Leser vra

Wat sê die engele en demone oor Jesus?

Antwoord

Prof Jan van der Watt antwoord:

Wat sê die engele oor Jesus? Dit sal nogal lekker wees om te weet, want hulle is immers die hemelse diensknegte van God. Dit sê ‘n engel self in Op 19:10 (sien ook Heb 1:14). Om dit so te stel: die engele weet presies wat in die wandelgange van die hemel oor Jesus gesê word. En hulle is nie skaam om dit vir mense te kom vertel nie.

As diensknegte in die hemelse huis van die Koning van die konings, was die engele baie beskermend oor Jesus. Met sy versoeking was dit hulle wat hom versorg het (Mat 4:11; Mk 1:13). Dit is ook die engele wat Jesus in die tuin van Getsemane versterk (Luk 22:43) en Hom beskerm (Mat 4:6); om die waarheid te sê, hulle aanbid Jesus ook (Heb 1:6).

Hierdie dienende, aanbiddende houding hoor ons ook in die woorde van die engele oor Jesus. Die engele praat nie so baie nie. Eintlik hoor ons hulle net by Jesus se geboorte en sy dood en opstanding. En dan is daar die boek Openbaring waar ons ook die engele hoor praat. Wat sou die engele presies oor Jesus sê? Watter temas of onderwerpe sou vir hulle belangrik wees om oor te praat?

Kom ons gaan luister na die engele as Jesus gebore word. Die nuus van Jesus se geboorte word deur ‘n engel aan Maria gebreek. Dit is nogal ‘n lang boodskap: ‘Moenie bang wees nie, Maria, want God bewys genade aan jou. Jy sal swanger word en ’n seun in die wêreld bring, en jy moet Hom die naam Jesus gee. Hy sal groot wees en die Seun van die Allerhoogste genoem word. Die Here God sal Hom die troon van sy voorvader Dawid gee, en Hy sal as koning oor die nageslag van Jakob heers tot in ewigheid. Aan sy koningskap sal daar geen einde wees nie’ (Luk 1:29-33). ‘n Rukkie later lewer die engel Gabriël ‘n soortgelyke boodskap by Josef af: ‘Josef seun van Dawid, moenie bang wees om met Maria te trou nie, want wat in haar verwek is, kom van die Heilige Gees. ²¹Sy sal ’n Seun in die wêreld bring, en jy moet Hom Jesus noem, want dit is Hy wat sy volk van hulle sondes sal verlos’.

Die engele sê ‘n paar baie belangrike dinge van Jesus:

• Hulle vertel vir Maria en Josef wat geen mens anders kan weet of vasstel nie: Jesus is deur die Heilige Gees verwek. So ‘n boodskap is tipies van die engele – waar mense nie mooi kan verstaan of begryp nie, help hulle deur te vertel hoe dinge verstaan moet word. Hoe anders sou ons kon weet dat die Heilige Gees Jesus verwek het? Juis daarom kan Hy die Seun van God, die Allerhoogste, wees. Maria self het gewonder hoe dit moontlik is om sonder omgang met ‘n man ‘n kind te hê. Die engel het antwoord geweet: ‘Die Heilige Gees sal oor jou kom, en die krag van die Allerhoogste sal die lewe in jou wek. Daarom sal die een wat gebore word, heilig genoem word, die Seun van God… Niks is vir God onmoontlik nie’ (Luk 1:35-37). Ja, die krag van God is aan die werk in Jesus, dit weet almal in die wandelgange van die hemel.
• As boodskappers van God gee ook vir die kind ‘n naam – dit was mos destyds die pa se werk om name uit te deel. Noem hom Jesus, want Hy gaan sy volk van hulle sonde verlos. Ons hoef nie verder as Jesus te soek om van ons sonde ontslae te raak nie – dit is die boodskap uit die hemel. Die boodskap kon nie stil gehou word nie, want as die engele in die veld vir die herders moet vertel wat daar in Betlehem gebeur, kon hulle hulle blydskap nie bedwing nie. Hulle sing hulle dit weer uit: ‘Moenie bang wees nie, want kyk, ek bring vir julle ’n goeie tyding van groot blydskap wat vir die hele volk bestem is. Vandag is daar vir julle in die stad van Dawid die Verlosser gebore, Christus die Here!’ (Luk 2:10-11). Ja-nee, die hemele weet, God se gesalfde Koning, sal die wêreld verlos. En Jesus is sy naam.
• Jesus is die Koning waarop God se mense gewag het om vir ewig oor hulle te heers. God het immers aan Dawid beloof dat sy koningskap nooit sal eindig nie en dat sy troon vir ewig vas sal staan… en hier is die Koning van die konings nou. God self kondig die koms van hierdie Koning deur sy boodskappers aan.

As die engele oor Jesus praat, sê hulle dinge waaroor mense sou kon wonder: is Josef nie dalk Jesus se pa nie… hoe sou ‘n mens kon weet? Die engele weet! Vergeef God ons regtig ons sonde? Wie kan in die hemel inkyk, of God se ‘boeke’ nagaan om te kyk of jou sonde vergeef is? Die engele weet hoe… glo in Jesus! En hoe kan ‘n koning aan ‘n kruis hang? Is Hy dan regtig ‘n koning? Daaraan kan ‘n mens nogal twyfel… maar nie die engele nie. Hullle weet God het Jesus as ewige koning verklaar. Hy sal tot in alle ewigheid heers.  

Met Jesus se opstanding was die engele weer daar en weer kom help hulle ons mense om een van die ongelooflike wonders van Jesus te verstaan – g’n mens sou kon uitdink dat Jesus uit die dood opgestaan het nie. Daar was ook nie iemand by toe Jesus opgestaan het om ons te vertel wat gebeur het nie. Maar almal in die hemel weet wat gebeur het en juis dit kom vertel hulle vir die vroue by die graf. Weer is dit ‘n langerige boodskap; die engel sê: ‘Julle moet nie bang wees nie. Ek weet julle soek Jesus wat gekruisig is. Hy is nie hier nie, want Hy is uit die dood opgewek, Gaan gou en sê vir sy dissipels: “Hy is uit die dood opgewek, en Hy gaan julle vooruit na Galilea toe. Daar sal julle Hom sien”’ (Luk 28:5-7). Uit die mond van die engel hoor hulle die vroue die onwaarskynlike: Jesus is uit die dood opgewek. Die woorde sou die belydenis van die kerk van die eeue: Jesus het opgestaan. Maar die engel het dit eerste gesê: die kerk se belydenis is ‘n hemelse belydenis. Dit is die belydenis van God se wonder in Jesus: die dood is oorwin en daar is vir ons nuwe lewe.

In die res van die Nuwe Testament word daar wel oor engele gepraat, maar hulle praat nie self nie, ook nie oor Jesus nie. Dit is eers in die laaste boek van die Nuwe Testament, in Openbaring, dat ons weer hulle stemme hoor.

As die engele in Openbaring praat, praat hulle veral oor Jesus se koningskap: ‘Die koningskap oor die wêreld behoort aan ons Here en sy Gesalfde, en Hy sal as koning heers tot in alle ewigheid’ (Open 11:15). In die woorde hoor ons weer die eggo’s van die engele by Jesus se geboorte – Jesus is en bly koning tot in ewigheid. En wie is groter as ‘n koning en wie het meer krag? Een van die belangrikste take van ‘n koning destyds was om as regter op te tree en die booshede in sy koninkryk te straf. Ook daaroor praat die engele (Open 14:9-11): Jesus sal die mense wat agter die duiwelse diere aangeloop het straf. Soos iemand wat ‘n sekel in ‘n land insteek en die graan afsny, so sal Jesus die bose oordeel (Open 14:14-17). Dit is in ‘n sekere sin die ander sy van die munt: Jesus is redder vir die wat in Hom glo, maar die wat nie glo nie, sal veroordeel word. Dit weet die engele en hulle maak geen geheim daarvan nie.

Die laaste maal dat die engele in die Nuwe Testament oor Jesus praat, praat hulle oor die bruilof van die Lam…  (Op 19:9). Jesus kom sy mense haal, soos ‘n bruidegom sy bruid kom haal… om fees te vier in die nuwe Jerusalem. Die fees is klaar beplan en afgekondig… almal in die hemel weet dit, ook die engele. Daarvan kan ons nou hier op aarde ook seker wees.

Wat sê demone/duiwel oor Hom?

Dis nie net hier in ons eie dag dat almal oor Jesus praat en oor sy identiteit spekuleer nie. Die vraag oor wie Jesus regtig is was reeds met sy optrede op aarde op die tafel. Trouens, Jesus self het hierdie vraag ‘n keer of wat aan sy dissipels gestel toe Hy hulle gevra het wat die mense oor Hom sê. Toe het Hy hy by hulle gehoor dat party mense dink Hy is Johannes die Doper wat uit die dood teruggkeer het. Of Elia, of een van die profete. Ook Jesus se godsdienstige opponente en die duiwels het sterk opinies oor Hom gehad wat hulle op verskillende maniere in die openbaar verwoord het. Bedoelende, hulle het verbaal en nie-verbaal, deur hulle woorde en deur hulle dade, duidelik gekommunikeer wat hulle van Jesus dink. Kom ons gaan stel behoorlik ondersoek in, beginnende by die demoniese magte (vgl ook H. A. Kelly, Satan: A biography, 2006, en Stephan Joubert; Jan van der Watt en Gys du Plessis, Bestaan die duiwel regtig? 2009.)

a.  Vasgevang in ‘n greep van vrees: Bose magte in die Joodse  wêreld rondom die Nuwe-Testamentiese era

Die allerdaagse wêreld waarbinne mense in Palestina hulle rondom die eerste eeu bevind het, was volgens hulle gevul met die teenwoordigheid van bose magte. So het die meeste mense geglo. Hierdie wesens was woonagtig in plekke soos woestyne, in die lug, grond, en in water (vgl ook Matt 12:43; Ef 2:2; Op 13:1vv). Demone kon in verskillende gestaltes verskyn, soos in die vorm van wolwe, honde, paddas, onrein voëls en slange (vgl Op 9:3-7; 12:3; 16:13).

Volgens Joodse opvattinge het demoniese magte hul slagoffers gewoonlik deur liggaamsopeninge binnegedring. Vanweë die gevare verbonde aan demoniese “besoedeling” is kontak met heidene, onrein persone, en siekes daarom ontmoedig. Die eet van kos wat nie aan Joodse reinheidsvoorskrifte voldoen nie was derhalwe verbode; so ook nie-toelaatbare seksuele gedrag, aangesien dit aanleiding tot demoniese besetting kon gee.

Wanneer demone mense beset het, het dit gelei tot onnatuurlike gedrag soos emosionele onstabiliteit, stuiptrekkings, gewelddadige optrede, ensovoorts. Demoniese magte kon mense siek maak en selfs hulle dood veroorsaak. Daarom is demoniese magte dikwels deur Joodse duiweluitdrywers of eksorsiste aangedurf. Hierdie persone het onder andere gebruik gemaak van “eksorsistiese formules” wat ingelei is met die vermelding van die name van God en ander hemelse magte, tesame met gepaardgaande bevele dat die demoniese magte hulle slagoffers moet verlaat (E. Fergusson, Demonology of the early Christian world, 1984:9).

In die bekende Joodse geskrif, Tobit, verneem ons van bepaalde rituele wat ingespan is om demone te verdryf. In Tobit 6 word vertel hoedat Tobias, die seun van Tobit, verlief raak op ‘n vrou genaamd Sara. ‘n Demoon met die naam Asmodeus wat in haar bly verseg egter dat ander mans naby aan haar kom. Die aartsengel Rafael beveel dan vir Tobias om van die as van brandende wierook by die tempel te neem en dit saam met die hart en lewer van ‘n vis te brand, dan sal die demoon padgee. Dit gebeur dan presies net so.

Saam met godsdienstige formules en rituele, het Joodse duiwelbesweerders homeopatiese middels gebruik om duiwels te verjaag. Aan die hand van die sogenaamde similia similibus beginsel is klein dosisse van dieselfde substanse as dié waarin die duiwels hulle sou bevind, soos grond, water of plante, naamlik gebruik om hulle te verdryf. Amulette is soms aan persone gegee om te dra om hulle teen die Bose te beskerm. Ornamente en simbole is ook gereeld in huise aangebring om bose magte te verwilder.

b.  Toe praat die duiwels oor Jesus…

 Jesus se aardse optrede vind plaas binne hierdie Joodse milieu wat gekenmerk is deur ‘n sterk bewussyn van die aktiwiteite van allerlei demoniese magte. Die stryd teen hierdie magte is egter nie die hoofdoel van Jesus se aardse sending nie. Veel eerder staan sy optrede in die teken van die koms van die koninkryk van God (Mark 1:15). Jesus se koms en optrede lei egter die oordeel oor Satan in en vergestalt ook Sy oorwinning. Die Bose word met die aanbreek van die nuwe Messiaanse era soos ‘n weerligstraal uit die hemel gegooi (Luk 10:18; Joh 12:31). Daar bestaan nooit enige twyfel oor die uitslag van die konflik tussen Jesus en die duiwel nie. Wanneer Satan byvoorbeeld as “toetsbeampte” sy opwagting in die woestyn maak om Jesus verbaal van sy sending te laat afsien (Matt 4; Luk 4), tree laasgenoemde as oorwinnaar uit hierdie strydgesprekke.

Verskeie konfrontasies tussen Jesus en Satan se bose handlangers vind deur die loop van sy openbare bediening plaas (Matt 4:23vv; Mark 1:32; Luk 6:17-18). Wanneer hierdie magte menslike liggame as hul nuwe woonplekke beset (Mark 1:25-26; 5:1-20; 9:14-29), volg dramatiese reaksies telkens wanneer hulle met Jesus in aanraking kom. Die demone ken sy identiteit. Hulle spreek Hom daarom onder andere aan as “Jesus van Nasaret” (Mark 1:24); “Seun van die Allerhoogste” (Mark 5:7), of: “die Heilige wat van God af kom” (Mark 1:24). Geen wonder nie dat party demone kliphard aan die skree gaan as Jesus naby hulle kom. Ander kere gooi hulle hul arme slagoffers net daar op die grond neer, of begin Jesus om genade smeek (Mark 1:23; 7:25). By geleentheid probeer van hierdie bose magte selfs om aan die hand van sogenaamde afweer-rites hulleself teen Jesus te beskerm. In Markus 5:7 lees ons byvoorbeeld hoedat ‘n bose mag Jesus beveel om hom nie seer te maak nie. Ook die voorafgaande uitdrukking van hierdie demoniese mag: “wat is daar tussen my en jou?,” funksioneer as ‘n verbale verdedigingsmeganisme teen Jesus se oppermag, soos wat Twelftree (Jesus the exorcist. A contribution to the study of the historical Jesus, 1993:64) skryf.

Die feit dat die demone Jesus se ware identiteit ken en dit woordeliks bevestig, bring geen transformasie in hulle te weeg nie. Inteendeel. Vandaar dat Jesus gebruik maak van “magswoorde” om hierdie demoniese magte te verdryf wanneer Hy hulle raakloop (Mark 9:25; Matt 8:16). Sy eie kragbelaaide woorde is oorgenoeg om sy oorwinning oor die domein van die Bose sigbaar te bevestig.

Skrywer:  Prof Jan van der Watt

Vraag

Magda vra

Ek het onlangs ‘n interessante You Tube-video raakgeloop en geluister oor bogenoemde onderwerp. Ek sluit die skakel na die video in (https://youtu.be/npk34pB5P4A). Het u dalk enige opinie oor die besprekings en inhoud?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Ek het na die video gekyk en vind dit ’n insiggewende bespreking vanuit sekere Bybelgedeeltes oor hoe die Bose as beide bonatuurlike mag én in samewerking met menslike oormoed en sisteme, in opstand kom teen God se goeie skepping en probeer om dit voortdurend omver te werp en weer af te trek na die oertoestand van chaos en duisternis (Gen 1:2). Die Bybelgedeeltes word op ’n eksegeties aanvaarbare manier bespreek. Ek stem nie met alle detailuitleg saam nie, maar die oorhoofse teologiese sieninge is na my mening gesond en die moeite werd om te oordink.

Let wel, bogenoemde opinie van my is slegs gebaseer op die video ter sprake. Ek weet nie wat die twee gespreksgenote in die video oor ander onderwerpe te sê het nie. Daaroor kan ek my dus nie uitspreek nie.

Die video handel oor die volgende sake:

• Die slang in die paradys
• Die vlieënde draak van Jesaja 14:29
• Lusifer as benaming vir die duiwel, en waar dit vandaan kom
• Die Satan as teenstander van God en die skepping
• Genesis 6:1-4: Die hemelwesens (letterlik: “seuns van God”) wat met die dogters van die mense getrou het, hoe dit verband hou met die ontstaan van “reuse”, en wat laasgenoemde behels
• ’n Oorhoofse interpretasie van al bogenoemde gegewens. Die video probeer ’n gemeenskaplike patroon tussen genoemde gebeure vind omtrent die werking van die Bose. Dit kom daarop neer dat daar ’n interaksie tussen menslike en bonatuurlike boosheid is, nie net in die Bybel nie, maar ook in ons eie tyd. ’n Mens moet ’n oog ontwikkel vir hoe subtiel die Bose nog steeds te werk gaan in ons eie tyd. Ons moet dus nie sommer die Bybelse verhale oor die Bose as ongeloofwaardige mites afmaak nie, maar juis insig bekom oor wat hierdie verhale ons ten diepste wil bied.

Ons vraagsteller kan gerus ook kyk wat op die webblad van bybelkennis.co.za oor die satan en demone geskryf is. Daar is talle artikels hieroor. Daar is ook bydraes wat ek self hieroor gelewer het, met die volgende titels: “Bevrydingsbediening” en “Binding van Satan en demone”. Sleutel hierdie titels by die soekfasiliteit van die webblad in, asook die begrippe “satan” en “demone”, en bekom so al die gegewens.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Hester vra:

My vraag
is kan ‘n Pastoor wat werklik en opreg is in sy Bediening vir ‘n lidmaat se dat
dit nie moontlik is om iemand te help wat ‘n duiwelaanbidder was nie. Moontlik
dalk nog steeds is en wat kan ons dan ons familie doen om haar te help om die
demone uit haar te kry en dan ons woning en wat nodig is daarna te salf.

Dit is
nogal baie dringend asseblief ek sal enige hulp waardeer.

Antwoord

Prof
Francois Malan antwoord:

Geen
mens kan ’n demoon of ’n duiwel uitdryf nie, slegs die Here kan dit doen.
Daarvoor kan ons tot Hom bid en hom vra om ’n duiwel uit iemand te kry.
Vergelyk Markus 9:28-29 Jesus se dissipels het Hom gevra: waarom kon ons nie
die gees uitdryf nie? Hy het vir hulle gesê: Hierdie soort kan met niks anders
as gebed uitgedryf word nie.’

Ons
het nie seggenskap oor die Here om Hom rond te jaag om te doen wat ons wil nie.
Hy doen wat Hy wil, en ons kan Hom slegs in ootmoed en nederigheid in gebed
vra, in die geloof dat Hy alles kan doen, maar Hy weet wanneer en hoe Hy dit
sal doen en of dit gedoen moet word. Daarom kan ons enige tyd na die Here toe
gaan in gebed en ook aanhou met bid oor ’n saak. Maar altyd aan die einde sê:
Laat nie my wil nie, maar U wil geskied. Hy weet wat die beste is vir elke mens
en Hy wil elke mens verlos van sy sonde en sondige begeertes en gebruike. Maar
Hy wil ook elke bidder verander om te lewe soos Hy van ons vra, om mekaar lief
te hê en die Here lief te hê as ons Verlosser.   

Jesus
het ons ook gewaarsku: Wanneer ’n onreine gees ’n mens verlaat, swerf hy deur
waterlose streke op soek na rus sonder om dit te vind. Dan sê die onrein gees,
‘Ek sal teruggaan na my huis wat ek verlaat het’ En by sy terugkeer kry hy dit
uitgevee en aan die kant gemaak. Dan gaan haal hy sewe ander geeste, slegter as
hyself, trek in en woon daar. Die uiteinde van daardie mens is erger as sy
begin (Lukas 11:24-26). As die Here nie self in ons bly deur sy Heilige Gees
nie, kan ons nie die aanslae van die duiwel weerstaan nie. As ons onsself aan
God onderwerp kan ons die duiwel weerstaan en hy sal van ons wegvlug (Jakobus
4:7).

Dit is nie nodig om die huis en ander goed te salf nie. Ons salf kan dit nie reinig of beskerm nie.  Ons lewe en ons goed word deur die woord van die Here gereinig. In Johannes 15:3 sê Jesus: ‘Julle is alreeds rein deur die woorde wat Ek vir julle gesê het.’ Sy woord kry ons in die Bybel en deur dit daagliks te lees skep Hy ons telkens nuut deur sy woord.

Skrywer: Prof Francois Malan

Celesté vra:

Ek wil graag weet, ons twee dogters is serebraal-verstandelik gestrem. Hulle kan niks vir hul self doen nie en is in rystoele en kry ook epileptiese aanvalle. Ek moet hulle 24/7 versorg. Die jongste een kry die grandmal epileptiese aanvalle en nou en dan kry sy die status epilepticus. Die grandmal is wanneer sy haar bewussyn verloor en blou word en ruk en pluk en snorkgeluide maak, en dit klink of sy sterf, wat vir my baie traumaties is. Die status epilepticus is dieselfde, maar haar liggaam hou op met ruk en haar brein hou aan “fit”. Dit is lewensgevaarlik en dit maak my rasend. Ek kan die goed nie meer hanteer nie. Dit hou my uit die slaap die hele nag en jy moet 24/7 op diens wees as sy dalk gaan fit om haar by te staan.

Ek wil graag weet, wanneer is epilepsie ‘n demoniese aanval van Satan, of is dit ‘n mediese toestand? Want ek is moeg dat mense my verwar. My kinders is verstandelik gestrem. Hulle is soos babas. Ek sukkel om te dink epilepsie is demonies. Ek weet nie, want in die Bybel praat Jesus ook van die seun wat in die vuur bly val het a g v epilepsie.

Antwoord

Prof. Hermie van Zyl antwoord:

Op die vraag of daar ‘n verband is tussen die mediese toestand bekend as epilepsie en duiwel- of demoonbesetenheid, is die antwoord kort en kragtig: Nee! Epilepsie (in al sy verskillende vorme, waarvan die vraagsteller aandui dat sommige inderdaad by haar dogters voorkom) is ‘n siekte soos enige ander siekte wat die liggaam kan aantas. In epilepsie se geval is dit ‘n siektetoestand van die brein, waarvan die oorsake meervoudig kan wees. En omdat dit ‘n mediese toestand is, moet dit behoorlik deur medies opgeleide kundiges gediagnoseer en behandel word. Dit is ‘n chroniese toestand en mens moet weet dat iemand lewenslank hiervoor behandeling moet ontvang.

Maar waarom word hierdie toestand soms met duiwelbesetenheid in verband gebring? Waarom juis hierdie toestand en nie ander siektes soos kanker of hartkwale nie? Waarskynlik omdat die manifestering (simptome) van epilepsie vreesaanjaend kan wees en omstanders laat dink dat daar iets paranormaal met die pasiënt skort. Die een oomblik kom die persoon heeltemal normaal voor en die volgende oomblik val die persoon op die grond neer (vandaar die “bynaam” vir epilepsie: vallende siekte), skuim kom by die mond uit, die oë rol, die tande klem op mekaar, die liggaam ruk, vreemde geluide word geuiter, ensovoorts. Vir liggelowiges en bygelowiges (het ons nie maar almal dié streep nie?) lyk dit dan kompleet asof iets of iemand van hierdie persoon “besit” neem. En hierdie iets of iemand kan mos net die duiwel wees, so word geglo.

Met die kennis vandag tot ons beskikking weet ons gelukkig van beter. Epilepsie is goed beskryf in die mediese wetenskap en daar is erkende behandeling daarvoor. Daarom hoef mens jou nie aan bygelowige praatjies te steur nie. Maar verplaas jou vir ‘n oomblik terug in die antieke wêreld waarin die Bybel ontstaan het, waar mense ‘n ander werklikheidsbelewing gehad het, dan kan mens verstaan dat verskynsels wat vandag as gewone siektetoestande beskryf word destyds maklik aan die werking van bonatuurlike magte, soos demone, toegeskryf is. Mense het destyds in elk geval geglo dat die lug vol onsigbare magte is wat enige oomblik kan toeslaan. Daarom dat sommige mense allerhande simbole, tekens en amulette gedra het wat, so is geglo, hulle teen hierdie magte kan beskerm. Ander het weer – heel tereg – geglo dat as jy aan die lewende God behoort, jy niks van hierdie magte hoef te vrees nie, want jy behoort aan Hom wat heers oor alle magte en kragte in hemel en op aarde (vgl Rom 8:37-39).

Iets van hierdie antieke werklikheidsbelewing sien ons in die beskrywing van sommige genesings van Jesus, soos dié van die geestelik versteurde seun (Matt 17:14-18). Die 1933-Vertaling sowel as die pas gepubliseerde Nuwe Testament en Psalms: ‘n Direkte Vertaling, praat van die seun as maansiek. Laasgenoemde is ‘n letterlike vertaling van die Grieks. Die soort verskynsel wat by hierdie seun voorgekom het, is in die antieke met die werking van die bonatuurlike in verband gebring. Daar is geglo dat die maangodin, Selene, die siekte veroorsaak het. Dikwels is die oorsaak van hierdie siekte ook gekoppel aan demone, soos hier in Matt 17. Wat maansiekte betref – ons het ook die uitdrukking vir iemand wat vreemd optree: Hy is met die maan gepla. Dan bedoel ons dat vreemde gedrag by so ‘n persoon voorkom. En vreemde gedrag was inderdaad aanwesig by hierdie arme seun: hy het dikwels in die vuur of water geval. Mark 9:18 voeg by dat hy skuim om die mond gekry het, op sy tande gekners en stuiptrekkings gekry het, en ook stom geraak het. Luk 9:39 meld verder dat hy aan die skree gegaan het. Geen wonder nie dat sommige Engelse vertalings (bv die Revised Standard Version) sê dat die seun aan epilepsie gely het, want dis tipies wat met grand mal epilepsie-lyers gebeur.

Maar dan, tipies van daardie tyd, word bygevoeg dat dit ‘n bose gees was wat al hierdie simptome veroorsaak het. En toe Jesus hierdie bose gees uitdryf, het die kind gekalmeer en was hy volkome genees. Dit is veral hierdie gebeure wat maak dat baie mense vandag nog epilepsie koppel aan duiwelbesetenheid. Ons moet egter daarop let dat dit tweede natuur was by die antieke mens, met hulle gebrekkige kennis van die ware oorsaak van siektes, om vreemde gedrag aan bonatuurlike, sataniese werking toe te skryf. Maar selfs die Bybelskrywers is ook nie altyd konsekwent in die manier waarop hulle hierdie siekteverskynsel beskryf nie. In Matt 17:14-18 word wel gesê ‘n bose gees was die oorsaak, maar in Matt 4:24 word maansiekte apart gelys van demoonbesetenheid, so asof Matteus die twee verskynsels daar duidelik van mekaar onderskei, asof hy wil sê: maansiekte kan by geleentheid manifesteer sonder die bykomende verskynsel van duiwelbesetenheid. Wat ons net weer wys dat die Bybelskrywers nie altyd met eksakte gegewens werk nie, maar ‘n algemene prentjie probeer skilder vanuit hulle ervaringswêreld van die soort kwale wat Jesus alles genees het. Jesus het vir al die bekende dinge wat mense gepla het, ‘n oplossing gehad. Daar is niks wat vir Hom te groot, te sterk of te ingewikkeld was nie. Of iemand nou net aan ‘n “gewone” siekte gely het, of ‘n siekte mét duiwelbesetenheid, of nét duiwelbesetenheid – Jesus het almal genees.

Met bogenoemde verduideliking wil ek nie beweer dat iets soos duiwelbesetenheid glad nie bestaan nie. Soos die karakter Hamlet aan sy vriend Horatio sê in Shakespeare se stuk, Hamlet: “There are more things in heaven and earth, Horatio, than are dreamt of in your philosophy.” Waarmee Hamlet/Shakespeare wou sê: die werklikheid is kompleks, ons weet gewoon nie alles nie. Veral sendelinge vertel dikwels van verskynsels wat op geen ander manier verklaar kan word nie as dat daar ‘n boosheid is wat op bepaalde maniere manifesteer, op maniere wat dikwels met bekende siektebeelde ooreenstem. Die duiwel is na alles God se aap; hy is slu, maar nie vreeslik oorspronklik nie. Hy kan slegs inspeel op en gebruik maak van dit wat reeds bestaan. Dit is dus moontlik dat epileptiese simptome kan voorkom by bepaalde vorms van duiwelbesetenheid. Maar in die konteks waarin ons vandag leef, mag dit nooit ons eerste verklaring wees nie. Solank daar logiese, mediese verklarings vir siektebeelde is, is dit hoogs onverantwoordelik om onsself – en ander – te belas met iets soos duiwelbesetenheid. Dit verhoog nie net die spanning waaronder die pasiënt en sy/haar geliefdes verkeer nie, maar stel die pasiënt ook bloot aan bedenklike “terapieë” wat verdere spanning veroorsaak en selfs lewensgevaarlik kan wees. Nee, die Here het vir ons wonderlike mediese kennis en geneesmiddels gegee wat vandag ons eerste linie van genesing en behandeling is. Ons mag nie as eerste opsie terugsak in die antieke werklikheidsbelewing van gebrekkige kennis en waar alles by die geringste provokasie aan die werk van die bose toegeskryf is nie.

Uit die inligting wat ons vraagsteller verstrek, is ek van drie dinge oortuig: (a) haar dogters ly onder andere aan die mediese toestand, epilepsie, wat niks met duiwelbesetenheid te doen het nie; (b) sy het reeds haar keuse gemaak om haar dogters te versorg met al die toepaslike mediese kennis en behandeling wat die moderne wetenskap kan bied, en dit is goed en reg so; en (c) sy het al ons gebede en ondersteuning nodig om hierdie geweldige las te dra. Dit kan nie maklik wees nie. Dis eintlik ‘n bomenslike taak. Maar die Here weet van haar daaglikse stryd en hierdie liefdestaak wat sy op haar geneem het. Hy het haar tot hiertoe gedra, sal dit steeds doen, en sal ook verder deure oopmaak soos dit nodig word.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl