Terug na die Ou Testament: Die Feeste (3)

Terug na die Ou Testament: Die Feeste (3) – Adrio König

3.2.2 Die eerste vier feeste

Maar kom ons kyk een vir een na elke fees en die heilsdaad wat dan daarmee in verband sou staan.

Die paasfees het sy eie waarde, die viering van die bevryding van Israel uit die slawerny van Egipte. Dit is nie regtig ‘n baie direkte verband met ons verlossing uit die sonde nie. Daarvoor moet ‘n mens die bevryding uit die slawerny in Egipte erg vergeestelik.

Die Christene wat wil teruggaan na die Ou Testament, sien verskillende betekenisse in hierdie fees. Sommige sien dit as ‘n simbool van Jesus se begrafnis en sy sondelose lewe, ander sien dit as ‘n simbool van ons heiligmaking. Die sewe dae wat die fees duur word ook gesien as ons volkome oorgawe en toewyding aan die Here. In alle gevalle verwys hulle na Paulus wat suurdeeg sien as ‘n simbool van sonde (1 Kor 5:7).

Die betekenis van suurdeeg as sonde kom dus uit die Nuwe Testament, wat nogeens beteken dat hierdie fees nie in die Ou Testament die betekenis van sondeloosheid gehad het en dus ‘n soort nie vooruitskou op ons heiligmaking of Jesus se sondeloosheid was nie.

Dit is taamlik seker dat Jesus juis op hierdie dag opgestaan het, dit wil sê as ons die Sinoptiese Evangelies volg waarvolgens die paasfees die Donderdagaand gevier is. Verder word Jesus die eersteling genoem van dié wat gesterf het (1 Kor 15:20). Die derde dag en die eersteling herinner sterk aan die fees van die eerstelinge. En die feit dat Jesus die eersteling uit die dood was, het natuurlik wonderlike betekenis.

Maar in die Ou Testament is geen aanduiding dat hierdie fees op enige manier vooruitgewys het na iets anders nie. Dit was ‘n fees waarin die Israeliet die eerste gerf aan die Here gewy het, waarna hy dan die res van die oes kon gebruik (Lev 23:14). Meer as dit kry ons nie in die Ou Testament nie.

Dit was die fees waarop ‘n offer van die pas geoeste graan aan die Here gebring is, dus ‘n fees aan die einde van die oes (Lev 23:16ev). Die fees het skynbaar ook verband met die tyd toe Israel die wet by Sinaï ontvang het.

Dit is baie moeilik om ‘n verband te lê tussen hierdie fees en die koms van die Gees. Maar hierdie Christene probeer dit tog. Hier is een so ‘n poging.

  • Wat het ons hier?

    • Die opmerking oor Israel is baie vreemd. Dis nie die wet wat hulle aan die Here toegewyd gemaak het nie. Trouens niks het nie. Hulle het voortdurend ontrou gebly.
    • Volgens hierdie beskouing is die werk van die Gees om die gelowiges vir die Here af te sonder. Maar is dít regtig die belangrikste? Kom die Gees nie om die wêreld vir Christus te wen nie?
    • En dan die verwysings uit Handelinge, Johannes en Efesiërs. Wat sê dit oor die verband tussen die fees van die weke en die koms van die Gees?

    Dit is nie die eerste keer dat ‘n mens die gevoel het dat daar ‘n verband gesoek word wat nie regtig bestaan nie.

    Van die eintlike inhoud van die fees, die offer van die pas-geoeste graan aan die Here, kom niks ter sprake in die “vervulling” in die koms van die Gees nie. En die ontvangs van die wet is op sy beste ‘n afgeleide betekenis, maar presies wat het dit nou te doen met die koms van die Gees? Trouens die wet staan juis by Paulus téénoor die Gees. In Galasiërs staan die wet van Moses en “eie krag” téénoor die evangelie, die Gees en die geloof (3:2-5).

    Sou daar dalk wel ‘n ander verband kon wees? Hierdie fees is gevier aan die einde van die oes. Maar die Gees kom aan die begin van die groot “sendingoes”. Beteken dit dat die Gees dit so seker maak dat die sendingoes wel ingesamel sal word, dat Hy al vóór die sendingoes kan kom terwyl die fees in die Ou Testament eers ná die oes gevier is? Maar ook hierdie keer kry die fees dan eers in die Nuwe Testament hierdie betekenis, wat dit nog nie in die Ou Testament gehad het nie.

    Is dit nie net teveel om te glo dat die vier groot feeste al vier presies vervul is in Christus en die Gees nie?

    • Paasfees in sy kruisiging.
    • Ongesuurde brode in sy begrafnis.
    • Eerstelingefees in sy opstanding.
    • Pinksterfees in die koms van die Gees.

    En veral dat die feeste eintlik profesieë is wat in Christus en die Gees vervul word. Het ons regtig so ‘n gedagte in die Ou Testament gekry? Of in die Nuwe Testament?

     

    Skrywer: Prof Adrio König

     



Terug na die Ou Testament: Die Feeste (2)

Terug na die Ou Testament: Die Feeste (2) – Adrio König

3.2 Die feeste en God se reddingsplan?

3.2.1 Word die feeste in Jesus vervul?

Onder Messiaanse Jode en sommige Christene wat wil teruggaan na die Ou Testament is daar ‘n besondere belangstelling in die feeste. Hulle is oortuig dat die feeste vooruitwys na die hele reddingsplan van God met die wêreld. En sommige dring dan daarop aan dat ons dit vandag nog moet vier. Kom ons kyk eers na die feeste as voorafskaduwing van God se reddingsplan.

Hulle werk baie sterk met die omvattende voorskrif oor die feeste in Levitikus 23, maar daar is baie ander gegewens en belangrike inligting op ‘n hele paar ander plekke soos Eksodus 34, Numeri 29 en Deuteronomium 16.

Volgens Levitikus 23 is daar sewe feeste wat gedurende die jaar gevier moet word, vier in die voorjaar (lentetyd), en drie in die najaar (herfstyd).

Voorjaar: Paasfees, die fees van die ongesuurde brode, die fees van die eerstelinge, en die pinksterfees.

Najaar: Die ramshoringfees, die groot versoendag, en die huttefees.

Daar is feeste wat nie hier genoem word nie soos die nuwemaanfeeste, die Sabbatsjaar en die jubeljaar.

Die algemene oortuiging is dat die eerste vier feeste reeds “vervul” is, dit beteken dat hulle vooruitgewys het na heel spesifieke gebeurtenisse in Jesus se lewe en die koms van die Gees:

  • Die paasfees na sy kruisiging.
  • Die fees van die ongesuurde brode na sy sondeloosheid, en sommige meen ook na sy begrafnis.
  • Die eerstelingefees na sy opstanding.
  • Die pinksterfees na die uitstorting van die Heilige Gees.

Dan volg die drie herfsfeeste wat nog nie “vervul” is nie, maar wat vooruit wys na gebeurtenisse wat nog in die toekoms lê:

  • Die ramshoringfees of die fees van die trompette sou verwys na die wegraping.
  • Die groot versoendag na die bruilof van die Lam.
  • Die huttefees na die duisendjarige vrederyk.

Almal stem natuurlik ook nie presies saam oor die spesifieke gebeurtenis waarin die fees “vervul” word nie. Ek het maar net die algemeenste betekenis van elkeen gegee.

  • Die eerste vraag moet seker wees of daar regtig grond in die Bybel is om die feeste só te interpreteer.
  • En dan die vraag waarom sekere feeste uitval.
  • En uiteindelik die vraag presies waarna elke fees sou vooruitwys.

  • Daar word verwys na Amos 3:7: “Die Here God doen niks as Hy nie sy besluit bekend gemaak het aan sy dienaars die profete nie.” Maar dit sê natuurlik niks oor die feeste nie. Dit beteken net dat ‘n mens in die Ou Testament op die uitkyk moet wees vir profesieë wat later vervul sal word in die werk van God.
  • Soms kry ‘n mens selfs argumente en teksverwysings wat jy op geen manier in verband met die feeste kan bring nie. So word “the blessed hope” (Tit 2:13) gesien as die hoop van gelowiges dat die drie “onvervulde” feeste nog vervul sal word.
  • Die uitdrukking “gewyde byeenkomste” in Levitikus 23:4 word in die King Jamesvertaling weergegee met “holy convocations”. Dit is ‘n verwysing na die viering van die sewe feeste. Die feeste sal met byeenkomste (“convocations”) van die volk gevier word (23:8, 21, 24, 27, 36). Maar nou word beweer dat die oorspronklik betekenis van die Hebreeuse woord vir “byeenkomste” eintlik “repetisies” is, wat dan sou beteken dat elke feesviering eintlik ‘n repetisie (vooraf-oefening) is van die heilsdaad waarna dit verwys en wat later sal plaasvind, soos die kruisiging of die opstanding. Maar ek kry nêrens enige aanduiding dat die Hebreeuse woord oorspronklik “repetisie” beteken het nie.
  • Ek weet van geen verwysing in die Bybel dat al die feeste in groot heilsdade vervul sal word nie. Die feeste word eenvoudig nêrens as ‘n soort profesie aangebied nie. Die feeste het hulle eie, wonderlike betekenis en waarde gehad. Dit is wel so dat sekere heilsdade tydens bepaalde feeste plaasgevind het, maar selfs in daardie gevalle is daar geen aanduiding dat die fees eintlik ‘n soort profesie van die heilsdaad was sodat die fees in die heilsdaad vervul is nie. Ons sal wel later kyk na die manier waarop die Nuwe Testament by sekere gebeurtenisse in Jesus se lewe terugverwys na sekere feeste soos die paasfees en die pinksterfees. Maar ook dáár is daar geen aanduiding dat hierdie verband al in die Ou Testament bekend was nie.

    • Ek kry dus nie gond in die Bybel om te aanvaar dat die sewe feeste eintlik ‘n voorskou van die heilsplan van God was nie.

     

    Skrywer: Prof Adrio König

     



    Terug na die Ou Testament: Die Feeste (1)

    Terug na die Ou Testament: Die Feeste (1) – Adrio König

    3 Die Feeste

    3.1 Die feeste in die Nuwe Testament

    Die jaarlikse feeste het eintlik al herhaaldelik in ons bespreking van die Sabbat voorgekom. Dis ook nie vreemd nie, want in die Ou Testament word hulle dikwels saam met die Sabbat genoem. En ook in die Nuwe Testament verbind Paulus die twee. Trouens selfs die jaarfeeste, dit is die Sabbatsjaar en die jubbeljaar, is deel van die feeskompleks.

    Daar word verwys na die paasfees (Matt 26:2, wat ook “pasga” genoem is, Luk 22:1), en die fees van die ongesuurde brode wat ‘n week lank geduur het (Matt 26:17). Tegnies was dit twee verskillende feeste, eers die paasfees die aand van 14 Nisan, en dan die fees van die ongesuurde brode van 15-22 Nisan. Maar in die praktyk het hulle dit as een fees beskou. Die fees van die eerstelinge is ook in hierdie week gevier.

    Maar Johannes vertel in sy Evangelie dat Jesus meer kere in Jerusalem was en dikwels by feeste teenwoordig was :

  • Die fees van die tempelwyding (10:2).
  • Ná die opwekking van Jesus lees ons in die Nuwe Testament nog net van die pinksterfees en die fees van die ongesuurde brode (Hand 20:6, 16). Dit was op die Joodse pinksterees dat die Heilige Gees uitgestort is. Dit is interessaant dat ons die Ou Testamentiese naam van hierdie fees behou het vir ons viering van die koms van die Gees: ”Pinksterfees”.

    Trouens Paulus het later selfs baie negatief na die feeste verwys. In Kolossense noem hy hulle saam met die sabbat “‘n skaduwee” van Christus (2:116-17), en in Galasiërs wys hy die viering van die feeste skerp af (4:9-11). Hy noem hulle “daardie minderwaardige en armsalige wettiese godsdienstige reëls” en hy is bevrees dat dié wat dit nog vier, dalk nie regtig tot geloof gekom het nie (4:11).

     

    Skrywer: Prof Adrio König

     



    • Die Seder (4)

    Die Seder (4) – Coen Slabber

    By elke sitplek word ’n kussing geplaas sodat tydens die ete die deelnemers sigbaar kan leun. Dit is ’n antieke teken van vryheid – slawe is gedwing om regop by maaltye te sit, terwyl die eienaar kon leun.

    Die orde van die Seder

    Paasfees val op die 15de Nisan. Die maan het reeds vir 15 dae gegroei. Daarom moet die Seder geleidelik groei deur 15 stappe.

    1. Kadesh – die seën oor en die drink van die eerste beker wyn. Die seën word deur die leier uitgespreek.
    2. Urechatz – Die hande word gewas. Dit is ’n simboliese rituele reiniging. ’n Beker water word na die leier gebring wat die water oor sy hande uitgooi. In ander tradisies was al die deelnemers hulle hande – of aan tafel of by ’n wasbak.
    3. Karpas – aptytwekker. Die groen groente word in die soutwater gedoop en geëet. Dit prikkel die kinders se nuuskierigheid.
    4. Yachatz – daar is ’n hopie van drie matzah op die tafel. Op hierdie stadium word die middelste matzah in twee gebreek. Die grootste deel word weggesteek en sal later gebruik word. Die kleiner deel word weer op sy plek tussen die ander twee teruggeplaas.
    5. Magid – die verhaal van die Paasfees: die oorgang van slawerny na vryheid. Nou word die vier vrae gevra – gewoonlik deur die jongste kind. Hoekom verskil hierdie nag van alle ander nagte?
      1. Alle ander aande eet ons gesuurde en ongesuurde brood. Waarom eet ons nou net ongesuurde brood?
      2. Alle ander aande eet ons ’n verskeidenheid van kruie. Waarom eet ons vanaand net bitter kruie?
      3. Alle ander aande doop ons nie ons kos nie. Hoekom doop ons dit vanaand twee maal?
      4. Alle ander aande sit ons regop as ons eet. Hoekom lê ons vanaand skuins aan tafel?

    Hierdie vrae vorm natuurlik die raamwerk vir die verhaal van Paasfees. Deuteronomium 26:5 – 8 word dan gelees en verduidelik. Die tien plae word opgenoem. Na die lees van elke plaag verwyder elke deelnemer ’n druppel wyn met sy vingerpunt uit die beker. Die wysgere sê dat alhoewel hierdie aand ’n aand van bevryding is, kan jy nie volkome bly wees nie, want van God se skepsels het gely. ’n Vol beker wyn is ’n teken van volkome blydskap – daarom word van die wyn uitgehaal. Die drie belangrikste simbole – die offer, die ongesuurde brood en die bitter kruie – word verduidelik. Lofgesange word gesing, insluitend die gewilde Dayena (Dit sou voldoende gewees het) wat verklaar dat al het God net een van die baie dade vir die Jode gedoen, sou hulle Hom steeds gedank en geloof het. Die tweede beker wyn word nou gedrink

    1. Rohtzah – die hande word weer gewas en die seën uitgespreek.
    2. Motzee – hierdie is die eerste van twee formele seënuitsprake. Die seën bevat die woorde Hy wat voorbring – motzi in Hebreeus.
    3. Matzah – die tweede seëning word uitgespreek. Die eerste matzah word geëet.
    4. Maror – die seën word uitgespreek voordat die bitter kruie geëet word.
    5. Koreich – die bitter kruie word tussen twee stukkies matzah geplaas – soos ’n toebroodjie – en dan geëet. Die onderste matzah word hiervoor gebruik.
    6. Schulchan Orech – die feesmaal word geëet. Daar word gewoonlik met die eier begin.
    7. Tzafun – die afikoman wat vroeër weggesteek is, word nou geëet. Elkeen ontvang ’n olyfgrootte deel van ’n matzah om te eet. Daarna mag geen verdere kos geëet word nie.
    8. Bareich – die tradisionele seën na maaltye. Dit word gedoen uit dankbaarheid aan God vir die kos wat geëet is en vir al sy seëninge. Die derde beker wyn word nou gedrink. Die voordeur van die huis word nou oopgemaak en Elia word simbolies ingenooi om aan die Seder deel te neem. Volgens tradisie sal Elia die koms van die Messias aankondig – ’n tyd van vrede en volmaaktheid.
    9. Hallel – lofgesange. Die hele Hallel word opgesê. Psalm 113 – 114 word voor die maaltyd opgesê; Psalms 113 – 118 word opgesê na die seën oor die maaltyd uitgespreek is. Dit word gevolg deur Psalm 136. Hierna word die vierde beker wyn gedrink nadat die toepaslike seën uitgespreek is. 
    10. Nirtzah – die hoop word uitgespreek dat die gebede en rituele vir God aanvaarbaar was. “L’shanah haba’ah b’Yerushalayim! – Volgende jaar in Jerusalem 

    Verdere liedere kan gesing word. Bespreking oor die tora kan volg. Ons weet nie of Jesus en sy dissipels hierdie volgorde gebruik het nie. Ons lees, byvoorbeeld, niks van die lamsvleis in die beskrywings van hierdie laaste paasmaaltyd nie. Hierdie gee vir ons egter ’n goeie oorsig van ’n tradisionele paasmaaltyd. 

     

    Skrywer: Dr Coen Slabber