Wat gebeur met die mens na sy dood? – Jan van der Watt

Roelf vra:

Wat gebeur met ‘n mens (a) gelowige en (b) ongelowige wanneer hy/sy sterf. 1. Die sterwensproses, 2. Direk na die dood. (5 Minute)?

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Die vraag wat gebeur met ons as ons sterf is moeilik om te beantwoord, omdat dit nie reguit in die Bybel gesê word nie. Daar is dele soos Jesus wat aan die man langs Hom aan die kruis sê dat hy vandag saam met hom in die paradys sal wees (Luk 23:43), Lasarus is na sy dood by Abraham terwyl die ryk man swaarkry in die doderyk (Luk 16:19-31), of die gedeelte in Filippense  1:23 waar Paulus sê dat dit vir hom beter is om te sterf en by Christus te wees waaruit afgelei word dat gelowiges na hulle dood by Jesus sal wees. Aan die ander kant lyk dit of die gelowiges wat dood is nie by Jesus is nie, want volgens 1 Tessalonisense 4:16 moet hulle eers opstaan uit die dood om Jesus tegemoet te gaan. Die Bybel is dit egter redelik eens dat mense wat sterf na die doderyk toe gaan tot Jesus weer kom. Jesus is self na die doderyk (gevangenis) toe hy gekruisig is (1 Petrus 3:19). Dan sal hulle opgewek word en voor die regterstoel van God verskyn (bv. Openbaring 20). Die kinders van God sal na die nuwe Jerusalem gaan en die ander na die ewige doderyk.

Wat direk na die dood gebeur sê die Bybel niks oor nie. As mense dink hulle weet dit, is dit maar net hulle eie spekulasie. Kyk ook die ander artikels oor die tussentoestand en doderyk.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Is my lewe se strepie onveranderbaar deur God getrek? – Kobus Kok

Miskien is dit al hanteer, maar ek vra dit omdat dit iets is wat ‘n mens aldag hoor. Wanneer iemand tot sterwe kom, hoor ‘n mens dat mense sou sê: wel hy/haar se stepie is getrek, daar is niks wat jy daaraan kan doen nie. My vraag is dus, bepaal God dan die datum van ons sterwe? Hy behoed en bewaar ons mos? Is lewe nie maar tydelik nie en is die omstandighede waarin ons leef, aan dit waaraan ons ons blootstel ens nie maar deel van lewe en of sterwe nie? Ons leef mos nie in die paradys nie of hoe? Ons leef in ‘n sondige wêreld waarin ons deur sy krusidood alreeds begenadig is, opgeroep word om ons te bekeer sodat ons die ewige lewe kan be-erwe. Hoe sal ek mense kan antwoord op die “getrekte streep” stelling?

Antwoord

Is my lewe se strepie onveranderbaar deur God getrek?

Daar is verskillende tekste waarin die Bybelse skrywers verklaar dat God ons dae bepaal het (soos Psalm 39:6) : “Kyk, U het bepaal dat my dae min sal wees, in u oë is my lewensduur byna niks.” Dit word egter verkeerdelik geïnterpreteer as dat God op een of ander wyse op ‘n kliniese manier mens se strepie getrek het en besluit het só ver en nie verder nie. Hulle gaan selfs so ver as om te argumenteer dat God beplan hoe jy gaan doodgaan en dat ‘n mens se wyse van dood en die dag van jou dood deterministies (onveranderlik) vasgeskryf is in die boek van die lewe. Myns insiens is dit nie wat die Bybel bedoel as dit sê dat God ons dae bepaal het nie. Die Bybel gaan eerder van die standpunt uit dat God ons die lewe geskenk het en dat God die bron van lewe is. Alle mense gaan dood en moet ook doodgaan. Dit is die gang van die lewe. Soos die vraagsteller genoem het – ons is nog aan hierdie kant van die ewige lewe en nie in die hiernamaals nie. Dood en siekte is ‘n normale gang van hierdie wêreld. Tog maak die Bybel dit duidelik dat God nie net die God van die verlede en die hede is nie, maar ook die God wat die toekoms ken. Daarom kan ons sê dat God buite tyd staan en argumenteer dat God alreeds weet op watter wyse ons sal sterf en wanneer. Hierdie betekenis lê egter op ‘n heel ander vlak as om te argumenteer dat God die primêre handelende subjek is wat ons strepie trek en mense wreed laat doodgaan. Ons dood is eerder die gevolg van die realiteit van hierdie aardse dimensie. Die streepteologie werk ook net in retrospeksie. Eers nadat iemand dood is sal ons sê: “Shoe, sy/haar strepie was getrek”. Niemand weet wanneer hulle dood gaan aanbreek nie. In die Bybel het ons ook verhale van mense wie se lewe deur God verleng is. In 2 Konings 20 lees ons:

In dié tyd het Hiskia ernstig siek geword. Die profeet Jesaja seun van Amos het na hom toe gekom en gesê: “So sê die Here: Sê vir jou gesin wat jou laaste wense is, want jy gaan sterf, jy sal nie langer lewe nie.” ²Toe draai Hiskia sy gesig na die muur toe en hy bid tot die Here: ³”Ag, Here, neem tog in ag dat ek voor U in trou en met volle oorgawe geleef het en dat ek gedoen het wat reg is in u oë.” Hiskia het bitterlik gehuil. ⁴Jesaja was nog nie die binneplein van die stad oor nie toe die woord van die Here tot hom kom en sê: ⁵”Gaan terug en sê vir Hiskia, die leier van my volk: So sê die Here, die God van jou voorvader Dawid: Ek het jou gebed verhoor, Ek het jou trane gesien. Ek gaan jou gesond maak, en jy sal oormôre weer na die huis van die Here toe kan gaan. ⁶Ek sal jou lewe met vyftien jaar verleng en jou en dié stad red uit die mag van die koning van Assirië. Ek sal dié stad beskerm, om my ontwil en om my dienaar Dawid se ontwil.”

Hierdie verhaal gaan duidelik teen die streepteologie in omdat God volgens hierdie tekste iemand se strepiesdag kan uitstel. Die punt is dat niemand weet wanneer hulle strepie getrek is nie. Al wat ons weet is dat God ‘n God van liefde is wat ons die lewe geskenk het. In die Bybel is die boodskap duidelik, naamlik dat God in beheer is van ons lewe – dat God betrokke is by alles (Kyk Openbaring 4:1-11). In die NT is die angel van die dood uitgehaal. Die dood is nie iets om te vrees nie, maar iets om na uit te sien, omdat ons vir ewig in vrede by Hom sal wees en God se herskeppende teenwoordigheid sal beleef. As jy die dood nie vrees nie, word die lewe ‘n fees!

Skrywer: Dr Kobus Kok

Aan die ander kant – Jan van der Watt

ʼn Leser vra;

Ek het na die program op tv gekyk “Aan die ander kant.” Ek kan sien dat daar groot belangstelling is, veral as mense iemand na aan hulle verloor het. Die aanbiedster het ook gepraat oor ʼn persoon aan die anderkant was wat blykbaar terwyl hy hier op die aarde was net baie gewerk het en nie tyd gebruik vir n geestelike lewe nie, en het gevra dat sy gesin vir hom moet intree en bid soos daar in die Woord staan “waar 2 of meer saamstem”. Dit maak nie vir my sin nie As mens nie ʼn verhouding met God hier op aarde gehad het nie hoe kan daar iets vir jou gedoen word as jy klaar dood is.

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Ek dink ons moet mekaar respekteer en as gelowiges vir mekaar ruimte laat, ook as jy nie saamstem met ander nie. Tog het ek self, en mense kan verskil, heelwat probleme met mense wat beweer dat hulle boodskappe van dooies kan kry. Ek wil nie veralgemeen nie, maar daar is dikwels ʼn element van bedrog aan verbonde wat liggelowige mense dinge laat glo wat nie waar is nie en deur die ander persoon uitgedink word. Dit maak dan dat ons slawe van so persoon word. Die tegnieke van suggestie, goeie waarneming, veralgemening ens. wat gebruik word, skep valse indrukke asof die inligting van elders kom. Afgesien daarvan, is die Bybel ook nie positief daaroor nie. Ons ken die verhaal van Saul en die heks van Endor (1 Samuel 28:7 en verder) – hy wou so met die geestelike wêreld kontak maak en ons weet dat God baie ontevrede daaroor was, om die minste te sê. Daar is in die Nuwe Testament ook geen teken daarvan dat sulke kontakte met die geestelike wêreld gesoek moet word nie. Christene het God se Gees self in hulle en moet dus nie soek na ander geeste nie. God sien dit as ongelowige kompetisie, asof Hy nie genoegsaam daar is vir sy mense nie.

Nou moet ek darem een ding noem. Daar is ʼn boek in die Rooms-Katolieke Bybel (hulle het ʼn paar boeke in hulle Bybel wat nie in die Protestantse Bybel is nie – die Ou-Testamentiese apokriewe) naamlik 2 Makkabeërs waar die volgende verhaal voorkom: die Jode het teen die vyande geveg en besonder baie van hulle mans is die dag dood. Toe hulle gaan ondersoek instel kom hulle agter dat die mans ʼn gelukbringer van ʼn plaaslike god onder hulle klere gedra het, ingeval God nie sterk genoeg is om hulle te help nie – ʼn soort tweede assuransie. Omdat hulle goeie en getroue Jode was wat vir hulle land gesterf het, het die Joodse leiers gevoel hulle moet gehelp word. Hulle het toe geld ingesamel, na Jerusalem gegaan en vir die dooie mense ʼn offer gebring met die versoek dat God hulle sal vergewe. Op die basis van hierdie verhaal in hulle Bybel is die Roomse kerk dus positief oor die gedagte dat jy vir mense wat reeds dood is nog kan bid.

Outeur: Prof Jan van der Watt

Die Groot Geloofswoordeboek: Dood en Lewe na die dood

Dood

Die woord “dood” word in die Bybel in minstens vyf bete­kenisse gebruik:

•             dood as ‘n toestand wanneer die biologiese lewe opgehou het

•             dood as ‘n bose mag

•             dood as die geestelike toestand van iemand wat nie die Here ken nie

•             dood as deel van die oorwinning van ‘n gelowige oor die sonde (dood vir die sonde)

•             dood as die ewige verderf

Die eerste twee betekenisse kry ons alreeds in die Ou Tes­ta­ment.

Eerstens dood as die beëindiging van die gewone biologiese lewe. In die Ou Testament is hierdie dood egter nooit ‘n on­skuldige saak nie. Inteendeel, dit was juis vir die gelowiges ‘n skrikwekkende bedreiging. Juis omdat iemand die Here liefhet, sien hy of sy nie kans om te sterf nie (Jes 38:1-22). Dit beteken dat die tweede betekenis van dood, dood as ‘n bose mag, van die begin af deel van die biologiese dood was. Om dood te gaan was die beëindiging van gemeenskap met die Here in ‘n totaal hooplose en uitsiglose toestand, weggeruk uit die teenwoordigheid en die mag van die Here, en uitgelewer aan die mag van die dood (Job 10:20-22; Ps 88:4-13). Hierdie uitsiglose bestaan onder die mag van die dood kon nie regtig “lewe na die dood” genoem word nie omdat ware lewe net in gemeenskap met God bestaan het.

Die dood het van die begin af hierdie bedreigende karakter. Volgens Genesis 2:17 het die dood as straf op die sonde gekom juis in die sin dat dit soos die sonde die mens uit God se gemeenskap sal vervreem. Die Ou Testament weet dus nie van ‘n biologies “on­skuldige” dood nie. Die dood is ‘n straf en ‘n bedreiging.

In hierdie lig is dit volkome duidelik waarom die evangelie in die Nuwe Testament as opstandingsevangelie begin. (*Opstan­ding) Die dissipels heg aanvanklik geen heilswaarde aan die *kruis nie. Dit is ‘n skanddaad, selfs ‘n moord. Hulle is getuies van Jesus se op­standing (Hand 3:15; 4:10; 5:30, 32). Selfs die ver­gifnis van sonde wat hulle verkondig, word aanvanklik nie aan sy kruis verbind nie (Hand 3:19; 5:31). Eers Paulus doen dit baie later, die eerste keer in Galasiërs 1:4. Die opstanding is die evangelie wat hulle aanvanklik verkondig omdat die dood die groot probleem in die Ou Testament was. En nou is die mag van die dood gebreek, al is die dood (as mag) nog nie vernietig nie. Paulus noem die dood “die laaste vyand wat vernietig word” by die wederkoms van Christus (1 Kor 15:26). Maar nou weet hulle dat hulle selfs deur die dood heen in gemeenskap met God sal bly.

Die derde en vierde betekenisse van dood is baie interessant. Ongelowiges én gelowiges is “dood”, ongelowiges vir God, en ge­lowiges vir die sonde.

Die derde betekenis: Ongelowiges is dood vir God (Ef 2:1 ev). Dit beteken dat hulle God nie kan dien nie. ‘n Mens kan die begrip *we­der­geboorte hiermee in verband bring: hulle moet van God nuwe lewe ontvang om in staat te wees om Hom te dien. ‘n Mens moet dit nie so verstaan dat ‘n mens jou nie kan bekeer voor jy weergebore is nie, en ook nie dat ‘n mens eers tot *bekering moet kom voor jy weergebore word nie. Beide is misverstande. (*Heilsweg)

Die vierde betekenis: Gelowiges is dood vir die sonde. Ons kry dit veral by Paulus. Ons is deur die *doop en die *geloof aan Christus verbind sodat ons deel in alles wat met Hom gebeur het: sy lyding, kruisiging, dood, opstanding. Omdat Hy vir die sonde gesterf het, deel ons in sy dood vir die sonde, net soos ons nou deel in sy lewe vir God omdat Hy van God ‘n nuwe lewe ontvang het (Rom 6:3-10). Paulus se uiteensetting eindig kort en saaklik: “Julle moet dus al­tyd onthou dat ook júlle (nie net Jesus nie) vir die sonde dood is, maar vir God lewe omdat julle een is met Christus Jesus” (Rom 6:11). Om só dood te wees vir die sonde beteken nie dat die gelowiges vanselfsprekend geen sonde kan doen nie. Maar dit beteken wel dat hulle weerstand teen die sonde kan bied en nie langer in diens aan die sonde hoef te leef nie (Rom 6:12 ev).

Die vyfde betekenis waarin dood gebruik word, is die verderf. Daar is die algemene waarheid dat die loon wat die sonde gee, die dood is (Rom 6:21-23), en dan die spesifieke verwysing na “die tweede dood” (Op 20:6) wat op die verderf slaan (Op 21:13). In hierdie geval sou die eerste dood dan óf die dood-in-sonde wees, óf die dood as die einde van die biologiese lewe.

Lewe na die dood

Omdat die dood in die Ou Testament die beëindiging was van die gemeenskap met God, kon daar nog nie sinvol oor lewe na die dood gepraat word nie. Gelowiges kon nie dink aan werklike lewe buite gemeenskap met God nie. Dit was juis die oorsaak vir hulle vrees vir die dood: hulle verloor hierdie gemeenskap. Al was daar dan ‘n soort skimbestaan na die dood was dit hoegenaamd nie die woord “lewe” werd nie. Hulle was onder die mag van die dood afgesny van God.

Baie mense meen dat hierdie probleem “oorwin” word deurdat daar ‘n *onsterflike siel is. By die dood is dit net die *liggaam wat doodgaan. Die *siel is onsterflik en gaan dadelik na God toe.

Daar is egter nie regtig so ‘n gedagte in die Nuwe Testament nie. Net God is onsterflik (1 Tim 6:16). Die gedagte dat ‘n mens ‘n on­sterflike siel het, kom van Plato af wat nie die skrikwekkende werklikheid van die dood wou aanvaar nie.

Die Bybel het ‘n ander antwoord. Ons het reeds gewys op die feit dat die evangelie aanvanklik die opstandingsevangelie was. Dít is die Christene se hoop en troos. Jesus het uit die dood op­gestaan en só die dood oorwin. Deur die *doop gee Hy ons deel aan sy opstandingslewe sodat ons nou reeds deel het aan ‘n lewe wat deur die dood heengegaan het en oorwinnend anderkant uitgekom het. Selfs as ons nou sterwe, het ons nog steeds deel aan hierdie lewe en bly ons in Jesus se gemeenskap.

“Die lewe na die dood” is ons aandeel aan Jesus se op­stan­dings­lewe, nie ons eie kwaliteit dat ons in onsself iets het wat sterker is as die dood en ongeskonde deur die dood heengaan nie. As dit waar was, het die gelowiges in die Ou Testament in ‘n waan verkeer en heeltemal onnodig die dood gevrees. Nie ons eie onsterflikheid nie, maar Jesus se oorwinning oor die dood is ons hoop en ons troos.

Woorde gemerk met ʼn * word elders bespreek

Outeur: Prof Adrio König