Andrew vra:

Ek staan vandag met ‘n vriend en gesels oor ons geneigdheid om sonde te doen, al is ons wedergebore Christene. Ons word kwaad, ensovoorts. Net nou die dag raak ek kwaad vir iemand in ‘n winkel en moes na die tyd gaan om verskoning vra vir my optrede. My vriend lewer toe kommentaar en sê iets van die duiwel los mens nie uit nie. Ek wonder toe oor die volgende: i) Die duiwel is seker nie alomteenwoordig nie, hy kan tog nie by al die mense op die planeet uitkom om hulle te versoek, 24 uur van elke dag nie? ii) Is dit nie eerder die mens self, ons gevalle natuur waardeur ons versoek word nie? iii) Word daar nie iewers iets gesê van die duiwel wat “met kettings” gevange gehou word vir die oordeelsdag nie? Dus, het die duiwel nie die mens maar net een keer – in die paradys – versoek nie? Daarna was dit die mens se gevalle natuur wat die sonde veroorsaak en nie die aktiewe versoeking van die duiwel nie. Of loop die duiwel nog steeds rond soos ‘n brullend leeu om mense aktief aan te val?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Bostaande is almal baie relevante vrae, veral as ’n mens van die standpunt uitgaan dat die duiwel ’n persoonlike bestaan het en dit sy besigheid maak om almal “een vir een” by te kom. Dan kan dit nogal ’n taamlik opgaaf word – selfs vir die duiwel – om al die mense op aarde persoonlik in versoeking te lei. Net God is immers alomteenwoordig, soos ons vraagsteller tereg impliseer. Maar nou is die Bybel darem ook baie duidelik daaroor dat die duiwel nie alleen optree nie. Hy is eintlik die aanvoerder van ’n hele ryk van bose geeste (Matteus 12:24). Ons stryd is dus nie net teen ’n enkele “hoofduiwel” nie, maar teen die bose geeste in die lug. Kyk byvoorbeeld hoe Efesiërs 6:11-12 praat van “die duiwel” in die enkelvoud maar ook in die meervoud as dit sê ons stryd is “teen die owerhede, teen die magte, teen die wêreldheersers van die duisternis van hierdie eeu, teen die bose geeste in die lug” (1933/53 Afr Vertaling). So gesien is daar dus ’n hele klomp bose geeste wat seker oor die vermoë beskik om ten minste op baie plekke tegelyk teenwoordig te wees en hulle verwoestingswerk aan te rig, byvoorbeeld deur mense te verlei. Dus, die Bybel is duidelik daaroor dat die duiwel nie net die mens eenmalig in die paradys versoek het, die saad van vernietiging in sy hart geplant en toe onttrek het sodat die mens vanuit sy eie gevalle toestand homself kan vernietig nie. Die duiwel en sy onderdane is steeds aktief besig met hulle verwoestingswerk. Dit blyk ook uit die keer toe hy in persoon daarop uit was om Jesus te versoek (Matt 4:1-11).

Maar die vraagsteller is reg. Ons moenie alles wat in ons lewe skeefloop en al die versoekings wat daagliks oor ons pad kom op die skouers van die duiwel pak nie. Ons het inderdaad ’n gevalle, sondige natuur en daarom is ons voortdurend in ’n stryd met onsself gewikkel, teen ons ou natuur. Ons is self vir die meeste van ons probleme verantwoordelik, nie die duiwel nie. In Romeine 7 beskryf Paulus hierdie stryd, dat die ou natuur in my stryd voer teen die goeie, in so ’n mate dat ek selfs die goeie wat ek wil doen, nie doen nie, maar die slegte wat ek nie wil doen nie, wel doen (Rom 7:19). (Vir meer inligting oor die verstaan van Rom 7, kyk ekskursus aan die einde van hierdie antwoord.) En nou is dit interessant dat as Paulus van hierdie stryd teen die sonde praat, hy nie ’n enkele keer na die duiwel verwys nie. Hoekom nie? Omdat Paulus nie in die bestaan van die duiwel glo nie? Nee, Paulus is wel deeglik bewus van sy bestaan en waarsku die gelowiges ook teen hom en sy bose engele (1 Kor 7:5; 2 Kor 2:11; 11:14-15). Maar Paulus is nie duiwelbehep nie. Dis eintlik merkwaardig hoe min Paulus in sy briewe oor die duiwel skryf. Hy is baie meer begaan daaroor dat ons self deur die Gees beheer sal kry oor ons sondige begeertes en so ’n lewe sal lei wat tot eer van God is. Lees Paulus se aangrypende uiteensetting hiervan in Romeine 8:1-17, waar hy skryf dat die Gees stry teen die ou natuur. Mense wat hulle laat beheers deur die sondige natuur, hou hulle besig met die dinge van die sondige natuur, maar dié wat hulle deur die Gees laat beheers, hou hulle met die dinge van die Gees besig. En so voer ons die stryd teen die sonde wat maar altyd dreig om die oorhand te kry. Paulus skryf ook hieroor in Kolossense 3:2: as ons hierdie stryd teen die sonde wil voer, moet ons ons gedagtes rig op die dinge wat daarbo is, nie op die dinge wat op die aarde is nie, omdat ons in Christus gesterwe het vir die sonde en ons lewe nou saam met Christus verborge is in God.

Die oorwig van argumente oor ons stryd teen die sonde lê dus vir seker daarin dat ons nie soseer teen die duiwel baklei nie, maar teen ons eie gevalle natuur. Daarom is daar baie gelowiges wat vandag sê dat ons eintlik maar moet afskeid neem van die gedagte dat daar ’n persoonlike duiwel is. So ’n figuur, tesame met sy bose engele, sê hulle, behoort tot die wêreldbeeld van die antieke tyd en middeleeue. Mense het toe nie van beter geweet nie en het die donker kant van die lewe toegeskryf aan bose magte waaraan die mens uitgelewer is. Maar, word gesê, op voetspoor van die manier waarop veral Paulus die mens se probleem met sonde vanuit die mens self en sy ou natuur hanteer, het ons regtig nie meer ’n letterlike duiwelfiguur nodig nie. Ons kan die konsep “duiwel” hoogstens nog metafories gebruik, as figuurlike verwysing na die boosheid of duiwel in onsself.

Ek het begrip vir hierdie standpunt, maar wil tog ook sê dat ons ons nie te danig slim moet hou oor die transendente werklikheid nie. Soos Shakespeare in sy toneelstuk, Hamlet, deur middel van die karakter Hamlet aan Horatio sê: “There are more things in heaven and earth, Horatio, than are dreamt of in your philosophy.” Die lewe bly ’n misterie, veral as dit gaan oor die ontstaan en bestaan van boosheid in die wêreld. Al is dit so dat die mens self vir die meeste van sy ellendes verantwoordelik is, is dit ook so dat boosheid dikwels so ’n bo-persoonlike vorm aanneem dat ons nie al te haastig van die bose as ten minste ’n mag wat oor die mens heers, moet afskeid neem nie. Inderdaad, ons stryd ís teen ons ou natuur, maar dit sluit nie uit nie dat dit ook ’n stryd is teen die bonatuurlike en bo-persoonlike mag van die sonde wat van die mens besit wil neem en so wil oormeester dat ons soms moet sê ons het met die vleeswording van die bose te doen.

Oor die laaste vraag van die vraagsteller (dat die duiwel met kettings gebind is tot die eindoordeel), kortliks die volgende: Judas vers 6 en 2 Petrus 2:4 praat van die engele wat gesondig het en toe deur God gebind is en in duister dieptes gevange gehou word tot die eindoordeel. In die buite-Bybelse Joodse geskrifte van destyds, soos 1 Henog, wat goed bekend en baie gewild was onder die Jode, word ook melding gemaak van hierdie geeste of gevalle engele wat deur God in gevangenskap gehou word tot en met die oordeel. Die plek van aanhouding is waarskynlik die doderyk, ook genoem die “onderaardse diepte”. En volgens Openbaring 20:1-7 is dit die plek waar die duiwel ook gevange gehou word vir ’n duisend jaar. Volgens die mees waarskynlike interpretasie van hierdie duisend jaar is dit die tyd tussen die eerste koms en wederkoms van Christus.

Die vraag is egter hoe hierdie “binding” van die bose engele en die duiwel verstaan moet word as ’n teks soos 1 Petrus 5:8 sê dat die duiwel steeds rondloop soos ’n brullende leeu en soek wie hy kan verslind. Die eenvoudige antwoord is dat albei gedagtes – binding én rondloop – waar is. Dit het te make met die struktuur van die bedeling waarin ons leef na Christus se eerste koms. Dis ’n bedeling van “alreeds” en “nog nie”. Ja, die duiwel het soos ’n weerligstraal uit die hemel geval (Luk 10:18); hy het sy besondere status as aanklaer verloor; die ryk van die bose is beslissend oorwin. Christus het selfs in die doderyk hierdie oorwinning oor die bose aan die gevalle engele gaan verkondig (1 Pet 3:19-20). Dit is die “alreeds”. Maar die finale konsummasie van die koninkryk van God het nog nie plaasgevind nie. Dis die “nog nie”. Die laaste hoofstuk van Christus se oorwinning oor die bose word eers geskryf by die wederkoms van Christus wanneer die magte van die duisternis finaal in die poel van vuur gewerp en vernietig word (Op 20:10,14). Maar intussen duur die stryd teen die sonde en die bose nog voort. Ja, laasgenoemde se mag is gebreek deur Christus, maar die finale veldslag moet nog plaasvind.

Ekskursus oor Romeine 7

Die vraag is of Romeine 7 die gelowige of ongelowige se stryd teen die sonde beskryf. Nie net gelowiges nie, maar alle mense het immers kragtens hulle menswees (die algemene genade van God) ’n soort innerlike morele kompas wat hulle in ’n mindere of meerdere mate teen dit wat verkeerd is laat stry. Waaroor dit dus in Romeine 7 gaan, is die mens wat in eie krag probeer om die wet van God volmaak na te kom. Dit beskryf eintlik Paulus se situasie vóór hy Christus leer ken het. Toe het hy probeer om die wet van God volkome uit te leef. En hoewel hy toe gedink het dat hy dit kon doen, het hy agterna besef, ná hy Christus leer ken het, dat mens God nie kan behaag deur die wet volmaak te probeer nakom nie. Jy loop jou elke keer vas teen jou eie onvermoë, jou sonde, sodat selfs die goeie wat jy wil doen, op mislukking uitloop. Mens kan jou net op Christus beroep, wat jou van hierdie doodloopstraat verlos (Rom 7:24-25). Dan kom jy in ’n nuwe verhouding tot God te staan –as iemand wat God nie in eie krag probeer dien nie, maar wat deur Christus se versoening in ’n nuwe verhouding tot God gestel word en deur sy Gees in staat gestel word om die stryd teen die sonde aan te pak. Laasgenoemde weg word dan in Romeine 8:1-17 beskryf. Dus, enigeen – gelowige of nie – wat soos die óú Paulus probeer om God in eie krag te beïndruk met sy/haar voortreflike lewe, is gedoem tot mislukking. Maar elkeen wat God dien vanuit die verlossing in Christus, deur die krag van sy Gees, vind nuwe vryheid (Rom 8:2). Die angs verdwyn en God se vrede word jou deel.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

Martiens vra:

God die Vader het saam met Adam en Eva in die tuin gewandel, maar hulle mag nie van die boom van kennis goed en kwaad geëet het nie.

Eva en Adam het toe van die boom se appels geëet. beteken dit dan dat die duiwel: klaar uit die hemel gegooi is aarde toe voor Adam en Eva se tyd en hoekom is die duiwel uit die hemel gegooi?

 Antwoord

Prof. Francois Malan antwoord:

Die 72 wat Jesus voor Hom uitgestuur het na die dorpe wat Hy nog wou besoek, het teruggekom en met vreugde kom vertel dat selfs die demone hulle aan hulle, sy gestuurdes, onderwerp het op grond van Jesus se Naam. Die dissipels spreek Jesus aan as ‘Here’(kurios), wat die seggenskap het in God se koninkryk en selfs oor die demone, soos hulle dit, as sy gesante, self beleef het. Jesus sê toe vir hulle: ‘Ek het Satan soos ’n weerligstraal uit die hemel sien val’(Lukas 10:17-18).

 Die naam vir die duiwel ‘Satan’ is afgelei van die Hebreeuse woord wat ‘teenstander’ of ‘aanklaer’ beteken, (vgl. sy aanklag en teenstand teen Job en teen alle gelowiges; Job 1:6-12; 2:1-7; Openb 12:7-12).  Sy blitssnel skielike val uit die hemel, soos ’n weerligstraal, beteken dat hy nie langer enige aanklag teen ’n mens aan God kan voorlê nie, want Jesus het alle aanklagte teen mense op Homself kom neem toe Hy, die Seun God, mens kom word het, en ‘die skuldbewys met sy aanklagte teen ons uitgewis en dit vir altyd weggeneem het toe Hy dit die kruis vasgespyker het (Kol 2:14). In Rom 8:33-34 vra Paulus wie sal die uitverkorenes van God aankla? God is die Een wat vryspreek. Wie sal ons veroordeel? Christus het gesterf – meer nog: Dit is Hy wat opgewek is, wat ook aan die regterhand van God sit en wat ook vir ons intree (vgl. Ps 110:1). As God ons dan vrygespreek het, kan Satan ons nie meer by God aankla nie.

 Deurdat die groot aanklaer uit die hemel uitgewerp is omdat hy niemand meer by God kan aankla nie, kon die 72 dissipels die duiwels uitdryf en het die demone hulle aan die dissipels onderwerp op grond van Jesus se Naam, die Jesus wat al die versoekings van die Satan weerstaan het (Luk 4:1-13). Die Satan is eers uit die hemelse toegang tot God uitgewerp deurdat Jesus die sonde van die wêreld op Hom geneem het en die straf op al ons sonde namens ons gedra het. Joh 1:29 noem Jesus ‘die Lam van God wat die sonde van die wêreld wegneem.’

 Omdat die Satan uit die hemel uitgegooi is, en nou saam met sy engele op die aarde neergegooi is, probeer hy   sy heerskappy hier uitoefen (Openb 12:9). In Mattheus 12:24 word hy genoem Beëlsebul, die aanvoerder van die demone. 2 Kor 4:4 noem hom die god van hierdie bedeling. Maar dit beteken nie dat hy toe eers begin het om die mens te verlei nie. Daarmee is hy van die begin af besig, maar nou sonder dat hy die mens by God kan aankla. In Johannes 8:44 sê Jesus ‘die duiwel was van die begin af ’n mensemoordenaar en hy staan nie by die waarheid nie. Wanneer hy ’n leuen vertel, vertel hy dit uit sy eie, omdat hy ’n leuenaar en die vader daarvan is.’

 Voor Jesus se koms kon die duiwel vir Job by God aankla (Job 1:9-10; 2:4-5), en het Hy reeds op aarde die mense met leuens verlei, soos vir Eva vir wie hy gesê het: ‘Julle sal beslis nie sterf nie, maar God weet dat julle oë sal oopgaan die dag as julle van daardie boom eet en dan sal julle soos God wees deurdat julle alles sal kan ken’ Gen 3:4-5. Toe besef die vrou dat die boom se vrugte goed is om te eet en mooi om na te kyk en begeerlik omdat dit kennis kan gee (Gen 3:6). Die vrou wou soos God wees om alles te kan ken. Dit beteken dat sy self god wou wees. En van daardie dag af leef ons mense almal vir onsself terwyl God ons gemaak het om vir Hom te lewe en vir mekaar, as God se verteenwoordigers in sy skepping (Gen 1:27-28).

 Skrywer:  Prof Francois Malan

Jan vra:

Boodskapteks: Openbaring 12:7-11 vertel van ‘n oorlog wat in die hemel gekom het tussen Migael en sy engele en die draak en sy engele met lg wat uit die hemel op die aarde neergewerp is – die groot draak, die ou slang wat duiwel en Satan genoem word.

Vers 10 sê: “Nou het die heil en die krag en die koningskap die eiendom van onse God geword, en die mag van sy Christus; want die aanklaer van ons broeders is neergewerp, hy wat hulle aanklaag voor onse God, dag en nag.” (1933/53 Afrikaanse Vertaling.)

Uit hierdie verse lyk dit vir my dat Satan terwyl hy nog in die hemel was sekere van “ons broeders” by God aangekla het, dag en nag. Toe hy uitgewerp is uit die hemel het hierdie funksie van hom verval. Maar as mens vers 11 lees, skuif die tyd vorentoe omdat hulle (die broeders) die Satan oorwin het deur die bloed van die Lam en die woord van hulle getuienis.

Iemand verklaar dat die Satan nog in die hemel kan verskyn om ons voor God aan te kla.

Hoe moet mens hierdie verse verstaan asseblief?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Die vraag, soos ek dit verstaan, gaan daaroor of die Satan nog steeds gelowiges in die hemel voor God kan aankla, veral in die lig van Op 12:8,10 waar staan dat die Satan uit die hemel gewerp is.

Dat die Satan tradisioneel as die aanklaer van gelowiges bekend gestaan het, moet teen die agtergrond van Job 1:6-9; 2:1-6 verstaan word (kyk ook Sag 3:1-2). In Job word Satan beskryf as een wat toegang het tot die hemel, waar die hemelwesens in God se teenwoordigheid verkeer. So het Satan vir Job by God beswadder, as iemand wat God net dien omdat dit met hom goed gaan. Wat hierop volg, is bekend: God “oorhandig” Job aan Satan sodat dié met Job kan maak wat hy wil (behalwe om hom dood te maak), om te kyk of Job God nog sal dien as dit met hom sleg gaan. Die Satan as die aanklaer van gelowiges onderlê ook ‘n teks soos Rom 8:33: “Wie kan die uitverkorenes van God aankla? God self spreek hulle vry.” En God spreek die “aangeklaagdes” (gelowiges) vry op grond van die soendood van Christus aan die kruis. Daar is dus geen grond vir die aanklagtes meer nie. Dieselfde gedagte kom ook in Op 12:10 voor, waar staan dat Satan die aanklaer van die gelowiges is. Maar na ‘n oorlog in die hemel tussen die engele (onder aanvoering van die aartsengel, Migael) en die draak (= Satan) het lg die onderspit gedelf en is toe uit die hemel gegooi (Op 12:7-9). Hierdie “oorlog” is eintlik net ‘n beeldryke voorstelling van die oorwinning wat Christus oor Satan behaal het, op grond van sy offerdood aan die kruis (Op 12:11).

Weens Satan se uitwerping uit die hemel kan ‘n mens aflei dat hy nou nie meer toegang het tot die hemel nie en gevolglik nie meer die gelowiges by God kan aankla nie. So ‘n afleiding is korrek, maar dan moet ons nie die eintlike bedoeling en gevolg van hierdie uitwerpingstoneel uit die oog verloor nie. Hierdie toneel wil nie soseer sê dat Satan nou geen verdere mag het en dat hy geen verdere verwoestingswerk kan aanrig nie, maar wil eerder beskryf wat agter die skerms in die hemel gebeur het en wat die uitwerking daarvan op die menslike geskiedenis is. Satan se uitwerp uit die hemel skuif naamlik die toneel reg vir die verdere konflik tussen die Satan en die kerk op aarde. Aangesien hy geen mag meer in die hemel het nie, rig hy nou sy woede op die kerk op aarde. Dit sal lei tot die finale veldslag waar die duiwel se mag ook op aarde gebreek word, hy dan in die poel van vuur gewerp word en die nuwe hemel en aarde tot stand kom (beskryf in Op 19-22).

Om hierdie toedrag van sake verder te verduidelik, kan ons let op hoe die verhaal in Op 12 ontvou. Dit bestaan uit drie groot tonele: 1. 12:1-6 vertel hoe die draak probeer om Jesus te vernietig. Hy kry dit egter nie reg nie omdat Jesus sy missie voltooi en in die hemel opgeneem word. 2. 12:7-12 vertel vervolgens hoe die duiwel se mag in die hemel gebreek word. Waar hy altyd in ‘n sekere sin nog “vrye toegang” tot die hemel gehad het, word hy nou uitgewerp. Hy het geen plek meer daar nie. Hy verloor sy “reg” om die gelowiges aan te kla. 3. 12:13-17 vertel dan hoe die duiwel, nadat hy die stryd teen God en Christus verloor het, nou sy woede ten volle rig op die kerk op aarde as die volgelinge van Jesus, uiteindelik ook sonder sukses.

In die tweede toneel (12:7-12) vervul vers 10-12 ‘n besondere rol. Dis eintlik ‘n soort tussenpose, ‘n lied om die oorwinning oor Satan te vier. Enersyds word die uitbanning van Satan uit die hemel gevier, maar andersyds word daar by wyse van vooruitskouing reeds ‘n loflied aangehef oor die oorwinning wat nog gaan kom, so asof dit reeds plaasgevind het. Want die Satan gaan nou sy woede op die kerk laat neerkom. Maar daar word reeds ‘n loflied gesing oor die gelowiges wat deur die bloed van die Lam en deur hulle getuienis oor die evangelieboodskap van verlossing, die oorwinning behaal het (v11). Vers 13 tel dan weer die draad by vers 9 op om te sê hoe die duiwel, nadat hy uit die hemel gegooi is, nou probeer om die kerk op aarde te vervolg.

Enersyds moet ons dus sê dat die duiwel inderdaad uit die hemel gegooi is; hy kan nie meer voortgaan om die gelowiges aan te kla voor God nie. In stede van aanklagte het Christus nou met sy versoeningsdood sy plek in die hemel ingeneem en tree Hy vir die gelowiges in by God (Heb 7:25; 9:24). Soos Rom 8:33 sê: “God self spreek hulle vry”. Maar dit beteken nie dat die duiwel nie op aarde met sy verwoestingswerk teen die kerk kan voortgaan nie. Inteendeel, hierdie woede van die duiwel sal voortgaan tot en met die wederkoms van Christus. Maar die uiteindelike oorwinning is verseker met die oorwinning van Christus aan die kruis en deur sy opstanding. Dít is juis wat besing word in die loflied van Op 12:10-12.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

‘n Leser vra:

Waar in die Bybel staan dit dat die duiwel nie ons gedagtes kan lees nie.

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Dit staan nie in die Bybel nie. Inteendeel die naam duiwel (Grieks: diabolos) beteken uitmekaar gooi, teenmekaar ophits, te belaster of aan te kla. Die duiwel se strewe is om God en mens uitmekaar te laat gaan. Vir die doel gebruik hy alle moontlike middele en aanknopingspunte. So het die slang vir Eva en Adam verlei met die valse aanbod deur die vrug van die boom van kennis en kwaad vir hulle begeerlik voor te stel om daardeur kennis te kry om soos God te wees wat alles kan ken, met die versekering dat hulle nie sal sterf soos God gesê het nie (Gen 3:4-6). Jesus noem hom ‘n leuenaar en die vader van die leuen, van die begin af is hy ‘n moordenaar wat verantwoordelik is daarvoor dat die dood in die wêreld ingekom het (Joh 8:44). In die Onse Vader leer Jesus ons bid: laat ons nie in die versoeking kom nie, maar verlos ons van die Bose (Matt 6:13). Jesus praat van ‘n bose gees en slegte geeste wat in ‘n mens woon (Matt 12:43-45). Vergelyk die bose geeste wat die Here uit die besete van Gadara verdryf het (Markus 5:8-9). Al die slegte/bose dinge wat in Mark 7:21-23 genoem word kom uit die mens se hart. Die hart is ‘n spreekwoord en beeld vir die mens se gedagtes en begeertes.

Maar Jesus het gekom om die duiwels uit te dryf (Matt 12:28). Die duiwel kan die mens wat in Jesus glo en op Hom vertrou nie meer by God aankla nie, want Jesus het reeds die straf en smet van al ons sonde op Hom geneem aan die kruis. Maar die duiwel probeer nog elke dag om ons weg te lei van God af. As ons by die Here skuil en vra dat Hy die bose gedagtes uit ons verwyder en vervang met sy liefdesgedagtes kan ons die versoekings van die duiwel oorwin. Jakobus 4:7-8 sê: Staan die duiwel teë en hy sal van julle af wegvlug. Nader tot God en Hy sal tot julle nader.

Skrywer:  Prof Francois Malan