Geloofsvrae: Aborsie: Beperkte aborsie – Adrio König

Aborsie: Beperkte aborsie

Die derde standpunt oor aborsie is dat dit onder bepaalde omstandighede die minste van twee kwade is. In die verlede is slegs mediese gronde in ons wetgewing aanvaar as gronde vir aborsie, maar tans is aborsie onder sekere voorwaardes geredelik beskikbaar.

Daar is allerlei bepalings in die wetgewing wat vreemd en selfs aanstootlik klink soos die bepaling dat ‘n vrou sonder die toestemming van haar man, of ‘n minderjarige dogter sonder die toestemming van haar ouers, ‘n aborsie mag ondergaan.

‘n Mens moet hierdie bepalings evalueer teen die agtergrond van die verskil tussen kerk en staat. Terwyl die kerk die ideaal verkondig, die lewe soos God dit wil hê, die huwelik en seks soos dit behoort te wees, moet die staat voorsiening maak vir mense wat nie Christene is nie of wat in elk geval nie die Christelike (of Moslem of selfs ander godsdienste se) moraliteit handhaaf nie.

Die wette van die staat moet dus voorsiening maak vir die derduisende jongmeisies (soos straatkinders) wat nie ouers het of weet wie hul ouers is nie, of wie se ouers dit vir hulle in die huis onmoontlik sal maak as hulle van die swangerskap moet weet, en vroue wat nie getroud is of weet wie die man is wat vir hul swangerskap verantwoordelik is nie. Natuurlik is dit skrikwekkend om te besef dat daar sodanige gevalle is, maar daar is, en die wet moet daarvoor voorsiening maak.

Hierdie onderskeid tussen kerk en staat is van die uiterste belang, want as dit lyk of Christene te toegeeflik is wat die wetgewing en dus die toelaatbare betref, moet dit duidelik wees dat ons dit nie goedpraat nie, en dat ons sal aanhou om die evangelie te verkondig dat ons rein moet leef, dat die huwelik eerbiedig moet word, dat seks net binne die huwelik tuishoort, dat ouers hulle kinders deeglik moet begelei en onderrig, dat daar groot gevare aan aborsies verbonde is en dat dit honderd maal beter is om liewer die swangerskap te laat voortgaan as dit maar enigsins moontlik is dat die kind ‘n menswaardige lewe sal hê.

 

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Fokus op 300 Geloofsvrae deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn verduideliking van 300 geloofsvrae bied.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en Lux Verbi.BM vir hierdie vergunning.

 

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Aborsie: Benaderings – Adrio König

Aborsie: Benaderings

Pro-keuse

Pro-keuse sê ‘n vrou is baas oor haar eie liggaam en sy is vry om te besluit of sy met die swangerskap wil voortgaan of nie. Dit is ‘n moderne oortuiging wat deel is van die Feminisme en veral in Europa en Noord-Amerika voorkom as reaksie teen die eeue-oue wêreldwye onderdrukking van vroue. Vroue wil dieselfde regte as mans geniet en ten minste oor hul eie lot besluit.

Dit is ‘n oortuiging wat nie baie steun onder die breë lae van die Suid-Afrikaanse bevolking het nie. Dat ‘n vrou eenvoudig onder watter omstandighede en op watter stadium van die swangerskap ook al, op ‘n aborsie kan aandring, is eenvoudig teveel vir die respek wat die meeste mense vir ‘n fetus het, eenvoudig omdat die fetus in werklikheid menslike lewe is, al is dit nog nie noodwendig ‘n mens nie. Daar is dan ook geen lande waarvan ek weet waar vroue te enige tyd voor die geboorte ‘n aborsie mag ondergaan nie. In alle gevalle is daar ten minste bepaalde tydsbeperkings sodat dit na ‘n sekere aantal weke van swangerskap nie meer toegelaat word nie.

36.3 Pro-lewe

Pro-lewe sê dat aborsie onaanvaarbaar en ontoelaatbaar is. Dit is ‘n standpunt wat sterk steun in Suid-Afrika het, nie net onder heelwat Christene nie, maar ook onder ander groepe soos die Moslems en baie tradisionele Afrikane. Juis omdat dit baie populêr is, sal ons veel meer aandag hieraan gee.

Verskillende argumente word ten gunste van die Pro-lewe-standpunt gebruik. Daar word gesê dat aborsie moord is, dat die fetus (trouens hierdie mense sal liewer van `die ongebore baba’ praat omdat hulle oortuig is dat die fetus reeds ‘n volledige mens is) dieselfde reg op lewe het as enige mens, dat die Bybel aborsie baie sterk verbied, dat God lewe skep en lewe daarom heilig is en net deur Hom geneem mag word, en dat die werklike oplossing vir die probleem deeglike opvoeding en onderrig is.

Miskien is een van die grootste probleme van hierdie standpunt dat dit so ‘n maklike antwoord bied. Dit is ‘n vraag of die probleem regtig in sy volle diepte deurdink is. Neem maar net die eerste argument: dat aborsie moord is. ‘n Mens moet besef op watter pad jy jou voet hiermee sit. Dit maak enige toegewings onmoontlik omdat moord nie skielik toelaatbaar is as die swangerskap byvoorbeeld deur verkragting veroorsaak is of die vrou se lewe bedreig word nie. Daarom skep die Pro-lewe-standpunt byna onafwendbaar ‘n harde, onmenslike indruk.

Die beroep op die Bybel is ook nie baie oortuigend nie omdat die Bybel nie eintlik regtig oor aborsie praat nie. Daar is wel verwysings na ‘n miskraam wat op onnatuurlike wyse veroorsaak word, maar dit is opvallend dat die Bybel dit nie as moord beskou nie, trouens dit word nie eens so erg beskou soos die blote besering van ‘n swanger vrou nie (Eks 21:22).

Daar is ‘n paar ander pogings om die Bybel teen aborsie te gebruik, soos dat iemand sê dat die Here hom al geken het voordat hy nog in die moederskoot gevorm is (Jer 1:5). Maar indien ‘n mens so ‘n uitspraak enigsins in hierdie verband sou kon gebruik – wat ek sterk betwyfel – sou dit natuurlik eerder ‘n argument teen voorbehoedmiddels wees! Dit praat tog van voor die bevrugting. Dit is egter in elk geval nie duidelik waarom ‘n fetus waarvan God vooraf al geweet het, gedoem moet wees om gebore te word as niemand bereid is om daarvoor verantwoordelikheid te aanvaar nie.

Daar is wel indirekte Bybelse uitsprake wat ‘n mens kan help, byvoorbeeld dat die mens die beeld en verteenwoordiger van God is. Dit is ‘n gedagte wat ook ter ondersteuning van menseregte gebruik word (35). Dit beteken dat mense reg het op ‘n menswaardige lewe, en dat dit onverantwoordelik is om mense te dwing om kinders in die wêreld te bring wat geen kans op ‘n menswaardige lewe het nie én wat ander se kans daarop bedreig. ‘n Pro-lewestandpunt behoort ook prys te stel op lewenskwaliteit, en nie bloot op biologiese vegetering nie.

In die breë samelewing word die fetus ook nie regtig as ‘n mens beskou nie. In die geval van ‘n miskraam word daar nie ‘n begrafnis gehou nie. Die meeste mense beleef dit ook nie dat hulle ‘n kind verloor het nie – al sal hulle wel treur oor die verlies wat hulle gely het. ‘n Christen medikus skryf dat hy ‘n miskraam nie as ‘n sterfgeval beleef nie, maar as die pynlike geval van ‘n fetus wat dit nie gemaak het nie.

Alhoewel ‘n mens ‘n fetus met die grootste respek en deernis moet behandel, word dit dus nie normaalweg as ‘n mens beskou nie. Die meeste mense dink meer genuanseerd, en onderskei veral op grond van die ouderdom van die fetus. Min mense het beswaar teen ‘n aborsiepil die oggend na ‘n seksdaad, maar geen land laat aborsie na ses maande toe nie. Presies waar die streep getrek moet word, is ‘n moeilike vraag, en is juis deel van die dilemma.

Die standpunt dat ‘n fetus reeds ‘n mens is en dat aborsie gevolglik moord is, word skynbaar sterk gesteun deur die argument dat daar tussen die bevrugting en die geboorte geen duidelike punt is waar ‘n mens kan sê dat die fetus ‘n mens word nie. Dus moet dit van die begin af ‘n volledige mens wees al lyk dit aanvanklik nie na ‘n mens nie.

Daar is egter skynbaar ‘n denkfout in hierdie argument. Iets kan geleidelik in iets anders ontwikkel al is daar geen duidelik aantoonbare punt waar die verandering plaasvind nie. Die natuur is vol van sulke voorbeelde. Die dag breek geleidelik, nie op ‘n spesifieke oomblik nie, dit word nie winter of somer of herfs of winter op ‘n spesifieke oomblik nie maar geleidelik, ‘n stamper in ‘n perskeblom word nie op ‘n bepaalde oomblik ‘n perske nie maar geleidelik. Maar niemand sal sê dat die stamper ‘n perske is nie. Dit is ‘n potensiële perske, dit gaan ‘n perske word, dit gaan ontwikkel in ‘n perske. Presies só kan ‘n mens oor ‘n fetus dink. En as ons nie kan sê presies wanneer dit ‘n mens word nie, is dit deel van die dilemma waarmee ons gekonfronteer is. Om die dilemma te ontken terwille van ‘n duidelike oplossing is om jou kop in die sand te steek.

Veral Pro-lewe-mense sê dikwels dat ‘n mens ‘n skok kry as jy fetusse sien wat geaborteer is. Dit is ‘n harde waarheid. Maar sou dit mensliker wees om hulle later as straatkinders in die nag in ellende onder stukke karton opgekrul op die stasie te sien lê, te koud en te honger om aan die slaap te raak? En dan nie vir ‘n paar oomblikke nie, maar as ‘n lewenswyse?

Die argument dat God lewe skep en daarom mag net Hy oor lewe beskik, en dat aborsie daarom verwerplik is, is nie sonder meer duidelik nie. Daar is ‘n proses waardeur menslike lewe voortgebring word: die seksdaad en alles wat daarna daarmee saamgaan. Sou dit dan nie beter wees om te sê dat God aan ons die moontlikheid gegee het om lewe voort te bring, en dat dit ‘n groot verantwoordelikheid op ons plaas nie?

En laat ons dan oor ons verantwoordelikheid nadink. Daar is mense wat op die alleronverantwoordelikste en soms ook die alleroningeligste wyse omgaan met hierdie vermoë om lewe voort te bring: verkragting, bloedskande, blote genot buite die huwelik sonder enige oorweging van die moontlike gevolge! Is dit sonder meer God wat dié lewe skep? Ander sondes skryf ons nie so direk aan God toe nie. Ons sê eerder God het ons bepaalde vermoëns gegee en dit is ons verantwoordelikheid hoe ons daarmee omgaan.

En nou sit ons met ‘n hele geslag jongmense van kleur wat weens apartheid byna sonder ouers groot geword het en dus uiters oningelig is oor seks en die verantwoordelikhede wat ‘n mens daarmee op jouself haal.

Besef ons watter verskriklike ding laat ons toe as ons babas gebore laat word – derduisende per jaar – wat geen kans het op ‘n menswaardige lewe nie, vir wie daar geen voorsiening gemaak is of gemaak kan word nie, wat gebore word om hulle hele lewe lank te ly?

Het ‘n fetus net reg op lewe, of op ‘n menswaardige lewe? As ons in hierdie verband van sonde wil praat, is dit nie eerder die gemeenskap se sonde dat ons dadeloos toekyk dat hierdie kinders in die wêreld kom nie? En wat van die regte van die mense wat al klaar te min het om van te lewe (‘n mynwerker se vrou en haar tien kinders iewers in die Noordelike provinsie) en deur die geboorte van meer kinders net al minder sal hê – en dus self al minder kans het op ‘n menswaardige lewe? Ons moet onthou ons leef in ‘n tyd waarin die getal mense in ons land die hulpbronne heeltemal kan uitput.

In die lig van dit alles lyk dit my dat ‘n mens ‘n saak daarvoor kan uitmaak dat ‘n samelewing – en daarom ‘n regering – die allergrootste verantwoordelikheid het om toe te sien dat ‘n vrou onder sekere omstandighede die keuse het om te weier om ‘n kind in die wêreld te bring vir wie daar geen kans op ‘n menswaardige lewe is nie, en wat die kans van die ander mense nog verder gaan bedreig. En sou ‘n mens nie juis in hierdie geval van ‘n `Pro-lewe-standpunt kon praat wanneer nie net blote lewe nie, maar menswaardige lewe beskerm word nie?

Die groot oplossing lê volgens die tradisionele Pro-lewe-standpunt in opvoeding tot verantwoordelike seksualiteit. Daar is geen twyfel dat dit ‘n lofwaardige standpunt nie. Die vraag is net of dit voldoende is. Is dit nie ‘n taamlike langtermyn onderneming wat intussen deur ander meer drastiese maatreels aangevul moet word totdat die opvoedingsproses voldoende vrugte dra nie? Vra krisissituasies nie krisisoplossings nie?

Trouens die aandrang op opvoeding as enigste maatreël kan opnuut die indruk skep van ongevoeligheid vir menslike leed, want dit ly nie twyfel nie dat daar rondom swangerskap geweldig baie leed verduur word – veral in die swart samelewing.

 

 

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Aborsie: Agtergrond – Adrio König

Aborsie: Agtergrond

Die vraag of aborsie toelaatbaar is of nie, is ‘n hoogs-emosionele vraag. Dit is glad nie vreemd nie. Omtrent alles rondom seks, bevrugting, swangerskap, geboorte is hoogs-emosionele sake o.a. omdat dit om lewe gaan, en dan lewe in sy teerste en wondbaarste vorm.

Aborsie kom ter sprake in die geval van ‘n ongewenste swangerskap. Die vraag is dan of ‘n mens onder sekere omstandighede mag ingryp en die swangerskap op onnatuurlike wyse beëindig.

Daar is drie bekende reaksies. Pro-lewe sê nee, Pro-keuse sê ja, en beperkte aborsie sê net onder sekere omstandighede en voorwaardes.

Daar is natuurlik variasie binne elke standpunt. Persone mag verskil oor watter omstandighede aborsie toelaatbaar maak. Sommige persone wat Pro-keuse is, mag tog nog ‘n duidelike prosedure voorstaan waartydens die verwagtende vrou gesprekke moet voer met kundige persone voordat aborsie mag plaasvind. Persone wat Pro-lewe kies, mag tog nog in enkele, hoogs uitsonderlike gevalle aborsie toelaatbaar vind.

‘n Ongewenste swangerskap is nie maar net ‘n probleem nie, dit is ‘n dilemma. ‘n Probleem het gewoonlik ‘n goeie oplossing as ‘n mens maar net slim genoeg is of die regte inligting iewers kan kry. Maar ‘n dilemma het nie ‘n goeie oplossing nie. Wat ‘n mens ook al doen, is sleg en aanvegbaar, en uiteindelik moet ‘n mens dié moontlikheid kies wat minder sleg is as die ander. Geeneen van die genoemde reaksies op ‘n ongewenste swangerskap is goed nie. Daar is inderdaad sterk argumente teen elkeen. Die vraag is dus maar net watter een onder bepaalde omstandighede die minste sleg is.

 

 

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Menseregte: die fundering van menseregte – Adrio König

Menseregte: Die fundering van menseregte

Daar is een groot aanleidende oorsaak waarom menseregte beskerm moet word: ons sonde. As daar nie sonde was nie, sou ons inderdaad alle basiese menseregte geniet het, en dit sou nie nodig gewees het om dit te beskerm nie. Hierop gaan ons nie nou verder in nie.

Ons gee nou aandag aan die fundering van menseregte. Op watter gronde kan ons sê dat mense sekere basiese regte het wat beskerm behoort te word?

Die een groot Joods-Christelike argument is die feit dat ons as die beeld van God geskape is. Dit gee aan mense ‘n uitsonderlike plek op aarde. God het ons gemaak om in ‘n besondere verhouding met Hom te leef: as sy bondgenote wat onder sy sorg en gesag staan, en Hom daarom moet gehoorsaam en liefhê, maar ook as sy beeld wat Hom op aarde moet verteenwoordig en iets van sy manier van lewe moet reflekteer.

Op grond van hierdie besondere verhouding met God, is die mens die kroon van die skepping en geniet ‘n bepaalde onaantasbaarheid. Mense mag nie oor ander mense se lewens, eiendom en privaatheid beskik soos oor ‘n dier s’n nie.

Dit beteken dat Jode en Christene neig tot ‘n hoë mensbeskouing. Die mens, en dit geld van alle mense, het ‘n besondere waarde én waardigheid. Ps 8 sê selfs die mens is net ‘n bietjie minder as ‘n goddelike wese, en is met eer en aansien gekroon en oor God se handewerk aangestel. ‘n Mens kan verwag dat die Bybel so hoog oor die mens sal dink. Immers die God wat ons moet verteenwoordig, is onvergelyklik groot en heerlik en genadig en getrou. As Hy ‘n wese maak wat iets van Hom moet reflekteer, sal Hy wonderlike moontlikhede in dié wese inbou. En die blote feit dat God Hom volledig in ‘n Mens kon openbaar, bevestig hierdie vermoede.

Die mens het dus ‘n merkwaardige potensiaal en het die reg om dit te kan ontwikkel. En dit is die sin agter menseregte: dat mense so ver moontlik hul volle potensiaal moet kan ontwikkel.

Natuurlik beteken dit alles juis dat die mens baie diep kan val en daarom uiters listig en wreed kan word. ‘n Dier kan nie sondig nie. Hy is nie hoog genoeg geskep nie. Maar ‘n mens kan, en hoe!

En juis dit is die tweede basiese rede waarom menseregte so belangrik is: om ons teen mekaar en teen onsself te beskerm. Ons kan mekaar baie seer maak. Hoe groter die individu of die groep se mag, hoe gevaarliker as dit misbruik word. Dit is waarom menseregte allereers die burgers teen die regering moet beskerm. `Power corrupts; absolute power corrupts absolutely.’

Dit alles moet nie misverstaan word nie. Ons het menseregte as mense teenoor mekaar. Ons het geen regte voor God nie, altans nie van nature, of regte wat ons verdien het nie. God gee ons wel regte, o.a. die reg om sy kinders te wees as ons op sy Seun vertrou. Maar ons het van nature regte teenoor ons medemens, sodat ons op beskerming aanspraak behoort te kan maak as ons lewe of ons potensiaal aangetas word deur ander mense.

Uit die feit dat mense in hierdie besondere verhouding tot God staan en daarom besondere wesens is wat spesiaal deur God beskerm word en op sekere basiese regte aanspraak kan maak, vloei ook ander gesigspunte in die Bybel voort: o.a die wet, die behandeling van slawe en armes, en die koning van Israel.

Die tien gebooie is ‘n aantal wette wat God aan sy volk voorgeskryf het om hul lewe in sy verbond te reel. Die meeste van dié wette het ten doel om ons teen mekaar en teen onsself te beskerm. Die `voorkant’ van elke wet is eintlik ons plig teenoor ander, en die `agterkant’ is ons reg. As my plig is om nie ander mense se goed mag steel nie, het hulle reg daarop.

Die wette in verband met slawe in die Ou Testament is besonder interessant. Slawe is in Israel baie beter beskerm as onder die ander volke. Daar is oor die algemeen ‘n bepaalde menslikheid in die wette ingebou. Slawe het selfs sekere regte gehad, en is uitdruklik beskerm teen wreedhede van hul eienaars. Joodse slawe moes na ses jaar vrygelaat word.

Dieselfde geld van die armes. Veral Deut 12-26 vertoon ‘n tendens wat aan menseregte herinner en veral die reg op lewensbeskerming en -onderhoud veronderstel. Trouens alle sosiale wette in Deuteronomium beskerm die armes, swakkes, onderdruktes en minderbevoorregtes teen die sterkes en rykes.

En so ook sommige profete en Psalms. God kies kant vir die wat Hom die nodigste het. God is by uitnemendheid die Een wat vir die saak van die noodlydende en veronregte intree.

Hierdie voorkeur van God kom sterk na vore in die verantwoordelikheid van die koning. Hy is geroepe om namens God oor die volk te regeer, en dus te doen wat Hy graag gedoen sou wou hê. Daarom is hy die wagter en waarborg van reg en geregtigheid vir die verontregtes en onderdruktes. Juis daarom spreek veral sommige profete die koning so skerp aan as hy nie na die minderbevoorregtes omsien nie (Ps 72).

Alhoewel menseregte as sodanig nie direk in die Bybel ter sprake kom nie, eenvoudig omdat daar nog nie in daardie tyd in sulke terme gedink is nie, lewer die paar sake wat nou na vore gebring is, sterk getuienis daarvoor dat mense basiese regte het wat beskerm behoort te word.

Die optrede van Jesus word soms gebruik as ‘n argument teen menseregte. Immers Hy het Hom nooit op enige regte beroep nie alhoewel Hy met die grootste onreg behandel is.

Twee sake is in hierdie verband belangrik. Allereers het Jesus sterk opgekom vir die armes en onderdruktes, presies in die tradisie van sommige profete. Ook die bergrede toon sy betrokkenheid by lydendes en mense in nood. Hy staan dus voluit in die tradisie van die OT waarop ons so pas gewys het.

Tweedens, wat sy eie persoon betref, is dit natuurlik duidelik dat Hy nie gekom het om Hom op sy eie regte te beroep nie maar om te lewe en te sterwe vir die wêreld in nood. Dit is dus misplaas om te verwag dat Hy vir sy eie regte sou veg. Trouens ‘n mens sou ‘n saak daarvoor kon uitmaak dat ons eerste plig as navolgers van Jesus ook nie is om vir ons eie regte te veg nie, maar eerder om op te kom vir die regte van ander wie se menswaardigheid geskend word.

En tog kon Paulus self by geleentheid op sy eie regte staan, skynbaar nie wanneer Hy vir Christus ly nie, maar juis wanneer dit sinlose lyding is wat nie kan uitloop op ‘n getuienis vir die evangelie nie (Hand 16:37; 21:39; 22:25ev; 23:27).

Die geweldige belang van ons pligte (verantwoordelikhede) het telkens om die hoek geloer. As die agterkant van die wet mense se regte is, is die voorkant mense se pligte. Hoe belangrik menseregte ook al is, is pligte belangriker omdat dit inhoud gee aan dit wat uiteindelik beskerm moet word. As ek nie my plig nakom om hard te werk nie, sal ek nie ‘n huis hê wat beskerm moet word nie. Trouens Christene het veel meer as net pligte teenoor hulself. Ons grootste plig is teenoor mense in nood – in navolging van ons Heer. Christene se eerste plig is ook nie om vir hul regte op te kom nie, maar eerder vir ander s’n.

 

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Fokus op 300 Geloofsvrae deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn verduideliking van 300 geloofsvrae bied.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en Lux Verbi.BM vir hierdie vergunning.

 

Skrywer: Prof Adrio König