Musiek

Musiek het ‘n groot rol in godsdiens en in blote vermaak gespeel. Musikante was altyd beskikbaar. Reeds in Genesis 4:21 lees ons van Jubal wat die stamvader was van diegene wat op die lier en die fluit gespeel het. In die Bybel word dikwels van musiekinstrumente gepraat. Dit is egter moeilik om uit die Hebreeuse name van die instrumente of te lei wat elke item presies behels het, maar soms vind ‘n mens meer agtergrond en beskrywing in die ou geskrifte wat help om die tipe instrument to identifiseer. Van die belangrikstes word nou in alfabetiese orde genoem.

Musiekinstrumente in Bybeltye 1. Kinnor-‘n tipe harp 2. Menanaim-‘n rate’ 3. Meziltaim-simbale 4. Halil-fluite 5. Hazora-‘n trompet 6. Shophar-‘n boring

Die halil (1 Konings 1:40) was ‘n pyp wat uit hout of been gemaak is met ‘n rietpunt wat die klank geproduseer het. Die pyp het ‘n paar gate gehad om die klanktoon te varieer. Hierdie instrument was goedskiks ‘n tipe fluit. Dit is dikwels deur gewone mense gebruik. In Lukas 7:32 lees ons van kinders wat op die fluit gespeel het om hullle maats te laat dans. In Jeremia 48:36 word weer van die klaagsang van die fluit gepraat.

Die hazora (Numeri 10:2) was ‘n metaal trompet-gewoonlik van silwer, hoewel baie ook gevind is wat van brons gemaak was.

Die kinnor (1 Kronieke 15:16) was ‘n instrument wat baie soos ‘n harp gelyk het. Die snare was van skaapderm gemaak. Dit was ‘n baie algemene instrument wat in die Tempel, maar ook by fuifpartye, gebruik is (Jesaja 5:12). Dan was die kinnor ook gebruik wanneer profete opgetree het‑blykbaar wanneer hulle hul profesieë gesing het. Die kinnor word in die oudste Griekse vertaling van die Ou Testament, die Septuaginta, met die Griekse woord kithara weergegee sodat kinnor in verskeie Bybelvertalings met lier (sien nebel hieronder) vertaal word. Dikwels vind ons die kinnor en die nebel saam in dieselfde lys van instrumente, soms net langs mekaar. Daar is nie sekerheid watter een die harp en watter die lier is nie. Hulle is baie na aan mekaar in beskrywings en in instrumente wat gevind is, lyk die twee verskillend soos die illustrasies aandui, maar watter naam by watter illustrasie hoort is nie seker nie. Die name wat dus hier vir die illustrasie van die kinnor en die nebel gebruik word, kan net so wel ook omgeruil word.

Die menanaim (2 Samuel 6:5) was ‘n tipe ratel met metaalringe of plaatjies wat, as dit geskud word, sy klank gegee het. In Egipte was ‘n instrument, die sistrum, bekend wat ietwat dieselfde was. Moontlik was hulle variasies van mekaar.

Die meziltaim (1 Kronieke 15:19) was simbale van koper gemaak wat teen mekaar geslaan is net soos vandag nog. Dikwels is hulle in die erediens gebruik om die begin of pouses of einde van liedere aan to dui.

Die nebel (1 Kronieke 15:16) of her was net soos die kinnor (hierbo) ‘n snaarinstrument en is nie maklik van die kinnor te onderskei nie. Die naam is ook in Egiptiese en Assiriese tekste te vind en dui soms verskeie instrumente aan.

Die shophar (Psalm 98:6) of horing, soms ook ramshoring genoem, is verwant aan die trompet. Dit het ‘n belangrike rol gespeel in oorlogstyd en in die godsdiens.

Die tof (Jesaja 5:12), waarvan daar nie hier ‘n illustrasie is nie, word dikwels vertaal met tamboeryn en was ‘n drom baie soos die moderne drom. Dit is ook soos vandag met of die hande of met stokke bespeel. Tamboeryne was egter nie so groot soos moderne dromme nie, maar hulle was nogal redelik klein handdromme wat gedra is, soms met ‘n band om die lyf, of dit is net in die hand gehou. Van hierdie tipe het Mirjam en die ander vroue in Eksodus 15:20 bespeel.

Skilderye en beeldhouwerk

In die huise van welgestelde Grieke, Romeine en sommige ander volke is dikwels muurskilderye aangebring wat deur kunstenaars geverf is en tonele uit die geskiedenis, godsdiens of teater voorgestel het. Beeldhouwerk was veral gewild. Eksodus 20:4 en Deuteronomium 5:8 verbied enige beeld of gelykenis. In hierdie verband slaan dit op beelde en gelykenisse van gode om te aanbid, maar die strekwydte is van oudsher of tot alle terreine uitgebrei. Tog weet ons van vakmanne met die vaardigheid om mooi versierings by geboue aan te bring (Eksodus 31:2-6). In 1 Konings 7:13-14 vind ons dat Salomo kunstenaars van elders inbring om sy paleis te versier. In die daaropvolgende verse word daar gepraat van blomkelke en granate en bokke met voetstukke en gegote beeste-en panele van leeus, beeste en gerubs (verse 18, 19, 25, 29).

Boeke

Boeke was nie in die antieke wêreld so volop soos vandag nie. In Egipte was daar wel ‘n biblioteek en in die tempels is boeke gehou. Laasgenoemde was almal natuurlik godsdienstige boeke. Die Jode van ouds het sovêr bekend net boeke van hierdie tipe gehad. Selfs hulle geskiedkundige boeke waarin die voortyd opgeteken is, was almal ook religieuse boeke. Dink maar aan al die geskiedenisboeke van die Ou Testament. Die boeke wat vandag as die Ou Testament bekend staan, was nie al boeke wat onder die Jode bekend was nie. Hulle was die besondere boeke wat vir die tempeldiens, wetgewing en regspleging gebruik is. In Numeri 21:14 lees ons van die “Boek van die Oorloë van die Here”, en in Josua 10:13 van die “Boek van die Opregte”. Verder word in Josua 18:9 gemeld van ‘n boek waarin die verdeling van die land opgeteken is. In 1 Konings 11:41 word gepraat van die annale van Salomo (sien ook 1 Kronieke 9:1), en dikwels lees ons (soos byvoorbeeld in 2 Kronieke 36:8) dat ‘n koning se geskiedenis opgeteken is in die “Boek van die Konings”. Hierdie verwysings kon aparte boeke wees, maar dit kon ook na ander dele van die Ou Testament verwys het. In 2 Kronieke 9:29 word drie boeke (wat verhale, profesieë en Gesigte of Visioene bevat) genoem wat nie na enige deel van die Ou Testament kan verwys nie. Sien ook 2 Kronieke 12:15, 20:34.

In die ou tyd was ‘n boek baie duur en daar was net enkele eksemplare van elk omdat alles met die hand geskryf is. Van baie was daar moontlik net een kopie. In die sinagoge is van tyd tot tyd lang dele aan die volk voorgelees sodat hulle die wet kon ken. Privaat persone het nie boeke besit nie, behalwe die heel rykstes en dan moet ons ook geensins aan baie boeke dink nie-meestal net ‘n paar.

Tuine

Tuine was die besondere voorreg van net die heel rykstes. Tog was daar ook enkele openbare tuine waarvan Getsémané ‘n voorbeeld is. Die huise van die heel rykste mense was dikwels rondom ‘n binnehof gebou wat dan as tuin uitgelê is. Ander tuine, soos openbare tuine, is meestal buite die stad gevind en was soms weinig meer as ‘n klein area met borne en struike. Teen die Olyfberg, net buite die stadsmuur van Jerusalem, kon mense ook gaan sit het hoewel dit beswaarlik ‘n tuin genoem sou kon word. Maar as ons dink aan hoe droog en kaal die land van Palestina was (behalwe langs die Jordaanrivier) sou enige plek met bome of struike al byna ‘n tuin kon wees. Die koninklike wonings in baie ander plekke van die antieke wêreld het meestal tuine gehad. In Ester 7:8 lees ons.van die koning van Persië wat in sy tuin gewandel het.

Die tuin van Getsemane

Die Romeinse vorste het graag vir hulle tuine aangelê. Van Herodes weet ons dat by by Jerigo vir horn ‘n tuin gebou het. Ons moet egter steeds waak daarteen om te dink dat gewone huise in die Bybelse tye tuine gehad het met blomme en struike om die inwoners te plesier. Hiervoor moet weer die hoofstuk oor woonhuise nagelees word.