boek: Geloof in Aksie-Bybel
Skrywers: Prof Jan van der Watt, Dr Stephan Joubert, Dr Johan Smith
Uitgewers: Christelike Uitgewers Maatskappy