Kategese in die Nuwe Testament

One who condones evils is just as guilty as the one who perpetrates it. -Dr. Martin Luther King Jr.

Kategese in die Nuwe Testament

Believe me … the Church of God will never be preserved without catechesis (Calvyn)

In J. I. Packer en Gary A. Parrett se boek Grounded in the Gospel sê hulle dat kategese ‘n integrale deel van die Christelike groeiproses is. Omdat kategese in baie gemeentes nie meer belangrik is nie, kry ons ‘n geleidelike toename in Bybelse ongeletterdheid.

 

Kategese is maar een van baie woorde wat in die NT vir onderrig gebruik word. Dit beteken eenvoudig om inligting oor te dra. Paulus gebruik die woord altyd om te verwys na onderrig oor die inhoud van die geloof: Maar in die byeenkoms van die gemeente wil ek liewer vyf woorde met my verstand praat om ook ander te onderrig, as duisend woorde in ongewone tale of klanke (1 Korintiërs 14:19). In Handelinge 18:25 sien ons iets van die tegniese gebruik van die woord kategese: Hy (Apollos) het in die leer van die Here onderrig ontvang.

In Handelinge 2:42 lees ons van die eerste bekeerlinge: Hulle het hulle heelhartig toegelê op die leer van die apostels. Hierdie leer sou ongetwyfeld op die evangelie van Jesus Christus en ander noodsaaklike elemente van die geloof gefokus het. Dit berus op die apostels se uitleg onder leiding van die Heilige Gees.

Kategese het nie net met nuwe dinge te doen nie – veral as ons by die inhoud van dit wat oorgedra moet word, kom. Die inhoud gaan oor die belangrike waarhede wat eens aan die apostels gegee is. Ons moet toegewyd hierdie leer van die apostels bestudeer en aan ander oordra. Elkeen wat nie by die leer oor Christus bly nie, maar daaraan verander, erken God nie. Wie in die leer bly, erken sowel die Vader as die Seun (2 Johannes :9).

Ons sien dus dat kategese die doelbewuste oordra van die geloof behels. Dit word nie net gedoen sodat gelowiges dit verstandelik kan verstaan nie, maar dit word veral gedoen vir die holistiese transformasie van gelowiges en die gemeenskap.

Kry ons spesifieke kategetiese dokumente in die Nuwe Testament?  In wese is alle Nuwe Testamentiese  geskrifte belangrike dokumente vir onderrig. Die evangelies word dikwels as die beginpunt beskryf. Elke evangelie gee ‘n verslag van Jesus Christus se lewe en onderrig vir ‘n spesifieke geloofsgemeenskap. Die inhoud van die evangelies is Christosentries – wie Jesus Christus was, hoe hy geleef, gesterwe en opgestaan het en wat Hy vir sy dissipels geleer het.

Ook wat die proses wat gevolg moet word, betref, volg die evangelies ‘n narratiewe benadering. Die beklemtoon die verhaal van Jesus Christus. In die briewe kry ons dikwels ‘n reaktiewe benadering – die skrywer reageer op een of ander probleem in die gemeente. Maar in sommige briewe kry ons duidelik ‘n proaktiewe benadering waar ‘n geestelike, morele en teologiese fondament gelê word om gelowiges te help. Goeie voorbeelde van hierdie benadering is die briewe aan die Romeine, Efesiërs en Kolossense. Die doel is om mense tot geestelike volwassenheid te lei. Hierdie drie briewe vul mekaar aan en hanteer elk ‘n ander element van die waarheid.

Kry ons sekere opdragte aangaande kategese in die Nuwe Testament? In beide die Ou en Nuwe Testament word ouers aangesê om hulle kinders te onderrig: En vaders, moenie julle kinders so behandel dat hulle opstandig word nie, maar maak hulle groot met tug en vermaning soos die Here dit wil (Efesiërs 6:4). Veral in die pastorale briewe is daar baie opdragte en oproepe om te onderrig. In veral in die briewe aan Timoteus en Titus word onderrig as die sentrale deel van hulle bediening gesien. Ook ouderlinge moet bekwaam wees om te onderrig (1 Timoteus 3:2).

Vandag is daar baie predikers wat nie meer die sentrale rol van onderrig insien nie. Maar ons model vir onderrig is Jesus Christus. Hy het ook aan ons die mandaat om te onderrig gegee. Hy was die Leermeester van die leermeesters. Jesus se laaste opdrag aan sy dissipels sluit onder andere in: Leer hulle om alles te onderhou wat Ek julle beveel het (Matteus 28:20). Dit vereis toegewyde, sistematiese en betekenisvolle onderrig.



Kyk terug om vorentoe te beweeg

. —Thomas Lye

Kyk terug om vorentoe te beweeg

Believe me … the Church of God will never be preserved without catechesis (Calvyn)

In J. I. Packer en Gary A. Parrett se boek Grounded in the Gospel sê hulle dat kategese ‘n integrale deel van die Christelike groeiproses is. Omdat kategese in baie gemeentes nie meer belangrik is nie, kry ons ‘n geleidelike toename in Bybelse ongeletterdheid.

 

Ons kyk altyd na die nuutste tegniek of model of program of bemarkingsfoefie om in die gemeente  te gebruik. Is dit reg? Jeremia sê vir ons: So sê die Here: Staan by die kruispaaie en kyk, en vra na die ou paaie. Vra watter pad die beste is en loop dit, dan sal julle rus vind (6:10). Maar dan lees ons hierdie ontstellende sinnetjie wat vandag steeds waar is: Maar hulle het gesê: “Ons sal nie daardie pad loop nie.”

Baie kerke het verandering nodig.  Die sekerste pad vorentoe is om versigtig oor die wysheid van die verlede na te dink. Ons is nie die eerste mense wat met hierdie probleme sukkel nie. Om geloofsgemeenskappe in ‘n vyandige kultuur te vestig en te ontwikkel, is ‘n probleem wat hom voortdurend herhaal. Nie net die huidige kerkleiers kan ons leer hoe om relevante en doeltreffende bedienings in ons huidige kultuur te vestig nie.

In die Bybel is daar baie wysheid om gelowiges om te bou – hoe om God te eer en te verheerlik. Daar kry ons modelle, beginsels en praktyke wat vandag nog toepaslik is. Deur die kerkgeskiedenis te bestudeer, leer ons ook baie waardevolle lesse. Natuurlik moet ons na die huidige modelle ook kyk, solank dit nie ons enigste bron van wysheid is nie.

Waar moet ons kyk? Die Skrif.  Lees die Skrif versigtig en toegewyd. Vanaf hierdie Bybelse basis moet ons dan vorentoe beweeg. C. S. Lewis het gesê dat vir elke boek wat ons lees van ‘n skrywer wat nog leef, moet ons een lees van ‘n skrywer wat reeds oorlede is. Vir elke nuwe model moet ons na ‘n beproefde model uit die verlede terugkyk. Daar is baie wysheid in die praktyke van mense wat ons voorafgegaan het – luister en leer by hulle. Die probleem is dat ons glo dat die nuwe metodes/modelle beter moet wees Maat nuut is nie noodwendig altyd beter nie.

Daar is ‘n beweging, veral by jonger gelowiges, om weer na die ou tradisies terug te kyk. So word die kerkkalender weer vir baie gemeentes belangrik; die Nagmaal word meer dikwels bedien; ou geestelike liedere word weer ontdek; ens. Mense besef dat die modernisme ons van baie van die skatte van ons geskiedenis en tradisies beroof het. Jongmense kyk terug met ‘n mengsel van nuuskierigheid en verlange. Ongelukkig is baie van hierdie terugkyk nie gebaseer op ‘n poging om agter die teologiese rasionaal van hierdie ou gebruike te kom nie. Ons moet eers die konteks van hierdie ou gebruike verstaan voor ons kan besluit of hulle steeds vandag toepaslik is.

As ons met hierdie terugkyk besig is, kom ons by die praktyk van kategese uit. Dit gebeur nie juis vandag  nie. Hoekom kategese? Dit is die fondament – die essensie – van die Christelike geloof vir gelowiges.

Ons het kategese as normale praktyk afgeskaf. Die woord kategese word selfs met suspisie bejeën. Ons soek altyd nuwe metodes en programme; ons verander voortdurend, want ons wil relevant bly; ons moet gedurig aanpas, want mense se behoeftes verander. Het dit wat ons tot dusver gedoen het vrugte gedra? Nee. Daarom moet ons aanhou verander, want die ou modelle en programme het nie vrugte gedra nie. Daarom soek ons nuwe modelle en programme of kyk wat “suksesvolle” kerke doen – net om hulle  na te aap.

Die antwoord: Die kerk moet weer kategese as ‘n ononderhandelbare praktyk terugbring.



Bou Christene op die ou manier op

. –C.H. Spurgeon

Bou Christene op die ou manier op

Believe me … the Church of God will never be preserved without catechesis (Calvyn)

In J. I. Packer en Gary A. Parrett se boek Grounded in the Gospel sê hulle dat kategese ‘n integrale deel van die Christelike groeiproses is. Omdat kategese in baie gemeentes nie meer belangrik is nie, kry ons ‘n geleidelike toename in Bybelse ongeletterdheid.

 

So sê die Here: Staan by die kruispaaie en kyk, en vra na die ou paaie. Vra watter pad die beste is en loop dit, dan sal julle rus vind. Maar hulle het gesê: “Ons sal nie daardie pad loop nie.” (Jeremia 6:16).

As iemand vandag die Joodse geloof wil aanneem, is daar ‘n pad wat geloop moet word. Vir maande ontmoet jy elke week die rabbi wat jou in die Joodse geloof en praktyke onderrig. Daarna volg die mikvah – die rituele onderdompeling. Eers daarna word jy as lid van die Joodse geloofsgemeenskap aanvaar.

Wat gebeur in die meeste van ons gemeentes? As ‘n nuwe besoeker opdaag, word hy verwelkom (as hy raakgesien word) en kry hy iets oor die gemeente. Dit is baie onwaarskynlik dat iemand iets oor sy geestelike toestand gaan probeer uitvind en vir hom die geleentheid bied om verder oor sy geloof onderrig te word.

In ander gemeentes word programme soos Alpha aangebied. Wat opvallend  is, is hoeveel van die bestaande lidmate hierdie kursusse bywoon. Lidmate is honger vir meer kennis.

In die vroeë kerk was kategese baie belangrik. Toe die staat en die kerk nader aan mekaar beweeg het, is kategese verwaarloos. Die gevolg was dat Christene nie eintlik ‘n idee gehad wat dit beteken om ‘n Christen te wees nie. Die Hervormers, veral onder leiding van Luther en Calvyn, het probeer om dinge weer reg te stel. Beide van hulle druk en versprei kategismusse – klein handboekies om mense te onderrig oor die kern van die Christelike geloof en oor gebed, aanbidding en gedrag. Vir volwassenes was die onderrig meer in diepte. In 1548 skryf Calvyn aan die Lord Protector van Engeland: Believe me, Monseigneur, the Church of God will never be preserved without catechesis. Daar is toe aanvaar dat die leraar se belangrikste plig die onderrig van sy kudde was.

Die kerk in die Weste het grotendeels kategese as normale praktyk afgeskaf. Die woord kategese word selfs met suspisie bejeën. Ons soek altyd nuwe metodes en programme; ons verander voortdurend, want ons wil relevant bly; ons moet gedurig aanpas, want mense se behoeftes verander. Het dit wat ons tot dusver gedoen het vrugte gedra? Nee. Daarom moet ons aanhou verander, want die ou modelle en programme het nie vrugte gedra nie. Daarom soek ons nuwe modelle en programme of kyk wat “suksesvolle” kerke doen – net om hulle  na te aap.

Die antwoord: Die kerk moet weer kategese as ‘n ononderhandelbare praktyk terugbring.



Die geestelike opbou van gelowiges

How can we expect to live with God in heaven if we love not to live with him on earth? —John Mason

  • Die geestelike opbou van gelowiges

Believe me … the Church of God will never be preserved without catechesis (Calvyn)

In J. I. Packer en Gary A. Parrett se boek Grounded in the Gospel sê hulle dat kategese ‘n integrale deel van die Christelike groeiproses is. Omdat kategese in baie gemeentes nie meer belangrik is nie, kry ons ‘n geleidelike toename in Bybelse ongeletterdheid.

 

 

In die Nuwe Testament lees ons gereeld van geestelike opbou: Laat julle as lewende stene opbou tot ‘n geestelike huis (1 Petrus 2:5). Hierdie woord  opbou, is ‘n woord wat algemeen in die boubedryf gebruik word. In die Bybel word dit as ‘n beeld van die verlangde resultaat van pastorale bediening gebruik. Opbou dui op goeie vakmanskap,  deeglike konstruksie, ‘n soliede, stabiele struktuur, geen swak plekke nie en geen wanfunksionering wat die gebou mag beïnvloed nie. Die gevolge van swak vakmanskap word gewoonlik eers na ‘n tyd duidelik

Ons kan nie ‘n geestelike huis met swak vakmanskap bou nie. Swak vakmanskap beteken ons ken die Bybel oppervlakkig en het maar net ‘n vae begrip van wie en wat God is en wat Hy gedoen het. Hierdie is vandag algemeen is ons kerke. Solank as wat kategese verwaarloos word en nie sy regmatige plek inneem nie, sal die tekortkominge nie verdwyn nie.

Kategete is leermeesters met ‘n spesifieke taak: hulle moet gelowiges van alle ouderdomme in die waarhede van die Christelike geloof en hoe Christene volgens hierdie waarhede moet leef, onderrig. Alle Christene, ook volwasse Christene, moet hierdie waarhede ken. Dit beteken hulle moet gereeld daarna kyk en dieper delf. So kry hulle nuwe wysheid en toepassings. Die probleem is dat ons vandag die leerstellings van die Christelike geloof vermy, want ons is bang dit mag dalk aanstoot gee.

Die Christelike geloof moet goed en met wysheid onderrig word, veral as ons na vandag se ingewikkelde lewe kyk. Gebeur dit nie sal ons geloof wyd en vlak bly – geen diepte nie.