Lukas 16 ^{19 – 31}

‘OralOor’Kinders

Johann Voges 2021

Here, ek vergeet so maklik van al U ‘anderste’ kinders

dink altyd net aan die ou biekie wie ek ken of van hou

Oral op dese aarde versprei bly U ‘verskillende’ kinders

oppie platteland, innie wye vlak en ‘watter ookal’ gebou

ook daai wat in agterstrate bly, U ‘saamklonter’ kinders

en dies wat somma waar hul is ʼn eie ‘plakker’krot bou

Makie saak wie ons is of wa’ ons bly, u ‘oraloor’ kinders

elk sukkel om te wys hoe om U lief te hê en te vertrou

Ons probeer elkeen vir U gesê kry in ons eie ‘hart’taal

oor wat ons kommer, bangmaak en wat ons nodig het

ʼn onduidelike pratery vir mekaar in elk se eie war’taal’

U ken ons behoeftes en sien die swaarkry wat ons het

hulle s’n is vir U net so belangrik as die wat ek ophaal

Soms help U wa’ hul is en annerdag weer in my opset

nie dat ons saamstem oor hoe U elkeen se vra verhaal

Here, dankie hoe U vir elke ‘oral’kind sorg al kla ons net

Ek besef hoe beknop en erg benoud is my klein leefplek

ek vergeet hoe groot issie wêreld wa’in U sorg en liefhet

Ek praat maklik van ‘ons’ en ‘hulle’ sonder enige respek

Here, help my u ‘oral’kinders liefhê soos wat U my liefhet

hulle ook die onverskoonbare te kan vergewe oppie plek

soos wat U vir my die onvergeeflike lankal vergewe het

Here, mag da’ in my vir u ‘oral’kinders ook deernis wees

hul as ewe mense aanvaar hoe naby of ver hul ookal is

Dat ek vir elkeen ook ʼn onverwagse naaste kan wees

oral waar ons mekaar se raakloop- of ‘verby’lopers is

Mag u liefde ons tartende klaarkom makliker laat wees

U sorg vir my, my nabymense en wie vreemdelinge is

Dis gek dat die wie ek nie ken vreemdelinge sou wees

seker maar ook hoe hul voel hoe vreemd ek vir hulle is

Niemand is vanselfsprekend altyd gewillig om oral te wil help nie

            Sommer so met die intrapslag in hierdie Jesus storie oor die rykman en Lasarus in Lukas 16 struikel ʼn mens maklik oor al die verskillende en uiteenlopende goeters wat hier gesê word wat nie juis sin maak nie. Die enigste onverwagse opmerking, is dat die ryk man ^{vers 20 – 21} en Abraham ^{vers 24e.v.} albei ewe onwillig is om mense wat sukkel te wil help. Dit pas glad nie by die Abraham prentjie, wat juis in die Joodse tradisie gerespekteer word, as dié beste voorbeeld van hoe gasvryheid en gewilligheid om ander te help behoort te lyk nie ^{Genesis 13:5e.v., 14:20e.v. en 18:1 – 8}.

            Heel vroeg in die kerkgeskiedenis bladsye is hierdie storie hoofsaaklik allegories verstaan, wat Jesus se vertel daarvan eintlik nog meer verduister. Die ou kerkvader Augustinus ^{354 – 430nC} het gesê die ryk man verwys na die Jode en Lasarus na die heidene; die vyf broers na die vyf wetboeke en Lasarus se swere na gelowiges se belydenis. Gregorius die Grote ^{540 – 604nC} het hieraan min of meer dieselfde betekenis gegee met so ʼn eie kinkel daarby. Vir hom verteenwoordig die ryk man die Jode, wat die wet misbruik het om hulleself te bevoordeel en te verryk ten koste van alle ander mense, terwyl Lasarus die heidene simboliseer, wat nie skaam was om hul sondes te bely nie (Lasarus se baie wonde en sere). Die krummels wat van die ryk man (die Jood) se tafel val, verteenwoordig die Joodse wet en die aflek van Lasarus se sere dui op genesing; dis die belydenis van sondes aan die heilige dokters (die pousdom). Omdat die heidene se sondes vergewe is, sal hulle hemel toe gaan, en die Jode sal ewige pyniging op hulle lippe ontvang (dors hê) as gevolg van die wet wat hulle baie goed geken het, maar verkies het om nie te doen nie.

            In die tyd van die hervorming het Luther ^{1483 – 1546} hierdie Jesus storie verstaan as ʼn waarskuwing dat christen-wees meer is as om net uit die moeilikheid te bly en dat dit eerder gaan oor hoe belangrik dit is dat jy ook hulpvaardig en goed vir ander mense moet wees. Vir Luther is hierdie gelykenis ook ʼn verbod om dooies te wil raadpleeg en dat ons eerder na antwoorde in die Bybel moet loop soek op enige vrae wat ons ookal daaroor mag hê. Calvyn ^{1509 – 1564} het enige vorm van allegorisering van Jesus se stories probeer vermy en altyd na ʼn sentrale tema daarin gesoek. Volgens hom verwys Jesus in Lukas 16 na wat met elkeen gebeur wat armes om hulle verwaarloos terwyl hulle hul verlustig in hulleself en eie plesier. Hy het ook gesê dat die betekenis van ‘Abraham se boesem’ ‘n metafoor is wat wys op die feit dat God se kinders vreemdelinge en pelgrims in die wêreld is, maar as hulle die geloof van hul vader Abraham volg, sal hulle ʼn geseënde rus beërwe die dag as hulle te sterwe kom. Dis daai sogenaamde ‘rus in vrede’ waarna ons steeds tot vandag toe nog verwys wanneer iemand te sterwe kom.

            Die eerste histories-kritiese verstaan van hierdie storie was toe verklaarders begin sê het dat dit uit twee losstaande dele bestaan, tw. vers 19 – 26 (die opponerende en heel verskillende lewens van die ryk mense en die arm Lasarusse in hierdie wêreld) en vers 27 – 31 (die algehele en permanente ommekeer van die lotgevalle van die ryk man en Lasarus in die hiernamaals). Sedertdien is baie verklaarders van mening dat die sentrale gedagte van Jesus se storie juis in die tweede deel van die gelykenis gesoek moet word. Dat Jesus juis hiermee wou waarsku teen die gevare wat voortspruit uit die liefde vir rykdom en hoe belangrik dit is om eerder vir die armes te sorg.

            As ʼn mens so deur die kerkgeskiedenis bladsye blaai oor hoe almal dié storie probeer verstaan het, is al wat tot op hierdie stadium daaroor duidelik is: “dat dit nie in hier gaan oor die hiernamaals en dan waarborg wat jou daaruit of daarin gaan laat kom nie”.

Die eintlike storie agter Jesus se storie

            In byna alle interpretasies van hierdie gelykenis is daar ʼn fokus op die ‘teenoorgesteldes’ wat daarin voorkom. Die eerste drie verse van die gelykenis stel die eerste twee karakters bekend: een binne-in die hek (die een aan wie die poort behoort) en een buite daardie poort. Die man binne die poort het geen naam nie, word beskryf as ryk, trek pers en fyn linne aan en smul elke dag weelderig (vrolik) aan die oorvloed kos tot sy beskikking. Die persoon buite die poort het ‘n naam – Lasarus – en word beskryf as arm, is oortrek met sere en het glad niks om te eet nie. ‘Lasarus’, beteken ‘God help’, (dis ‘n verkorte vorm van die naam Eliëser (of Eleasar), die naam van Abraham se slaaf ^{Genesis 15:2}). Die ryk man het kos en vriende in oorvloed, terwyl Lasarus honger is (verlang daarna om gevoed te word al is dit dan ook maar net van dit wat van die ryk man se tafel geval het) en hy het net honde vir geselskap. Die ryk man het die vermoë om te gee; Lasarus kan net bedel, vir sover hy dit wel nog kan doen. Aangesien die poort aan die ryk man behoort, kan hy daardeur gaan, terwyl Lasarus dit nie kan doen nie. Hierdie verskille tussen die ryk man en Lasarus word dan saamgevat in die woorde van Abraham aan die rykman in die hierna­maals: “Dink so ’n bietjie terug. Daar op die aarde het jy alles gehad wat jou hart begeer. Maar Lasarus het net swaargekry” ^{Lukas 16:25a}.

            Dan sterf beide die ryk man en Lasarus in die storie ^{Lukas 16:22}. ʼn Algehele ommekeer van hul vorige onderskeie lotgevalle vind dan hier plaas. Lasarus word deur die engele weggevoer na Abraham, waar hy vertroos word (aan Abraham se boesem), terwyl die ryk man begrawe word en hom in ‘n plek van pyniging en angs bevind. Lasarus lewe nou in oorvloed (water) en is in staat om te gee; terwyl die ryk man smag na ‘n blote druppel water. Net soos Lasarus voor sy dood begeer het om gevoed te word deur die krummels wat van die tafel van die ryk man geval het. Die situasies van die ryk man en Lasarus het dus drasties verander: Lasarus is nou ‘binne’, en die ryk man is ‘buite’. Tussen hulle is ‘n kloof wat nie oorgesteek kan word nie. In die woorde van Abraham in die storie: “Nou is die rolle omgekeer. Nou is Lasarus gelukkig, en jy ly baie. Weet jy, dis nou te laat om iets daaraan te doen” ^{Lukas 16:25b}.

            Dis duidelik dat die verstaan van Jesus se storie nie gaan oor teenoorgesteldes daarin nie, maar wel wat die een ooreenkoms daarin is tenspyte van al die verskille. Daar is baie verskille, maar net een ooreenkoms – hoewel die lotgevalle van die ryk man en Lasarus drasties verander, het een ding dieselfde gebly: diegene wat die vermoë het om te help, help nie. Beide die ryk man ^{vers 20 – 21}  en Abraham ^{vers 24e.v.} is onwillig om die een te help wat hul hulp nodig het.

            Die ryk man, hoewel hy in pyniging is en dors het, is nie bekommerd nie … want, volgens hom, is Abraham ook sy vader en, in ooreenstemming met wat bekend is van Abraham se gasvryheid, verwag hy dat Abraham hom ook sal help. Hy is nou die een wat in nood is, en net soos in die geval van Lasarus, word daar gunstig deur Abraham gekyk na diegene wat in nood is … so glo hy vanuit sy Joodse tradisie. Daarom dat hy hier vir water vra. Maar dan die verrassing in Jesus se gelykenis. Abraham is nie bereid om te help nie. Abraham bied nie eers een druppel water aan om van Lasarus se vinger af te lek nie. Dit lyk nou amper asof Lasarus, wie se sere die honde gelek het, beter daaraan toe was as die rykman waar hy nou hier aan die anderkant is. Dit is inderdaad ‘n ironie of teenstelling wat nie rêrig sin maak nie – Abraham wat veronderstel is om altyd gasvry te wees teenoor alle mense, weier om die ryk man te help. Die ondenkbare gebeur: Abraham toon geen gasvryheid nie. Dan die groot en laaste skok … die hek tussen hulle kan nie oopgemaak word nie. Niks kan hier deurgegee word nie … dis vir altyd gesluit.

            Dis juis in hierdie ‘onverwagse’ waarin die sentrale gedagte, van hierdie storie wat Jesus vertel het, gesoek moet word. Jesus wou met sy storie sê: “Wanneer enige beskermheer, wat in sy oorvloed van alles te mag hê, nie deur die poort na die armes toe gaan nie, word ‘n same­lewing geskep waarin ‘n kloof so groot tussen ryk (die elite) en arm (die boerestand) ontstaan dat dit nie oorgesteek kan word nie. Die wêrelde van die stedelike elite en die boerestand kan so ver van mekaar wegdryf dat die gaping tussen hulle uiteindelik nie meer oorbrug kan word nie”. Net so ondenkbaar as wat dit vir Abraham is om nie te doen wat hy kan nie, so is dit ondenkbaar vir diegene wat kan help om dit nie te doen nie. Abraham, synde die voorbeeld van gasvryheid, het geen rede om sy rug op die ryk man te draai nie. Dieselfde geld vir die ryk man … niks het hom in die pad gestaan om Lasarus te help nie, hy kon as hy wou.

            Wat is die probleem of gevaar waarna Jesus hier verwys wat tussen mense kan gebeur die dag as hulle so vervreemd van mekaar geraak het dat niemand meer bereid is om na mekaar uit te reik nie as gevolg van die onoorkombaarhede tussen hulle?

Jesus se storie in ons tyd.

            Ek het hierdie storie[1] van ʼn Jodin raakgelees, wat besluit het om op haar manier ʼn verskil te probeer maak aan die pyn wat daar by mense is as gevolg van hulle oor en weer wanpersepsies van mekaar. Sy gaan bied toe haar dienste aan by die “Facing History and Ourselves’ organisasie wat poog om as deel van skoolkinders se leerplan te probeer help met hoe ʼn mens enige vooroordele teenoor ander mense uitgeroei kan kry. Sy het as gids opgetree waar skoolgroepe die ‘Anne Frank in the world’ foto-uitstallings kom besigtig het. Daarin word uitgebeeld hoe Anne Frank tydens die Holocoaust in die tweede wêreldoorlog oorleef het (‘holocoast’ is die algemene benaming vir die uitwissingspogings van Jode deur die Nazi’s tydens die tweede wêreld oorlog). Om ʼn groep tiener skoolmeisies te laat ervaar waaroor die uitstalling eintlik gaan, het dié Jodin-gids die meisiesgroep verdeel in kinders met blou oë en die met ander kleur oë. Sy het toe die blou-oog kinders saam met haar geneem terwyl sy die ander oogkleur dogters gelos het om daar op hul eie rond te staan. ʼn Entjie verder het sy omgedraai en teruggeloop na die ander oogkleur kinders en gevra hoe hulle voel oor wat pas gebeur het? Een van die dogters waag dit toe om te sê hoe onregverdig en vernederend hierdie verdeling van hulle groep was. Wat die toergids die dogters hiermee wou laat ervaar het, was die vernedering wat die Jode in die tweede wêreldoorlog moes ervaar het oor hulle komvandaan. Niemand het geweet wie Jode was of nie omdat hulle soos enige ander mens gelyk het. Daarom het die Nazi’s al die Jode verplig om ʼn groot geel ster aan hul klere vas te werk sodat hulle deur almal uitgeken kon word. Een van die kinders in die groep sê toe dat sy nog nooit ʼn Jood ontmoet het om te kan weet hoe hulle lyk nie, waarop die gids antwoord: “nou kan jy sê jy het, want ek is een”. Al die dogters het verleë daar rondgestaan oor hulle eie vooroordele oor mense wat hulle nie ken nie.

            Hierdie storie is maar net een van vele van hoe ‘xenofobie’ (vreemdelinge vrees of haat) tussen mense lyk. Dis nie net iets wat tydens die tweede wêreldoorlog gebeur het nie, maar tot hede vandag toe nog steeds oral tussen mense gebeur. Dis daai neiging onder mense om ander mense, wat anders as hulle is, te vrees en uiteindelik te haat of te probeer vermy of agteraf te probeer slegmaak.

            Dis waarteen hierdie preekstorie van Jesus in Lukas 16 waarsku: ‘oppas dat daai kloof tussen jou en ander mense so groot raak as gevolg van julle vooroordele teenoor mekaar dat niemand meer weet of kans sien hoe om oor daai vooroordele na mekaar toe uit te reik nie’. Anders gesê: ‘die koninkryk van God word juis sigbaar waar mense mekaar kan aanvaar en liefhê en bereid is om ʼn onverwagse naaste vir mekaar te wees ongeag die verskille of andersheid wat daar tussen hulle ookal mag wees. Wat kan ek wat Lasarus is (die ene wat deur God gehelp is) doen om ʼn verskil te maak aan die onklaarkomstigheid, om watter rede ookal, van die mense om my elke dag?

            In hierdie storie wat vertel word deur ene Andrew Harvey in sy boek ‘The hope, a guide to sacred activism’[2] word vertel hoe mense ook van xenofobie genees kan raak. Hy vertel daarin van hierdie ou swart vrou, toe al byna blind, wat voor die waarheids-en-versoeningskommissie verskyn het saam met ʼn  wit man, meneer van de Broek, wat daar bely het hoe hy haar man en seun voor haar gemartel en doodgemaak het. Een van die kommissie lede vra toe vir haar: “hoe dink jy sal ons reg kan laat geskied aan jou wat jou familie op hierdie aaklige manier verloor het”? Die ou vrou antwoord toe: “ek wil drie dinge laat sien gebeur. Die eerste is iemand moet my vat na daar waar hul my man aan die brand gesteek het … ek wil sy as loop bymekaarmaak en hom ordentlik gaan begrawe. Die tweede ding wat ek vra … my man en seun was die enigste familie wat ek gehad het, daarom wil ek meneer van de Broek as my seun aanneem. Hy moet tweemaal ʼn maand vir my by my huis kom kuier sodat ek met hom die liefde kan deel wat daar nog in my oorgebly het. Die derde ding wat ek wil vra, is dat iemand my nou moet kom help om na meneer van de Broek toe te kan loop sodat ek my arms om hom kan sit en hom vashou sodat hy kan weet dat ek hom vergewe het”. Hulle kom help haar toe om by meneer van de Broek uit te kom. Oppad soontoe staan al daai hofsaal se mense op en begin ‘amazing grace’ te sing. Van de Boek, oorweldig oor wat hy hoor en sien, val net daar flou neer. Harvey sê daar het iets die dag in daai hofsaal gebeur wat van de Broek nooit gedink het ooit met hom sou gebeur nie. Dit was oor die stupidste fout wat hy ooit in sy lewe kon gemaak het, en dit as gevolg van sy xenofobie. Dat ʼn ou swart vrou hom ʼn stuk onvoorwaardelike liefde wou gee wat hy nie kon verdien nie. En toe neem sy hom boonop nog as haar eie familie ook aan. So het ʼn onsigbare weerligstraal van liefde hom in daai hofsaal onderstebo geslaan toe hy aan sy lyf ervaar het hoe rêrige genade en onverdiende vergifnis voel ten spyte van daai amper onoorkombare xenofobiese kloof tussen mense.             Piet Naude[3] vertel dat met ’n besoek aan vriende op ’n plaas in die Wes-Kaap hulle eendag ’n ietwat gehawende vreemdeling in die woonkamer aantref. ‘Is hy dalk ’n oom of ’n neef? Of nuwe aangetroude familie?’ wou hulle van die gasvrou weet. “Nee, dis sommer ʼn padloper. Ons hou altyd die stoepkamer oop vir vreemdelinge.” Om ander mense so te kan aanvaar en ontvang, is die hart van gasvryheid

---

[1] Die Groot Stories-boek. Estelle Steenkamp (red) 2008. Lux Verbi. Bl 401 – 404

[2] The hope: a guide to sacred activism. Andrew Harvey. 2009. Hay House INC

[3] Stories vir die lewe – omnibus ʼn Boek oor lewenswaardes. Piet Naude. 2003. Lux Verbi. Bl 32.

Skrywer: Dr Johann Voges

ʼn hoofstuk aanhaling uit: Jesus se preekstories.. Johann Voges 2023. Groep 7 drukkers

Het God Jesus letterlik verlaat?

Vraag

Pieter vra:

Het God Jesus na aanleiding Markus 15:34 letterlik verlaat aan die kruis?

Antwoord

Prof Jan van der Watt antwoord:

Die teks lees: 15:34: Om drie-uur het Jesus hard uitgeroep: “Eloï, Eloï, lemá sabagtani?” Dit beteken: My God, my God, waarom het U My verlaat?’

Hierdie uitroep van Jesus in Aramees (Jesus se moedertaal) is ‘n aanhaling uit Ps 22:2, ‘n Psalm waarin die skrywer aanvanklik heeltemal verlate en alleen voel, tot God roep en dan ervaar dat sy gebed verhoor is en God tog by hom is. Daarom eindig die Psalm in lofsange vir God. Sommige Bybeluitleggers sien Jesus se uitroep in die lig van die Psalm, naamlik dat Jesus op daardie oomblik alleen en verlate gevoel het, maar tog geweet het dat God Hom nie sal verlaat nie en dat, soos in die Psalm, Hy vertrou het dat alles in lofsange vir God sal eindig.

Ander Bybeluitleggers voel dat bogenoemde verklaring nie presies weergee wat Markus bedoel het nie. Volgens hulle wil Markus beklemtoon dat Jesus heeltemal verlate gevoel het, asof God nie meer daar is nie. Dit is hoe mense wat God verwerp het en by wie Hy nie meer is nie, ook voel. Daarmee beskryf Markus hoe groot Jesus se lyding vir ons was.

Tog het Jesus nie opgehou om God se Seun aan die kruis te wees nie. Daaroor twyfel Markus nie. Dit is egter nie vir Markus ‘n probleem om nogtans die groot lyding van Jesus in terme van Godsverlatenheid te beskryf nie. Die strekking kombineer dus bogenoemde twee verklarings. Jesus het regtig ons sondeskuld gedra en dit het vir Hom gevoel asof God Hom verlaat het, maar tog was God steeds daar en sy opstanding sou dit bewys. Daaroor kan ons saam met die engele bly wees. God se lof het oorwin. 

Skrywer:  Prof Jan van der Watt

Eerw Dr Darryl H A Schroeder vra:

Boodskapteks: In bogenoemde program is die volgende voorgehou oor Jesus se einde: “Jesus het die seun van Pilatus genees. Pilatus het dus opdrag gegee dat Jesus na ’n sekere tyd van die kruis verwyder moes word voordat Hy sterf. Met die hulp van Jesus se oom, Josef van Arimatea, is Jesus toe in die sorg van ’n wonderlike kruiedokter geplaas wat Hom genees het. Na afloop van drie dae het Jesus opgestaan, Maria Magdalena (met wie Hy getroud was) en hulle drie kinders, sowel as die dissipels, gegroet en na oosterse lande vertrek (Persië, Tibet, Indië) om verdere navorsing oor die geestelikheid te doen. Hy was baie lief vir die Boeddhistiese godsdiens. Hy het geleef tot die ouderdom van 80 jaar.”

Dit staan glo alles in die Akasiese Rekords en in die boek van Édouard Schuré: The Great Initiates.

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Daar is allerlei legendes oor Jesus wat in die loop van die eeue ontstaan het nadat die kanonieke Evangelies tot stand gekom het. Hierdie legendes het geen historiese basis nie – so is dit al deur etlike grondige ondersoeke uitgewys – en verander dus niks aan die Jesusverhaal soos ons dit in die Bybel vind nie. Hulle voeg ook geen waarde toe tot ons Christelike geloof soos op die Bybel gebaseer nie. Hulle het hoogstens godsdienshistoriese waarde, dit wil sê, hulle gee vir ons ’n kykie in die godsdienstige belewing en belangstellings van gelowiges in die eeue wat gevolg het op die Nuwe Testament se vaslegging. Sommige van die legendes is opgeteken in die sogenaamde Nuwe-Testamentiese Apokriewe Evangelies, ander het later gevolg. Ek gaan net kortliks in op enkele van die gedagtes wat in ons vraagsteller se stuk genoem word.

Die idee dat Jesus Pilatus se seun genees het, kom nêrens in die kanonieke Evangelies voor nie. Die idee het waarskynlik ontstaan uit ’n verwarring met die seun / slaaf van die hoofman oor honderd / koninklike amptenaar wat wel deur Jesus genees is (Matteus 8:5-13; Lukas 7:1-10; Johannes 4:46-53). Maar dié gebeure het niks te doen met Pilatus nie. Eerstens het hierdie gebeure in Kapernaum in Galilea afgespeel, nie in Jerusalem in Judea, waar Pilatus gesetel was nie. En tweedens was hierdie hoofman / amptenaar waarskynlik verbonde aan die leërafdeling of paleis van Herodes Antipas, die viervors van Galilea en Perea, en nie deel van Pilatus se soldate wat in Jerusalem gestasioneer was nie. Daar het dus nooit ’n situasie ontstaan waar Pilatus iets aan Jesus verskuldig was en hy Hom so van die kruis sou red nie.

Josef van Arimatea het inderdaad Jesus se liggaam van die kruis afgehaal en in sy eie, nuwe graf begrawe (Matteus 27:57-60 en parallelle). Maar die gedagte dat hy Jesus se oom was, kom nêrens in die Bybel voor nie. Hierdie idee het waarskynlik ontspring uit die feit dat dit gewoonlik familielede was wat vir die begrafnis van afgestorwe familie verantwoordelik was. En omdat Josef Jesus se begrafnis waargeneem het, is later gespekuleer dat hy familie was. In die Middeleeue het daar legendes ontstaan dat hy die oom was van Maria, Jesus se moeder. Ander het weer gesê dat hy die oom was van Josef, Maria se man, seker omdat hulle dieselfde name het. So gesien was hy dus Jesus se groot-oom. Maar niks hiervan is waar nie. Al wat ons weet uit die Nuwe Testament is dat hy ’n vooraanstaande lid van die Joodse Raad en ’n volgeling van Jesus was, en uitgesien het na die koninkryk van God (Matteus 27:57; Markus 15:42-43). Daar is nog ander legendes ook oor Josef van Arimatea, soos dat hy die eerste ontvanger van die Heilige Graal was en dit toe met sy volgelinge na Engeland gestuur het, en so die Christendom na Engeland gebring het. Maar dis alles vrome duimsuigery.

Die gedagte dat Jesus getroud was, spesifiek met Maria Magdalena, het in ons tyd weer nuwe belangstelling gewek met die rolprent, The Da Vinci Code, van Dan Brown, in 2003. Hiervolgens sou ’n geheime genootskap die geheim van Jesus se huwelik vir eeue bewaar het. Meer onlangs (2012) is ’n poskaartgrootte fragment van die sogenaamde Evangelie van Jesus se Vrou, wat uit die vierde eeu nC stam, ontdek en gepubliseer waarin daar ook ’n vae verwysing is dat Jesus moontlik getroud was. Hierdie fragment se outentisiteit word egter deur baie historici, na grondige ondersoeke, betwis. Verder terug in die geskiedenis is daar ook die apokriewe Evangelies uit die laat tweede en derde eeu nC, Die Evangelie van Filippus en Die Evangelie van Maria, waarin vae verwysings na ’n verhouding tussen Jesus en Maria Magdalena voorkom. Maar hoekom juis sy? Dit het waarskynlik uit Johannes 20:11-18 ontstaan. Latere Christene het te veel afgelei uit die feit dat sy die eerste volgeling was aan wie Jesus na sy opstanding verskyn het. (Hy sou dan eerste aan sy vrou verskyn het om haar te troos.) Verder het Hy haar tydens dié ontmoeting verbied om Hom vas te hou (v17), waaruit dan die afleiding gemaak word dat sy oorstelp was om Hom weer te sien en Hom toe, synde haar man, vasgegryp het. En so het die legende ontstaan, lank na die eerste ooggetuies reeds oorlede is, dat Maria Magdalena Jesus se vrou was. Maar, weer eens, dis alles bloot sensasiewekkende afleidings wat nie gestaaf word deur die kanonieke Nuwe Testament nie, ook nie deur ander betroubare en stawende historiese dokumente nie. Dit is verder veelseggend dat Maria na Jesus as “my Here” en “leermeester” in Johannes 20:13,16 verwys, wat nie die gewone terme is wat ’n vrou vir haar man sou gebruik nie. Nog meer, wanneer Jesus aan die kruis spesiale reëlings tref vir die versorging van sy ma ná sy dood (Johannes 19:25-27), word geen voorsorg vir Maria Magdalena gemaak nie, wat vreemd is as sy regtig sy vrou was, en dit terwyl sy ook by die kruisiging teenwoordig was. Ons moet egter besef dat daar nie iets verkeerd daarmee sou wees as Jesus wel getroud was nie, want die huwelik as sodanig is nie sondig nie. Trouens, God het dit self ingestel, en deur die huwelik vermeerder Hy die menslike geslag. Maar ’n mens kan wel wonder oor die teologiese implikasies as Jesus getroud was. Soos byvoorbeeld: Sou dit nie die metafoor dat die kerk Jesus se bruid is, in die gedrang bring nie (vgl 2 Korintiërs 11:2; Efesiërs 5:22-33; Openbaring 21:2)? Verder, as Hy een vrou bo ander liefgehad het (soos die huwelik veronderstel), sou dit nie beteken dat Hy sekere mense meer of minder liefhet as ander nie? En wat as Jesus kinders gehad het, watter implikasies hou dit vir hulle in met ’n vader wat die Seun van God is? Maak dit van hulle iets meer as gewone mense? En so kan mens voortgaan. Vir sekere van hierdie vrae sou mens wel antwoorde kon gee, maar hulle onderstreep nogtans die uniekheid van die vleeswording van God in Jesus Christus.

Laastens, wat die Akasiese Rekords en die boek van Édouard Schuré: The Great Initiates, betref, as sou dit die inligting bevat wat die vraagsteller noem, kan ons kort gaan. Die Akasiese Rekords bevat na bewering die totale rekord van alle lewe op aarde, van die begin van die wêreld tot vandag. Dit bestaan egter nie in geskrewe vorm nie, maar is slegs toeganklik vir sommiges wat die besondere geestelike vermoëns ontvang of verwerf het om toegang te verkry. As iemand dus beweer dat hy of sy inligting oor Jesus bekom het wat in hierdie rekords staan, is dit vir ander, wat nie oor hierdie vermoëns beskik nie, nie kontroleerbaar nie. Daar is dus nie veel wat mens daaroor kan sê nie. Die boek van Schuré, die eerste keer gepubliseer in 1889, is wel kontroleerbaar. Dit handel oor die groot geestelikes van die geskiedenis, wat volgens hom alle godsdienste onderlê. Hy handel ook oor Jesus, synde een van die ingewydes in die geestelike dimensie van die heelal, se bydrae tot die wêreld se geestelike ervaring. Maar hier staan niks in van Jesus wat getroud was, reise na die Ooste onderneem het en geleef het tot die ouderdom van 80 nie.

Om saam te vat: Die kanonieke Nuwe Testament, soos dit in die Bybel voorkom, bevat ons mees betroubare gegewens omtrent die lewensloop en ware identiteit van Jesus. Dit het die tand van die tyd oorleef, en blyk steeds die lig te wees waarby die kerk van Christus op aarde leef. Dis moeilik om te aanvaar dat God sedert die geboorte van Jesus vir ons lewensbelangrike inligting weggesteek het. Hoewel die Bybel baie interpretasieprobleme bied, bly dit steeds ons betroubaarste gids oor die allerlaaste vrae rakende hierdie en die toekomstige lewe.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

‘n Leser vra

Nerens se die Woord dat Jesus op die Sondagoggend opgestaan het nie, wel dat die graf toe al leeg was. Jesus kan nie lieg nie, oral praat Hy van 3 dae, op die derde dag opstaan. Die Jode se dae was van sonsondergang tot sonsondergang die volgende dag.  Dis onmoontlik – As Jesus die Vrydag middag gekruisig was en die Sondagoggend opgestaan het gee dit 1 volle dag van Joodse dag en nog n klein stukkie in die 2de dag in. Jesus lieg nie – Hy het by meer as een geleentheid gepraat van drie dae en drie nagte. Nou hoe nou? Van Vrydag to Sondagoggend is selfs in ons kalender nie 3 dae en 3 nagte nie en gee my asb die Bybelverse wat se Jesus het die Sondagoggend, die eerste dag van die week opgestaan?

Antwoord

Prof Jan van der Watt antwoord:

Mense wonder dikwels waarom die Bybel sê dat Jesus eers na drie dae opgestaan het, dit terwyl Hy die Vrydagmiddag begrawe is en die Sondagoggend vroeg al opgestaan het. In 24 uur periodes gee dit maar so ongeveer ’n dag en ’n half. Die antwoord lê in die manier waarop daar getel word. Om ’n voorbeeld te gebruik: as ’n werktuigkundige sou sê ek kan my kar oor drie dae kom haal, en dit is die 20 Januarie, kan ek tel: 20, (dag 1) 21 (dag twee) en 22 (dag drie). Die dag waarop dit ingegee het, tel dus as die eerste dag. Hoeveel ure betrokke is, is nie belangrik nie, maar kalenderdae.

So is die dae ook getel waarop Jesus in die graf was. Die Jode se dag eindig met sononder (die 12 ure nag is die eerste deel van die ‘volgende dag’ en as dit lig word is dit die tweede deel van dieselfde dag tot die son weer ondergaan). Jesus is die Vrydag voor sononder begrawe – volgens die kalender is dit die eerste dag in die graf (dag 1). Dag 2 het begin toe die son die Vrydagaand ondergegaan het en die Saterdag deur tot die Saterdagaand geduur. Dag drie het begin toe die son op Saterdagaand sak.

Toe die vroue die Sondagoggend met ongeveer sonsopkoms by die graf aankom, was dit dus reeds dag drie. Jesus kon dus enige tyd vanaf die sonsondergang op Saterdag opgestaan het en dit sou nog dag 3 gewees het, want die Joodse dae begin met sonsondergang. Dit was dus die Sondagoggend, dws dag 3. Daarom vertaal die Nuwe Afrikaanse vertaling van 1983 dit met Sondagmore (Mat 28:1; Mk 16:2, 9; Luk 24:1; Joh 20:1). Die vroue het eers dag drie gegaan, omdat dag 2 (die Saterdag) die sabbat was. Dit is wel so dat die woord Sondag nie in die Grieks staan nie, maar deur die vertalers so vertaal is. Die dag na die sabbat was toe nog nie as Sondag bekend nie (dit sou eers later so genoem word). Dit was bekend as die eerste dag van die week, na die sewende dag (Saterdag) waarop die Jode moes rus. Ons ken die ‘eerste dag van die week’ as Sondag. 

Skrywer:  Prof Jan van der Watt