Thea vra:

Het Jesus self opgestaan of is Hy opgewek?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Die kort antwoord is dat in die Bybel beide die uitdrukkings “opgestaan” en “opgewek” van Jesus se opstanding gebruik word. Beide verwys na dieselfde gebeure, daar is dus geen inhoudelike verskil tussen die twee uitdrukkings nie. Tog lê daar vermoedelik ’n bepaalde ontwikkelingsgeskiedenis agter die uitdrukkings wat interessant en die moeite werd is om na te gaan. Ons let kortliks daarop.

In die Nuwe Testament is daar basies twee formules wat die opstanding van Jesus beskryf: 1. “God het Jesus uit die dood opgewek” (Grieks: egeirō) (bv Rom 10:9: 1 Kor 6:14; 15:15). Dit kom ook in die passief voor: “Christus is opgewek” (bv Rom 6:4,9; 8:34; 1 Kor 15:4; 2 Tim 2:8). In al hierdie gevalle is God die subjek van die handeling, die Een wat die opwekking doen en Jesus die Een wat die opwekking ondergaan; en 2. “Jesus het uit die dood opgestaan” (Grieks: anistēmi) (bv 1 Tess 4:14; Mark 8:31; 9:9; 10:34; Luk 24:7; Joh 20:9). Hier is Jesus/Christus/die Seun van die Mens die subjek van die handeling; Hy is self die Een wat opstaan.

Die vermoede is dat die “opgewek”-formule die oudste is, nie net omdat dit die meeste voorkom nie, maar ook omdat dit in die ouer boeke van die Nuwe Testament aangetref word. Ons moet onthou dat Paulus se geskrifte ouer is as die Evangelies, en dis juis by Paulus dat die “opgewek”-formule oorwegend teenwoordig is, terwyl die “opgestaan”-formule merendeels in die Evangelies – die jonger boeke – voorkom. (Die enigste uitsondering is 1 Tess 4:14, waarskynlik die oudste brief van Paulus, waar “opgestaan” gebruik word.) Die rede waarom “opgewek” ouer sou wees, is omdat dit ’n natuurlike gedagte by ’n Joodse skrywer soos Paulus sou wees om aan Jesus se opstanding te dink as iets wat deur God bewerkstellig is. Die gedagte het baie sterk by die Jode geleef dat God oor lewe en dood beskik, en dat Hy die Een is wat deur sy Gees lewend maak. Dink hier aan Eseg 37:1-14 waar vertel word hoe God ’n laagte vol dooie bene bymekaar bring en lewend maak, simbolies van hoe Hy Israel sal laat terugkeer uit die ballingskap. Jes 26:19 praat ook van die doderyk wat sy dooies sal teruggee omdat die Here kragtig is. In die buite-Bybelse Joodse geskrifte van die sogenaamde inter-Testamentêre tydvak was daar ook die algemene verwagting dat God die dooies in die eindtyd sal laat herleef. En dit is presies wat God nou doen met die opstanding van Jesus: Hy wek Jesus op, Hy laat Hom uit die dood opstaan; die eindtyd het aangebreek! Dit is daarom geen wonder nie dat Matteus berig dat een van die begeleidende tekens van Jesus se dood en opstanding juis was dat van die ander grafte ook oopgegaan het en die dooies lewendig geword en aan baie mense in Jerusalem verskyn het (Matt 27:52-53). Alles teken daarvan dat die eindtyd aangebreek het.

Maar al gou het die gedagte ook ontstaan dat Jesus, synde die Seun van God en self God (vgl Joh 1:1), self opgestaan het. Vanuit die al sterker wordende insig onder die eerste geslag-gelowiges dat Jesus as die Seun gelyk aan die God van die Ou Testament is, is dit ook te verstane dat Jesus se opstanding beskryf sou word as dat Hy self opgestaan het. Dit is alles deel van die insig dat in Jesus se opstanding daar maar één Goddelike werksaamheid is wat vanuit twee perspektiewe beskryf kan word – dat God Jesus opgewek het én dat Jesus self opgestaan het.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

’n Leser vra

Hoekom is die eerste wonderwerk wat Jesus doen die veradering van water na wyn? Het die wyn alkohol bevat en is dit wyn soos ons dit ken hier in Afrika? Wyn is vir baie mense iets waaraan hulle verslaaf word, dit is glad nie gesond vir mense om te gebruik nie…wonder net hoekom dit juis wyn moes wees??

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Hierdie vraag verwys na die gebeure in Kana in die provinsie Galilea, waar Jesus ’n bruilof saam met sy ma en dissipels (beste vriende) bygewoon het (Johannes 2:1-11). Om die vraag te kan beantwoord moet ons eers na die Griekse woorde wat gebruik word kyk. Tweedens moet ons die gebruike in daardie tyd in ag neem en derdens moet ons kyk wat die teologiese boodskap van die gedeelte is.

1. Die Griekse woord: vir wyn word die tipiese Griekse woord oinos gebruik wat na gegiste wyn verwys. Dit het inderdaad alkohol bevat. Om die probleem te omseil dat Jesus alkoholiese wyn sou maak beweer sommige dat dit om druiwesap gaan, maar daar is geen bewys uit die Grieks of die gebruike van die ou tyd vir die siening nie. As daar van druiwe aan die begin van die gistingsproses gepraat is (wat met ander woorde nog naby druiwesap was) is die woord ‘nuwe wyn’ gebruik. Ons kry dit ook in die Bybel (Mk 2:22). Die feit dat in Joh 2:10 van ‘goeie wyn’ gepraat word beteken dat die wyn al deur die gistingsproses is en volgens die wynmakers reg is om te drink.
2. Die agtergrond: In die Bybelse tyd was dit algemeen om wyn by jou ete te drink (byna soos ons koffie of tee na ete drink). Terloops, daarom is wyn ook een van die twee tekens by die nagmaal, want dit was deel van elke ete, nes brood. Die wyn is gewoonlik met water gemeng (1 deel wyn tot 3 of 4 dele water), so die alkoholinhoud was baie laag. Mense het dus ’n ander houding teenoor wyn gehad as wat ons vandag het. Hulle het dit nie so nou met alhokoholisme verbind nie. Dit beteken nie dat die Bybel nie te veel alkohol inneem ken en dit inderdaad as probleem beskryf nie (1 Kor 6:10). Wat gebruik word, moet matig gebruik word, dit bly maar die goue reël?
3. Die teologiese agtergrond van Joh 2:1-11: Jesus se eerste wonderwerk by Kana is ryk aan simboliek, wat nie hier volledig behandel kan word nie. Die wyn maak wel ’n belangrike deel van die simboliek uit. Jesus maak baie wyn (ses klipkanne vol) en maak die beste wyn. Die boodskap van Johannes hieragter is dat as Jesus iets doen doen Hy dit in oorvloed. As hy ’n blinde genees is die persoon van sy geboorte af blind, die lam man is 38 jaar lank lam (veel langer as die gemiddelde lewensverwagting daai tyd), as Hy Lasarus opwek, stink hy al (m.a.w. hy is al besig om te ontbind). Jesus se wonderwerke is dus almal GROOT wonderwerke om so sy krag en mag baie duidelik te beklemtoon.

Hoewel die teks deur sommige mense in die debat oor alkoholisme gebruik word om Jesus se houding teenoor wyn te illustreer, moet ons in die lig van die eie manier waarop wyn in die ou tyd gebruik is, soos hierbo genoem, nie daaruit aflei dat Jesus die misbruik van wyn goedgekeur het nie, soos in die res van die Nuwe Testament bevestig word. Dit lyk ook nie of Hy heeltemal teen wyn gekant is nie. As wyn egter vir iemand ’n ‘vyand’ wat sy lewe in ’n greep kry en hom sy slaaf maak, het daardie persoon gelowiges (en spesialiste) se hulp nodig. Een ding is egter seker, in die proses van worsteling met die mag waarmee gestoei word, moet die persoon nooit vergeet dat as hy of sy aan Jesus behoort daar ook ’n oorvloed van genade en krag beskikbaar is. Los net nooit Jesus se hand nie, want dit is ’n hand vol genade.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Wessel vra

Goeie dag. Ek erken dat my Bybel kennis nie goed is. Julle skrywe verduidelik vrae baie mooi en dit is hoekom ek hulp vra met die volgende.

In die Bybel soos in Johannes 19:26
word daar gepraat van die dissipel wat Jesus liefehad het maar sonder naam. Is
dit nie “James”, sy broer? Hy het ook gepreek oor Jesus en so ver ek
weet is hy ook van n muur afgegooi en gestenig vir sy preeke.

Word hy en Jesus se ander broers en
susters nie opsetlik nie baie oor gepraat omdat toe die boeke van die Bybel
bymekaar gesit is, die belangrikeid van Jesus se famielie nie wou beklemtoon
word nie?

Baie dankie by voorbaat.

Antwoord

Prof
Francois Malan antwoord:

1 Die dissipel vir wie Jesus
liefgehad het .

In hoofstukke 1-12 van die Evangelie
volgens Johannes, word na Johannes en Jakobus, die seuns van Sebedeus verwys as
dissipels van Jesus. Van hoofstuk 13-21 word na ‘die dissipel vir wie Jesus
liefgehad het’, verwys in 13:23-26; 19:25-27; 20:1-10; 21:1-14,20-24. In
18:15-16 word verwys na ‘die ander dissipel.’

Die vroeë kerk het ‘die dissipel
vir wie Jesus liefgehad het,’ beskou as dieselfde persoon as Johannes, die seun
van Sebedeus. Daar is egter in die loop van die geskiedenis van die kerk baie
vrae of dit dieselfde persoon is. Maar niemand weet vir
seker wie ‘die dissipel vir wie Jesus liefgehad het’ was nie en
waarom dit nie in die Evangelie uitgespel is nie. Waarom begin die skrywer van
die Evangelie homself van hoofstuk 13 af ‘die dissipel vir wie Jesus liefgehad
het’ noem en in die eerste twaalf hoofstukke net Johannes? 

Die ‘ander dissipel’ van Joh
18:15-16 wat bekend was by die hoëpriester in Jerusalem, kon seker nie die
visserman Johannes, seun van Sebedeus van Joh 21:2 wees nie (vgl. Matt  4:21 en Lukas 5:10).

2 Jakobus

Die Jakobus waarna jy verwys was
nie die dissipel Jakobus, die seun van Sebedeus nie. Dié broer van die dissipel
Johannes is volgens Handelinge 12:1-2 deur Herodes Agrippa I met ’n swaard laat
doodmaak. 

Johannes en Jakobus was broers,
seuns van Sebedeus en ook ongeletterde vissers (Mark 1:19-20; Hand 4:13). Hulle
was neefs van Jesus. Markus 6:3 noem die ander kinders van Maria. Johannes en
Jakobus se ma, Salome, was Maria se suster as jy die volgende twee tekste
vergelyk: Mark 15:40 sê Salome het by die kruis gestaan, en Joh 15:25 sê: Jesus
se moeder se suster het by die kruis gestaan. Jesus het die twee seuns
Boanerges genoem, seuns van die donder (Mark 3:7; vgl Luk 9:54). Jakobus,  die broer van Johannes was die eerste
apostelmartelaar (Hand 12:2).

Jakobus die broer van Jesus, word
in Markus 6:3 genoem as een van Jesus se broers. Die broers van Jesus het eers
nie in Jesus geglo nie (Joh 7:5), maar na Jesus se hemelvaart vertel Handelinge
1:14 dat hulle saam met Maria en die apostels volhard het in gebed.

Jakobus, die broer van Jesus, word die
leier van die gemeente in Jerusalem nadat die apostels uit die stad moes padgee
weens die vervolging teen hulle (Hand 12:1-3,17).  Paulus noem hom eerste as een van die pilare
van die kerk saam met Sefas en Johannes (Gal 2:9), as leier van
die gemeente in Jerusalem (vgl. Gal 2:12) en dat Jesus na sy opstanding aan
Jakobus verskyn het (1 Kor 15:7). By die Jerusalemvergadering van apostels en
ouderlinge het Jakobus die laaste woord gehad en die besluit van die
vergadering geformuleer (Hand 15:13-21). Met Paulus se terugkoms in Jerusalem
na sy derde sendingreis kom doen hy verslag aan Jakobus en die ouderlinge (Hand
21:18). Jakobus skryf ook die brief van Jakobus in die Nuwe Testament.
Hy rig die brief aan die twaalf stamme in die verstrooiing, die gelowige
Jode wat buite Palestina woon. Hy noem homself ’n dienskneg van God en die Here Jesus Christus (Jak 1:1).
Eusebius skryf dat Hegisippus vertel het dat die priesters hom van die toring
van die tempel afgegooi het, dat hy vir hulle gebid het en dat hulle hom met
klippe gegooi het en een hom met ’n knuppel
oor die kop doodgeslaan het omdat hy van die toring af verkondig het dat Jesus
aan die regterhand van God sit en weer met die wolke sal kom (vgl. Luk 22:69;
21:27). Hy is toe, volgens die tradisie, op die
tempelterrein begrawe.

’n Ander broer van Jesus was Judas (Mark 6:3), wat die brief van Judas begin met ‘Judas, dienskneg van Jesus Christus en broer van Jakobus (Judas 1:1). Hierdie Judas moet nie verwar word met Judas Iskariot wat vir Jesus verraai het nie.

Skrywer: Prof Francois Malan

Is dit die Heilige
Gees wat met ons praat in drome, en vir ons gesigte – en vrede – gee? Mag ek
direk met die Heilige Gees praat en vir hom iets vra, byvoorbeeld, om my
gedagtes te vernuwe, ensovoorts? Wanneer ek bid, bid ek tot God alleen of kan
ek tot / deur Jesus ook bid?

Antwoord

Prof Hermie van
Zyl antwoord:

Die vraag handel
onder andere oor wie ons moet aanspreek in ons gebede.

Normaalweg sê ons
dat ons tot God die Vader bid, deur Jesus, en in (die krag van) die
Heilige Gees. Christus is die Middelaar tussen ons en God (Hebreërs 7:25;
9:24), daarom bid ons deur Jesus tot
God (Johannes 15:16; 16:23). En die Heilige Gees is God se “Vertaler”:
Die Gees weet wat die diepste bedoeling van ons hart is en “vertaal”
dan ons stamelende woorde sodat die Vader sal verstaan, by wyse van spreke.
Dink hier aan ‘n teks soos Romeine 8:26-27, waar staan dat ons nie mooi weet
wat om te bid nie, maar dat die Gees ons in ons swakheid bystaan en dat Hy
volgens God se wil vir ons by God intree. Daar is dus ‘n innige band tussen die
Persone van die Goddelike Drie-eenheid om ons swakke gebede so te verstaan en
so te verhoor dat dit volgens God se wil én tot ons voordeel en geloofsgroei is.
So verkry ons die “maksimum voordeel” uit ons gebede, ten spyte
daarvan dat ons nie eens altyd mooi weet wat en hoe om te bid nie. (Selfs die
dissipels het “gesukkel” met gebed; daarom vra hulle op ‘n keer vir
Jesus: “Here, leer ons bid …”, Lukas 11:1.) Ons hoef ons dus nie
daaroor te bekommer dat ons gebede nie “reg” sal klink vir God nie;
Hy is die Een wat ons gebede reg verstaan en reg beantwoord. Daarvoor sorg Hy
as Vader, as Seun en as Heilige Gees. Wat ‘n wonderlike gedagte. Ons hoef nie “diep
gedagtes” uit te dink en dit in mooi woorde te klee nie. Die spreekwoord
sê mos: ‘n Goeie begrip het ‘n halwe woord nodig. En God het ‘n baie goeie
begrip, as ons dit so menslik kan stel. Hy weet wat ons nodig het, nog voordat
ons vra (Matteus 6:7-8). Ons het nie ‘n stortvloed van woorde nodig om Hom te
oortuig nie. Ons hoef ook nie vroom te klink of allerlei geleerde woorde te
gebruik nie. Die Heilige Gees het al klaar ons diepste begeertes en bedoeling opgevang
en dit deur Christus aan die Vaderhart bekendgemaak. Al wat God eintlik maar
net wil hê, is dat ons Hom in kinderlike vertrou sal nader; Hy sal verstaan,
meer as wat ons onsself verstaan. Inderdaad, “bo verwagting, bo gebede,
skenk Hy ons sy vrede”, soos ‘n sekere kerklied lui.

Bogenoemde is wat
ons die Goddelike ekonomie kan noem as dit by gebed kom. Al Drie die Persone
van die Goddelike Drie-eenheid is werksaam wanneer ons bid, elkeen op sy eie
manier. Maar dit beteken nie dat ons nie ook tot slegs een van die Persone in
die Goddelike Drie-eenheid kan bid nie. Ons gebede hoef nie altyd die geykte
patroon te volg van bid tot God die
Vader, deur die Seun, in die krag van die Gees nie. Hoewel die
meeste gebede in die Bybel tot God (die Vader) gerig word, is daar gevalle waar
die Seun ook aanbid word. So lees ons
in Johannes 14:13-14  dat ons tot
Christus in sy Naam kan bid. Dit klink vreemd om tot iemand te bid in sy eie
naam, maar die bedoeling is waarskynlik hier om die innige band tussen gelowige
en Christus tot uitdrukking te bring. Wie in die Seun glo, leef in volle
lewensgemeenskap met Hom en praat daarom vanselfsprekend met Hom en noem Hom by
die Naam. Verder, wie glo in Christus tree toe tot die kragveld van die Vader
en die Seun (Johannes 14:10-12), en verkry dan in die Naam van die Seun toegang
tot die gesprek tussen die Seun en die Vader. Hierdie gedagte kom ook voor in
Matteus 18:20, waar staan dat as twee of drie in die Naam van Christus vergader
(d w s, met aanroeping van sy Naam), Christus in hulle midde is. En so kom die
innige band tussen Seun en Vader ook na vore, want vers 19 sê dat die Vader die
gelowiges se versoek sal toestaan; basies dieselfde gedagte as by Johannes
14:13-14. Hierdie innige eenheid tussen gelowige, Vader en Seun maak dat ons
gebede ook nie verval in allerlei trivialiteite nie, maar beweeg binne die wil
van God. Want dan word dit gebede wat gerig is op die Christelike lewe en die
voortsetting van Christus se werk op aarde, waardeur die Vader verheerlik word.
Ook Paulus ken die aanroep van Christus se Naam. In 1 Korintiërs 1:2 praat hy
van die gelowiges in Korinte wat die Naam van Jesus Christus aanroep. Dit het
waarskynlik as agtergrond Psalm 116:4 waar die Naam van die Here aangeroep
word. Daar is dit natuurlik die Here God van die Ou Testament (OT) wat
aangeroep word, maar in 1 Korintiërs 1:2 word dit toegepas op Jesus Christus.
Dus, net soos wat Gód in die OT aangeroep is (in die gebed), so word Jésus die
Here nou in die NT aangeroep.

Hierdie gegewens
is genoegsame aanduidings vanuit die NT dat ons met vrymoedigheid tot Jesus, die
Seun, kan en mag bid.

Hoe staan dit met
die Heilige Gees? Daar is nie spesifieke
tekste in die Bybel wat sê dat mense pertinent tot die Gees gebid het nie. Maar
soos bo reeds genoem, is die Gees as die derde Persoon in die Goddelike
Drie-eenheid volledig God en net so ‘n Persoon as die Vader en die Seun. Hy is
nie bloot ‘n onpersoonlike krag wat van God uitgaan nie. Daarom word aan Hom
ook eienskappe toegeskryf wat tipies net by ‘n Persoon hoort. So word Hy in die
NT die Trooster of Voorspraak genoem wat oor die Seun getuig (Johannes 15:26); daar
word verder gesê dat Hy alle dinge deursoek (1 Korintiërs 2:10), dat Hy
besluite neem (Handelinge 15:28), dat Hy hoor en verkondig (Johannes 16:13),
onderrig en herinner (Johannes 14:26), bid (vir ons intree, Romeine 8:27), en selfs
dat ons Hom kan bedroef (Efesiërs 4:30). Dit is dus volkome geregverdig om tot
die Gees te bid en Hom te vra om jou lewe voortdurend te vernuwe ooreenkomstig
God se wil. Een van die oudste belydenisse in die kerk, die belydenis van Nicea
(325 nC), sê dan ook dat die Gees van die Vader en die Seun uitgaan en saam met
die Vader en Seun aanbid en verheerlik moet word. ‘n Baie ou gebed en kerklied
uit die 9e eeu lui byvoorbeeld: Veni,
Creator Spiritus (“Kom, o Skepper Gees”); hierdie gebed/lied roep
die Gees aan as die Een wat nuwe lewe aan die kerk sal gee. Geen wonder nie dat
baie kerkliedere vandag ook direk tot die Gees gerig word. Ek haal maar een van
talle aan:

Gees van God wat in my woon,

breek die Woord vir my.

Gees van God wat in my woon,

kom en heilig my.

Troos my, sterk my, leer my, lei my.

Gees van God, kom heilig my,

breek die Woord vir my.

Wat die Heilige Gees en drome en gesigte betref – dis ‘n onderwerp op sy eie. Ek het reeds by ‘n vorige geleentheid volledig hieroor geskryf. Dit kan gevind word op ons webblad – bybelkennis.co.za. By “Soek Fasiliteit”, sleutel in: “Drome – Hermie van Zyl”, en die betrokke artikel sal dan verskyn. As daar dan nog vrae is, sal ek graag verder probeer antwoord.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl