Die name van die twaalf dissipels van Jesus kry ons by die volgende plekke (Matt 10:2-4; Luk 6:13-16. Die naam van Natánael word ekstra in Joh 1:46-47 genoem).

 Simon Petrus (Cefas), seun van Jona, visserman uit Betsáida/ Kapernaum, broer van Andréas. Hy is ‘n sleutelapostel in die Nuwe Testament. Volgens tradisie is hy in Rome doodgemartel deur onderstebo aan ‘n kruis gehang te word. Sy beendere (na ‘n bietjie omswerwings) lê tans onder die altaar van die St. Petrus katedraal in die Vatikaanstad.

Andréas broer van Simon Petrus, seun van Jona, visserman uit Betsáida/ Kapernaum. Hy speel nie ‘n prominente rol in die Nuwe Testament nie. Daar is egter in die apokriewe boeke ‘n Handelinge van Andréas wat vertel hoe Andreas in die huidige Turkye die evangelie verkondig het, demone uitgedryf het, siekes gesond gemaak het en dooies opgewek het. Hy het selibaat verkondig en is uiteindelik deur die leier van een van die gebiede langs die see gekruisig omdat hy die vrou van die leier (Maksimilla) tot bekering gebring het en sy het toe seksuele toenadering van haar man geweier.

Jakobus, die seun van Sebedéüs, ouer broer van Johannes (Jakobus die grotere/ ouere). ‘n Visserman in die groep van Petrus. Sy ma was een van die drie vroue wat by die kruis van Jesus was (Mat 27:56). Hy was die eerste dissipel wat as martelaar gesterf het (Hand 12:1-2) onder Herodus Agrippa I wat die guns van die Jode wou wen. Buite die Nuwe Testament is daar verskeie verhale oor Jakobus – daar word vertel dat die ‘polisieman’ wat Jakobus terrreggestel het, in die proses tot bekering gekom het. Ander verhale vertel van Jakobus wat in Spanje die evangelie verkondig het (hy is die beskermheilige van Spanje), ‘n Ander tradisie vertel dat sy liggaam op ‘n skip gesit is en deur engele na Santiago de Compostela (‘n beroemde bedevaartsoord) geneem is.

Jakobus, die seun van Alféüs (Jakobus die kleine/ jonger). Van hom is niks verder bekend nie.

Johannes, die seun van Sebedéüs, jonger broer van Jakobus. ‘n Visserman in die groep van Petrus. Sy ma was een van die drie vroue wat by die kruis van Jesus was (Mat 27:56). Hy word die geliefde dissipel genoem en word volgens die vroegste tradisie gesien as die skrywer van die Johannesevangelie en –briewe. Volgens tradisie is hy van Jerusalem na Efese waar hy ‘n ryp ouderdom bereik het en uiteindelik aan natuurlike oorsake oorlede is. Daar word vertel van sy suksesvolle bediening in Efese, waar hy kriminele tot bekering gelei het en selfs iemand uit die dood opgewek het. Volgens tradisie is sy graf in Efese.

Fillipus, uit Betsáida. Daar is buite-Bybelse verhale dat hy die evangelie met welslae in Turkye verkondig het en as gevolg daarvan doodgemartel is. Hy is uiteindelik in Hierapolis begrawe en sy waarskynlike graf is onlangs daar teen die berg gevind.

Tomas Didimus is veral bekend omdat hy nie wou glo voordat hy sy vingers in Jesus se wonde gesteek het nie (Joh 20:24-25). Buite-Bybelse inligting vertel dat hy besondere openbarings van die Here ontvang het en in die Handelinge van Tomas word daar vertel van sy verkondiging van die evangelie asook sy martelaarskap in Indië, ‘n tradisie wat tot vandag nog lewendig gevier word.

Matteus, die tollenaar, ook Levi genoem, wat waarskynlik die die Matteusevangelie geskryf het. Heelwaarskynlik is hy in Galilea gebore, met Alfeus as sy pa.

Simon Kananítes (Seloot/ Yweraar). Hy het waarskynlik aan die Selote behoort wat hipergetrou was aan die Wet en dit op hulle geneem het om die eer van die Wet te beskerm deur die oortreders van die wet te straf. Sy lewe moes radikaal verander het as dissipel van die Here.  

Judas, die seun van Jakobus (sien by Lebbéüs)

Judas Iskáriot, die een wat Jesus verraai het. In die geskiedenis bly sy daad van verraad steeds ‘n punt van diskussie. Oor die algemeen word sy lot vergelyk met die van mense wat teen God draai. In die resente tyd het daar teorieë die lig gesien (veral met die ontdekking van die Evanglie van Judas) wat Judas eerder as ‘n spesiale dissipel vir wie Jesus vertrou het, uitgebeeld het. Dit is egter nie oortuigend genoeg om die Bybelse beeld van Judas omver te gooi nie.

Bartholomeus word deur sommige met Natanael (sien hieronder) geïdentifiseer, maar dit is betwyfelbaar. Buite-Bybelse gegewens verwys wel na hom. Hy kom waarskynlik uit die huis van Naftali en is aanvanklik Johannes genoem. Hy het die naam verander ter wille van Johannes, die geliefde dissipel. ‘n Kerkvader (Eusebius) vertel dat hy die evangelie in Indië verkondig het, maar sy naam word ook met gebiede in Turkye en die huidige Irak en Iran verbind. Ander tradisies sê hy is in Armenia van sy vel gestroop en onthoof. Ander vertel dat sy liggaam in ‘n sak gesit is en in die see gegooi is.

Lebbéüs ( sy ‘van’) wat genoem word Thaddéüs (sy ‘naam’) (deur Matteus en Markus genoem – Matt 10:3; Mk 3:18). Lukas noem nie hierdie naam in sy lys nie, maar ook nie die van Judas die seun van Jakobus nie. Daar word gemeen dat die twee name wel na dieselfde persoon verwys, maar dat Matteus en Markus die naam Lebbéüs gebruik om misverstand rondom Judas Iskariot te voorkom. Nie veel is bekend oor die persoon nie, hoewel latere buite-Bybelse literatuur (Die Handelinge van Thaddéüs) wel vertel van Lebbéüs wat in Edessa in Irak die evangelie van die Here met sukses verkondig het.

Natanael, ‘n Israeliet in wie daar geen bedrog is nie (deur Johannes genoem – 1:46-47). Van die 9e eeu af is hy met Bartholomeus (sien hierbo) geïdentifiseer, maar dat dit so is lyk onwaarskynlik. Min is verder oor hom bekend.

Mattias, wat na die verraad in die plek van Judas Iskáriot gekies is (Hand 1:26). Min is verder oor hom bekend.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

“If you are renewed by grace, and were to meet your old self, I am sure you would be very anxious to get out of his company.” C. H. Spurgeon

Maak die mense my dissipels

Ons ken almal hierdie opdrag van Jesus, maar wat beteken dit? Hierdie is nie ‘n voorstel wat Jesus gemaak het nie – dit is ‘n opdrag. Eenvoudig gestel: Dissipelskap is ‘n doelgerigte venootskap met ‘n ander persoon om daardie persoon te help om Jesus te gehoorsaam en om in sy verhouding met Jesus te groei. Hierdie persone moet dan op hulle beurt ander lei na Jesus toe. Wat jy my voor baie getuies hoor verkondig het, moet jy toevertrou aan betroubare manne wat bekwaam sal wees om dit ook aan ander te leer (2 Timoteus 2:2).

Hoe leef ons hierdie opdrag uit?  Miskien moet ons kyk na wat ons verkeerd doen voor ons dit reg sal kry.

• Dissipelskap is nie maklik nie.

Verlossing is gratis, maar dissipelskap kos ons ons lewens. Jesus stel dit so: Toe het Hy vir almal gesê: “As iemand agter My aan wil kom, moet hy homself verloën, elke dag sy kruis opneem en My volg, want elkeen wat sy lewe wil behou, sal dit verloor, maar elkeen wat sy lewe om my ontwil verloor, sal dit behou.” (Lukas 9:23 – 25). Om ‘n dissipel van Jesus te wees beteken dat ek my lewe opgee om Hom te volg – heelhartig en onvoorwaardelik. My lewe in nie meer myne nie, maar Syne.

• Dissipelskap is nie net “ek en Jesus” nie

Dissipelskap is ‘n verhouding. Om volledig aan Jesus se opdrag te voldoen, moet ons dissipels wees wat dissipels maak. Dit beteken ons moet tyd met ander mense spandeer. Jesus en sy dissipels het baie tyd saam deurgebring – hulle het saam geëet, saam geloop, saam in bote gery … Hulle doen dit voortdurend en doelgerig. As ons geroep is om dissipels van Jesus te wees, word ons dissipels saam met ander – ons leer hoe om God en mekaar lief te hê. Ons moet toelaat dat ander ons uitdaag en bemoedig in ons wandel saam met God. Dit is waarom eerlike verhoudings so belangrik in ons Christelike lewe is. Om waarlik dissipelsvan Jesus te wees, het ons mekaar nodig.

• Dissipelskap is nie mentorskap nie

Mentorskap is wat die mentor aan iemand anders kan bied deur sy eie wysheid en ondervinding; dissipelskap is wat Jesus kan bied deur sy wysheid en teenwoordigheid. Jy het nie ‘n reeks kwalifikasies nodig vir dissipelskap nie – jy moet net vir Jesus volg en gehoorsaam en gewillig wees om ander te help om dieselfde te doen.

• Dissipelskap is nie ‘n metode nie.

Om ‘n dissipel van Jesus te wees, beteken nie ek moet lidmaat van ‘n spesifieke denominasie wees, deel van ‘n spesifieke kleingroepie wees nie. Dit vereis wel dat ek die dinge van die koninkryk van God doen – soos Jesus se dissipels gedoen het. Hulle moes die goeie nuus dat die koninkryk van God naby gekom het, verkondig en die siekes genees. Dissipels word steeds geroep om die evangelie aan ander te verkondig in ons gemeenskappe en om te bid vir die wat siek is en dié wat seerkry.

The saddest thing of all is if a human being goes through life without discovering that he needs God. – Soren Kierkegaard

Maak die mense my dissipels!

As Jesus praat, moet ons luister. Immers: Aan My is alle mag gegee in die hemel en op aarde (Matteus 28:18). Wat Hy sê is belangrik. As Hy dus sê: Gaan dan na al die nasies toe en maak die mense my dissipels (28:19), dan moet ons dit doen.

Die vraag is egter: Wat beteken dit om ‘n dissipel van Jesus Christus te wees? As ons dissipels moet maak, moet ons immers weet wat dit is. ‘n Dissipel is ‘n volgeling of leerling. Dit verwys na iemand wat die weg van ‘n ander volg. ‘n Dissipel is dus iemand wat by Jesus leer om soos Hy te leef. In die evangelies kry ons ‘n portret van Jesus se lewe. Dit is waar ons moet begin as ons wil weet wat ‘n dissipel is. In die Johannes-evangelie kry ons drie perspektiewe wat mekaar aanvul oor wat dit beteken om Jesus te volg. Kom ons kyk na hierdie drie perspektiewe.

• ‘n Dissipel van Jesus is ‘n aanbidder

Om Jesus te volg, beteken dat ek Hom alleen aanbid. Dit was die hart van Jesus se bediening op aarde. Maar daar kom ‘n tyd, en dit is nou, wanneer die ware aanbidders die Vader deur die Gees en in waarheid sal aanbid, want die Vader wil juis hê dat die mense wat Hom aanbid, dit so moet doen. God is Gees, en dié wat Hom aanbid, moet Hom deur die Gees en in waarheid aanbid (4:23 – 24). Soos Jesus hier vir die Samaritaanse vrou gesê het, moet ons Hom aanbid as ons Hom wil volg. Maar Hy soek ware en nie vals aanbidders nie.

Hierdie is die fundamentele perspektief van ‘n dissipel. Maar om ‘n eksklusiewe aanbidder van Jesus te wees, is iets wat ons huidige samelewing irriteer. Mense aanvaar Jesus, maar aanvaar nie sy eksklusiwiteit nie. Ja, Hy is ‘n morele Leermeester, ‘n Profeet, ens, maar nie eksklusief nie. Hierdie siening van Jesus is mensgemaak en nie soos ons Hom in die evangelies leer ken nie. Om Jesus te volg, beteken nie gemeenskapsbetrokkenheid en verdraagsaamheid nie. Dit beteken om Hom met blydskap in ons harte te aanbid. Om dissipels van Jesus te maak, beteken dat ons sy aanbidders bymekaar maak.

• ‘n Dissipel van Jesus is ‘n dienaar

Daarna het Hy water in ‘n wasskottel gegooi en begin om sy dissipels se voete te was en dit dan af te droog met die handdoek wat Hy omgehad het (13:5). Dit klink nie reg vir ons nie – Hy is immers die voorwerp van ons eksklusiewe aanbidding. Maar dan sê Hy vir Petrus: As Ek jou nie was nie, het jy nie deel aan My nie (13:8). Jesus is ‘n dienaar. Hy het na die aarde gekom om te dien en nie om gedien te word nie.

Jesus sê dan vir sy dissipels: As Ek, wat julle Here en julle Leermeester is, dan julle voete gewas het, behoort julle ook mekaar se voete te was. Ek het vir julle ‘n voorbeeld gestel, en soos Ek vir julle gedoen het, moet julle ook doen (13:14 – 15). Later in dieselfde hoofstuk gee Jesus aan sy dissipels ‘n nuwe gebod: Ek gee julle ‘n nuwe gebod: julle moet mekaar liefhê. Soos Ek julle liefhet, moet julle mekaar ook liefhê. As julle mekaar liefhet, sal almal weet dat julle dissipels van My is (13:34 – 35). Hierdie liefde wat dissipels vir mekaar het, onderskei ons as ware dissipels van God.

Om ‘n dissipel van Jesus te wees, beteken om soos Hy te dien. Liefdesoptredes is ‘n kenmerk van Jesus se dissipels – al beteken dit dat ek myself verontrief. Om dissipels vir Jesus  te maak beteken om dienaars wat mekaar liefhet, te maak.

• ‘n Dissipel moet van Jesus getuig

Soos U My na die wêreld toe gestuur het, het Ek hulle ook na die wêreld toe gestuur (17:18). Dit beteken Jesus se dissipels is op ‘n sending – hulle is sendelinge. Hulle is bemagtig om in die wêreld as sy getuies op te tree. Jesus is met ‘n doel na die aarde gestuur: om God te openbaar en sondaars te verlos. Ons as sy dissipels en gevul met die Heilige Gees is ook met ‘n doel gestuur: om die Goeie Nuus te vertel.

Om ‘n dissipel van Jesus te wees, beteken dat ons mense op Hom rig. Dit beteken om die ou verhaal te vertel – die verhaal van Jesus en sy liefde sodat ander Hom kan leer ken en aanbid. ‘n Dissipel van Jesus maak dissipels vir Jesus.

As Jesus praat luister ons.

… it has begun to rain and snow books and teachers, many of which already lie there forgotten and moldering. Even their names are not remembered any more, despite their confident hope that they would eternally be on sale in the market and rule churches – Martin Luther

Toegerus vir die taak

Ek gaan heelwat blogs oor dissipelskap skryf. Ek gaan onder andere van Francis Chan se boek Multiply gebruik maak.

As dit alle gelowiges se taak is om dissipels te maak, hoe moet ons hulle toerus? Die vroeë kerk was nie ‘n organisasie gelei deur ‘n CEO nie. Die kerk is ‘n liggaam wat net doeltreffend kan funksioneer as elke lid sy deel doen. In Efesiërs 4:11 – 16 word dit pragtig beskryf. Jesus Christus gee aan sy liggaam – die kerk – sekere gawes – apostels, profete, evangeliste, en herders en leraars. Hoekom gee Hy hierdie gawes? Om die werk te doen? Nee, Om die gelowiges toe te rus vir hulle diens en vir die opbou van die liggaam van Christus.

Wat is die eindresultaat van hierdie benadering? Dan sal ons, sy kerk, soos ‘n volgroeide mens wees, so volmaak en volwasse soos Christus … ons sal in liefde by die waarheid bly en so in alle opsigte groei na Christus toe. Hoekom is dit belangrik dat alle gelowiges betrokke moet wees? Die verskillende liggaamsdele pas by mekaar en vorm saam ‘n eenheid. Elkeen van hulle vervul sy funksie, en so bou die liggaam homself op in liefde.

Dit is baie duidelik dat die kerk die gemeenskap van gelowiges is waarin elke gelowige aktief betrokke is by bediening. Die implikasies is geweldig – ek moet aktief betrokke wees in die kerk anders funksioneer die kerk suboptimaal. Maar ons het so baie verskonings om nie betrokke te raak nie – te besig; ek weet nie genoeg nie; ek wil eers my eie lewe in orde kry … Die probleem is dat daar geen uitsluitingsklousules in Jesus se opdrag is nie. Lees net Lukas 9:57 – 62 vir al die wonderlike verskonings waarmee mense na vore kom. Daar is so dikwels ‘n verskoning waarom ons Jesus Christus nie op hierdie oomblik kan gehoorsaam nie. Luister na Jesus se reaksie: Iemand wat die hand aan die ploeg slaan en aanhou omkyk na wat agter is, is nie geskik vir die koninkryk van God nie – harde woorde.

Jesus Christus het ons gemaak net soos ons is; Hy het ons van alles voorsien wat ons vir ons taak nodig het. Ons kan nie mense se harte verander nie – net God kan dit doen. Ons moet net gehoorsaam wees en mense wat nie glo nie, leer – al moet ons self nog baie leer.

Ons is toegerus. Al wat oorbly is om die eerste stap te neem. Daarna kyk ons volgende keer.