Hoofstuk 38 bevat die lofsang van Hiskia (9-20), wat nie in 2 Konings 20 voorkom nie, maar is hier ingevoeg in die berig oor Hiskia se siekte in 2 Konings. Daarom is 31:21-22 ná die lofsang ‘n eienaardige herhaling van Jer. 38:6-7, wat 2 Kon 20:7-8 blykbaar uit Jeremia oorgeskryf het.

38:1-8 Hiskia se siekte

38:1 Hiskia, wat in Jesaja geskilder word as ‘n model van vertroue op die Here, teenoor sy pa Agas se vrese sonder  vertroue in die Here, word in daardie dae (in dié tyd) ernstig siek (letterlik: siek tot die dood toe). In opdrag van die Here kom die profeet Jesaja aan die koning bevestig dat hy terminaal siek is. Die boodskap brei nie uit op die aard van die siekte nie, maar is ‘n opdrag aan Hiskia om sy sake te reël vir sy familie en vir sy opvolger, want ‘jy gaan sterf en nie lewe nie’.

Hierdie eerste boodskap van die Here en sy tweede boodskap (38:6) bevestig dat die Here die seggenskap het oor lewe en dood.

38:2-3 Hiskia draai sy gesig na die muur toe om met die Here te praat. Hy verwys na sy lewe voor die aangesig van die Here, sy gedrag (in waarheid/trou)  en sy  gesindheid (onverdeelde hart/volle oorgawe), sy dade (wat goed/reg is in U oë).

2 Konings 18:5-6 is nog ‘n mooier beoordeling van Hiskia. Hiskia bid nie om genesing nie, maar hy herinner die Here aan sy lewe voor die Here en laat dit in die Here se hande.  En hy het groot/hardop/bitterlik gehuil voor die Here. Hiskia se gewaarwording op daardie oomblik word weergegee in sy lofsang (38:10-14).

38:4-6  Volgens 2 Kon 20:4 was Jesaja nog in die binneplein van die stad toe die Here se antwoord op Hiskia se gebed kom. Die gebed van sy kinders kan die Here van besluit laat verander (vgl. Moses se pleit in Eks 33:5,17). Die oorspronklike besluit oor Hiskia se sterwe bly, maar die Here stel dit vir 15 jaar uit – ‘Ek voeg 15 jaar by jou dae by’ – ons tye is in sy hand (Ps 31:16). Hiskia gaan egter nie net van sy siekte bevry word nie, maar ook van die hand van die Assiriese koning (wat moontlik bygedra het tot sy siekte?) en die stad sal saam met hom gered word, soos in 37:35 beloof is. Die Here antwoord Hiskia se gebed uit sy goeie guns en ryke genade. Volgens 37:35 doen die Here dit nie omdat Hiskia so’n vroom man was nie, maar om sy eie ontwil en om sy dienaar Dawid se ontwil luister Hy na Dawid se vrome nakomeling (2 Sam 7:16).

38:7-8 Die teken is hier ‘n ekstra gawe wat die Here aan Hiskia gee omdat die Here graag vir Hiskia wil verseker van sy belofte (in v22 vra Hiskia om ‘n teken, soos in 2 Kon 20:8). Die wonderteken in die natuur, dat die skaduwee van die ondergaande son tien trappe terugskuif op Agas se sonwyser (letterlik: trappe), is ‘n bewys dat die Here die normale gang van die tyd kan omkeer, soos wat Hy Hiskia se dood met 15 jaar uitgestel het (vgl. die stilstaande son in Jos 10:12-14). Die teken van God se soewereine seggenskap oor sy skepping bevestig die betroubaarheid van sy belofte, en dat Hy aktief betrokke is by sy skepping as die Here, Die Ek is.

38:9-20 Hiskia se dankgebed en loflied oor die Here

39:9 Die inleiding maak dit duidelik dat die koning hierdie psalm ná die verlossing en sy genesing geskryf het, en dat dit later hier ingevoeg is, ná die teken wat die Here aan Hom gegee het in 38:7-8. Die gedig kom nie in 2 Konings voor nie. Die eerste deel, 38:10-14 gee eers ‘n oorsig oor die ellende waarin hy verkeer het, en begin met ‘Ek het gedink…’ Die tweede deel, 38:15-17 begin met ‘Wat kan ek sê?…’ en besing die Here se verlossing. 38:18-20 is ‘n slot met sy dankbaarheid.

38:10 Die digter sê wat hy gedink en gesê het toe hy voor die poorte van Sjeool, die doderyk, gestaan het – die geslote poorte laat hom dink aan ‘n tronk waaruit hy nie weer kan ontsnap nie; ek is in die bloei van my dae vir die doderyk bestem vir die res van my jare – slegs die Here besluit oor die dag van ons dood. Die koning het duidelik alle hoop op lewe laat vaar en aanvaar dat sy tyd gekom het.

38:11 Hiskia het geen verwagting om in die gemeenskap van die Here te wees in die doderyk, soos wat hy in die tempel die Here se teenwoordigheid beleef het nie, en sal ook nie meer gemeenskap met mense hê nie. Die dood skakel die twee verhoudings uit wat aan die lewe sin en betekenis gee: die verhouding met God en met mense.

38:12-14 Met vyf vergelykings word Hiskia se gemoedstemming oor sy aanstaande dood kleurryk beskryf:

Sy lewe is: So broos en maklik afbreekbaar soos ‘n skaapwagter se tent

Soos geweefde materiaal wat van die weefstoel afgesny is – en nie verder geweef sal word nie

Die Here wat sy bene gevorm het (Ps 139:15)  breek sy bene soos ‘n leeu sy dooie prooi se bene breek

Soos ‘n voël het hy gekerm; soos ‘n duif wat kla (soos die Groenvlerkduifie se “Good Lord deliver us’)

Die digter waag dit om te pleit: Here betaal asb. die borg om my uit my verdrukking te verlos. Dit is ‘n hof term. Hy vra die Here om namens hom te betaal wat dit sal kos om hom te bevry van die bande van die dood.

38:15 Wat sal ek sê? Hy het dit aan my belowe en Hy het dit ook gedoen – sy borg is betaal om hom te bevry van die dood. Hoe sal hy nou lewe? In rou stadig loop oor al die smart wat hy al verduur het? Die idee word dadelik van die tafel gevee.2

38:16 Die vers is ‘n nagmerrie vir vertalers en uitleggers omdat die Hebreeuse teks vermink is, veral in die eerste twee strofes. Here, mense leef met die dinge (my Here het my verberg), en in al hierdie dinge is die lewe van my gees (my hart, laat daar vir jou lewe wees/ek sal daarmee kan saamleef/die HERE het rus vir my gees gegee)O

Oor die laaste twee strofes is daar meer duidelikheid: U sal my genees en my laat leef. In een vertaling spoor die digter se hart en gees hom aan  om te reageer op die lewe wat hy ontvang het.  Ander sien dit as ‘n gebed om te lewe en gesondheid.

38:17  ‘Kyk! vir sjalom (vrede, welwese) was bitterheid bitter vir my’ – die benoudheid van die Assiriese beleg en van sy siekte was vir hom bitter, die lyding het egter bygedra tot sy goeie lewe wat gekom het, want ‘U het my lewe uit die put van vernietiging uit liefgehad/weggehou, want U het al my sondes agter U rug gegooi’ (vgl. Jes 43:25; Ps 103:12 –  God se genade het Hiskia se verlossing bewerk, soos hy Jerusalem van vernietiging deur die Assiriërs gered het (hier is ‘n aanduiding van die Ou Testament se algemene gebrek aan ‘n positiewe verwagting oor die lewe na die dood).

38:18 Teenoor dié wat nog lewe (v19), stel vers 18 die onmoontlikheid om die Here te loof/bely en te prys in die doderyk (dié wat daar is) en die dood (dié wat dood is). Die dooies is afgesny van God en die aanbidding van God (so anders as die verwagting van die Nuwe Testament met ‘n groot menigte voor die troon en die Lam, Openb 7:9-17). Die getrouheid/trou/waarheid van die Here word in verse 18 en 19 onderstreep. Niemand in die put (van die dood) kan meer hoop op die getrouheid van die Here nie.

38:19 ‘die lewende, net die lewende sal U dank, soos ek vandag; die vader sal U getrouheid/trou/waarheid aan die kinders bekendmaak.’ Hiskia sien sy verlossing en genesing as die gevolg van God se getrouheid (emet) wat veel groter is as Hiskia se getrouheid (emet) waarop hy gepleit het in 38:3, want die Here het hom uit die dood gered, en al sy sondes vergewe (38:17). Die trou van die Here is meer fundamenteel as die rede vir redding, meer wesenlik vir die lewe, en meer deurslaggewend dat die dood nie die laaste sê het nie. Dit word aan die kinders vertel. Die redding van die koning is gegrond in die karakter van God as die getroue. Die klem van dié deel van die gedig is op die Here en sy getrouheid.

38:20 Die opsomming van die gedig is: God red/ons sing. ‘Jahweh (die aktief teenwoordige Ek is) is daar tot my redding! En ons sal al die dae van ons lewe met begeleiding van snaarinstrumente in die huis van die Here sing.’ Wat kan Israel anders doen ná so’n wonderwerk as om uitgelate te sing en te jubel oor die onverstaanbare wat gebeur het om Jersusalem te red. Geen verklaring word gegee vir die gebeure nie – slegs ‘n blye oorgawe van hulle lewe aan die HERE van die lewe (Ps 23:6) vir hulle verlossing.

38:21-22 word uit 2 Konings 20:7-8 aangehaal, sonder die melding van die vyekoek, terwyl die genesing en teken reeds in 38:7-8 gestel is.

Skrywer:  Prof Francois Malan

37:30 Die teken wat die Here vir Hiskia gee herinner daaraan dat die Here ook vir Agas ‘n teken gegee het (7:14-17). Hierdie teken lyk asof daar die jaar van die verwoesting geen landbou sal wees nie; die jaar daarna sal daar ook nog slegs opslag wees, en die derde jaar sal die landbou weer in volle swang kom (vgl 7:16). Wanneer die wingerde weer druiwe dra en die bevolking weer begin vooruitgaan, sal hulle terugdink aan die beleg van Jerusalem, en weet dat Jesaja waarlik die woord van God gespreek het, en dat die Here sy belofte uitvoer.

37:31-32 Soos die plante sal die mense ook weer wortel skiet en vrugte dra. Twee maal word die woorde ‘oorblyfsel’ en ‘oorleef/vry uitgaan’ gebruik, terme wat dikwels in Jesaja gebruik word vir mense uit Sion: 4:3 die belofte van heiligheid vir die oorblyfsel; 6:13 die gewyde geslag as ‘n stomp wat oorbly; 10:21-22 die oorblyfsel wat sal terugkom om die Here te dien; 11:16 ‘n groot pad terug vir die oorblyfsel; 65:13-16 aan dié wat die Here dien, gee Hy ‘n nuwe toekoms; 66:2 Ek slaan ag op dié een…wat ontsag het vir my woord.

Die ywer/jaloesie van die Here van die leërskare – wat onverdeelde trou aan Hom vereis – sal dit doen (vgl. 9:6). Dit gaan oor die Here se toewyding aan, en passie vir die Seun uit Dawid se geslag in 9:6, hier vir Juda en vir Jerusalem – dit waarborg dat daar ‘n oorblyfsel sal wees. Die kragbron vir verlossing is die Here (die Ek is, die aktief teenwoordige God), nie die wapenarsenaal van Juda en sy helpers of die diplomasie van Jerusalem nie.

37:33-35 Die versekerings van 37:6-7,29 word weer bevestig. Sanherib wil Jerusalem uitwis – sy eie annale bevestig dat Jerusalem die prysbuit is wat hy nog wil vat, en Hiskia reken dit is klaar met Jerusalem. Maar die Here (die Ek is) sê Ek sal dié stad beskut en hom red. Daarmee word Sanherib se besluit en Hiskia se vrees besweer. Sanherib sal sonder ‘n oorwinning teruggaan huis toe. Die profetiese beskouing van die geskiedenis berus nie op die prestasies van  mense se ywer nie, maar berus op die ‘ywer’ van die Here (37:32), sy troue toewyding aan sy skepping en sy kinders. Die Here sê Hy sal Jerusalem red ‘om my ontwil’ (37:35). Sion, as die stad van die Here, is verbind aan sy dienaar Dawid (vgl. Ps 78:68-72) met sy belofte in 2 Sam 7:16; Ps 89:4. Daardie beloftewoord van die Here staan hier teen Sanherib se leërs en strategie om sy ryk uit te brei, en hy moet onverrigte sake terugdraai huis toe op ‘n woord van die Here (vgl. sy magtige teenwoordigheid in Jes 4:5; letterlik: want oor al die heerlikheid ‘n beskutting).

37:36-38 In Hebreeus word die woord maleak gebruik vir ‘n boodskapper (vgl Maleagi – my boodskapper). Profete is die Here se boodskappers op aarde. Die woord word ook vir die Here se hemelse boodskappers, die engele,  gebruik (die Griekse vertaling vir maleak is angelos  vir enige boodskapper). Soos die Here die eersgeborenes laat sterf het van die Egiptenaars wat Israel onderdruk het (Eks 12:29; 1 Kor 10:10 sê dit was: deur die engel van die Here; Hebr 11:28 die engel van die dood) en soos Hy deur sy engel die goddelose Sodom, Gomorra, Adma en Seboim verwoes het (Gen 19:21; Deutr 29:23) so word 185,000 Assiriese soldate wat rondom Jerusalem lê om die stad in te neem, in een nag uitgewis deur die engel, die hemelse boodskapper van die Here.

Die arrogante Sanherib vertrek in 701 v.C., weg uit die land, terug na sy stad Nineve, vanwaar hy, volgens sy annale nog ses veldtogte elders gevoer het. Soos Hiskia gaan hy ook tempel toe, maar nie na tempel van die Here wat sy volk se toevlug en beskerming is nie (Ps 46:2), maar na die tempel van sy persoonlike god Nisrok, wat hom nie kan beskerm teen sy eie kinders wat hom doodmaak nie. Sy seun Esarhaddon volg hom in 681 v.C. op, en sy twee moordenaarseuns vlug uit Nineve noord tot in die Araratgebergte van die huidige Armenië.

Spreuke 29:21 sê: Hoogmoed bring ‘n mens tot ‘n val, nederigheid bring eer; en 1 Joh 5:4 sê: elkeen wat uit God gebore is, oorwin die wêreld; en dit is die oorwinning wat die wêreld oorwin, ons geloof. So val die arrogante Sanherib en gaan druipstert terug na sy magtelose afgod, en Hiskia wat in geloof op die Here vertrou, Hy wat oor die wêreld regeer, kyk met verwondering hoe die Here Jerusalem uit die ellendigste posisie denkbaar red uit die mag van die man wat vir Jerusalem sê: moenie dat Hiskia julle op die Here laat vertrou nie (37:15).

Aan sy dissipels wat vra: wie kan dan gered word? sê Jesus: Vir mense is dit onmoontlik, maar vir God is alles moontlik (Mat 19:25-26).

Skrywer:  Prof Francois Malan

37:21-29 Die Here is God wat regeer en beskik ook oor die Assiriërs

37:21 Die gedig is die antwoord van die Here op Hiskia se gebed om verlossing, maar  spreek eintlik die koning van Assirië, wat vir Sion met geweld gedreig het, aan.

37:22 ‘Die maagdelike dogter van Sion verag jou en lag jou uit; agter jou skud die dogter van Jerusalem haar kop’ Die gedig begin met die bevestiging dat Jerusalem Assirië verafsku en nie geïntimideer is deur  hulle growwe grootpratery nie. Dit spruit waarskynlik uit hulle vertroue op die Here.

37:23 Dit gaan oor meer as die stad Jerusalem se reaksie. Sanherib het die Heilige van Israel verkleineer deur Hom met die gode van ander volke, wat geen ware gode is nie, te vergelyk. So het hy die Heilige gesmaad, soos Hiskia gebid het (37:4). Dit is godslastering, soos Jesaja gesê het (37:6). Hy is egter die lewende God. Sanhererib se arrogansie het hom verhinder om dit van die aktief teenwoordige God wat aan Israel toegewy is (v16), raak te sien.

37:24-25 is ‘n opsomming van die hoofadjudant en Sanherib se toesprake waarin Sanherib alles vir homself toe-eien: Ek het…berge opgery; Ek het…seders afgekap; Ek het…bosse binnegedring; Ek het…water gegrawe; my sole het … riviere laat opdroog. Hy erken nie dat die Here hom gestuur het nie (36:10; vgl. 29:2-3). Totaal sonder selfbeheersing het die koning van Assirië nie die doel van die Here opgemerk nie, en God se skepping en sy mense verniel. Die gebrek aan selfbeheersing is tipies van ongetemde supermagte wat niks ontsien om hulle magsbehepte planne uit te voer nie…en dan spog Sanherib nog oor sy vernietiging van God se skepping. Daarmee kla hy homself aan.

37:26-29 Sanherib se hoogmoedige ‘ek’ kom teen die Here te staan, wat sê: Ek het dit bewerk…Ek het dit voorberei … Ek het dit nou laat gebeur…Ek weet hoe jy te kere gaan…Ek moes jou woorde aanhoor…Ek sit ‘n haak deur jou neus (soos vir ‘n bul)…’n stang tussen jou tande (soos vir ‘n perd)…Ek lei jou terug…(nie meer bruikbaar vir die taak waarvoor jy gestuur is nie).

Dink wat die Heilige, die Toegewyde aan Israel, die teenwoordige Ek is, die lewende God, kan doen!  Alles waaroor Sanherib spog is die werk van die Here! Dit was nie soseer Assirië se mag nie, maar die ineenstorting van die gemeenskappe nog voor Assirië daar gekom het (v27), wat aan hom die oorwinnings gegee het. En nou spog hy asof dit hy is en hy verkleineer die Here. Die Here weet Sanherib het sy mandaat oorskrei (10:6-7). Hy het egter gedink hy is verhewe bo die heerskappy van die Here (36:20; 10:15). In verse 28-29 sê die Here twee maal: Jy het jouself opgewerk teen My (te kere gegaan teen My). Hy het al meer arrogant geword en homself oortuig hy kan die Here oorwin, daarom moes die Here ’n haak deur sy neus sit om die kwaai bul, wat Hom wil verpletter, te tem en die wilde perd in te breek om hom weg te lei van Jerusalem af, terug na sy eie land met ’n berig oor ’n opstand wat daar broei.

Die gedig stel die wil van die Here teenoor die wil van Assirië. Maar dit is geen stryd nie. Die Here is die regeerder oor mens en skepping. Sy heerskappy verwyder die Assiriese bedreiging van Jerusalem

Skrywer:   Prof Francois Malan

7:1 Die tweede reaksie op die hoofadjudant se uitdagings kom van Hiskia. Soos sy gesante skeur hy ook sy klere en trek sakklere aan as tekens van neerlaag en rou. Maar anders as sy raadsmanne, gaan hy na die huis van die Here om die krisis na die Here te verwys. Hy aanvaar nie die hoofadjudant se aantyging dat die Here die stryd gewonne gegee het, soos die ander gode van die hoofadjudant se tweede toespraak nie. Hy aanvaar dat dit die uiterste krisisoomblik is, maar die Here, die aktief teenwoordige Ek is, bepaal die verloop van die geskiedenis. Hiskia tree hier op as ‘n model van ‘n gelowige.

37:2 Die koning het die profeet van die Here nodig om vir hom in te tree by die Here. In hierdie krisis swig sy politieke realisme eindelik voor profetiese geloof.

37:3-4 Openlik word die hele toedrag van sake vir die profeet uitgespel: dit is ‘n dag van moeilikheid (1983: rou) wat dringend om die Here se hulp vra; dit roep om die Here se bestraffing van Assirië, wat sy Naam geminag het. Die amptenare weet hulle saak is hopeloos as hulle terugdink oor wat Assirië 20 jaar tevore met Samaria, die hoofstad van die 10-stamme, gedoen het. En hulle het nie meer die moed gehad om iets aan te pak nie.

Die beeld van die vrou wat nie krag het om te baar nie, word ook in 26:16-18 gebruik, en wys waarskynlik na Hiskia se ideaal om sy koninkryk onafhanklik te maak, maar waarvoor daar nou glad nie meer krag is nie.

Hiskia se versoek is tentatief. Hy praat van die moontlikheid dat die Here Jesaja sal hoor en Assirië bestraf, as Jesaja bid vir die oorblyfsel (wat telkens in die boek genoem word). Die amptenare erken dat Jesaja hulle geestelike meerdere is met sy besondere verhouding met die Here, en vra daarom dat hy vir hulle tot die Here sal bid. Die oorblyfsel verwys hier na die klompie van Juda wat in Jerusalem oorgebly het uit die hele Juda-gebied wat reeds verower is en weggevoer is.

37:5-7 Die derde reaksie op die die hoofadjudant se uitdagings kom van Jesaja, wat die Here se reaksie daarop aan die afvaardiging oordra. Jesaja gaan nie bid soos hulle gevra het nie. Hy gee reeds die Here se antwoord op die koning se besoek aan die tempel (37:1), en op sy boodskap wat hy aan Jesaja gestuur het (37:3-4). Deur die Here se goeie boodskap word Hiskia se moeilikheid opgelos en sy vrese besweer. Moenie vrees nie! nie vir die amptenare (letterlik: jongetjies, knegte) van die koning van  Assirië se grootpratery en godslastering nie. Die Here het alles gehoor.

Geen ander god kan praat nie, maar die Here kom self aan die woord: Ek gaan hom onrustig maak (letterlik: Ek sal ‘n gees in hom plaas); Ek sal hom in sy eie land laat doodmaak (Ek sal hom deur die swaard laat val in sy eie land). Twee maal word verwys na sy eie land (by sy eie gode). Hiskia weet nou dat die lewende God weet dat Hy gelaster is, en dat Hy sy eer sal herstel deur te doen wat Assirië gereken het nooit kan gebeur nie.

37:8-13 Die derde toespraak van die Assiriër het dieselfde inhoud as  die eerste twee met drie belangrike verskille: die berig oor Egipte se aantog maak Assirië haastig (onrustig!) om Jerusalem gou af te handel; Juda hoor die boodskap aan met minder vrees ná die versekering van die Here. Die boodskap word direk aan koning Hiskia gerig om hom te waarsku teen die Here se misleiding  en nie soos die tweede boodskap wat aan die manne op die muur gerig was nie. Die tweede toespraak het gevra: waar is die ander gode en die Here daaronder geklassifiseer; die derde: waar is die ander konings wie se gode hulle nie kon red nie. Nou moet Hiskia as koning besluit, en ook elke leser.

37:14-20 Die boodskap word nie deur die hoofadjudant gebring nie, maar draers wat die opgerolde brief oorhandig. Hiskia antwoord nie op die brief nie. Nadat hy die brief gelees het neem hy die brief na die tempel om die rol voor die Here uit te sprei in die allerheiligste, tussen die gerubs weerskante van die ark. Hiskia bid self. Dit begin met ‘n lofprysing (v16) van die onvergelyklike lewende Skeppergod wat regeer oor die hemel en die aarde, oor al die koninkryke op aarde, ook oor dié wat nou deur Sanherib verwoes word. Hiskia se dringende versoek is dat die Here Juda verlos uit Sanherib se hand, sodat die koninkryke van die aarde kan weet dat Israel se God die Here is (die aktiewe teenwoordige ‘Ek is’), U alleen.  Dit is Hiskia se geloofsoortuiging.

Skrywer:  Prof Francois Malan