Liesl vra:

Ek wil graag weet of julle my dalk kan help met die volgende: Wat is die rol van die Vader, Seun en Heilige Gees in berading?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Om hierdie vraag na behore te antwoord, moet mens begin met die vraag: Wat is berading? Die antwoord hierop is nie so eenvoudig nie, want berading kan met verskillende oogmerke beoefen word. So is daar berading met die oog op huweliksherstel, tienerbegeleiding, kinderontwikkeling, of vir mense wat worstel met menseverhoudings, selfdoodneigings, of sukkel met die nagevolge van seksuele molestering. Selfs mense wat nie kan koers kry met hulle finansies nie of in skuld vasgevang is, soek hulp en raad. Maar ek meen die gemene deler tussen al hierdie vorme van berading is dat mense wat berading soek, graag in staat gestel wil word om as volwasse, heel mense die lewe aan te durf. En veral om dit vanuit ’n geloofsperspektief te doen – vanuit hulle verhouding met God. Hulle wil graag as Christengelowiges vanuit die Woord begelei word hoe om verskillende lewensprobleme die hoof te bied. Kortom, berading het op die oog om mense te help om hulle volle potensiaal as Christengelowiges te ontwikkel sodat hulle die uitdagings van die lewe kan hanteer.

Noudat die oogmerk van berading duideliker in die oog is, kan ons probeer om die vraag te beantwoord wat die rol van God as Vader, Seun en Heilige Gees in berading is. Maar daar is nóg kwessie wat eers aandag moet kry: Wat is ons mensbeskouing as Christene? As jy byvoorbeeld – soos baie beraders en sielkundiges – ’n bloot sekulêre mensbeskouing het, word die mens gesien as ’n “behoeftedier” wie se wense na die beste van sy of haar vermoë “gediens” moet word. Dit gaan oor wat vir die méns belangrik is, wat sy belange en welsyn die beste dien. Hiervolgens is die mens ’n outonome wese wat self oor sy eie heil besluit; net hy weet wat goed en reg is vir hom. En die terapeut of berader is bloot daar om die innerlike genesingskragte van die pasiënt te ontsluit en te mobiliseer. Enigiets wat die mens gelukkig kan maak, is dan aanvaarbaar, maak nie saak of dit vanuit ’n normatiewe etiek bedenklik mag wees nie. Byvoorbeeld, iemand wat sukkel met seksuele verhoudings in die huwelik, mag die raad ontvang om seksueel te “eksperimenteer” ten einde sy of haar seksuele vryheid te ontdek – op voorwaarde dat die persoon daarmee “gemaklik” is – ongeag of dit vanuit Christelike perspektief teen die wil van God ingaan of nie.

Berading vanuit Bybels-Christelike perspektief werk egter met ’n ander mensbeeld. Die mens word nie in die sentrum gestel nie, maar God en sy Woord. So ’n mensbeeld gaan uit van ’n paar kern-aannames, soos die volgende: Die mens is geskape na die beeld van God en verteenwoordig God dus in al sy doen en late; in die laaste instansie is die mens aan God verantwoording verskuldig. Verder word erken dat die mens nie aan die doel beantwoord waarvoor God hom geskape het nie, maar in eiesinnige en selfgerigte gedrag verval het – in Bybelse taal: in sonde geval het. Die mens het dus nood aan verlossing van hierdie destruktiewe selfgerigtheid. En die enigste manier om daarvan verlos te word, is om dit te bely, die vergifnis van God in en deur die offer van Jesus Christus te aanvaar, en deur die Heilige Gees ’n lewe van heiligmaking te lei – tot eer van God, tot genesing van die self en tot seën van die gemeenskap. Bybelse berading lei dus nie primêr tot behoeftebevrediging of selfverwesenliking nie, maar het op die oog om die mens met bostaande insigte te begelei na ’n lewe wat God kan verheerlik. En eers dan, wanneer die mens in pas met God lewe, kom daar persoonlike verryking.

Vanuit hierdie mensbeeld kan ons dan vra na die rol wat Vader, Seun en Heilige Gees in berading speel. Ons sou kon sê dat God die Vader veral as Skepper van die mens na vore tree. Die mens is kragtens sy status as skepsel, beeld van God (Gen 1:27). In al ons doen en late moet ons dus as God se verteenwoordigers op aarde optree. En berading moet daarop ingestel wees om die ander daaraan te herinner dat ons die verantwoordelikheid het om God se beeld te vertoon. Omdat Hy regverdig, barmhartig, genadig, lankmoedig en vol liefde is, behoort ons omgang met mekaar ook iets hiervan te weerspieël. As naakte selfsug en eiebelang ons lewens ontsier, is ons nie beelddraers van God die Skepper nie en beantwoord ons nie aan ons doel as mense nie, en sal daar vir seker allerlei patologiese gedragspatrone manifesteer wat in berading hanteer behoort te word.

As Seun is God veral die Verlosser. Deur sy offer in ons plek kom daar genesing vir ons sonde. Dit is een van die troosryke aspekte van Christelike berading dat aan die ander vergifnis van sonde verkondig kan word. As ons oorlaai en moeg is, kan ons na Christus toe kom en rus ontvang (Matt 11:28). Ons hoef nie self te dra aan die las van ons sonde, verkeerde besluite en dwase optredes van die verlede nie. Ons kan daarvoor vergifnis ontvang en as nuwe mense herbore word. 2 Korintiërs 5:17 stel dit onomwonde: “Iemand wat aan Christus behoort, is ’n nuwe mens. Die oue is verby, die nuwe het gekom.” In berading vanuit Christelike perspektief sal hierdie faset een of ander tyd ter sprake kom.

En die Heilige Gees wil ons lei na ’n lewe van heiligmaking. As Christus die vrou wat in owerspel betrap is, vergewe, dan sê Hy ook vir haar: “Sondig nie meer nie” (Joh 8:11). Dít is heiligmaking. Dit het egter niks daarmee te make dat ons nou skielik sonder sonde is nie; dít kan niemand van ons op aarde wees nie. Maar dit beteken wel dat ons die stryd teen die sonde deur die krag van die Heilige Gees aanpak. Ons hoef nie ’n slagoffer van ons eie mislukkings te wees nie. Ons kan nou aan die eise van God se wil begin voldoen omdat ons nie meer deur ons sondige natuur beheers word nie, maar deur die Gees (Rom 8:4). Die vrug van die Gees – liefde, vreugde, vrede, en al die ander (Gal 5:22) – begin nou ons lewe versier. Christelike berading sal dit ten doel stel om die een wat beraad word, te lei na ’n lewe van heiligmaking.

Bogenoemde het veral die onderskeie rolle van Vader, Seun en Heilige Gees beklemtoon. Maar daar is ook ’n ander aspek wat uit die drie Goddelike Persone voortvloei wat in berading ’n rol behoort te speel. Die drie Persone vorm saam die Goddelike Drie-eenheid, of Triniteit. En dit is veral die relasie of verhouding tussen die drie Persone wat in die onlangse teologiese besinning taamlik klem ontvang het. Dit gaan met name oor die interpersoonlike verhouding tussen Vader, Seun en Heilige Gees wat eenheid in die Triniteit skep. Wat hier voorop staan is nie soseer elkeen se besondere wese of werk nie, maar die feit dat hulle altyd in verhouding tot en interafhanklikheid van mekaar optree. ’n Mens kan sover gaan om te sê dat hulle onderskeie identiteite as Persone juis in hulle intersubjektiewe verhouding lê. Hulle tree nooit onafhanklik van mekaar op nie, maar altyd as ’n heilige Triniteit, uitreikend en luisterend na, en ondersteunend van mekaar. In hierdie sin van die woord is die Triniteit ook ’n model vir menslike optrede. Dit is opmerklik dat wanneer Genesis 1:27 sê dat die mens na God se beeld geskape is, daar onmiddellik bygevoeg word: “man en vrou het Hy hulle geskep”. Dis juis in die mens se interafhanklikheid dat hy die beeld van God verteenwoordig en sy identiteit na vore tree. Dit gaan nie net oor die mens as enkeling met sy besondere eienskappe waarin die spesifieke identiteit van die mens opgesluit lê nie, maar daarin dat hy saam met en deur ander mense mens is. Die ander is wesenlik deel van ’n individu se identiteit. In die mate dat die individu uitreik na ander, die ander omhels, ruimte maak vir die ander, in daardie mate is die mens meer mens; trouens, in daardie mate vertoon ons die beeld van God as Triniteitswese. God is in sy eie wese altyd God-in-verhouding-met-die-Ander. So is die mens ook slegs waarlik mens as hy ruimte maak vir die ander.

In berading is hierdie perspektief enorm belangrik. Want die meeste probleme waarmee beraders te kampe het, is verhoudingsprobleme – mense wat nie met ander oor die weg kan kom nie. Sekulêre berading is dikwels daarop ingestel om die mens tot individuele selfverwesenliking te lei. Maar vanuit Christelike Triniteitsperspektief is dit baie belangrik om die persoon wat berading ontvang altyd te begelei tot die aanvaarding van en uitreik na die ander, hoe moeilik en riskant dit ook al is. Want juis hierin kom ons eie identiteit die beste na vore. Só is ons geskape. Immers, dis deur te gee, dat ons ontvang (vgl Hand 20:35). Dis deur jouself vir die ander oop te stel, dat jy jouself en jou eie waarde ontdek. En presies dít het groot genesingskrag in die konteks van berading.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Jattie vra

Wat beteken dit om gedoop te wees met die Heilige Gees? Volgens my ontvang ek die Gees van die Here wanneer ek tot bekering kom. Ons gemeente staan sterk daarop dat jy gedoop moet wees met die Heilige Gees, en ek verstaan dit nie.
Ek het nog niemand gekry wat dit vir my so kon verduidelik dat ek dit verstaan het nie. As dit ’n bonus is as kind van God wil ek dit nie misloop nie, maar ek wil nie hê dit moet so ’n obsessie word dat dit my verhouding met die Here beïnvloed nie.

Antwoord

Pof Hermie van Zyl antwoord:

Om hierdie vraag na behore te antwoord, is dit nodig om allereers ’n bietjie op die verskillende verstaanstradisies rakende die doop met die Heilige Gees in te gaan.

Verskillende verstaanstradisies

In sommige charismatiese kringe word die doop met die Heilige Gees as ‘n noodsaaklike “second blessing” voorgestel. Bo en behalwe dat jy glo in Jesus Christus moet jy ook met die Gees gedoop word voordat jy ‘n ware (of geseënde) gelowige kan wees. Dit is veral tekste soos Hand 2:38 en 8:14-17 wat ingespan word vir die gedagte dat geloof en bekering, enersyds, en doop met die Gees, andersyds, twee afsonderlike gebeure is; geloof moet opgevolg word deur die doop met die Gees. En as bewys van laasgenoemde dien besondere ervarings soos byvoorbeeld tongespraak, of ander ekstatiese belewings.

As antwoord hierop – en soms as heftige reaksie daarteen – het kerke van gereformeerde karakter tradisioneel ‘n onderskeid tussen die doop en vervulling met die Heilige Gees getref. Eersgenoemde sou dan na die uitstorting van die Gees op die pinksterdag in Jerusalem as ‘n eenmalige handeling verwys, en laasgenoemde na die voortgaande werking van die Gees in die lewe van gelowiges. Om die doop met die Heilige Gees mag dus nie meer gebid word nie. Ons moet ‘n “streep” ná die gebeure op die pinksterdag trek, en so ook ná die sigbare, ekstatiese tekens waarmee dit gepaard gegaan het. (Om hierdie rede word gereformeerdes soms van ’n “streep”-teologie beskuldig.) Maar om die vervulling met die Heilige Gees as ‘n voortgaande gebeure – sónder die sigbare, ekstatiese tekens – móét die gelowige bid. Want so lê God al meer beslag op jou lewe en kom die vrug van die Gees (Gal 5:22) na vore wat die bewys lewer dat die gelowige deur die Gees van God beheers word.

Bybelkundige gegewens

Ontleed ons egter die Bybelse gegewens, sien ons dat in Handelinge daar nie ‘n groot verskil is tussen die terme “doop” met, “uitstorting” van, en “vervulling” met die Heilige Gees, of dat die Gees oor mense “kom” of op hulle “val” nie. Hulle kan nie netjies gesistematiseer word in terme van “doop” met die Gees wat net na die pinksterdag sou verwys en “vervul” met die Gees wat na die voortgaande werking van die Gees sou verwys, soos wat die gereformeerde standpunt dit wil hê nie. Maar eweneens kan “doop” met die Gees ook nie verbind word aan ’n “second blessing”, soos wat die charismatiese tradisie dit wil hê nie. Hoe sien die gegewens in Handelinge daaruit?

In Hand 1:5 wys Jesus vooruit na die pinksterdaggebeure as “doop” met die Heilige Gees. Op die pinksterdag self word egter gesê dat almal met die Heilige Gees “vervul” is (2:4). In 2:17-18,33 word oor dieselfde gebeure weer as die “uitstorting” van die Heilige Gees gepraat (vgl ook 10:45-46). Hand 1:8 verwys daarna as ‘n “kom” van die Heilige Gees oor die dissipels, en in 11:15 “val” Hy op die aanwesiges soos op die gelowiges tydens die pinksterdaggebeure (die 1983-Vertaling vertaal “val” met “kom”). Daar word dus met ten minste vyf verskillende terme na dieselfde pinksterdaggebeure verwys.

Die res van die Nuwe Testament dra nie werklik by tot die verdere verstaan van die term “doop” met die Heilige Gees nie. Laasgenoemde kom slegs voor in kontekste wat na die pinksterdaggebeure verwys (vgl Matt 3:11 en die parallelle gedeeltes Mark 1:8; Luk 3:15; Joh 1:33; kyk ook Hand 11:16), of na die waterdoop (1 Kor 12:13) of na die doop in die Naam van die Drie-enige God (Matt 28:19). Laasgenoemde teks hou streng-tegnies nie met ons onderwerp verband nie.

Wat die term “vervul” met of “vol” van die Heilige Gees betref, kom dit op een uitsondering na (Ef 5:18) slegs in Lukas-Handelinge voor (Luk 1:15,41,67; 4:1, Hand 2:4; 4:8,31; 6:3,5; 7:55; 9:17; 11:24; 13:9,52). Dit is dus ‘n tipiese term van Lukas wat nie in die res van die Nuwe Testament weerklank vind nie. En waar “vervul” wel in Ef 5:18 gebruik word, kom dit as ‘n opdrag aan gelowiges voor: “word vervul met die Heilige Gees”, of, soos die 1983-Afrikaanse Vertaling dit weergee: “laat die Gees julle vervul”. Dit is dus enersyds ’n verantwoordelikheid wat gelowiges aanvaar om hulleself voortdurend onder die invloed van die Gees te stel, maar die passiewe vorm waarin die opdrag gestel word dui andersyds ook daarop dat dit iets is wat net die Gees kan bewerkstellig. Slegs Hy kan ’n mens se lewe so verander dat jy God met jou lewe loof (5:19-20) en ook jouself tot beskikking stel van ander (5:21).

Dit moet ook genoem word dat die saak rondom die doop en vervulling met die Heilige Gees uiteindelik nie net oor die terme “doop” en “vervulling” kan gaan nie. ‘n Vlugtige ondersoek toon dat ‘n ryke verskeidenheid van terme in die Nuwe Testament na die werk van die Heilige Gees in die lewe van die gelowige verwys. Ek noem die volgende (sonder om die lys uit te put): Die Heilige Gees salf, word gegee, rus toe, beseël, voer mee, leer, lei, besny die hart, beheers, bevry, bring lewe en vrede, woon in, getuig met ons gees, wek liefde, sonder af, bly op/in. En die gelowige ontváng (as gawe), hét, en is/word gebore uit die Gees.

Dit begin nou duidelik word dat dit ‘n oorvereenvoudiging van die gegewens is om die werk van die Heilige Gees in die gelowige te laat opgaan in die terme “doop” en “vervulling”, en in ‘n bespreking van die onderskeid tussen die twee. Verder, hoewel dit lyk asof die tradisionele gereformeerde siening dat die doop met die Heilige Gees slegs na die pinksterdaggebeure verwys, ondersteun word deur die feit dat “doop” met die Gees vir alle praktiese doeleindes slegs in Handelinge voorkom, en dan spesifiek as beskrywing van die pinksterdaggebeure, is die saak van die doop met die Gees daarmee nie afgehandel nie. Want hierbo is reeds daarop gewys dat “doop” nie die enigste manier is waarop na die pinksterdaggebeure verwys word nie. Ten minste “uitstort”, “kom”, “val” en “vervul” word ook daarvoor gebruik. En wat “vervul” betref moet ook gesê word dat hierdie term, wat volgens die gereformeerde siening vir die voortgaande werking van die Heilige Gees “gereserveer” word, in Handelinge juis ten opsigte van die eenmalige pinksterdaggebeure gebruik word (2:4). In 4:31 word “vervul” ook vir gebeure gebruik wat sterk herinner aan die pinksterdag. Die terme word dus nie in sulke netjiese kompartemente aangetref soos tradisioneel voorgestel nie.

Sover wat betref ’n analise van die Bybelse terminologie wat na doop en vervulling met die Heilige Gees verwys. Kom ons probeer vervolgens die gegewens interpreteer binne ’n breër teologiese raamwerk.

Breër teologiese raamwerk

Allereers moet ons sê dat die pastorale oogmerke van die gereformeerde “streepteologie” ‘n element van waarheid bevat wat nie geïgnoreer kan word nie. Dit was kennelik daarop gemik om die eensydige aansprake en rigiede voorskrifte waarmee die Geestesdoop partykeer in sommige charismatiese kringe beoefen is, teen te werk. Maar dit was en mag nooit die bedoeling wees om die werk van die Gees te dwarsboom nie, hoewel dit soms daardie persepsie kon laat ontstaan het. Daar kan tog geen twyfel wees nie dat God se Gees volledig van elke gelowige besit wil neem. Hy wíl ons beheer en beheers. Die hele oogmerk van die Gees is om gelowiges aan God en aan mekaar te bind, asook toe te rus en te bekragtig vir hulle taak in die kerk en in die wêreld (Hand 1:8). Gelowiges moet inderdaad die beeld van Christus vertoon deur die vrug van die Gees in hulle lewe na vore te bring: Selfbeheersing, vreugde, vrede, geduld, liefde, ensovoorts (Gal 5:22-23).

Uit die voorafgaande behoort dit duidelik te wees dat die verhouding met God nie iets staties is nie. Net soos dit natuurlik vir ‘n kind is om tot volle wasdom te groei, selfs oud en wys te word, so is dit in die verhouding met God. Dis ‘n lewenslange en dinamiese groeiproses waar daar baie struikel en val, opstaan en loop, selfs hardloop en “vlieg” is. Daar moet ingegroei word in die verhouding met God. As daar nie groei is nie, kan tereg gevra word of daar nie êrens iets skort nie. Let wel: “groei” het niks te make met ‘n vals optimisme en triomfantelisme waar alles net beter en beter word nie. Lyding, swaarkry en aanvegtinge is so dikwels deel van die groeiproses. Hier kan ons slegs verwys na Jesus se lydensweg en Paulus se ontberinge waarvan hy so graag ontslae wou wees (2 Kor 12:7-10).

As ons sê dat die verhouding met God ’n groeiproses is, kan ons ‘n God- en ‘n mensfaktor onderskei. Ons let vervolgens op elkeen.

• Die God-faktor

Allereers moet ons sê dat God nie gemanipuleer kan word nie. Daar is geen tegniek of towerformule waarmee God se arm “gedraai” kan word om Homself vir jou te gee nie. Dit moes Simon die towenaar al tot sy skade uitvind (Hand 8:18-19). Gód bepaal die tye en geleenthede wanneer Hy in die besonder werk. Daar was tye in Israel se bestaan toe God deur die begenadiging van besondere mense sy volk gelei het. En toe die volheid van die tyd gekom het, stort God sy Gees mateloos op die kerk uit om hulle toe te rus vir die opbou- en uitboutaak wat voorgelê het. En so kan dit deur die geskiedenis aangetoon word hoe God deur sy Gees telkens nuwe stimulus, visie en insig gee sodat die kerk God se wil vir ‘n spesifieke tyd weer helder kan sien en uitvoer. Die belangrike punt hier is dat Israel en die kerk nie altyd bewus was van die behoefte aan ’n nuwe visie of dat hulle nood het aan God se kragtige werking nie. Dit lê ten diepste vas in God se raad en wysheid, wat die tye in sy hand hou, om daardie momente te bepaal. Weer eens lei dit tot die konklusie dat ons God nie kan manipuleer nie. Ons kan Hom nie in optredes “inbid” waarvoor Hy die tyd nog nie voorberei het nie. Hierdie insig bring rustigheid in die kerk en individuele gelowiges se lewe. God ken ons tye en omstandighede deur en deur, beter as onsself. Hy weet wanneer om nuwe visie, moed en krag – selfs bó wat ons vra of op hoop – te gee. Daarvoor kan ons Hom vertrou.

• Die mensfaktor

Dit wil lyk of God Hom in sy vrymag ook aan menslike resepsie en sensitiwiteit bind. God gee Hom graag daar waar Hy welkom is. Natuurlik moet hierdie aspek nie verabsoluteer word nie, maar dit is so dat God se Gees bedroef en teengestaan kan word (Ef 4:30; 1 Tess 5:19). Punt is, die mate waarin en die wyse waarop die werking van God se Gees ervaar word, hang ook saam met menslike gehoorsaamheid en sensitiwiteit vir die roeringe van God se Gees, en selfs ook met verskillende persoonlikheidstipes. Sommige mense is “van nature” meer vertrouend en gee hulleself makliker vir ander (en vir God) in ’n verhouding; ander is meer terughoudend. Sommige is meer gevoelsmatig ingestel, ander meer verstandelik-krities. Hierdie insigte verklaar ten dele waarom daar soveel verskillende belewings van die één God is. Vir almal is daar egter ’n plekkie onder God se son.

Iets van hierdie verskillende belewings van God vind ook neerslag in sekere Skriftradisies. So is daar die wysheidstradisie (veral Spreuke) wat ‘n baie nugter, plat-op-die-aarde ingesteldheid tot die lewe verteenwoordig. Die klem is op die praktiese lewenskuns – hoe om in hierdie lewe met sy verskillende kante, met insig en wysheid op te tree. Maar daar is ook die profeties-charismatiese tradisie waar die visioenêre, simboliese, ekstatiese, buitengewone, selfs die eienaardige en bisarre, vooropgaan. Baie van die profete se optredes in die Ou Testament doen nie net vandag vreemd aan nie, maar is ook destyds so beleef. So moes Jesaja vir drie jaar kaal rondloop om te demonstreer hoe die Egiptiese ballinge kaal weggevoer sou word (Jes 20:2-4). Hieruit moes Israel die boodskap kry dat dit dwaas sou wees om op Egipte te vertrou. Jeremia moes weer met ‘n juk op sy nek rondloop as simbool van Israel se komende onderhorigheid aan Babel (Jer 27:2; 28:1-17). En Esegiël moes vir 390 dae lank op sy linkersy en vir 40 dae op regtersy lê om simbolies die neerdrukkende sondelas van Israel en Juda voor te stel (Eseg 4:4-6). Oor die algemeen was die “profete-professie” nie altyd in hoë aansien onder die volk nie, onder andere vanweë hierdie vreemde optredes. Hulle is dikwels as “malles” gebrandmerk (vgl 2 Kon 9:11; Jer 29:26; Hos 9:7). Natuurlik was daar ook die vals profete wat met hulle eksentrieke optredes wou aandag trek en geld maak (vir laasgenoemde kyk ‘n Nuwe Testament-voorbeeld, Hand 8:18-19). Maar dit neem nie weg nie dat ook die ware profete deel van hierdie tradisie was.

Die punt is dat beide die wysheids- en (egte) profeties-charismatiese tradisies outentieke manifestasies van die Gees van God verteenwoordig. Ons mag daarom nie in rigiede voorskriftelikheid na die een of ander kant toe verval nie. Vir almal geld die eis tot volledige oopstelling vir die werking van God se Gees. Maar hoe dit beleef sal word, hang van die genoemde God- en mensfaktor af. In elk geval is dit so dat ons dit nie met ‘n verwysing na die onderskeid tussen doop en vervulling met die Gees kan “reguleer” nie. Veral nie as hierdie onderskeiding die bedoeling het om ‘n streep na die pinksterdaggebeure in Jerusalem te trek nie. Want of die Gees Hom met allerlei sigbare tekens manifesteer (die sogenaamde doop met die Gees) of stil- en gaandeweg van iemand besit neem (die sogenaamde vervulling met die Gees), dit bly dieselfde Gees aan die werk. En wat die sigbare tekens betref, waarom net die meer ekstatiese uitsonder? Ten minste Hand 4:31; 6:3,10 wys dat Geesvervuldheid ook met vrymoedige getuienislewering, barmhartigheid en kragtige redeneervermoë gepaard gaan.

Vir sommige mag die resultaat van die oopstel en ruimte maak vir God, die nadergroei na Hom toe, inderdaad soos ‘n “second blessing” voel, soos ‘n tweede gawe, soos ‘n toegevoegde waarde tot hulle lewe, ja, soos ‘n “Geestesdoop”. Die kontras tussen die vorige en die nuwe lewe saam met God kan baie skerp ervaar word, in so ‘n mate dat dit vir iemand mag voel asof hy/sy voorheen nie ‘n ware gelowige was nie. Dit mag in bepaalde gevalle inderdaad so wees, maar dit beteken nie noodwendig dat so iemand voorheen ongelowig of verlore was nie. Dis net dat die kontras so oorweldigend ervaar word dat dit so voel. Maar selfs al word die oorgang tussen die “oue” en die “nuwe” as ‘n bruisende stroomversnelling beleef, moet daar noodwendig weer in kalmer waters gevaar word. Ander (die meeste?) ervaar die oopstel vir die Heilige Gees nooit as ‘n radikale breuk met die voorafgaande lewe nie, maar eerder as ‘n geleidelike oormeestering of beïnvloeding waar Hy algaande jou lewenskoers verander, jou beheer, lei, onderrig en bevry van baie wanpersepsies oor God en oor ander mense, sonder enige noemenswaardige buitengewone belewenisse.

Uiteindelik geld vir almal dieselfde reël: dat ons meer mens sal word na God se hart, volgens die beeld van sy Seun; dat vrede, barmhartigheid en diensvaardigheid ons lewe sal versier. Bo alles, dat die liefde soos ‘n reënboog al ons lewensuitinge sal oorspan, want daarsonder is ons net leë blikke wat geraas maak (1 Kor 13:1), maak nie saak op watter manifestasies en gawes van die Gees jy kan roem nie. Immers, van alle gawes is die liefde die grootste (1 Kor 13:13).

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Is dit die Heilige
Gees wat met ons praat in drome, en vir ons gesigte – en vrede – gee? Mag ek
direk met die Heilige Gees praat en vir hom iets vra, byvoorbeeld, om my
gedagtes te vernuwe, ensovoorts? Wanneer ek bid, bid ek tot God alleen of kan
ek tot / deur Jesus ook bid?

Antwoord

Prof Hermie van
Zyl antwoord:

Die vraag handel
onder andere oor wie ons moet aanspreek in ons gebede.

Normaalweg sê ons
dat ons tot God die Vader bid, deur Jesus, en in (die krag van) die
Heilige Gees. Christus is die Middelaar tussen ons en God (Hebreërs 7:25;
9:24), daarom bid ons deur Jesus tot
God (Johannes 15:16; 16:23). En die Heilige Gees is God se “Vertaler”:
Die Gees weet wat die diepste bedoeling van ons hart is en “vertaal”
dan ons stamelende woorde sodat die Vader sal verstaan, by wyse van spreke.
Dink hier aan ‘n teks soos Romeine 8:26-27, waar staan dat ons nie mooi weet
wat om te bid nie, maar dat die Gees ons in ons swakheid bystaan en dat Hy
volgens God se wil vir ons by God intree. Daar is dus ‘n innige band tussen die
Persone van die Goddelike Drie-eenheid om ons swakke gebede so te verstaan en
so te verhoor dat dit volgens God se wil én tot ons voordeel en geloofsgroei is.
So verkry ons die “maksimum voordeel” uit ons gebede, ten spyte
daarvan dat ons nie eens altyd mooi weet wat en hoe om te bid nie. (Selfs die
dissipels het “gesukkel” met gebed; daarom vra hulle op ‘n keer vir
Jesus: “Here, leer ons bid …”, Lukas 11:1.) Ons hoef ons dus nie
daaroor te bekommer dat ons gebede nie “reg” sal klink vir God nie;
Hy is die Een wat ons gebede reg verstaan en reg beantwoord. Daarvoor sorg Hy
as Vader, as Seun en as Heilige Gees. Wat ‘n wonderlike gedagte. Ons hoef nie “diep
gedagtes” uit te dink en dit in mooi woorde te klee nie. Die spreekwoord
sê mos: ‘n Goeie begrip het ‘n halwe woord nodig. En God het ‘n baie goeie
begrip, as ons dit so menslik kan stel. Hy weet wat ons nodig het, nog voordat
ons vra (Matteus 6:7-8). Ons het nie ‘n stortvloed van woorde nodig om Hom te
oortuig nie. Ons hoef ook nie vroom te klink of allerlei geleerde woorde te
gebruik nie. Die Heilige Gees het al klaar ons diepste begeertes en bedoeling opgevang
en dit deur Christus aan die Vaderhart bekendgemaak. Al wat God eintlik maar
net wil hê, is dat ons Hom in kinderlike vertrou sal nader; Hy sal verstaan,
meer as wat ons onsself verstaan. Inderdaad, “bo verwagting, bo gebede,
skenk Hy ons sy vrede”, soos ‘n sekere kerklied lui.

Bogenoemde is wat
ons die Goddelike ekonomie kan noem as dit by gebed kom. Al Drie die Persone
van die Goddelike Drie-eenheid is werksaam wanneer ons bid, elkeen op sy eie
manier. Maar dit beteken nie dat ons nie ook tot slegs een van die Persone in
die Goddelike Drie-eenheid kan bid nie. Ons gebede hoef nie altyd die geykte
patroon te volg van bid tot God die
Vader, deur die Seun, in die krag van die Gees nie. Hoewel die
meeste gebede in die Bybel tot God (die Vader) gerig word, is daar gevalle waar
die Seun ook aanbid word. So lees ons
in Johannes 14:13-14  dat ons tot
Christus in sy Naam kan bid. Dit klink vreemd om tot iemand te bid in sy eie
naam, maar die bedoeling is waarskynlik hier om die innige band tussen gelowige
en Christus tot uitdrukking te bring. Wie in die Seun glo, leef in volle
lewensgemeenskap met Hom en praat daarom vanselfsprekend met Hom en noem Hom by
die Naam. Verder, wie glo in Christus tree toe tot die kragveld van die Vader
en die Seun (Johannes 14:10-12), en verkry dan in die Naam van die Seun toegang
tot die gesprek tussen die Seun en die Vader. Hierdie gedagte kom ook voor in
Matteus 18:20, waar staan dat as twee of drie in die Naam van Christus vergader
(d w s, met aanroeping van sy Naam), Christus in hulle midde is. En so kom die
innige band tussen Seun en Vader ook na vore, want vers 19 sê dat die Vader die
gelowiges se versoek sal toestaan; basies dieselfde gedagte as by Johannes
14:13-14. Hierdie innige eenheid tussen gelowige, Vader en Seun maak dat ons
gebede ook nie verval in allerlei trivialiteite nie, maar beweeg binne die wil
van God. Want dan word dit gebede wat gerig is op die Christelike lewe en die
voortsetting van Christus se werk op aarde, waardeur die Vader verheerlik word.
Ook Paulus ken die aanroep van Christus se Naam. In 1 Korintiërs 1:2 praat hy
van die gelowiges in Korinte wat die Naam van Jesus Christus aanroep. Dit het
waarskynlik as agtergrond Psalm 116:4 waar die Naam van die Here aangeroep
word. Daar is dit natuurlik die Here God van die Ou Testament (OT) wat
aangeroep word, maar in 1 Korintiërs 1:2 word dit toegepas op Jesus Christus.
Dus, net soos wat Gód in die OT aangeroep is (in die gebed), so word Jésus die
Here nou in die NT aangeroep.

Hierdie gegewens
is genoegsame aanduidings vanuit die NT dat ons met vrymoedigheid tot Jesus, die
Seun, kan en mag bid.

Hoe staan dit met
die Heilige Gees? Daar is nie spesifieke
tekste in die Bybel wat sê dat mense pertinent tot die Gees gebid het nie. Maar
soos bo reeds genoem, is die Gees as die derde Persoon in die Goddelike
Drie-eenheid volledig God en net so ‘n Persoon as die Vader en die Seun. Hy is
nie bloot ‘n onpersoonlike krag wat van God uitgaan nie. Daarom word aan Hom
ook eienskappe toegeskryf wat tipies net by ‘n Persoon hoort. So word Hy in die
NT die Trooster of Voorspraak genoem wat oor die Seun getuig (Johannes 15:26); daar
word verder gesê dat Hy alle dinge deursoek (1 Korintiërs 2:10), dat Hy
besluite neem (Handelinge 15:28), dat Hy hoor en verkondig (Johannes 16:13),
onderrig en herinner (Johannes 14:26), bid (vir ons intree, Romeine 8:27), en selfs
dat ons Hom kan bedroef (Efesiërs 4:30). Dit is dus volkome geregverdig om tot
die Gees te bid en Hom te vra om jou lewe voortdurend te vernuwe ooreenkomstig
God se wil. Een van die oudste belydenisse in die kerk, die belydenis van Nicea
(325 nC), sê dan ook dat die Gees van die Vader en die Seun uitgaan en saam met
die Vader en Seun aanbid en verheerlik moet word. ‘n Baie ou gebed en kerklied
uit die 9e eeu lui byvoorbeeld: Veni,
Creator Spiritus (“Kom, o Skepper Gees”); hierdie gebed/lied roep
die Gees aan as die Een wat nuwe lewe aan die kerk sal gee. Geen wonder nie dat
baie kerkliedere vandag ook direk tot die Gees gerig word. Ek haal maar een van
talle aan:

Gees van God wat in my woon,

breek die Woord vir my.

Gees van God wat in my woon,

kom en heilig my.

Troos my, sterk my, leer my, lei my.

Gees van God, kom heilig my,

breek die Woord vir my.

Wat die Heilige Gees en drome en gesigte betref – dis ‘n onderwerp op sy eie. Ek het reeds by ‘n vorige geleentheid volledig hieroor geskryf. Dit kan gevind word op ons webblad – bybelkennis.co.za. By “Soek Fasiliteit”, sleutel in: “Drome – Hermie van Zyl”, en die betrokke artikel sal dan verskyn. As daar dan nog vrae is, sal ek graag verder probeer antwoord.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

Katie
vra:

Is wedergeboorte n voorvereiste om die
Heilige Gees te ontvang of is die heilige gees ook in mense wat gelowig groot
geword het maar nie die “oomblik” van wedergeboorte beleef het nie.
As die Heilige Gees in ons is, kan dit gebeur dat hy ons ook kan verlaat?Ook:
is dit die Heilige gees wat met ons praat in drome. Ook: ek kry skieliik n
gedagte en wonder “wat sal gebeur” as ek n sekere ding sien in my
gedagtes. Dan gebeur dit wat ek gesien het. Dit gebeur nie daagliks nie. Dae of
weke kan verbygaan voordat dit gebeur. Is dit die Heiliige Gees wat met my
gepraat het?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

1 Oor jou vraag: Is
wedergeboorte ’n voorvereiste om die Heilige Gees te ontvang…

Die Heilige Gees is God wat in ons
werk om ons te verbind aan Jesus Christus en sy liefdesoffer vir ons sonde en
met sy opstanding uit die dood. Hy skep ons wedergeboorte deur ons tot geloof
in Jesus te lei (Joh 15:26 en 16:8). Efesiërs 2:8 ‘Want uit genade is julle
verlos deur geloof. En dit kom nie uit julleself nie, dit is die gawe van God.’

Wedergeboorte is God se werk in
ons. In Johannes 1:12-13 sê Jesus: aan almal wat in sy Naam glo, het Hy die reg
gegee om kinders van God te word, dié wat uit God gebore is. In Johannes 3:3 sê
Jesus: ‘Voorwaar, voorwaar, Ek sê vir jou: As iemand nie van bo weer gebore
word nie, kan hy die koninkryk van God nie sien nie’ (die oorspronklike Griekse
woorde gennêthêi ánōthen beteken ‘weer gebore
word van bo af’). In Johannes 3:6 ‘wat uit die Gees gebore is, is geestelik.’

Paulus gebruik die Griekse woord palingennesía vir ‘weergeboorte’ in Titus 3:4-7: ‘Maar
toe die goedheid en menseliefde van God, ons Verlosser, verskyn, het Hy ons
verlos – nie op grond van werke wat ons uit geregtigheid gedoen het nie, maar
op grond van sy ontferming – deur die afwassing deur die wedergeboorte en
vernuwing deur die Heilige Gees, wat Hy ryklik oor ons uitgegiet het deur Jesus
Christus, ons Verlosser. So het ons, geregverdig deur sy genade, erfgename
geword van die ewige lewe waarop ons hoop.’  

In 1 Petrus 1:3 en 23 word die
Griekse woord anagennáō ‘weergebore laat word’gebruik:

            1 Petr 1:3-4 ‘Lofwaardig
is die God en Vader van ons Here Jesus Christus! Dit is Hy wat ons in groot
ontferming, deur die opstanding van Jesus Christus uit die dood, opnuut verwek het sodat ons ’n lewende hoop mag hê op
’n erfenis wat nooit vergaan, besmet word of verwelk nie, en wat vir julle in
bewaring gehou word.’ 
            1
Petr 1:23 ‘Julle is immers weer gebore,
nie uit verganklike saad nie, maar uit die onverganklike saad – deur die
lewende en blywende woord van God.’ God herskep ons persoonlikheid tot ’n
radikale omkeer om nie meer vir onsself te wil lewe nie, maar vir God. En dit
doen Hy deur die Heilige Gees wat ons oortuig van die woord van God wat ons
hoor of lees, sodat ons in Jesus glo as God wat vir ons sonde gesterf het en
dat ons saam met Hom sal opstaan uit die dood.

2 Jou vraag oor mense wat
gelowig groot geword het maar nie die “oomblik” van wedergeboorte
beleef het nie.

Die Heilige Gees werk in ons om ons
tot geloof in Jesus te lei. Dit is nie in die eerste plek ’n belewenis nie,
maar ’n saak van geloof. As jy glo in Jesus as jou Verlosser kan jy seker wees
dat die Heilige Gees jou daarvan oortuig het. Vir sommige mense is hulle geloof
in Jesus as hulle Verlosser ’n vreugdevolle ontdekking. Ander mense het van
kindsbeen af in Jesus geglo, omdat die Heilige Gees reeds in babatjies van
gelowige ouers kom woon het.

3 Jou vraag: As die Heilige Gees
in ons is, kan dit gebeur dat hy ons ook kan verlaat?

Hebreërs 6:4-6: ‘Dit is immers
onmoontlik om hulle wat eenmaal verlig is, wat die hemelse  gawe gesmaak, en deel gekry het aan die
Heilige Gees, en wat die goeie woord van God gesmaak het, en ook die kragte van
die komende bedeling, en tog afvallig geword het, weer opnuut tot bekering te
bring, aangesien hulle wat hulleself betref, die Seun van God opnuut kruisig en
openlik tot skande maak.’ Volgehoue verwerping van Jesus as jou Verlosser kan
lei tot verlating deur die Heilige Gees.

4 Jou laaste vraag oor die Heilige Gees wat met jou praat: die Heilige Gees kom woon in ons en lei ons elke oomblik van ons lewe, en nie slegs om toekomstige dinge te sien of te verwag nie. Maar dan verwag Hy dat ons op Hom sal wag om ons te lei en nie ons eie wil te probeer deurvoer as dit teen sy wil is nie, maar dat ons sal kyk hoe Hy vir ons deure toemaak en ander oopmaak. Want God is vír ons, Hy het ons vrygespreek, Christus tree vir ons in by God, en geen swaarkry of ellende kan ons skei van God se liefde wat daar in Christus Jesus ons Here is nie (gaan lees Romeine 8:31-39).

Skrywer: Prof Francois Malan