Alle Paaie lei na Jesus: Genesis 1 – 11 – Adrio König

Hoofstuk 4

In hierdie hoofstuk kyk ons na die skepping. Verskeie aspekte van die skepping gaan hanteer word. Ons begin met Genesis 1 – 11.

Skepping

4.1 Genesis 1-11

Een van die grootste foute wat ons met die Bybelse boodskap oor die skepping gemaak het, is om ons tot Genesis 1 te beperk en die verskeidenheid voorstellings in die res van die Bybel te verwaarloos, selfs dié in Genesis 2. ’n Verdere fout is dat ons nie die betekenis van die hele deel Genesis 1-11 raakgesien het nie. Genesis 1-11 is ’n merkwaardige deel. ’n Mens sou kon dink dit het eintlik “uit die bus geval”. Hoe pas dit in die res van die Bybel in?

Immers van Genesis 12 af gaan dit in die Ou Testament oor die geskiedenis van God met Israel. Maar in Genesis 1-11 is daar nog geen spoor van Israel nie. En in die Nuwe Testament gaan dit om Jesus en die kerk. Ook hiervan is daar natuurlik niks in Genesis 1-11 nie. Wat het ons eintlik hier? Ons praat graag van die oergeskiedenis. Dit is die geskiedenis vóór Israel. Dit is die begin van die wêreld en die wêreldgeskiedenis. Dit is universele geskiedenis. Hierdie stukkie universele geskiedenis pas ook nie in die struktuur van die verhale van ander volke in Israel se omgewing nie.

Wat is die probleem? Die ander volke se skeppingsverhale begin nie met universele geskiedenis nie, maar met hulle eie volksgeskiedenis. En dis juis wat die Bybel nie doen nie. Die ander volke het geglo hulle was die eerste mense. Die gode het hulle eerste geskep en só het die mensdom begin. Eintlik moes Genesis dus ook begin het met die skepping van Israel.

Maar dis juis die wonderlike betekenis daarvan dat Genesis 1-11 “uit die bus val”. Israel was die enigste volk uit daardie tyd wat nie by hulleself nie, maar by die mensdom begin het. Hulle moes dus van die begin af duidelik daarvan bewus gewees het dat hulle God nie soos die ander volke se gode ’n volksgod is nie. Die God van Israel het aan die begin, nog voor Israel bestaan het, die mense geskape. Hy is dus juis nie net die God van Israel nie, maar die God van die hele wêreld en van alle mense. As Skepper het Hy die reg op alle mense. Eeue en eeue later skryf Paulus dit so kernagtig: “Dit maak dus geen verskil of ’n mens ’n Jood of ’n Griek is nie, want dieselfde Here is Here van almal” (Rom 10:12).

’n Verdere kenmerk van hierdie hoofstukke is dat hulle handel oor dinge wat die mensdom van destyds in gemeen gehad het: verhale oor die skepping, oor ’n sondeval, ’n sondvloed, ’n toring. Die res van die Ou Testament, en ook die Nuwe Testament het in hoofsaak geskiedenisse en ander literatuur wat uniek is en geen of min verbande het met ander volke se verhale nie. Ons kom ’n bietjie verder aan terug op die ander volke se skeppingsverhale. Maar Genesis 1 – 11 is universele geskiedenis. God is van die begin af by die hele mensdom betrokke. Ons het dus in Genesis 1-11 ’n besondere boodskap: God is God van die hele wêreld, en Hy het een geskiedenis gemaak met hierdie oerwêreld. Hy was van die begin af universeel betrokke.

Maar ons kan ook van ’n ander kant af na Genesis 1-11 kyk. Dis interessant om ’n oomblik te dink oor die vreemdheid dat Israel skryf oor die oerbegin, die tyd nog voor hulle bestaan het. Hulle gebruik Hebreeuse name vir die eerste mense: Adam, Eva, maar Hebreeus het nog glad nie bestaan nie. En in Hebreeus het hierdie name toepaslike betekenisse. Adam kan iets soos stof of (rooi) grond beteken, en volgens Genesis 2:7 is hy uit stof/grond  gemaak. Eva is ook Hebreeus en beteken iets soos lewe. Volgens Genesis 3:20 het Adam haar só genoem omdat sy die moeder was van al die mense. Dit kon natuurlik nie regtig histories só gebeur het nie omdat Hebreeus nog nie bestaan het nie. Ons het hier dus ’n klassieke voorbeeld van ’n verhaal wat agterna geskryf is in die taal/voorstellingswêreld van ’n veel later tyd. Na die belangrike vraag oor die historisiteit van hierdie verhale sal ons later kyk.

Met hierdie as agtergrond gaan ons in die volgende artikel na verskillende skeppingsverhale en skeppingsvoorstellings kyk

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Alle Paaie lei na Jesus (2010) deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn betrokke en uitdagende verduideliking bied van die die middelpunt van ons geloof: Jesus Christus.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en CUM vir hierdie vergunning.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer: Prof Adrio König

Adam se naam – Francois Malan

Martie vra:

Wie het Adam sy naam gegee. Sien nêrens wie het sy naam vir hom gegee nie. En kan u my asb Gen 1:26 verduidelik. En God het die mens geskape na sy beeld; na die beeld van God het Hy hom geskape; man en vrou het Hy hulle geskape

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Die Hebreeuse word  ’adam beteken ‘mens’ (soos in Gen. 1:26,27) en is waarskynlik afgelei van die woord ’dm ‘rooi’ wat saamhang met die woord ’edamah ‘grond’ in Gen.2:7 waar die Here die mens gemaak het  uit die stof van die ‘aarde’, die rooibruin grond. In Gen 2-4 word telkens verwys na ‘die mens’. In Gen.3:17, na die sondeval, word die woord Adam ‘mens’ vir die eerste keer as ‘n naam vir die eerste mens gebruik sonder ‘die’ vooraan. Daar begin die skrywer van Genesis die eerste mens Adam noem na aanleiding van al die tekste vooraf wat na hom verwys het as ‘die mens’.

Gen 1:27:

‘en God het die mens geskep na sy beeld;

na sy beeld het God hom geskep;

manlik en vroulik het Hy hulle geskep.’

In Hebreeus is dit poësie van drie reëls met vier woorde elk, om besondere aandag te trek na ‘n belangrike uitspraak. Die woord ‘beeld’ of ‘gedaante’ is moeilik te verklaar. In Ps 39:7 word dit gebruik vir ‘n skaduwee (NAV vertaal ‘droom’). As ‘n skaduwee of afskynsel van God het God die mens gemaak met ‘n eie wil en rede en persoonlikheid, ens, wat die mens aan God verantwoordelik maak, en wat God aanstel as sy verteenwoordiger, sy medewerker in die versorging van sy skepping.

Dat Hy hulle manlik en vroulik gemaak het bevestig dat elke man en elke vrou na die beeld van God gemaak is as sy medewerkers op aarde.

Skrywer: Prof Francois Malan

Genesis 6:1-4 – Die mens se soeke na die ewige lewe – Gustav Claassen

Koos vra:

Ek wil graag meer weet aangande die hemelwesens: hoe lyk hulle? Kon die dogters in Genesis 6 nie sien dat daar n verskil tussen hulle en die mans was nie? Het ons enige ander inligting?

Antwoord

Dr Gustav Claassen antwoord:

Genesis 6:1-4, is seker een van die moeilikste gedeeltes in die Bybel. Daar word van hemelwesens gepraat wat na die aarde gekom het, en met vrouens op die aarde getrou het. Die kinders wat uit hierdie verhoudings gebore is, was so groot soos reuse (nephilim). Dus, inderdaad ‘n vreemde gedeelte en baie is al geskryf oor hierdie gedeelte.

As agtergrond waarteen ons die teks moet verstaan ‘n paar opmerkings: Die boek Genesis, alhoewel dit eerste in die Bybel staan en vertel van die begin van die hemel en aarde, is nie die oudste boek in die Bybel nie. Genesis, word gedateer tussen 600 en 500 v C, in die tyd van die ballingskap. Gedurende hierdie tydperk maak die Jode die eerste keer kontak met die kultuur, filosofieë, godsdienste en ander oortuigings van die Perse, Assiriërs en Grieke.

In die kontak met die Perse, Assiriërs, Grieke en talle ander volkere het Israel ook kennis gemaak met hulle gode, verhale oor hierdie gode, en ook verhale oor die skepping van die aarde. So is daar byvoorbeeld die baie bekende Assiriese skeppingsverhaal, die Enuma Elish, wat in baie opsigte ooreenkom met die skeppingsverhaal van die Bybel. In die ander buite Bybelse skeppingsverhale is daar ook vertellings van gode wat by aardse vroue kinders verwek het, kinders wat bekend gestaan het as godmense, mensgode, of reuse.

So het die Ugaritiese god, El, by aardse vroue kinders verwek. Die Griekse god Zeus het Herakles verwek by Alkmene, die vrou van Amfitrio. Herakles, was reusagtig groot en baie sterk, ‘n soort godmens. Hulle was die manne van naam, reuse, godmense wat vir ewig lewe, wat nie sal doodgaan nie. Hulle is of gode, of halfgode, en gode leef vir ewig. Die belangrike ding om hier raak te sien is die verwysing na die “manne van naam” wat ewig sou leef. In hierdie wêreld het die Jode probeer om hulle geloof in hulle God te verwoord.

Die verteller van Genesis vertel sy mense die verhaal van die skepping van die hemel en die aarde. In die skeppingsverhaal wil die verteller dit baie duidelik stel: God alleen het geskep en is daarom alleen God, en God alleen lewe vir ewig. Verder vertel die skeppingsverhaal ‘n verhaal van die mens se opstand teen God. Adam en Eva, het in volmaakte omstandighede gelewe. Maar dan eet die mens van die boom van kennis. Hierdie oortreding van die mens het die mens die ewige lewe gekos.

God sê dan (Gen 2): as hulle tog nie ook die hand uitsteek na die boom van die lewe nie. Om te verseker dat dit nie gebeur nie beveel God hulle om die tuin te verlaat. Genesis vertel dan dat sedert dié dag is die mens op soek na die ewige lewe. Die mens wil soos God word wat nie alleen alles kan ken nie, maar ook vir altyd kan lewe. En doen die mens alles in sy vermoë om die ewige lewe te verkry. Om die toppunt van hierdie menslike soeke te illustreer, gebruik die verteller bekende verhale van godmense, en hoe die reuse tot stand gekom het. Hoe dat ‘n god uit die hemel na die aarde gekom het, en die een of ander vrou op die aarde verlei. En hoe daar uit die verbintenis ‘n halfgod-halfmens gebore word: ‘n mens, maar tog ‘n god. Dus: ‘n mens wat vir altyd kan lewe, die ewige lewe het!

Die verteller van Genesis sinspeel met sy verhaal oor die gode- en mensevermenging op die soeke van die mens na die ewige lewe. Die mens, sal as God hom die boom van die lewe ontsê, self ‘n plan maak. In Genesis 11 sou die mens weer op ‘n ander manier probeer om ‘n plan te maak, ons lees: “die mens wil ‘n toring bou om tot by God te kom, om in die hemel te kom, om God te word”.

God sien die opstand van die mens teen Hom raak, hierdie plan van die mens om soos God te wil word, om ewig te wil lewe. Die opstand van die mens teen God kos hom die ewige lewe. Maar God maak hierdie plan ongedaan. Sterflik sal die mens bly. Die mens sal nooit kan God word nie, sy lewensasem wat hy van God ontvang het sal van hom weggeneem word. Hy sal voortaan net 120 jaar lank bly leef. Die klem val hier nie op die 120 jaar nie, maar op die begrensdheid van die menslike lewe.

Om hierdie soeke van die mens, om die ewige lewe terug te kry, bloot te lê, gebruik die verteller bekende verhale soos mense wat met gode trou en so vir ewig kan lewe. God, sê die verteller, sien die mens se plan raak, en bring dit tot ‘n einde. Met God wat ‘n einde maak aan hierdie strewe van die mens, sê die verteller verder: God is sterker en magtiger as al die ander gode van wie hierdie verhale vertel is, want Hy sien deur hulle, hy bring hulle ook tot ‘n einde.

Hierdie verhaal sê dat ons nie onsself kan red nie. Dat God aan ons lewens grense stel. Alleen God kan aan ons die ewige lewe gee. En Hy gee dit aan ons deur Jesus Christus wat na ons toe kom en in ons plek die pad na die kruis toe stap.

Skrywer: Dr Gustav Claasen

Die Slang – Marius Nel

Jan Smith vra:

Genesis 1:1 sê In die begin het God die hemel en die aarde geskape. Geen verduideliking word gegee wie God is nie. Hy stel Homself so bekend en dit is dit. Hoofstuk 3: 1 sê: Maar die slang was listiger as al die diere van die veld wat die Here God gemaak het. En hy sê vir die vrou: Is dit so dat God gesê het: Julle mag nie eet van al die bome van die tuin nie? en tree in gesprek met die twee mense wat my laat wonder of hulle nie al voorheen ontmoet het nie? Mens sê tog “How do you do?” of was dit nie vreemd dat ʼn slang kon praat nie? Seën vir u almal vir 2010.

Antwoord:

Dr Marius Nel antwoord:

Ja, Bybelkarakters word dikwels bruusk aan ons voorgestel, wat te doen het daarmee dat dit kortkortverhale is waar baie min ruimte is om met omhaal woorde aan karakters toe te dig of hulle emosies te beskryf. En daarom die invalshoek van die slang. Onthou dat die verhale oorvertel is, met ʼn doel, en dat alle inligting in die verhaal ondergeskik gestel is aan die doel van die verhaal.

Outeur: Dr Marius Nel