Geloofsvrae: Die Kerk as gewone menslike organisasie – Adrio König

Die kerk as ‘n gewone menslike organisasie (ekklesiologie van onder)

`Die kerk.’ Watter kerk? Ons praat meestal baie veralgemenend oor die kerk, en as ‘n mens om jou begin rondkyk, dan weet jy soms nie waar jy dié besondere organisasie sal kry waarvan al dié wonderlike dinge gesê word nie (liggaam van Christus, voorlopige gestalte van God se einddoel met die wêreld, ens). Wat sal ‘n Marsmannetjie rapporteer as hy ‘n taamlike vinnige ondersoek hier gedoen het en terugkom op Mars? Moontlik iets soos die volgende.

Daar is ‘n klomp godsdienstige organisasies wat besondere oortuigings het oor ‘n sekere Jood wat hulle Jesus noem, wat baie lank gelede geleef het. Hulle glo allerlei vreemde dinge oor Hom, o.a. dat Hy na sy dood weer gesien is. Hulle vier ook gereeld feeste wat verband hou met dinge wat in sy lewe gebeur het. Elkeen van dié organisasies het ‘n bepaalde naam. Party se naam sluit die woord `kerk’ in, ander nie. Die meeste organisasies hou gereelde byeenkomste waar hulle sing, bid, uit ‘n boek lees, praat, geld gee (selde vreeslik baie).

So ‘n organisasie het gewoonlik ‘n taamlik duidelike bestuurstelsel. In die meeste gevalle is daar een of ‘n paar persone wat leiding neem. Hulle is gewoonlik mans, betaalde amptenare wat voltyds in diens van die organisasie is. In die meeste gevalle het hulle spesiale opleiding gehad, maar daar is ook uitsonderings.

Baie van die organisasies probeer ander mense oortuig om ook in die Jesus te glo. Sommige maak heelwat moeite daarmee en gaan selfs taamlike groot kostes daarvoor aan. Hierdie organisasies doen ook gewoonlik heelwat moeite met mense wat in verskillende vorme van nood is. Soms is daar erge verskille en selfs openlike vyandigheid binne so ‘n organisasie of ook tussen verskillende organisasies. Sommige groepe se lewenswyse verskil nogal van die mense wat nie lede is nie, maar die meeste se lewenswyse val nie eintlik op nie.

Tot sover die Marsmannetjie se rapport. En al die verhewe dinge wat ons in die vorige bladsye oor `die kerk’ geskryf het? Die liefdesgemeenskap wat soos God en soos Christus moet leef? Die tempel van die Gees waarin die (Heilige!) Gees moet tuisvoel?

Ons kan twee dinge hieroor sê. Die eerste is dat dit wat ons na aanleiding van die Bybel oor die kerk skryf, altyd die implikasie het van: só behoort die kerk te wees. Die Bybel, en in besonder die NT, sal altyd krities teenoor die konkrete vorme van die kerk staan, sal altyd ‘n appél aan die kerk wees. Ons is nie wat ons veronderstel is om te wees nie. Of liewer: ons leef ‘n leuen. Die evangelie lui: ons is vrygemaak, ons ou lewe is beëindig, ons het deel aan Jesus se opstandingslewe, maar intussen ploeter ons in ons ou lewe voort. In hierdie sin is dit ‘n ontsettende klag teen ons dat ons ‘n boek met so ‘n inhoud as gesaghebbend kan aanvaar, maar so min reageer op sy duidelike etiese opdragte. Ons kry dit reg om uit te hou onder die felste kritiek skynbaar deur eenvoudig af te skakel as ons dit hoor, of dit te verburgerlik tot ‘n aanvaarbare vlak vir ons `vlees.’

Miskien is die grootste taak wat die verskillende kerke het net eenvoudig om kerk te word soos dit duidelik in die evangelie uitgespel word.

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Die kerk as nuwe skepping van God – Adrio König

Die kerk as nuwe skepping van God (ekklesiologie van bo)

Om na die kerk van bo te kyk, beteken om na die kerk te kyk in terme van die ingryping van God in Jesus en die Gees. Dan kom ‘n aantal aspekte van die kerk na vore wat die kerk verrassend nuut maak, sodat dit duidelik word in watter sin die kerk inderdaad meer is as net die voortsetting van die Israel van die OT.

Die kerk is die voorlopige gestalte van die nuwe mens(-dom) wat God deur Christus aan die kruis geskep het, die vereniging van die mensdom wat deur die sonde verskeur is (Ef 2:15,16). Die kerk is ook die tempel van die Gees. Wat hierin nuut is, is nie die gedagte van ‘n tempel nie, maar die vergeesteliking van die tempel. In die OT was die letterlike tempel die woonplek van God waar die volk Hom veral tydens die feeste ontmoet het. In die NT is God se woonplek nou nie meer ‘n gebou nie, maar letterlik mense self, die gemeente as geheel, en ook die individuele lidmate afsonderlik (1Kor 3:16; 6:19; 2Kor 6:16; Ef 2:20-21; 1Pet 2:5). Dit beteken dat die kerkgebou nou net ‘n vergaderplek is, en nie `die huis van die Here’ genoem behoort te word nie. Iewers sê Paulus selfs met nadruk: God `woon nie in tempels wat deur mense gemaak is nie’ (Hand 17:24). Die heiligheid van die tempel (OT) word nou die heiligheid van die lidmate se lewens, en nie meer die heiligheid van ‘n gebou nie.

Die verwysing na die gemeente as die tempel van die Gees, bring nog ‘n faset na vore waarin die kerk meer is as die Israel van die OT. Die Gees het in die OT by geleentheid op sekere individue gekom om hulle vir ‘n spesifieke taak te bekragtig. Nou woon Hy in die gemeente soos Christus ook permanent onder ons kom woon het en God op die nuwe aarde by sy volk sal kom woon (Rom 8:9; Joh 1:14; Op 21:3). Dit beteken dat daar iets finaals in die kerk is, juis omdat dit ‘n eskatologiese werklikheid is, d.i.’n gestalte van die einddoel van God met die wêreld.

Om die tempel van God en die Gees te wees, het natuurlik sterk etiese implikasies. God is heilig en daarom moes die tempel as gebou heilig wees – d.i. aan God gewy. Die Gees is heilig, en daarom wil Hy in ‘n heilige woonplek leef. Dit beteken dat die kinders van God heilige lewens moet leef wat sowel beteken om vir God afgesonder en aan Hom toegewy te wees, as om eties heilig, sonder sonde te leef. Die gemeente word dan ook male sonder tal as `heiliges’ aangespreek (moderne vertalings gee dit gewoonlik weer met iets soos `afgesonder vir die Here’) en vermaan tot ‘n heilige lewe. ‘n Mens kry hierdie opdragte veral aan die begin van die briewe, en in die vermanende dele.

Een van die belangrikste nuwe beelde wat vir die kerk gebruik word, is `die liggaam van Christus,’ en daar is selfs mense wat meen dat `liggaam van Christus’ nie maar net nog ‘n beeld vir die kerk is nie, maar dat die kerk werklik Christus se liggaam is, d.w.s. die manier waarop Christus op aarde teenwoordig is. Ek meen dit is ‘n misverstand. Die feit dat Christus nou deur die kerk op aarde teenwoordig is, verhef nie die beeld van `liggaam’ tot iets anders as die beeld van bv. `die tempel van die Gees’ (wat weer beteken dat die Gees deur die kerk op aarde teenwoordig is) nie. Al hierdie beelde wys op die besondere verhouding tussen Christus (en die Gees) en die gelowiges.

Die beeld van liggaam van Christus sê inderdaad dat Hy deur die gelowiges op aarde woon en werk, dat ons sy hande en voete en stem is waarmee Hy sy werk op aarde wil doen. Dit bring ‘n ander faset na vore as die ander twee bekende beelde (volk van God en tempel van die Gees), en wel in die sin dat die ander twee eerder wys op die wyse waarop God en die Gees op aarde teenwoordig is en woon, terwyl liggaam van Christus dui op die wyse waarop Christus op aarde bestaan en werk.

‘n Mens is ‘n liggaamlike wese. Sonder ons liggame kan ons nie op aarde funksioneer nie. Dit plaas ‘n geweldige nadruk op die verantwoordelikheid van die kerk as liggaam van Christus. In hierdie sin sê die beeld `liggaam van Christus’ nie net dat die kerk meer is as Israel in die OT nie, maar is dit ook ‘n kragtige aansporing dat Christus deur ons iets in hierdie wêreld wil doen.

Daar is ‘n sterk uitspraak (Ef 3:2-6) oor die opname van heidene in die kerk, wat soms geïnterpreteer word as sou die kerk iets totaal nuuts wees. Dit gaan oor die unieke wyse waarop die heidene nou deel geword het van die volk van God. Die vraag is egter presies wat nuut is, die feit dat heidene toegevoeg is tot die volk van God, of die wyse waarop dit gedoen is. Dit is ‘n moeilike vraag, en daar is sterk verskille hieroor. Albei moontlikhede is taalkundig oop, en daarom moet ‘n mens na ander argumente soek.

Allereers is dit duidelik dat die kerk baie sterk aansluit by Israel van die OT. Daarop het ons reeds gewys. Tweedens kon Paulus beswaarlik bedoel het dat dit ‘n totaal nuwe gedagte is dat die heidene deel word van die volk van God. Die OT is vol daarvan dat die ander volke die Here saam met Israel sal dien (o.a. Gen 12:2; Jes 2:2-4; Miga 4:1-4; en verder heelwat verwysings in die Psalms dat alle volke die Here sal loof).

Dit laat die skaal dus swaai in die guns van die tweede moontlikheid: dat ‘n kerk wat uit Jode én heidene bestaan, nie iets totaal nuuts is nie, maar dat die besondere wyse waarop die heidene deel word van die volk van God nuut is (`soos … nou’ vers 5). In die direkte verband is die enigste aspek wat besonder beklemtoon word die driemaal herhaalde saam– (v 6). In die Grieks is dit opvallender as in die vertaling. Dit lui letterlik iets soos: die heidene het saam-erfgename, saam-liggaam en saam-deelgenote geword. Die OAV lui: mede-erfgename, medelede, mededeelgenote.

Die nuwe is dan nie die kerk as sodanig nie, maar die feit dat die heidene op presies dieselfde vlak as Israel inkom, nie by die agterdeur as tweedeklas burgers nie, maar dat hulle presies dieselfde toegang tot God het en presies dieselfde voorregte as die gelowige Jode geniet. Dit is trouens presies wat Paulus al sedert vers 13 in beeld na beeld beklemtoon.

Omdat die kerk nie net die voortsetting van Israel is nie, maar ook meer as Israel, word ook meer van die kerk verwag. Die nadruk om soos God en soos Christus te leef, is veel sterker as in die OT (28.3). Dit hoort ook so, want die gelowiges het nie meer net die moontlikhede wat hul eie lewe bied nie, maar dié van Christus se opstandingslewe.

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Die Kerk: Die wese van die kerk – Adrio König

DIE KERK

Die wese van die kerk

Daar is ‘n ongelooflike verskeidenheid perspektiewe op die kerk in die NT. Daarom is ‘n indeling onontbeerlik. Omdat daar so ‘n unieke band tussen die kerk en Jesus Christus is, gebruik ons dieselfde indeling wat ons in die Christologie gebuik het: van agter, van voor, van bo, van onder.

Die kerk, Israel, en God se skeppingsdoel (ekklesiologie van agter en van voor)

Die kerk pas in in die een groot geskiedenis wat God met die wêreld maak. As die mensdom as geheel nie God se doel vir hulle verwesenlik om in gemeenskap met Hom te leef, en Hom in liefde te dien nie (Gen 1-11), kies Hy vir Abraham om uit hom ‘n volk te bou wat Hy so sal sëen as hulle aan Hom getrou is dat die hele wêreld na Jerusalem sal stroom omdat hulle tot die oortuiging kom dat Israel se God die ware God is. Maar as Israel deur volhardende ontrou die verbond met die Here verbreek, kies Hy ‘n oorblyfsel om in Israel se plek op te tree. Die oorblyfsel trek uiteindelik in net één Jood saam wat die oorblyfsel, die hele volk, en die hele mensdom verteenwoordig as die één troue bondgenoot van God wat die verbond nie namens Homself nie, maar namens die ganse mensdom vervul: Jesus.

Hy vergader ‘n groepie dissipels en vroue om Hom, en na sy opstanding getuig hulle dat Hy die mensdom by God verteenwoordig het en namens hulle God se skeppingsdoel verwesenlik het, sodat elkeen wat in Hom glo, deel word van die nuwe mensdom in wie God sy doel bereik.

So is die kerk die voortsetting van Israel en die voorlopige vervulling van God se doel met die wêreld. In hierdie sin is die kerk, net soos Christus, die Gees en die heil, voluit eskatologiese werklikhede, deel van die vervulling van God se skeppingsdoel.

Hierdie band, enersyds na agter en andersyds na voor, is beslissend om die kerk te verstaan. Na agter is die kerk ‘n voortsetting van Israel. Na voor is die kerk die voorlopige realisering van God se skeppingsdoel.

Die kerk is die voortsetting van Israel. Die kerk is nie die nuwe Israel nie. Daar is nie ‘n nuwe Israel nie. Daar is net een volk van God, die volk wat Hy in die OT deur die geloof en die besnydenis (Rom 4:11ev), en in die NT deur die geloof en die doop in die genadeverbond met Abraham inlyf (Gal 3:26-29). Daar is nie ‘n ander genadeverbond nie, nie ‘n ander manier om in die heil te deel nie, nie ‘n ander manier om deel van die nuwe mensdom te wees wat God in Christus skep om sy skeppingdoel te verwesenlik nie. Abraham is die vader van alle gelowiges (Rom 4:16), ook die heidene kry deur Jesus se kruisdood deel aan die beloftes (verbond) met Abraham (Gal 3:14). Al is daar duidelike verskille tussen die Israel van die OT en die kerk, is daar ‘n wesenlike eenheid.

Paulus druk dieselfde waarheid uit met behulp van die beeld van die olyfboom: die Ou Testamentiese Godsvolk is die stam van die natuurlike olyfboom. God het die ongelowige Jode wat die Messias verwerp het, afgebreek, en die heidene wat glo, as wilde lote op die natuurlike stam ingeënt (Rom 11:17ev).

Daarom word die wonderlike eienskappe wat in die OT vir Israel gebruik word, in die NT op die kerk toegepas: heiliges, geliefdes, uitverkorenes, die volk van God, die koninklike priesterdom, die heilige priesterdom, God se eiendomsvolk, hulle wat vroeër geen volk was nie, maar nou die volk van God is. Verder word sommige van die sleutelelemente van die erediens in die OT op die kerk toegepas: die gelowiges is nou die tempel van God en van die Heilige Gees, hulle moet ‘n lewende offer aan God wees, mense wat geestelike offers bring, dié wat die ware besnydenis het (vgl oa 1Kor 1:2 OAV; 1Kor 3:16; 6:19; 1Pet 2:5,9-10; Kol 3:12; Fil 3:3).

Natuurlik is die kerk ook meer as Israel. Die een duidelike voorbeeld is dat die kerk óók die liggaam van Christus is, ‘n beeld wat nie in die OT voorkom nie. Dit word in die volgende paragraaf behandel. Maar wat hierdie nuwe beeld vir die kerk nie beteken nie, is dat die kerk heeltemal ‘n nuwe werklikheid sou wees en nie die voortsetting van Israel nie, dat die kerk net tydelik op die toneel sou verskyn het totdat Israel weer terug is (in die duisendjarige vrederyk). Ons sou dan nou `die tyd van die kerk’ of `die tyd van die heidene’ hê wat later weer deur die tyd van Israel opgevolg sal word.

Dit is ‘n miskenning van een van die rykste tradisies oor die kerk in die NT, die opvallende aansluiting van die kerk by die volk Israel. Dit hou verband met die aansluiting van baie ander sake in die NT by die OT soos die nagmaal by die pasga, en die voortsetting van sake soos die Abrahamverbond in die NT .

Dit was die kerk van agter gesien, as kontinuering van Israel.

Nou die kerk van voor af, as voorlopige gestalte van die skeppingsdoel van God. Christus is self die skeppingsdoel van God. Hy is in een persoon God én mens in volle harmonie. Maar Hy is nie net God se skeppingsdoel nie, Hy realiseer ook God se skeppingsdoel vir ons (deur vrede te maak, ons met God te versoen, een nuwe mens uit die verskeurde mensdom te skep), in ons (deur hierdie vrede deur die Gees in ons lewe in te dra sodat ons daadwerklik in vrede met God en die mense om ons begin leef), en uiteindelik met ons (deur die dooies op te wek, ons te verheerlik, en die aarde nuut te maak as die ewige woonplek van God by sy volk).

Die kerk is dus die een groep mense in wie hierdie doel alreeds gerealiseer is, nie volmaak nie, omdat ons nog so ver onder die maat leef (van ons ou lewe wat beëindig is en ons deelname aan Jesus se opstandingslewe), en so vreeslik terugval in die verlede van ons ou sondige lewe.

Maar juis omdat dit die waarheid is dat ons aan Christus se nuwe lewe deel het, roep die Here ons op om iets van hierdie nuwe lewe te vertoon. Daar is sterk oproepe om soos Christus te leef, en dan is die nadruk op sy nederigheid, sy diensbereidheid, sy onselfsugtigheid, sy lewe-na-onder. Dit lyk van buite gesien na ongelooflik hoë eise, maar as ons onthou dat ons aan sy lewe deel het en dat die Gees sy vrug in ons lewe wil dra wat presies die lewe is wat God van ons vra, dan besef ons `sy gebooie is nie moeilik om te gehoorsaam nie’ (1Joh 5:3). Maar dit beteken wel dat die kerk bedoel is om ‘n innige liedesgemeenskap te wees van mense wat die een die ander hoër ag as homself of haarself, wat nie na hul eie belange omsien nie maar na dié van ander, wat mekaar in nood dra, wie se lewens ongelowiges verbaas.

Verder mag dit nooit liefde ten koste van geregtigheid wees nie, omdat God in sy liefde juis alles op aarde wil regmaak. Ons het die opdrag om ons allereers te beywer vir die koninkryk (heerskappy) van God en vir sy geregtigheid (sy wil vir hierdie wêreld, Mat 6:33). As voortsetting van Israel staan ons onder die opdragte van die profete om reg op aarde te doen omdat ons aan God behoort. Waar Christene invloed op die breë samelewing het, het hulle dus die plig om ook op die groot strukture van die samelewing ‘n invloed uit te oefen sodat hierdie strukture die maksimum ruimte bied vir geregtigheid. Hierdie invloed op die samelewing moet ook uitloop op ‘n uitnodiging aan alle mense om Jesus as Here te kies. Dit bring ons by die sendingtaak van die kerk, sy eintlike taak.

Christus het nie die doel van God net vir ons gerealiseer nie, maar vir die wêreld (2Kor 5: 18ev). Daarom wil Hy die doel ook nie net in ons realiseer nie, maar in die hele wêreld. Terwyl die kerk die voorlopige gestalte van God se doel is, kan daar in laaste instansie net een rede wees waarom God ons nog op hierdie ou, onvernude aarde laat: om as instrumente van die Gees die res vir Christus te bereik. God het van die begin af die hele wêreld in die oog. Hy is aanvanklik direk by die hele mensdom betrokke (Gen 1-11), daarna kies Hy Israel juis om op ‘n nuwe manier alle volke te bereik (Gen 12:2), en uiteindelik stuur Hy sy dissipels die hele wêreld in om al die nasies te bereik (Mat 28:18-20).

Die gelowiges sou in elke opsig beter daaraan toe gewees het as die Here hulle liewer weggeneem het van die ou aarde af. Die bejaardes, die jeug, die siekes, die armes sou almal op die nuwe aarde beter versorg kon word. Al wat net hier op die ou sondige aarde gedoen kan word, en nêrens anders nie, is die sending. Daarom is die sending die sin van die tyd waarin ons leef, die sg. tussentyd. Sending is meer as net om mense tot bekering te roep, maar dit sluit dit in as een onontbeerlike element.

Sending sluit ons getuienis teenoor die Jode in. Hulle is van die oorspronklike olyfboom afgebreek omdat hulle die Messias verwerp het, terwyl ons, gelowige heidene, daarop ingeënt is (Rom 11:17ev). Maar Paulus sien die eintlike doel van sy hele heidensending om die Jode deur die gelowige heidene jaloers te maak op hulle Messias (Rom 11:13ev). Christene hoef nie die ortodokse Jode van die ware God en die Messias te vertel nie, hulle het dit met moedersmelk ingekry. Maar ons moet hulle deur ons lewe en ons woorde oortuig dat Jesus hul Messias is en dat ons alreeds die seëninge geniet wat hulle toekom. Hierdie bekering van die Jode, waarmee Paulus reeds aktief besig was, is die eindbekering van die hele Israel. Hy sien nie teen `die einde,’ iewers in die verre toekoms, ‘n ander bekering van Israel nie, want hy het besef die (enigste!) einde het met Christus se geboorte en die koms van die Gees aangebreek (61). Daarom is hy self, in sy hele bediening, gerig op hulle eindbekering. `Op hierdie manier’ (nie `dan’ nie) sal die hele Israel gered word (Rom 11:26). Dit het die implikasie dat die huidige gebeure in die Nabye Ooste nie profesieë is wat in vervulling gaan nie.

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Die volharding van die heiliges – Adrio König

Die volharding van die heiliges

Die leer dat mense wat gered is, nie weer verlore kan gaan nie (`eenmaal gered, altyd gered’), is al vir eeue lank ‘n omstrede saak. Dit hang saam met die ou probleem van die volgorde in die heilsweg: wedergeboorte – bekering, of bekering – wedergeboorte. Dié wat die klem lê op die inisiatief van God (soos gewoonlik in die Gereformeerde teologie), sal aanvaar dat ons eers weergebore word, en daarmee saam dat ‘n kind van God nie weer verlore kan gaan nie. Dié wat nadruk lê op ons verantwoordelikheid (die meeste Evangelicals en die Pinkster-Charismatiese tradisie) sal die teendeel aanvaar: ons moet eers tot bekering kom voor die Here ons red, en ons kan weer van Hom afdwaal en verlore gaan.

In ‘n vorige gedeelte het ons gesien ons kan nie die verskillende fasette van die heilsweg in ‘n bepaalde volgorde na mekaar plaas nie. Maar dit los nie die probleem op of ‘n gelowige weer verlore kan gaan nie. Tradisioneel word gepraat van die volharding van die `heiliges’ omdat gelowiges in die NT `heiliges’ genoem word.

Daar is twee probleme met die Gereformeerde standpunt. Die een is dat dit maklik kan lei tot selftevredenheid en passiwiteit by gelowiges as hulle eenvoudig aanvaar dat hulle saligheid nooit weer in gevaar kan kom nie, en die ander een is dat daar sterk waarskuwings in die NT is wat skynbaar impliseer dat kinders van God weer verlore kan gaan.

Die eerste probleem hang saam met ‘n bepaalde interpretasie van die uitverkiesingsleer: as ek uitverkies is, sal ek in elk geval tot geloof kom en nooit verlore gaan nie, want dit sou God se ewige besluite in gedrang bring. Gereformeerdes het altyd ontken dat dit ‘n gepaste reaksie is op die gedagte van God se inisiatief, en op baie maniere probeer aantoon dat hierdie gedagte misverstaan word as dit daartoe lei dat die ywer van gelowiges gedemp word. Een poging is om te sê dat die ware geloof altyd vrugte sal voortbring en nie sonder goeie werke kan wees nie.

Daar is verder die dringende waarskuwings dat die kinders van God moet volhard, en die implikasie is skynbaar dat hulle anders weer verlore sal gaan (Mat 24:13; Kol 1:23; Heb 10:26ev). Maar daarteenoor staan die krag van die volhardingsleer wat roem in die trou van God (Joh 10:28-29).

Waarskynlik is dit die beste om te onthou dat ons ons nie in ongehoorsaamheid op die beloftes van God kan beroep nie. Net so min as wat ‘n gedoopte persoon in ongehoorsaanheid kan leef en hom of haar dan op die doop beroep as versekering van redding, kan iemand weier om na die vermaninge van die Here te luister maar dan aanspraak maak op die volharding van die heiliges. Dit is alleen in gehoorsame afhanklikheid van God wat ons ons op sy beloftes kan beroep, maar dan kan ons ook werklik weet dat ons veilig in sy hande is.

Daarom moet ons die oproepe tot volharding ernstig neem en nie die genade van God as iets vanselfsprekends beskou nie. Maar as ons geloof swak is, hoef ons nie aan die genade van God te twyfel nie.

Skrywer: Prof Adrio König