58:8 Die soort vas, wat die Here vra, lei daartoe dat jou lig deurbreek soos die daeraad. Dit lei tot genesing, beskerming en veiligheid – dan sal die Here jou weer raaksien en verhoor (vgl 58:3 se klag). Die Here sal aan jou ‘n goeie lewe gee.  Letterlik:’ jou geregtigheid sal voor jou uitgaan en die heerlikheid van die Here sal jou versamel’ (jou agterhoede wees) soos die wolkkolom met die uittog uit Egipte (Vgl Eks 13:21-22Jes 52:12; Ps 139:5)

‘jou geregtigheid’ – soos die Here sy verhouding met jou reggestel het, moet jy jou verhouding met mense gaan regstel. Sy heerlikheid word gesien in sy liefde en vergifnis; so moet jy ook sy liefde deurgee en sy vergifnis toepas.

‘n Goeie lewe kom slegs deur goeie verhoudings met jou bure en medemense. Die gemeenskap se veiligheid en sekuriteit word bedreig deur selfsugtigheid, hebsug, afsydigheid en uitbuiting. As dit afgelê word, kan die Here se seën verwag word.

58:9 In vers 3 is gekla dat die Here nie hulle vas en verootmoediging raaksien as ‘n goeie werk wat beloon moet word nie. ‘n Loon word nie hier gegee nie, maar die versekering van die Here se teenwoordigheid by hulle, ook in hulle teëspoed en smart. Sy teenwoordigheid beteken dat Hy hulle raaksien en vir hulle toeganklik is. Maar gemeenskap met Hom is verbind aan die aandag wat jy aan jou medemens gee (vgl. Mat. 5:23-24). Volgens Jes 58:3-5 aanbid Israel die Here terwyl hulle hulle medemense verdruk. 58:9 wys die weg na egte aanbidding: as jy sorg dat die mense by jou nie meer verdruk word nie (Lett:erlik dat jy die juk uit jou midde verwyder) – alle vorms van verdrukking (juk) is vir God onaanvaarbaar, ekonomies, polities en sosiaal. God se kinders is veronderstel om vryheid vir almal te bevorder, om ‘n regverdige ekonomie te bedryf; nie meer dreig nie (lett: nie met jou vinger wys nie), nie beskuldig nie, nie sleg van ander praat (skinder) nie, hulle uitskel en verneder nie, alles dinge wat egte buurmanskap en vriendskap onmoontlik maak.

 58:10 As jy jouself uitgiet vir ‘n honger persoon – van jou kos uitdeel, en voorsien in die behoefes van die mens wat in nood is (eerder as om net die rykes te pamperlang), dan sal jou lig skyn in die donker en jou duisternis wees soos die middag. Die lig verwys waarskynlik na sjalom in die samelewing, met voorspoed, harmonie onder mekaar en vry van buitelandse bedreigings (vgl. Jes 9:1 en 2 waar Israel se donkerte ‘n beskrywing is van die bedreiging van Assirië en hulle bevryding as lig voorgestel is, wanneer die wonderbare Seun hulle sal bevry). Die Here wil ‘n gemeenskap met reg, geregtigheid en barmhartigheid tot ‘n lig maak wat deur almal gesien kan word.

58:11 ‘Die Here sal jou bestendig (sonder ophou) lei (as jou gids) en vir jou (letterlik: jou siel) versadig te midde van verbrande/verdroogde lande;’ en Hy sal jou bene versterk, en jy sal wees soos ‘n tuin wat goed nat gemaak is en ‘n fontein wat nie verswak/opdroog nie. Die Here waarborg sy veilige leierskap deur die droogtetye (soos met die uittog uit Egipte en die terugtog uit Babel) en volop water in ‘n dor land, soos Psalm 23 se waters waar rus is selfs in die donker dieptes. Jesus praat van die gawe van die Heilig Gees as strome lewende water wat uit jou binneste sal vloei (Joh 7:37-39) en aan die Samaritaanse vrou bied Hy ‘n fontein van water aan, wat in haar sal opborrel tot die ewige lewe (Joh 4:14).

58:12 Die stad Jerusalem is veral tydens die leierskap van Esra (vanaf 458 v.C.) en Nehemia (445 en 430 v.C.) opgebou (die eerste groep onder Serubbabel het reeds in 538 v.C. teruggekom – hierdie opbou  geskied nou 80 jaar na die eerste Jode teruggekom het). Die gemeenskap sou in dié stadium die energie, moed en bronne gehad het om die eeue oue ruïnes weer op te bou, sowel as die fondamente van baie geslagte, indien hulle geleer het om in vrede saam te lewe. Dan sou hulle genoem word: Hersteller van die breuk; Bewoonmakers/herstellers van die paaie om te kan woon – mense wat ‘n nuwe lewensvatbare gemeenskap moontlik maak. Die soort gemeenskap word nie in die eerste plek deur ‘n amptenary of tegnologie of groot geld of oorspronklikheid gebou nie, maar begin deur jou medemens raak te sien en vir hom om te gee.

58:13 ‘As jy jou voet terughou ter wille van die sabbat en nie jou besigheid doen op my heilige dag nie’ – die Sabbat (die Hebreeuse woord sjabat beteken om te rus) is die alternatief vir ‘n rustelose, aggressiewe, ongetemde hebsug wat rondhardloop om jou  medemens te misbruik vir jou eie voordeel. Deutr 5:12-15 het rus vir al die lede van die huishouding voorgeskryf, werkers ingesluit. Almal moet rus en die oorvloed van die skepping geniet. Maar vir die mense wat hier aangespreek word, is so ‘n Sabbat onbekend.  Hulle verdruk hulle diensknegte en medemense (v6) en jaag na wins ten koste van ander (v3,9b) ook op die Sabbat as hulle vroom in die tempel of sinagoge aanbid.  Hier word die Sabbat ‘n toets vir self-beperking van jou eie begeertes en of jy volgens die Here se wil wil lewe. Die Sabbat is bedoel as ‘n vreugdevolle feesdag aan die Here gewy om Hom te eer deur o.a.  hongeriges te voed en armes te klee, om te gee, eerder as om te gryp en te versamel (vgl. Mat 12:12; Hand  25:32). Die Sabbat is bedoel as ‘n onderbreking van jou daaglikse program, nie jou eie begeertes en plesiere te soek nie, en’n (ydel) woord/saak te praat nie (1983: nie handeldryf nie).

58:14 Dan sal jy vreugde vind in die Here – die Here belowe dat ‘n alternatiewe gemeenskap, waar mense in vrede met mekaar lewe, in reg, geregtigheid en barmhartigheid, hulle vreugde in die Here sal vind. Die Hebreeuse woord hier vir vreugde praat van ‘n blydskap, sonder hebsug of onderdrukking, oor ‘n goeie lewe wat die Here aanbied aan dié wat op Hom vertrou en volgens sy wil met mekaar lewe met ander waardes as dié van die wêreld om ons. Ware vreugde vloei nie voort uit die najaag van jou eie belang nie, maar medemense is die pad wat die Here aanwys as die toegang tot Hom (vgl. Mat 25:34-40; Jesus se nuwe gebod is juis dat ons mekaar moet liefhê soos Hy ons liefhet, deur sy lewe vir ons te gee; Joh 13:34).

‘En Ek sal jou laat ry op die hoogtes van die aarde/land (die pad na ware sukses), Ek sal jou laat eet van die erfenis van jou vader Jakob (van die produkte van die land wat die Here aan Jakob gegee het); want die mond van die Here het gepraat’ – en sy woord doen wat dit sê (Jes 55:11).

Die oop gemeenskap wat in reg, geregtigheid en barmhartigheid met mekaar saam lewe, waarvoor die digter-profeet pleit, het deur die eeue nie by Israel posgevat nie, behalwe by klein groepies, todat Jesus gekom het en dieselfde boodskap gebring het deur aandag te gee aan die Samaritane (Joh 4), ‘n Griekse vrou uit Fenisië (Mark 7:26) en mense van die tien Griekssprekende stede (Mark 7:31-10); en Hy het gebid vir die eenheid van almal wat aan Hom behoort, sodat die wêreld in Jesus kan glo wat die Vader gestuur het omdat Hy hulle liefhet  (Joh 17:20-23).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Die gedig is ‘n lang en ernstige opdrag van die Here dat sy diep verdeelde volk aangespreek moet word oor hulle skynheiligheid. Die Here verwag dat sy volk se lewe hulle belydenis sal weerspieël, oor wie en hoe hulle Here is, dat hulle nie met hulle lewe ‘n boodskap verkondig wat strydig is met hulle vertroue op die Here en sy woord nie.

58:1 ‘Roep met ‘n keel (sit ‘n keel op, roep hardop), moenie terughou nie (moeie bang wees om dit luid en duidelik uit te roep nie), soos ‘n sjofar (ramshoring wat vir die stryd oproep), verhef jou stem (roep met ‘n luide stem). Die verkondiger van die Here se woord word in geen onduidelike taal nie vier maal die opdrag gegee om die Here se woord te verkondig, hard en duidelik, sonder om doekies om te draai, want dit is ‘n saak van lewe en dood vir mense en gemeenskappe. Die volk van die Here moet op hulle oortredings van die Here se opdragte gewys word.

Maak aan my volk hulle opstand/rebellie bekend (stel die saak hoog, duidelik sigbaar voor) en aan die huis van Jakob hulle oortredings – dit is ‘n lewe wat ingerig word uit teenstand teen die woord en wil van die Here. Later word dit uitgespel dat hulle optrede teenoor mekaar, teenoor hulle arbeiders en arm medemense, ‘n optrede is wat indruis teen die Here se opdragte daaroor.

58:2 En dit gebeur terwyl hulle die indruk wil skep dat hulle baie godsdienstig is. Hulle begeer met vreugde; vreugde word twee maal in dié teks gebruik (1983 vertaal: graag, daarvan hou) – hulle verheug hulle daarin om dag vir dag die Here te soek en na sy wil te vra, so asof hulle ‘n volk is wat in geregtigheid lewe en nie die voorskrifte van die Here verlaat het nie; hulle vra by die Here sy voorskrifte vir geregtigheid en geniet dit om na die Here te kom met lofprysing en gebed. Die digter berispe sy tydgenote wat die diens van God verander het in ’n daad van selfbevrediging  sonder etiese inhoud. Hulle geniet hulle aanbidding. Maar ware aanbidding fokus op die Here se wil en wense soos deur sy woord verduidelik word. Hulle voel goed oor hulle eredienste en in hulle eredienste, maar dit is teen die ware bedoeling van die Here.

58:3 Getrou vas hulle en verneder hulleself voor die Here (moontlik in sak en as), maar die Here neem nie daarvan kennis nie! Want hulle doen dit vir hulle eie begeertes en plesier; om deur die Here raakgesien te word, om die Here se aandag op hulle te laat vestig – eintlik ‘n erkenning dat hulle godsdiens op hulleself gevestig is, dat die doel van hulle godsdiens is om daardeur iets te verkry. Daarom het hulle godsdiens ‘n middel tot ‘n doel geword en nie ‘n doel opsigself nie. Die Here is dus bruikbaar om voordeel te behaal, soos die Satan vir die Here gevra het: Is dit verniet dat Job U vrees? (Job 1:9) – bedoelende sonder hoop op wins. Godsdiens wat bereken wat ek daaruit sal kry, werk nie by God nie! Daarby verdruk hulle al hulle slawewerkers (Septuaginta: die mense onder julle hand – onder julle beheer; die Hebreeuse woord verwys na ‘seermaak, gepynig word). Hulle godsdiens is ‘n opstand teen die Here se eis van liefde tot God met jou hele hart, en jou naaste soos jouself. (Deutr. 6:5; Lev 19:18). Dit bely hulle dag vir dag en gee voor dat hulle God en hulle naaste so liefhet, maar juis nie toepas nie, nie in die erediens en kerk nie en nie by die huis of in die samelewing nie.

58:4 ‘Kyk! Julle vas net tot twis/onenigheid (wat op ‘n regstryd/hofsake met mekaar uitloop)  en twis (met standpunte teen mekaar);  julle vas om  met die vuis van boosheid te slaan; julle vas nie op die dag (vandag soos ons nou praat) om julle stemme in die hoogte (by God) te laat hoor nie.’ Die mens wat vas, baklei omdat hy net op homself gerig is, sodat daar geen grootmoedigheid of vrygewigheid kan wees van mense wat groter as hulleself is nie. Sulke soort aanbidding gee geen toegang tot God nie want die God van Israel is nie beskikbaar om ‘n instrument te word van die mens se berekende manipulasie nie. Dié soort aanbidding is ‘n totale verdraaiing van die beeld van God en ‘n totale verwringing van sosiale verhoudings.

58:5 Die Here soek nie uiterlike tekens van verootmoediging by ‘n mens (adam enige mens) nie, met geboë hoofde (soos ‘n biesie in die stroom of soos verlepte plante) in sak geklee en as op die kop nie.Vir die Here is die uiterlike tekens nie van belang nie, want dit dien slegs om deur mense gesien te word (vgl. Mat 6:16-18).

58:6 Ware vas, wat die Here wil hê, behels nie ‘n soort gedissiplineerde vroomheid nie, maar ‘n lewe met dade wat  jou medemens help en opbou, nie afbreek of verkleineer nie. Dit gaan nie vir God om ‘n passiewe roetine lofprysing van Hom nie. God werk in die gemeenskap en wil hê al sy volgelinge moet saam in die gemeenskap werk om Hom daarmee te prys. Egte vas gaan oor die regstel van onreg teenoor mense in die gemeenskap. Dit eis van jou om af te sien van jou voorregte en van die misbruik van jou mag:

Bevryding van mense wat onregverdig gevange sit – moontlik as slawe (Neh 5:5; vgl Jer 34:16) Letterlik: maak los die onregverdige/bose bande/kettings (gevangenskap)

Bevryding van onderdruktes – verwys na die skuldbande van mense in die mag van die ryk uitbuiters (Neh 5:3-7).                         Letterlik: maak los die stroppe van die juk

Laat die onderdruktes vry – dit bevestig die voorafgaande opdrag

Breek elke juk stukkend – dit brei uit op die voorafgaande twee opdragte.

58:7 Die vas wat die Here van ons verwag is om soos Hy te wees, genadig, barmhartig en vrygewig teenoor ander wat minderbevoorreg is, om jou brood te deel met ander, ook jou huis, jou klere, die basiese lewensbehoeftes (opgenoem in Mat 6:25).  Dit vra iets van jou, wat jou iets kos. Dit is egte vas wat die Here behaag, nie slegs ophou eet nie.

Om jou brood te breek (uit te deel) vir die wat honger is (vgl Neh 5:17)

En die armes, rondswerwers (dakloses) in te bring in die huis (Septuaginta ‘in jou huis’)

Wanneer jy iemand sien wat naak is (letterlik: wat homself verberg) jy hom klee – van jou klere gee as ware vas

En dat jy nie sal wegkruip vir jou familie/medemens nie  (letterlik: jou eie vlees nie) – van die armes in jou familie nie – egte vas is om hulle raak te sien en te help.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Na die aanslag op die oortreders in 57:3-13a verander die toon weer skielik in 57:14-21. Die teenstelling tussen oordeel en versekering is tipies van Jesaja wat telkens God se oordeel baie ernstig opneem, maar herhaaldelik hoop ná die oordeel beklemtoon. Die gedeelte sluit in vers 21 met ‘n herhaling van 48:22 (vgl. die slotvers van die boek  66:24): vir die goddelose is daar geen vrede nie, sê my God.

57:14 Die vers herhaal die metafoor van die hoofpad wat as ‘n beeld vir die terugkoms na Jerusalem gebruik is (35:8; 40:3; 49:11). Omdat Israel reeds in Kanaän terug is en die tempel reeds opgebou is, verwys die metafoor waarskynlik na die pad vir die torah, dat gesorg moet word dat daar geen obstruksies sal wees wat volle gehoorsaamheid aan die woord van die Here sal verhinder nie. Die beeld praat van die blye opbou van die samelewing volgens die voorskrif van die Here.

57:15 Die karakter en identiteit van Jahweh word hier op ‘n besondere genuanseerde wyse bevestig: Die teenoorstelling van hoog en heilig teenoor nederig en verdruk is die kern van die Here se selfopenbaring, die misterie van God wat die onderwerp is van die Bybelse geloof. Dit is die beskrywing vir die groot Regeerder van die heelal. Vanuit sy verhewe troonsaal (6:1) reik sy koninklike teenwoordigheid en sy koninklike sorg uit na die laagste en onwaardigste van sy onderdane.  Dit is hierdie optrede van die Here wat die lewenswyse van Israel lei op nuwe weë – my gedagtes is nie julle gedagtes nie…soos die hemel hoër is as die aarde, so is my optrede en my gedagtes verhewe bo julle gedagtes en optrede (55:8-9; vgl. sy woorde aan die vertrapte slawe in Egipte in Eks 3:7-8). So het die Seun van God Homself prysgegee deur die gestalte van ‘n slaaf aan te neem, gehoorsaam tot die dood aan die kruis (Filip 2:6-8).

Die doel van God se identifisering met die nederiges en verguisdes is om hulle harte en gees te vernuwe, te laat herleef. Die God wat so deur die teruggekeerdes vereer word as die hoë God, gee lewe aan diegene wie se lewe uit hulle gemergel is. Dit is die paradoks van God. Die ereplek, heerlikheid en mag in die Here se koninkryk en tempel behoort nie aan die trotse ambisieuses en sterkes nie, maar aan die nederiges van gees (Mat 5:3-10).

57:16-19 Hier word uitgebrei op die wonderlike aankondiging in vers 15, met ‘n teologiese verslag van die hele verloop van die Here se optrede teen Israel, binne die denkwyse van Israel se tradisie oor die toorn van God oor  sonde. Die basis vir wat volg is die goeie nuus van die Here se versekering dat Hy nie toornig sal bly op Israel nie (vgl dieselfde versekering in Ps 103:9-10).  Die Here se toorn is beperk deur sy identiteit as barmhartig en genadig, geduldig en vol troue liefde (Ps 103:8; vgl. Eks 33:19, aangehaal in Rom 9:15).

‘want ‘n gees word swak/flou voor My, en die mense (letterlik: die wat asem het) wat Ek gemaak het’ (1983-vertaling: want anders sou dit die einde beteken van die mens aan wie Ek die asem gegee het)

Die Here erken dat Hy kwaad geword het vir Israel wat opgeroep is vir die hofsaak teen hulle omdat hulle sy verbond verlaat het en erge straf verdien het. As sy toorn voortgaan sal dit egter sy werk aan sy skepping negatief beïnvloed. Daarom word sy toorn oor die skepsels wat Hy gemaak het, gestaak.

57:17-19  Die Here se optrede teen Israel word in drie stappe aangebied, volgens die Jesaja-tradisie:

1 Ek was kwaad …..voor die ballingskap (v17)

2 Ek sal genees ……. verlossing van die bannelinge (v18)

3 ‘Vrede, Vrede’…… sy teenwoordigheid by Israel na die ballingskap (v19).

57:17 Die vernietigende toorn van die Here wat Israel in ballingskap gestuur het, was ten volle geregverdig. Die Here wat gehoorsaamheid aan die verbond vereis, moes optree teen mense wat daarop uit was om geweldaddig en vernietigend op te tree vir eie gewin. Daarom het die Here hulle geslaan met die ballingskap en Homself vir hulle verberg. Hulle was hardkoppig, daarom moes die Here hardhandig teen hulle optree; hulle het hulle rug op die Here gedraai en wou nie na Hom luister nie, en daarom het Hy Hom vir hulle verberg en doof gehou vir hulle klagtes.

57:18 Die Here sê: ‘Ek het gesien…’ ‘maar… ’ ‘Ek sal hom genees…’ ‘Ek sal hom lei…’ ‘Ek sal vergoed met vertroostinge aan hom en sy treurendes.’  Die Here as Heler wil genees en krag gee vir ‘n goeie lewe. ‘Lei’ verwys na die uitlei uit Egipte en uit Babilon en die Here se beskerming en sorg oor hulle (soos die wolkkolom en manna van ouds). Troos is die sleutelwoord reeds in 40:1. Die drie beloftewoorde verseker Israel van die Here se teenwoordigheid en sorg, soos in Ps 23 uitgespel word met groen weivelde, beskerming en ‘n gedekte tafel. Israel se afdraande lewensreis ná hulle terugkom uit die ballingskap en hulle herstel word uitgespel, maar bevestig ook dat die Here barmhartig en genadig is, en onreg straf (vgl. Eks 34:6-7).

57:19 Die beweging van toorn (v17) na genesing (v18) lei tot sjalom die heelheid van lewe –  dit is totaal in kontras met die vernederdes en verdruktes van v15, en met die toorn van die Here (v17).  Die Here kom met die versekering:  sjalom, sjalom! Vir dié wat ver en dié wat  naby is, vir Jode wat reeds terug is in Jerusalem en dié wat nog verkeer in die verstrooiing dwarsoor die hele Persiese ryk. Dit is die nuwe gawe van die hoë en heilige God (v15) wat besig is om die laagstes en verdruktes te vernuwe (Die Dooie See manuskrip laat die tweede sjalom uit, maar die Septuaginta plaas dit, soos in die Afrikaanse vertaling, elk aan die begin van ‘n sinsnede).

Die vers begin met ‘skeppende (die een wat skep) die vrug van die lippe (woorde) – dit is die Skepper Here wat  met sy skeppingswoord vrede skep (soos met die skepping). Slegs die Skepper kan woorde praat wat doen wat Hy sê (55:11). Die vers sluit met ‘en Ek sal hom (die naby Jode en die wat ver is) genees’ (soos aan die begin van vers 18) om dié wat treur oor hulle sonde, hebsug en ellende nogmaals te verseker van sy heling, van die mens en die samelewing te midde van die bedreiging van die goddeloses wat tussen hulle woon.

57:20  Die paragraaf sluit af  met ‘n uitsluiting: die belofte van sjalom geld nie vir die goddelose nie. Hulle is soos  die see wat rondgeslinger word sonder stilte – wat nooit tot rus kan kom nie, en slyk en modder opwerk. Die goddelose is soos die eindelose bruisende waters van chaos – meedoënloos wreed, verwar, uitdagend, afbrekend – wat altyd vullis en geweld laat opbruis en oorspoel uit hulle harte. Die sjalom van dié wat van die Here afhanklik is, is ‘n gawe wat juis met  die diepgaande verdeeldheid in die samelewing wil gaan. So het Jesus die onstuimige see beveel: Bedaar, wees stil! (Mark 4:39). Alleen die woord van die Here maak alles veilig vir sy volgelinge.

57:21 In die hart van die goddelose is daar geen plek vir vrede nie (48:22), die sjalom van verse 2,18,19. Daarom tree hulle so woes en onvergenoegd op.

Skrywer:  Prof Francois Malan

57:3 Met die vers begin die lang deel (57: 3-13a) oor die onregverdiges, met wie die digter-profeet nie simpatie het nie – ‘Maar julle!’ (julle onregverdiges) teenoor die regverdiges wat in vrede lewe en sterf. Die kwaaddoeners word voor ’n hof tot verantwoording opgeroep. Dit gaan oor die chaotiese toestand as gevolg van hulle wegdraai van die Here en sy pad af. Hulle word beskuldig van afgodery, dislojaliteit teenoor die Here, en onsedelikheid: kinders van ‘n towerheks, die saad van ‘n owerspeler en ‘n prostituut.

57:4 Hulle neerhalende woorde teenoor die getroue volgelinge van die Here in Jerusalem is eintlik gerig teen die Here self. Die antwoord op die twee retoriese vrae oor vir wie hulle spot, en teen wie hulle grootpraat en hulle tong uitsteek, is die antwoord: teen die Here! Daarmee word hulle getipeer as opstandelinge en leuenaars/vals, soos hulle voorouers (van voor die ballingskap). Die term bedrieërs word ook gebruik vir afgodedienaars wat agter die bedrog/ valsheid van afgode aan lewe (vgl. Jer 10:14; Jes 28:15).

57:5 ‘n Lys van heidense gebruike word opgenoem waaraan Israel skynbaar lustig deelneem: Julle wat julleself troos met die gode onder elke groen boom (dit verwys na seksuele orgies in heidense tuin-heiligdomme) – groen bome is gesien as gestaltes van die goddelike natuurkrag van die lewe; julle wat die kinders slag in die valleie onder die splete in die rots’ – soos vir die Fenisiese god Molek/Milkom wat reeds in Ur en later in Babel gedien is en deur Israel se buurvolk, die Ammoniete  (Lev 18:21; 20:2-5; 1 Kon 11:7; 2 Kon 21:6; 23:10; Jer 32:35). Molek was gesien as die god van vuur, ook van die onderwêreld en die dood (vgl. Jes 28:15). Sy diens het gelei tot geweld.

57:6  Op die gladde oppervlakte (klippe) van die wadi (droë loop) is jou deel, hulle is jou lot (wat deur die loting met ‘n klip aangewys word), aan hulle het jy ‘n drankoffer uitgegiet, ‘n graanoffer gebring (in plaas daarvan dat die Here jou deel is). Sal Ek tevrede gestel word  deur dié dinge?  Terwyl party Jerusalemmers aan die tempel bou, bespreek ander Jerusalemmers (die woorde in die sinne is vroulik) hulle plekke in die heidense valleie vir hulle offers, waarskynlik om vrugbaarheid te verseker vir hulle landerye, huisdiere en gesinne. In droefheid vra die Here of Hy Homself met die dinge kan vertroos. Moet Hy hulle oorsien? Moet Hy verwag dat die dinge vanself sal verdwyn?

57:7 Nie net in die valleie en droë lope nie, maar veral op ‘n hoë en verhewe berg het jy (Jerusalem) jou bed gemaak. Jy gaan ook op soontoe om ‘n offer te bring – dit verwys ook na vrugbaarheidsritusse (vgl. verse 8-10). Dié offers is ‘n duidelike verbreking van die verbond met die Here, en word vergelyk met ontrouheid in die huwelik, met ‘n lêplek op ‘n hoë berg, nie op lae Sionsberg nie, nader aan die gode van die heidene wat volgens hulle op die godeberg woon.

57:8 Deutr 6:9 en 11:20 sê die Israeliete moet die wet van die Here op hulle deurkosyne en op hulle hekke aanbring  (die sg. Mezuzah  – die Hebreeuse woord vir deurkosyn). Hulle het egter hulle ‘herinnering’/aandenking (aan die wet van die Here) agter die deure en kosyne geplaas waar hulle nie so maklik gesien kan word en herinner word aan die Here en sy wet nie. So het hulle die Here verlaat, opgeklim (op die berg) en hulle bed oopgemaak, ‘n verbond met sommige van die afgode gemaak, hulle bed liefgehad en jy (vroulik) het gestaar  na ‘n hand, eufemisme vir ‘n manlike  privaatdeel (1983 naaktheid geniet). Vrugbaarheid is deur die Kanaäniete vergoddelik, en daar is geglo vrugbaarheid word bevorder deur met die temelprostitute by kultusplekke gemeenskap te hê. Israel se afvalligheid van die Here en hulle deelname aan die afgodery het ook tot letterlike owerspel en prostitusie aanleiding gegee (Jer 2:23-24). Die Kanaänitiese godsdiens was by die onsedelkheid ook wreed en het ingesluit dat hulle kinders geoffer het aan die god van vuur en geweld en die dood.

57:9 Jy (vroulik) het afgegaan na die koning met olie, en jou parfuums vermeerder. Jerusalem het ook sy gesante gestuur na vér plekke om hulp te soek by heidene en hulle gode, selfs by die magte van die onderwêreld, soos Molek, maar hulle het nie hulp gesoek by die Here, wat by hulle is en ‘n liefdesverbond met hulle gesluit het nie.

57:10 Al het sy moeg geword as gevolg van die moeisame pad van haar soeke na geluk het sy nie ingesien en gesê dit is nutteloos nie – nie tot die besef gekom het dat dit uitputtend is en nie bevredig om agter die afgode en avontuurlike politiek aan te loop nie. Maar haar begeerte na die onwettige is eindeloos en sy het nie opgehou om dit te soek nie. ‘Jy het lewe vir jou hand gevind’ (19833vertaling: jou wellus het jou aanhou oorweldig)— sy is aan haar onsedelike afgodsdiens en politiek verslaaf al lei dit tot niks positiefs nie. Daarom het sy nie siek geword daarvoor nie – nie omgegee nie (1983-veraling: daarom het jy nie opgehou nie).

57:11 Goddelose mense wat onreg doen, word gekonfronteer met twee ondersoekende vrae: Vir wie was jy so bang en bevrees? Het Ek nie stilgebly nie? Hulle het die afgode gevrees en nie die Here nie (vir wat die goddeloses mis, vgl. Job 28:28; Ps 111:10; Spr 1:7). Die Here het in lankmoedigheid stilgebly oor hulle verkeerde lewe, en sy geduld verdien nie sulke verwerping nie! Hulle het gelieg – deelgeneem aan afgodsdiens, afgode word ‘leuens’ genoem (28:15,17)  en die Here nie onthou  of  dit ter harte geneem nie – nie aan Hom  gedink nie; sonde en afdwaling begin in die mens se denke/hart voordat dit tot dade oorgaan, en dit vind plaas deur jou verbondenheid aan die Here te vervang met dié aan die afgode . Daarom  vrees/vereer/dien hulle Hom nie meer nie!

57:12-13a Dié vers gaan voort met ‘n skerp ironie, sonder om op vers 11 se vrae te antwoord. ‘Ek, Ekself sal jou en jou werke “regverdig,” maar dit sal jou nie baat nie.’  Dan moet hulle maar met hulle nood na die afgode gaan vir hulp, en die afgode is niks werd nie. Hulle is niks/nietigheid en het geen  krag om te red nie. Hulle word met twee beelde beskryf: die wind dra hulle almal weg; hulle word weggevat deur ‘n asempie, ’n nietigheid. Die goddelose is totaal hopeloos, sonder toegang of grond vir appél op die Here. Die Here is deur hierdie groep in die gemeenskap verwerp, en die gevolge daarvan vir hulle is onvermydelik.

57:13b Die toneel sluit soos hy begin het in verse 1-2. Dié een wat by die Here skuil sal die land besit en die Here se heilige berg erf. Dié wat op die Here vertrou is die regverdiges. So anders as die onregverdiges wat op enigiets behalwe op die Here vertrou. Die regverdiges ontvang al die Here se goeie gawes, hier veral die land met sy goeie lewe, soos die Here aan Abraham beloof het (Gen 12:1-3). Die heilige berg verwys na die voorreg om die Here in sy heiligdom te ontmoet. Deur hulle toewyding aan die Here word die regverdiges van die ander burgers onderskei.

Die skerp onderskeid tussen die regverdiges (v1- 2)– dan die goddeloses (v3-13a) – en weer die regverdiges (13b) wys dat die stryd tussen die groepe in Jerusalem en Juda intens was. Die digter-profeet is seker dat die goddeloses nie sal seëvier nie. Daarom moet die regverdiges vasstaan in geloof en vertroue op die Here.

‘n Oop samelewing is baie kwesbaar. Goddelose bure sien dit as ‘n maklike geleentheid vir roof. Maar die finale toneel bevestig dat die finale sjalom/vrede en welsyn, en die erfenis behoort aan dié wat by die Here skuil. Die wêreld kan uiteindelik nie die kerk oorspoel nie, net soos duisternis geen lig kan doof nie (vgl. Mat 16:18; Jes 42:16; 58:10; Joh 1:5; 1 Joh 1:5; 2:8).

Skrywer:  Prof Francois Malan