45:9 -13 Durf julle aan My voorskryf?

Hier word vrae wat Israel sou gestel het deur die Here beantwoord. Hulle verwyt die Here blykbaar oor sy optrede om hulle te red deur die heidense koning Kores. Daarteenoor word die Here se vrymag in die lig gestel.

45:9 Die weë! word uitgespreek oor die nietige mens wat sy Maker verwyt, ‘n potskerf tussen baie potskerwe, wat deur die Here gevorm is soos ‘n pottebakker sy  klei vorm tot ‘n unieke sierlike gebruiksvoorwerp (Gen 2:7) en dan sê dat sy Maker geen (kunstenaars) hande het nie. Teenoor die mens is sy Maker absoluut vrymagtig (Rom 9:22).

45:10-11 Die weë word herhaal met ‘n volgende beeld, van ‘n kind wat sy ouers verwyt dat hy/sy gebore is. So is die Here besig om van Israel ‘n nuwe kind te maak. Israel wil volgens sy eie gedagtes en planne gered word op ‘n eg Joodse manier en bevraagteken die lewensvatbaarheid van die Kores-projek van die Here. Israel reken hulle kan die Here se toekomsplanne  bevraagteken, en weier omdat dit te onkonvensioneel en skokkend en vernederend is.

Die klei kan nie sy Formeerder verwyt nie, die spermsel kan nie sy vader bevraagteken en die fetus kan nie sy moeder ondervra nie, so kan die ballinge nie die Here van die geskiedenis betwyfel nie. Hy bepaal die gang van die geskiedenis (45:7). In sy hand en in sy beplanning kan hulle verlosser ‘n heiden wees!

Die Heilige van Israel is aan hulle toegewy, hulle Maker is hulle eienaar, Israel kan nie sonder die Here bestaan nie en staan geheel en al onder sy regering. Israel is voorwerp, ontvanger, skepsel, en dit is al. Die Here maak nie sy planne in konsultasie met Israel nie, net so min as in gesprek met die afgode (41:28).

145:12-13 Om al Israel se vrae en proteste stil te maak bevestig die Here: Ek het gemaak…Ek het geskep…Ek het oopgespan…Ek het beveel…Ek het opgewek…Ek sal reguit maak.  Die Here se aansprake dat Hy die Skepper is, soos in 44:24-28 wat daar op Kores se roeping uitloop, impliseer ook vir Kores in 45:13 – in die oorspronklike is Kores nie hier genoem nie, maar veronderstel: ‘Ek self het hom opgewek in geregtigheid.’ Die Here sal nie uit Kores as verlosser vir Israel gepraat word nie, net so min as wat Jesus uit sy kruisiging gepraat kon word (Mark 8:31-34). So moet vandag se mense ook nie die Here probeer ompraat uit sy metodes wat vir ons onaanvaarbaar is nie (vgl. Luk 7:23: En geseënd is elkeen wat nie aan My aanstoot neem nie).

Ironies, die heiden Kores gehoorsaam die Here om reg te laat geskied sonder betaling of geskenk en sonder vrae, terwyl die Here se volk Israel teen Hom rebeleer en murmereer. Maar die Here verwyder elke hindernis in Kores se pad om die Here se stad op te bou en die Here se ballinge te bevry. Die Here van die leërskare lei en beheer sy ganse skepping! En Hy bly by sy verbond met Abraham!

Die Here alleen, is God (45:14-17)

45:14 Die heidennasies (verteenwoordig deur drie Afrika nasies) sal met hulle skatte na Israel toe kom; Egipte met die opbrengs van sy landerye, Etiopië met hulle handelswinste, die groot mense van Seba (suide van Etiopië) sal, asof gebind, voor Israel kom buig met die gebed/smeking: Slegs tussen julle is God (ons wil by julle opgeneem word; 44:5); en met (die belydenis:) daar is geen ander God nie (vgl. Hand 8:27-39).

So het Laban getuig (Gen 30:27: ek het agtergekom dat die Here my seën om jou ontwil); en die Egiptenaars in die Rietsee (Eks 14:25: die Here veg vir die Israeliete teen Egipte); die Gibeoniete (Jos 9:24 ons het gehoor dat die Here aan julle die hele land gee). So buig die nasies van die wêreld vandag voor die Lam van God wat op Golgota die sonde van die wêreld weggeneem het (vgl. Joh 12:32-33).

45:15 Die profeet roep uit dat die God van Israel Homself verberg hou, deurdat Hy en sy plan en sy werk verberg is in die sluier van ‘n misterie wat nie deur die menslike verstand deurvors kan word nie (vgl. 40:28 sy insig is ondeurgrondelik; 55:9; Spr 25:2; Rom 11:33; Ef 3:19). Maar in dit alles is Hy vir sy volk hulle Heiland, die Redder uit alle nood, en Hy word geken deur sy onverwagte reddingswerk vir sy volk, deur ‘n hele wêreld te verander. Luther het die verborgenheid van  God gesien in sy vrymag, dat sy almag verborge is in die swakheid en kwesbaarheid van die kruis. Dit word nader uitgewerk in 16-17:

45:16-17 In teenstelling met die afgode wat niks kan help nie, hulle makers beskaam en verneder, word Israel deur die Here verlos en dit wel met ‘n ewige verlossing, en sal hulle nie beskaamd word tot in eindelose ewighede nie (1983-vertaling: blywende en nooit). Teenoor die verborge vrymagtige God wat verlos, is die afgode beskikbaar, sigbaar, tasbaar, plooibaar, maar magteloos om te help. Die profeet sien die terugkeer uit die ballingskap as die begin van die nuwe groot heilstyd van die Here wat geen einde het nie.

Skrywer:  Prof Francois Malan

45:1 Kores word geroep vir die wêreld-politiese werk wat die Here beplan vir sy volk Israel. Hy word met ‘n goddelike dekreet gesalf tot die Here se Gesalfde (Messias/Christus) ,gesalf as koning, soos vir Dawid in Ps 2 wat oor Israel se buurnasies moes optree om die gebied wat die Here aan hulle toegeken het, te onderwerp, Hier moet Kores in die hele bekende wêreld van destyds optree as die Here se Gesalfde (vgl. 44:28 hy is my herder-koning). Hierdie heidense heerser is die Here se ‘Christus’ om Israel te red uit die Babiloniese ballingkap deur die politieke en militêre take uit te voer wat nodig is om Jerusalem te herbou. Die Here hou sy regterhand vas (NAV wat Hy as Heerser aangestel het; vgl. 42:6 :Ek het jou hand gevat)  om hom te lei en te help met al sy take; ‘om nasies voor hom te onderwerp.  Selfs die lendene van konings sal Ek ontgord, om voor hom (stads) deure oop te maak  en die hekke sal nie gesluit wees nie (In Jer 25:9 noem die Here koning Nebukadneser ook sy dienaar om Israel met wegvoering te straf vir hulle sonde).

Kores se loopbaan word gekenmerk deur baie gunstige omstandighede wat die Here voor hom uit geskep het, buiten sy militêre mag. Hy het die Persiese stamme met groot gemak om hom verenig; Babel het saam met hom die Mediërs onderwerp. Twee Mediese leërs is teen hom gestuur, wat altwee na hom toe oorgeloop het. Sy genadige optrede teenoor sy onderworpe volke het in sy guns getel. Sonder teenstand het Armenië aan hom oorgegee, die Lidiërs in Klein-Asië se perde het op die vlug geslaan toe hulle sy Persiese kamele geruik het, en die stad Babilon het sonder teenstand aan hom oorgegee (nadat hy die stad deur hulle droë water-kanaal ingekom het deur die kanaal by die Eufaat af te sluit, die nag toe die Here teen die muur van Belsasar se fees geskryf het, Dan 5:28 Mené, Mené, Tekél, Upharsin – ‘geweeg, geweeg, te lig, die Perse’ gaan jou oorneem). So het die Here, voor hom uit, deure en hekke oopgemaak en konings van hulle amp gestroop.

Soos die heidense Kores vir Israel onaanvaarbaar was as hulle redder, was Jesus van veragde Nasaret  vir die Jode onaanvaarbaar as hulle Verlosser aan ‘n kruis, sodat  die krag van God se liefde, deur die swakheid van Goeie Vrydag, die sonde van die wêreld weggeneem het. So is die kerk deur die eeue bespot oor hulle geloof dat Jesus die Woord van God is wat mens geword het, en kan die Here vandag nog selfs buite die kerk om swakkes, onaanvaarbares en ongelowiges gebruik om sy wil en werk deur te voer. In hierdie vers is dit duidelik dat God se toekoms vir Israel nie uitgewerk word soos hulle dit verwag of verkies het nie.

45:2 Die Here sê vir Kores: Ek self sal voor jou uitgaan en hoogtes gelykmaak – alle hindernisse verwyder (soos vir terugkerende Israel in 40:4). Koperdeure en ystergrendels stukkend slaan – Herodotus het destyds geskryf Babel het 100 koper deure.

45:3-6 Die skatte in die skatkamers van Babel (Jer 50:37; 51:13) en die rykdom van Sardis, hoofstad  van Kroesus, die rykste man van die oudheid (spreekwoord: so ryk soos Kroesus), word aan Kores gegee sodat hy kan weet dat die Here hom by name geroep het en toegerus/versterk het vir die taak (letterlik: Ek gord jou – teenoor ontgord van die konings in 45:1), hoewel hy nie die Here ken nie. Dié mense wat die wil van die Here uitvoer al ken hulle Hom nie, doen dit vir heel ander redes, selfs negatiewe redes, maar word so deur die Here gebruik in sy diens. Die Here se doel met Kores se politiek en oorwinnings is ter wille van my dienaar Jakob, van Israel wat Ek uitverkies het, en dat elkeen van die Ooste tot die Weste kan weet dat daar geen god buiten die Here is nie – wat dit alles voorspel het, en uitgevoer het. Die Here se doel strek verder as Israel en die kerk. Dit gaan oor sy hele wêreld. Hy bepaal die toekoms van die ganse wêreld en elke samelewing. Maar die hele wêreld is ook voortaan die gebied waarin Israel as dienaar van die Here met hulle lewe en woorde moet getuig dat Hy die enigste ware God is.

45:7 As die enigste God is die Here die enigste wat lig vorm en duisternis skep, wat vrede/heil/voorspoed (sjaloom) maak  en onheil/rampspoed (r‘a die slegte) skep. So is die Here verantwoordelik vir die skepping se lig en duisternis, vir die ballingskap en die bevryding van Israel. Die slotsom van verse 1-7 is: Ek, die Here, doen al hierdie dinge (44:24). Teenoor die Perse wat ‘n goeie en ‘n bose god teenoormekaar gestel het, is die Here in beheer van alles op aarde en gebruik Hy voorspoed en teenspoed om sy dienaars te vorm tot sy eer; selfs Jesus, as ons voorbeeld, het geleer wat gehoorsaamheid is deur wat Hy gely het (Hebr 5:8; vgl. sy gebede in Getsemane). So moes Israel in ballingskap leer hoe om dienaar te wees (vgl. dat die sterk Jakob na sy worsteling met God by Pniël mank stap, Gen 32:31; Josef was in die put en ‘n gevangene in Farao se tronk, om ‘n wyse onder-koning te word, Gen 50:20; en kinders van God het die vooreg om deel te hê aan  Christus se lyding en daarom ook aan sy heerlikheid, Rom 8:17).

45:8 Die profesie eindig met ‘n lied wat Israel se verlossing en hulle erkenning van die Here geesdrigtig besing. Die Here beveel: ‘Hemele en wolke, laat strome geregtigheid uit die hoogte drup! Laat die aarde oopmaak en saam verlossing voortbring en geregtigheid laat uitspruit, Ek, die HERE het hom geskape.’

Die Here gaan die geregtigheid, om sy volk van hulle vyande te verlos, soos reën op die aarde uitstort. Met die ‘reën’ van geregtigheid sal die Here heil/vrede saam met geregtigheid op die aarde laat ontwikkel. Met Israel se verlossing deur Kores gaan geregtigheid onder mense ook vrede onder hulle bring. Wanneer die Here sy verhouding met die mense regmaak sal hulle ook in geregtigheid en vrede met mekaar saam lewe. Die Here gaan nie Israel verlos deur hulle eie Joodse soldate nie! maar deur ‘n nuwe skepping, deur ‘n vrye gawe van die Here, wat die hele skepping raak. So word die skepping en die gelowiges opgeroep om die Here te loof in verwondering oor sy wonderlike plan met die wêreld en dankbaarheid vir sy ruime genade oor die mensdom.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Die volgende hoofstukke skilder die Here se werk in die politiek van Kores, sy oproep tot Israel en deur sy nuwe skepping word woestyne vrugbare grond. Israel word bevry deur die Here se welwillende dienaar Kores (44:24-45:13)

Die vorige gedeeltes (hoofstukke 40-44:23) se fokus was op die Here se mag, getrouheid en onvergelykbaarheid, sodat die ballinge hulle God kon sien (40:9 Kyk! julle God!). Hy was deur die Babiloniese ideologie uitgeskakel as ‘n faktor in die wêreld. Daarom was die fokus op die werklikheid en lewende teenwoordigheid van die Here in die verlossing van Israel en die omverwerping van Babel.

Hier kom nou ‘n nuwe fokus in die ballingskap-poësie, nl. op die menslike agent van die Here, die oorwinnaar wat die Here uit die Ooste laat opstaan het (41:2), die man uit die noorde wat die regeerders soos klei trap (41:25), wie se naam nog nie genoem is nie. Kores word vir die eerste maal by die naam genoem in 44:28. Israel se teenstand teen hierdie heiden wat die Here as sy dienaar aanstel, word in 45:9-11 deur die Here streng veroordeel. Die heerskappy van die Here word hier ten nouste met die verloop van die geskiedenis van die nasies verbind.

44:24-28 Die grootheid en sekerheid van die Here as Israel se Losser, wat vir Kores aanstel

44:24  Die profeet haal die Here aan as Israel se Losser (41:14), wat besig is om aan Israel te vorm van die moederskoot af – sedert die ontstaan van hulle as sy volk (44:2) ook met die jarelange ballingskap vorm Hy aan  hulle om sy beeld te vertoon (Gen 1:27), soos Jesus, die beeld van God is (2 Kor 4:4; Kol 1:15; Joh 14:9), deur waarlik dienskneg te wees (Mark 10:45; 8:34).

Die Here stel Homself voor as ‘Ek is die Here (Jahweh, die persoonlike aktief teenwoordige, die Ek is, van Gen 3:14) die Maker van  alles: wat alleen die hemele oopgespan het, wat die aarde uit my eie en op my eie uitgeprei het  (42:5 as Skepper).

Israel het nie verwag die Here gaan hulle verlos deur die leërs van die Perse wat Babel ingeneem het nie, maar het gehoop die Here sal uit hulle die nuwe heersers van ‘n koninkryk maak. Die Here verlos hulle egter op sy eie wyse, juis om van hulle sy dienaars te maak. Hy heers oor die ganse skepping, en kan gebruik wie Hy wil om sy wil uit te voer.

44:25 Die Babiloniërs het ‘n ryke verskeidenheid van waarsê-kunste gehad (vgl. 47:9-10; 12-13) soos om te kyk na die toestand van die offerskaap se lewer (hepatikon), die vlug van voëls, ens. (Die Here) wat toekomsvoorspellers aan die kaak stel (letterlik: wat die tekens van die leuenaars/liggaamsdele tot niet maak) – die voorspellers word uitgewys as leuenversinners.

En die waarsêers maak Hy belaglik/bewys Hy as dwaas – die teendeel van wat hulle voorspel, gebeur.

Die wyses laat Hy agtertoe omdraai /weerlê – want Hy lei die geskiedenis soos Hy wil en nie volgens hulle voorspellings, wat nie uitkom soos hulle dit uitgestippel het nie.

En hulle kennis maak Hy tot dwaasheid  (sakal; vgl. 1 Kor 1:25) – Die Babiloniërs het baie studie en arbeid gewy aan toekomsvoorspelling, met uitgebreide tabelle en handboeke waarin alle denkbare verskynsels opgeteken is met hulle betekenis vir die toekoms (vgl. Dan 1:20; 2:2; 5:7). Die Here maak dit alles tot dwaasheid (vgl. Manasse se afgodediens in 2 Kon 21:1-6 waaraan die Here hulle oorgee om daarmee in Babel voort te gaan).

44:26 Daarenteen vervul die Here die woord van sy dienaar en voer die raadgewing van sy boodskappers uit, die goeie tyding wat sy profete in 40:1-9 uitgeroep het, want dit kom van Hom af.  Hy het gesê Jerusalem sal weer bewoon word, die stede van Juda weer opgebou word, want Hy gaan self hulle bouvalle weer opbou.

44:27 Soos die Here sy volk op droë grond deur die Rietsee en die Jordaan gelei het, so sal Hy hulle o.a. deur die groot waters van die Eufraatrivier  en sy kanale veilig terug lei na die land wat Hy beloof het aan Abraham, Isak en Jakob. Geen ander leër kon die kanaal water om die stad Babel drooglê nie, maar Kores het dit gedoen en in die nag van 11 Oktober 539 v.C. die stad Babel ingeneem (Dan 5:30).

44:28 Dit alles gaan die Here deur sy dienaar Kores doen, die dienaar van die Here wat die Here se wil gaan uitvoer (42:1-4), die oorwinnaar wat Hy uit die ooste laat opstaan het (41:2), die man uit die noorde wat regeerders soos klei gaan trap (41:25), wat die Here om Israel se ontwil teen Babel gestuur het (43:14). Hier hoor ons vir die eerste keer Kores se naam (in Persies Koeroesj; in Latyn Cyrus, in Grieks Kuros; in Hebreeus Koresj). Die Here wat Homself in 44:24 bekendgestel het, en al die dinge gaan doen wat in 44:25-27 gesê is. het Kores as Heerser oor die volke aangestel (45:1) om sy wil uit te voer (letterlik: al my vreugde te vervul – aan hom dra die Here dit op om Jerusalem en die tempel weer op te bou (vgl. vir die uitvoering daarvan in Esra 1:1-11). Die onderwerping van Babel en die hele uitgestrekte ryk van Babel tot in Egipte is die losprys wat die Here betaal vir sy dienaar Israel se terugkeer en herstel. Dit behels egter ‘n hele herrangskikking van die hele bekende wêreld ter wille van Israel se terugkeer.

Skrywer:  Prof Francois Malan

44:6-8 Die Losser se getuies

44:6 Hier is die Here weer aan die woord in die regsgeding met die afgode, en wys Hy sy getuies aan. Hy is die Here (Jahweh), die koning van Israel – hy was dit nog altyd, al het die volk in Samuel se tyd ‘n koning begeer (vgl. Natanael se belydenis in Jn 1:49) – en jou, Israel se, Losser (ga’al), die Here van die leërskare (seba’oot; 1983-vertaling: die Almagtige) – die persoonlike Bevelvoerder oor die hemelse leërs en ook oor Kores se  leërs – Ek is die eerste en die laaste (as Skepper van die heelal en van Israel, en die voleinder, heerser en regter oor alles) – en buiten My is daar geen god nie (die afgode bestaan nie werklik nie!). En hierdie Almagtige, wat die tyd en die ganse geskiedenis beheer, neem sy swakke familielid se saak op in die wêreldhof (vgl. 43:3-5). Hulle behoort aan Hom en aan niemand anders nie.

44:7 Wie is soos Ek? Laat Hom praat! En dit aankondig/bekendmaak!  En My konfronteer (hom teenoor My stel)! Wie het soos Ek ‘n volk van ouds af aangestel, en die toekomstige dinge (bepaal)? En wat sal gebeur? Laat hulle dit aan ons bekendmaak!  Die Hebreeuse woord ‘olam word gebruik vir dinge wat lank gelede en vér in die toekoms kan gebeur of voortduur, en ook vir die ewigheid. Hier waarskynlik met verwysing na die Here se roeping van Abraham (Gen 12:1-3), 1,200 jaar voor Kores se optrede. Die Here se verklaring van dinge wat gebeur het, besig is om te gebeur, en nog sal gebeur, is unieke getuienis van sy godheid, net Hy kan dit lank voor die tyd voorspel, en nie een van die afgode of hulle aanbidders wat hier uitgedaag word, kan so iets doen nie.

44:8  ‘Moenie skrik nie, moenie vrees nie’ word  herhaal uit 41:10,13,14; 43:1,5; 44:2. In geloofsvertroue op die Here kan hulle die toekoms en die dag van hulle bevryding tegemoet gaan. Dit het die Here lank tevore voorspel (vgl. bv. die voorspelling van hulle bevryding uit Egipte in Gen 15:13-14) en deur die jare deur sy profete bekendgemaak (vgl. bv. Hosea 14:1,8,9). Vrees en getuie-wees word hier teenoor mekaar gestel, omdat die openlike getuienis vir die Here in Babel se vyandige ideologie ‘n gevaarlike waagstuk is. Die boodskap van die Here kritiseer en daag eintlik Babilon se ideologie uit, hulle idees oor die sosiale lewe met slawe en base, ekonomiese lewe met rykes en armes, politieke onderdrukking van gevangenes, militere mag waarop hulle staatmaak en hulle godsdienstige aanbidding van nikswerd afgode.

Israel se getuienis is dat daar geen God buiten die Here is nie, en Hy is hulle rots op wie hulle vertrou en hulle lewe bou (Ps 18:3,47; 19:15; ens.). Die Here is die absolute sekerheid vir dié wat om Hom vertrou. Die Here sê Hy weet van geen ander God op wie ‘n mens kan vertrou nie.

44:9-20 Nietigheid van die afgode en hulle getuies

Hierdie lang voorstelling oor die afgode het min soortgelyke lyste in die Ou Testament behalwe in Ps 115:4-8 en Jer 10:1-6. Terwyl Jesaja deurgaans probeer om Israel te oortuig van die Here se betroubaarheid  word hier die teenoorgestelde strategie gebruik deur die aansprake en mag van die Babiloniese afgode summier af te wys.

44:9 Die hoof uitspraak van die hof begin met die verklaring dat almal wat ‘n afgodsbeeld vorm/maak, self niks is nie (tohu – chaos, vgl. Gen 1:2 onbewoonbaar), die beliggaming van wanorde en beoefenaars van wanorde; en hulle lieflinge (die afgode) baat niks (daarby nie). So word die heidene en hulle gode ten nouste aan mekaar verbind. Die afgode se getuies voor die hof kan nie hulle eie dwaasheid om afgode te dien sien of insien nie en sal hulle in die skande dompel.

44:10-11 Die skande word hier verder uitgewerk met ‘n retoriese vraag oor wie  vorm ‘n god of  giet ‘n beeld wat tog niks baat nie?  Dit staan teenoor die Here wat Israel gemaak en gevorm het (44:2). Maar hier word ‘n god deur ‘n mens gemaak en gevorm! Die beeldhouers word opgeroep en in vers 11 veroordeel. Al die aanhangers van die afgod word in die skande gesteek, want hulle is net mense wat nie lewe in hulle beeld kan inblaas nie. Al kom hulle almal bymekaar om mekaar te help en hulle mag te vertoon (41:6), wanneer die Here die dag sy volk bevry deur Kores sal hulle almal verskrik en in skande gesteek wees oor die magteloosheid van hulle handewerk.

44:12-14 Die skrywer beskryf in besonderhede die produksie van beelde wat geen krag of gesag kan uitoefen nie. Baie kundige vakmanne is nodig om ‘n god te maak. Die smid werk so hard dat hy flou word as hy nie eet of drink nie. Die skrynwerker maak ‘n beeld wat lyk soos ‘n mooi mens wat in ‘n huis woon en sit hom dan in ‘n tempel! Eintlik begin hy eers deur ‘n boom te plant en as hy eendag groot is af te kap. Dit vereis beplanning en ‘n lang tyd om ‘n god te maak.  En as die gehoor begin lag vir die dwaashede, voeg die digter nog ‘n groter dwaasheid in die volgende verse daarby:

44:15-17 Die hout word eers gebruik vir warmmaak, dan vir kosmaak, en wat oorbly word gebruik om ‘n god mee te maak om voor te buig en vir die stukkie hout wat oorgebly het vir sy kunstige handewerk vra hy: Red my, want jy is my god – wat ek geplant het, afgekap het en met my hande bewerk het! Hoe blind kan so ‘n timmerman nie wees nie!

44:18-20 Die beeldedienaars verstaan nie wat hulle doen nie en het nie insig nie. As hulle nie heeltemal blind en verdwaas was nie, moes hulle tog die dwaasheid van hulle werk en hulle bygeloof ingesien het. Maar hulle verstand wat verward en leeg is (44:9) mislei hulle, hulle kan hulleself nie red nie, want die afgod lewer nie wat hulle glo dat hy beloof nie.

As Israel die dwaasheid van die produksie en verwagting van ‘n afgod gaan insien, behoort hulle te begin sien en dink en weet en vertrou en optree as dienaars van die lewende Here wat vir hulle gemaak het en besig is om hulle te vorm.

Israel se God is anders as die sinlose gode van die ander nasies. Hy is nie deur sy vereerders gemaak nie, Hy het sy volk gemaak as sy dienaar met ‘n besondere verhouding tot Hom en met ‘n besondere roeping om te vervul. Hulle is nie in ballingskap omdat hulle God magteloos is nie, maar omdat Hy vrymagtig is. Hy is nie, soos die ander gode, van sy dienaars se voorspoed afhanklik nie, vir die rykes ‘n gegote beeld, vir die armes ‘n beeld van hout (40:19-20). Dit word uitgespel in 44:21-22.

44:21 Jakob/Israel word geroep om die afgode se sinloosheid wat in 44:6-20 uitgespel is, te onthou (teenoor 43:18-19 wat gesê het hulle moet nou nie meer die bly hamer op die ou dinge van hulle verlossing uit Egipte nie, maar hulle uitstrek na die nuwe wat die Here nou gaan doen). Die Here sal hulle egter nie vergeet nie, want sy troue liefde is onveranderlik. Twee maal word hulle genoem ‘dienaars van die Here’ wat aan Hom verbind is, want Hy het húlle in die ballingskap soos klei gevorm om sy dienaars te wees, teenoor die ander volke wat vir hulleself ‘n god vorm (44:12).

44:22 Die Here se troue liefde kan gesien word in sy belofte dat Israel se oortredings, waarvoor hulle in ballingskap gestuur is (40:2), uitgewis word soos ‘n miswolk wat deur die wind weggedryf word (43:25 Hy dink nie meer daaraan nie). Op grond van dié vrye genade van die Here word Israel opgewek om na Hom toe terug te kom, na Hom wat as hulle magtige Losser (44:6) die losprys betaal het, nadat Hy hulle vroeër onder die ban geplaas het (43:28) – eintlik het Hy hulle banvloek op Homself geneem (Jes 53:5),  soos Jesus (Mat 20:28).

44:23 Gedagtig aan die Here se verlossing van sy volk breek die digter-profeet uit in ‘n vreugdelied. Hy roep die hele skepping op om te jubel oor Israel se verlossing waarvan hy so seker is dat hy dit skilder asof dit reeds plaasgevind het. Die verlossing van Israel het kosmiese betekenis: die hele aarde met sy donker dieptes van die klowe en grotte, die berge en die bosse word opgeroep om te juig. Dit bewys die Here se soewereine heerskappy oor sy hele skepping, wat ook gaan baat by die optrede van die verlostes (vgl. Rom. 8:20-22). Israel se verlossing en die verheerlikking van die Here word teenoor mekaar gestel: Isael is die toetssaak vir die Here. Die ganse skepping kan sien die Here is magtiger as die gode van Babilon en alle afgode. Almal en alles weet Israel is vrygestel.

Skrywer:  Prof Francois Malan