Hardop bid of sag? – Jan van der Watt

Die Bybelse getuienis, asook wat ons uit bronne buite die Bybel weet, dui daarop dat daar gewoonlik hardop gebid is. Hulle het gevoel dat as jy met ‘n Persoon praat, doen jy dit hardop.

Tog bid ons vandag sag. Waarom? Daar kan meer as een rede voor wees. Twee dinge het egter invloed gehad. Die een faktor was die uitstorting van die Heilige Gees. God se Gees het in ons kom woon en ken ons hart en gedagtes. Daarom hoef ons nie noodwendig hardop te praat nie. Saggies in jou gedagtes is goed genoeg vir God. Hy kan daar hoor, al kan niemand anders nie.

‘n Ander faktor is waarskynlik die meer “privaat” karakter van gebed in die Nuwe Testament. Gaan na jou binnekamer – God is ook daar. Daar hoor Hy so goed soos in die kerk. Ek kan dus voor die stoof of in die kar of in die kantoor bid, want God is “in ons”. Hy hoor en vir Hom kan ek niks wegsteek nie.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Moet ek hande ophef as ek bid? – Jan van der Watt

Hoekom het mense hulle hande opgehef of hulleself op die bors geslaan as hulle bid? Moet ‘n mens kniel, neerval, staan of lê as jy bid? Moet ‘n mens hard of sag bid, of maak dit nie saak nie?

Hoe het mense destyds oor gebed gedink? Vir hulle was dit ‘n gesprek met ‘n Persoon. Daarom het die normale reëls vir gesprekke gegeld. Jy praat tog nie sag of “in jou gedagtes” met iemand nie. Jy praat hard, sodat hy of sy jou kan hoor. Daarom bid jy hardop.

As jy rou, slaan jy jouself op die bors. So wys jy hoe hartseer jy is. As die tollenaar “op sy bors slaan” en vra dat hy vergewe word, wys hy vir God so hoe hartseer hy oor sy sonde is.

Hande ophef was ‘n teken van verering. So wys jy respek vir iemand. Daarom doen jy dit ook as jy God loof.

As jy destyds by ‘n koning of iemand belangriks kom, het jy gekniel om jou onderdanigheid te wys. Om jou totale oorgawe te illustreer, het jy “op jou aangesig” geval of gebuig. Omdat jy God as die belangrikste van almal ag, doen jy voor Hom wat jy voor belangrike mense sou doen.

Destyds het mense hierdie dinge goed verstaan. Hierdie aksies het gekommunikeer en gepraat. Die vraag is egter of ons dit vandag nog so verstaan? Ons wys mos eer of hartseer op ander maniere. Niemand van ons wat sien iemand slaan homself op die bors, sal aflei dat die persoon hartseer is nie.

Dit beteken nie dat ons nie hande kan of mag oplig, of nie meer hoef te kniel nie. Ons moet egter net seker maak dat ons weet hoekom ons dit doen – dit moet praat… Met ander woorde, dit wat ons doen, is net so deel van ons gebed as die woorde wat ons praat.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Verhoor God gebede deur baie mense meer as net wanneer een mens bid? – Kobus Kok

Francois vra:

‘n Algemene praktyk is om baie mense te vra om vir ‘n bepaalde saak te bid. Is daar Bybelse verwysings wat daarop dui of ons verseker dat vele (en gewoonlik herhaaldelike) gebed deur baie meer belangrik is (dat die Here aan ons versoek sal voldoen) as wanneer ‘n enkele persoon of net ‘n paar bid?

Antwoord:

Dr Kobus Kok antwoord:

Verhoor God gebede deur baie mense meer as net wanneer een mens bid?

In Matteus 6:7 sê Jesus duidelik: “En as julle bid, gebruik nie ʼn ydele herhaling van woorde soos die heidene nie, want hulle dink dat hulle deur hul baie woorde verhoor sal word.”

Jesus gee vervolgens die bekende voorbeeld van hoe mens moet bid tot God (Matt 6:9vv): “Moet dan nie soos hulle (wat baie woorde gebruik) word nie, want jul Vader weet wat julle nodig het voordat julle Hom vra. Só moet julle dan bid: Onse Vader wat in die hemele is, laat u Naam geheilig word; laat u koninkryk kom; laat u wil geskied, soos in die hemel net so ook op die aarde; gee ons vandag ons daaglikse brood; en vergeef ons ons skulde, soos ons ook ons skuldenaars vergewe; en lei ons nie in versoeking nie, maar verlos ons van die Bose. Want aan U behoort die koninkryk en die krag en die heerlikheid tot in ewigheid. Amen.

In die Onse Vader gebed gaan dit in die eerste plek oor die wil van God en die koms van God se Konings-heerskappy. Dit gaan nie in die eerste plek oor ons eie behoeftes, drome en begeertes nie. Tog glo ons dat die groot Droom-Gewer ook vir ons drome gee wat ons trek na die toekoms wat Hy vir ons in gedagte het. Dikwels is dit wat ons na streef ook binne sy wil.

In Matteus 18:19 lees ons:  “Weer sê Ek vir julle: As twee van julle saamstem op die aarde oor enige saak wat hulle mag vra, dit sal hulle ten deel val van my Vader wat in die hemele is.“

Ons moet hier egter versigtig wees om nie die fout te maak dat ons saamstemmery en ons ywer God kan manipuleer nie. Gebed moet nie gesien word as dat ons vir God vra om ons te bedien soos ʼn kelner nie en of dat God gemanipuleer kan word nie. So asof God sal sê “Ja, OK, julle het nou so aanhoudend gevra, so ek sal dit nou maar vir julle gee nie…” God is nie in ons diens nie, maar ons in God se diens.

Dikwels antwoord God die gebed van ʼn enkele kind! Ander kere kom ʼn ganse nasie bymekaar en bid hulle dat God die land sal omkeer, en God doen dit. Wanneer mense saam bid, is dit meer as dikwels ʼn onselfsugtige gebed waarin mense bid dat God se wil in ʼn bepaalde situasie geskied, dat God genesing sal bring, dat God sal voorsien met reën, ens. Soms antwoord God en soms doen Hy nie, omdat Hy iets anders in gedagte het. Gebed is nie ʼn manipulering strategie nie, maar ook ʼn luister-proses waarin ons poog om te hoor wat God vir ons in ons situasie wil wys. Dikwels wys God vir ons iets gans anders as dit waarvoor ons vleeslikheid aanvanklik voor gevra het…

Skrywer: Dr Kobus Kok

Die Groot Geloofswoordeboek: Gebed

Gebed is deel van ons antwoord aan God. Gebed kan baie vor­me aanneem. ‘n Mens kan hardop of sag bid, lank bid of ‘n “skiet­gebed opstuur”. Daar is meer formele gebede in eredien­s­te, en persoonlike gebede. Soms hoor ‘n mens van gebedsreise. Ge­meen­tes organiseer ook geleenthede van “deurnaggebed” in buiten­gewone omstandighede.

Dit is goed om spesifieke gebedstye te hê, maar ook ingestel te wees op geleenthede om spontaan na die Here te gaan met lof, dank of nood.

Tafelgebede is ‘n besondere geleentheid om ons lewe deur die dag weer ‘n oomblik voor God oop te maak. Dit is sleg om altyd dieselfde “rympiegebed” te bid waaruit daar min persoonlike oor­gawe en betrokkenheid spreek, of om altyd net saaklik vir die kos dankie te sê. Ons lewe bestaan uit baie meer as eet. Dit is ook goed om die verskillende gesinslede die kans te gee om die tafelgebed te doen.

Gebed kan ook uit verskillende elemente bestaan: lofprysing, aan­bidding, danksegging, voorbidding. In vernuwingsgemeen­tes is dikwels ‘n gebedsbediening wat aan die gemeente leiding gee oor wat om te bid.

Sang is ‘n besondere vorm van gebed waarin die gemeente saam kan bid. Die sang word soms in vernuwingsgemeentes aan­ge­bied in die vorm van lofprysing, aanbidding, verootmoediging en ook ander elemente.

Gebed is nie bedoel om die Here in te lig oor sekere dinge wat ons na aan die hart lê nie. Iets van die ouer-kind-verhouding moet eerder in ons gebede deurskemer, van die grootheid van God en ons afhanklikheid van Hom.

In verskillende kerklike tradisies word ook verskillend ge­bid. Die hoogkerklike tradisie ken voorgeskrewe gebede wat afgelees word. Die historiese kerke bid taamlik formeel in lang, goed ge­formuleerde sinne en met min stembuiging. In die *Evangeliese tradisie word meestal met baie meer emosie gebid, in korter sin­ne, soms selfs onvoltooide sinne soos smekende uitroepe. In die *Pinkster- en Charismatiese kerke is daar dikwels baie instemming van die kant van die gemeente. Woorde soos “*amen” en “*halleluja” kan reëlmatig gehoor word.

Jesus het nie lang gebede aangemoedig nie. Hy was nogal kri­ties daaroor. Die gebed wat Hy aan sy dissipels gee, is kort en saak­lik, maar dit het ‘n baie ryk inhoud (Matt 6:5-15). Die struktuur van hierdie gebed is belangrik. Dit begin by die eer van God, en eers dan is dit ons behoeftes.

Die Onse Vadergebed

“Ons Vader” herinner ons daaraan dat ons ‘n groot familie is en nooit mag maak asof net onsself of ons klein groepie vir Hom be­langrik is nie. Ons kan so maklik selfsugtig in ons gebede word, en ons ís dit as die groot Christelike familie nie in ons gebede ter sprake kom nie.

“Laat u Naam geheilig word” het te doen met die eer van God en die heiligheid van ons lewe. Sy Naam moet deur sy kinders se woorde en dade geëer word. Ons lewe moet Hom aan die ongelowiges “verkoop”.

“Laat u koninkryk kom” is die gebed dat die kerk moet groei deur die ongelowiges wat tot geloof kom, en dat ons lewe en samelewing al meer volgens sy wil ingerig moet word.

“Laat u wil ook op die aarde geskied net soos in die hemel” is die gebed dat God se wil voorrang moet hê bo ons wil. Die klassie­ke voor­beeld daarvan is Jesus se gebed in Getsemane: “Nie my wil nie, maar u wil.” Daar is mense wat dit bid wanneer hulle in nood tot die Here roep, byvoorbeeld vir genesing. Daar is ander wat meen dit is ‘n agterdeur wat ons in ongeloof ooplaat as die sieke nie gesond word nie. Die voorbeeld van die hemel is aangrypend omdat dit vir ons die simbool is van volkome gehoorsaamheid aan God. Daar is ouers wat die opvoedingsbeleid het van “Eerste keer gehoorsaam”. Kinders moet op die ouers se eerste bevel reageer. Dit is ‘n goeie beginsel in ons verhouding met die Here.

“Gee ons vandag ons daaglikse brood.” Hier kom ons behoeftes aan die beurt, en dit begin met baie konkrete fisieke behoeftes. Die Here het ons as liggaamlike wesens geskape; daarom aan­vaar Hy ook vir ons liggaamlike lewe verantwoordelikheid.

“Brood” is ‘n simbool van eenvoudige kos, dit wat ‘n mens regtig nodig het om goed te lewe. Nie ‘n luukse Duitse motor en dan nog die regte kleur ook daarby nie. (*Voorspoedsevangelie) Nie ‘n huis van miljoene en dan nog ‘n vliegtuig vir die lekker ook nie. Ons leef in ‘n land van arm mense, en ons het ‘n verantwoordelikheid om die Here se instrumente te wees om vir ‘n paar van hulle hulle daag­likse brood te voorsien. Die “daaglikse” kan die betekenis hê van vandag net vandag s’n, soos die Here in die woestyn net dié dag se manna gegee het. Dan kom daar iets van ons daaglikse, voort­durende afhanklikheid van Hom na vore.

“En vergeef ons ons oortredinge soos ons ook dié vergewe wat teen ons oortree.” Daaglikse vergifnis skep die indruk van daaglikse behoef­te aan vergifnis. Dit beteken dat ons waarskynlik nie volmaak, son­deloos hier op die ou aarde gaan word nie. Dit is goed om ons daaraan te herinner as ons té oormoedig raak met ons oorwinning oor die sonde. Maar daar is ook ‘n ander kant van dié saak. Kyk by *kinders van God.

Hierdie gebed het ‘n stertjie by: “soos ons ook … ” Dit maak dit ‘n bietjie ongemaklik. En Jesus het dit baie ernstig bedoel. Dis opvallend dat Hy net op hierdie stertjie terugkom in sy gesprek ná die gebed: “As julle ander mense … vergewe, sal julle hemelse Vader julle ook vergewe. Maar as julle ander mense nie vergewe nie, sal julle Vader julle ook nie … vergewe nie!” Dit maak vergifnis noodsaaklik om vergewe te word. Met ‘n wrok in jou hart help dit nie eens om te bid nie. Of ja, dalk help dit tog. Dalk sal jy vashaak as jy by hierdie gebed met sy stertjie kom en onthou dat jy eers moet vergewe voor jy vergewe gaan word.

Die Here is nogal ernstig hieroor. Iewers sê Hy ons moet ons offer (aan Hom) by die altaar laat en ons eers gaan versoen met ons broer (of suster). Eers ons menseverhoudings in orde kry voor ons verhouding met Hom weer regkom. En verderaan in Matteus ver­tel Hy van ‘n man wat ‘n ongehoorde skuld by die koning vry kry, maar dan sy vriend wat hom ‘n onbenullige bedraggie skuld, aan die keel beetkry … en uiteindelik sy skuld terugkry (Matt 5:23-24; 18:21-35). Het jy nie dalk al intussen jou skuld teruggekry nie?

“En laat ons nie in versoeking kom nie, maar verlos ons van die Bose.” Die duiwel en die bose magte het ‘n besondere rol in Jesus se bediening gespeel. Hy het die *koninkryk/heerskappy van God op aarde kom herstel. Hy het dit gedoen deur die duiwel uit mense se lewens te dryf. Hy het die Bose oorwin, maar nog nie vernietig nie. Die duiwel kan nog die kinders van God baie seermaak. Daarom ons gebed om nie deur die duiwel versoek te word nie, maar van hom verlos te word. Hy kom in baie verskillende vorme na ons toe, soms baie onskuldig, selfs soos ‘n engel van die lig (2 Kor 11:14).

Woorde gemerk met ʼn * word elders bespreek.

Outeur: Prof Adrio König