Is Kersfees van heidense oorsprong? – Kobus Kok

Vraag:

Matthys vra:

Kersfees – Wêrelds- of Christelike gebeurtenis – wat is die ware betekenis van 24 Desember…?? EK en my aanstaande verloofde is beide belydende Christene… Maar, ons sienings oor ‘n paar fundamentele Christelike rituele verskil. Hoe nou gemaak?? Ek is ‘n belydende Christene met ‘n sterk NG-kerk agtergrond, en my aanstaande verloofde is ‘n pragtige jong vrou, definitiewe belydende Christen, met ‘n …kerk agtergrond. Ons stem beide saam dat Jesus nie op 25Desember gebore is nie , maar ons stem nie saam oor hoe “Kersfees” / Jesus se geboorte dag gevier moet word nie. Die vrae wat ek graag ge-antwoord wil hê is: 1) Ons stem beide saam dat Jesus nie op 25 Desember gebore is nie – ek voel dat ons wel een dag van die jaar Jesus se geboortedag moet vier deur byeen te kom met familie/vriende, om die goeie nuus van Jesus se geboorte te verkondig en bly wees. Sy is grootgemaak met die idee dat die wêreld Kersfees ingestel het as ‘n heidense feesdag waar daar eer gegee word aan Mammon ens.? Wat is die “Christelike” opvatting van Kersfees. 2) Hoe nou gemaak ? Ons is beide baie lief vir mekaar, en het ‘n paar klein anderse opvattings oor ons basiese Christelike opvattings wat verskil – nie een van ons twee voel dat dit in die weg van ons liefde gaan staan nie – hoe sal die beste manier wees vir ons twee om ‘n middeweg te vind om verder voort te beweeg en as twee persone nader aan God, en nader aan mekaar te beweeg??

Antwoord:

Dr. Kobus Kok antwoord:

Is Kersfees van heidense oorsprong?

Dr. Kobus Kok

Die Christendom het ontstaan in ‘n heidense wêreld wat vol tempels en afgode en allerlei rituele, feeste en simbole was. Die eerste Christene het onder vervolging deurgeloop en die Christelike geloof was ‘n onwettige geloof. Aangesien die Christene net in een God geglo het en afgode verwerp het, het die antieke mense die Christene as Ateïste beskou.

In die vierde eeu n.C. het die Romeinse Keiser Konstantyn tot bekering gekom en kort voor lank sou die Christelike geloof die amptelike geloof van die Romeinse ryk word. Die groot vraag was toe wat met al die tempels moes gebeur? Wel, die latere keisers sou uiteindelik heidense afgodsdiens onwettig verklaar en verbied. Die tempels is dadelik omskep in Christelike kerke. Mens sien dit vandag nog in Griekeland. Vroeër die maand was ek daar en het in Athene gesien hoe die Parthenon op die Akropolis omskep was in ‘n kerk. Al wat hulle gedoen het was om ‘n kerk binne die groot heidense tempel te bou.  Dit was nie net in Griekeland op Europese bodem die geval nie, maar selfs ook in Klein-Asië. Hier onder is ‘n foto wat ek geneem het in Efese, waar die tempel van Artemis, die vrugbaarheidsgodin was. Hierdie tempel was een van die sewe wonders van die antieke tyd. Daar is vandag nie veel daarvan oor nie. Baie van die pilare staan vandag in die Hagia Sofia katedraal in Istanbul. Daardie einste pilare wat vir eeue in ‘n heidense tempel gestaan het, staan al vir meer as ‘n duisend jaar in ‘n Christelike kerk. U sal ook kan sien dat binne-in die Artemis tempel in Efese daar ‘n kerkie gebou is.   Dit was al van die vroegste tye die geval dat die Christene die heidense plekke (tempels) en gebruike omskep het en totaal nuwe betekenis kom gee het. Ons God is die Lig en die Lig verdryf alle duisternis omdat daar geen duisternis in Hom is nie (1 Joh 1:5).

Daar is baie wat beklemtoon dat Kersfees eintlik ‘n heidense fees was, maar die Christene het dit hulle feestyd gemaak en dit met ganse nuwe betekenis, simbole en inhoud gevul. Dit is waar die krag van die Christendom lê.

In enige verhouding verskil mens oor sekere dinge in die geloof. Dit is baie belangrik om mekaar te respekteer. Indien ‘n geliefde nie nou gemaklik is om Kersfees te vier nie, omdat hulle voel dat dit van heidense oorsprong is, dan moet mens daarvoor sensitief wees. Met tyd kan enige een van ons se perspektiewe verander soos wat ons groei en nuwe perspektiewe vir ons oopbreek. Die belangrikste is om mens se navorsing te doen en om gereeld saam te bid en saam te groei. Soos twee growwe klippe in ‘n rivier vir jare teen mekaar skuur en gly en uiteindelik twee gladde, ronde klippe word, so moet julle in Hom gevorm word in die beeld wat Hy vir julle huwelik beplan het. Die geheim is respek vir mekaar, geduld vir mekaar en die vermoë om ‘n gesonde balans te vind.

Hier is ‘n artikel wat ek opgespoor het wat die heidense aspekte van Kersfees beklemtoon: http://www.goodnewsaboutgod.com/studies/holidays2.htm

Julle kan ook die boek van Barna en Viola lees met die titel Pagan Christianity waarin hulle aantoon hoeveel van die heidense gebruike in die Christendom opgeneem is. http://paganchristianity.org/reviews.htm

Skrywer: Dr Kobus Kok

Jeremia 10 – Marius Nel

ʼn Leser vra:

Ek sal graag klaarheid wil hê oor die volgende paar verse in Jeremia 10:2-3. Daar is aan my versoek om weg te doen met die kersboom tydens Adventstyd na aanleiding van wat in Jeremia staan.

As ek dit lees verstaan ek dat daar bedoel word dat n’ afgod uit hout gekerf word en dan versier en aanbid word. Vir my sê dit glad nie dat dit direk verwys na die kersboom nie. Ek verwys ook na die NG leesrooster wat verduidelik dat die kersboom wel Bybelse betekenis het – boom van die lewe ens. Ek wil graag die waarheid ken en word tans “geïntimideer” deur familie wat voel dis verkeerd. Ek wil nie hulle in moeilike posisie plaas as hulle by ons kom Kersfees vier nie, maar ek wil ook graag vir hulle kan verduidelik indien hulle voel ons is verkeerd. As ek verkeerd is sal ek dit so aanvaar. Ek probeer om my lewe te bou op die Skrif/Woord van God en ek vind dit moeilik om die hele kersboom so ʼn GROOT ISSUE te maak. Vir my gaan dit oor BAIE meer as die kersboom = dit gaan oor JESUS! Maar ek wil nie mense affronteer nie.

Hier is die verse uit Jeremia 10:2 – 6 waarna die leser verwys:

²So sê die Here: Moenie die gewoontes van die heidennasies aanleer nie.

Moenie bang wees vir die tekens aan die hemel nie, want dit is die heidennasies wat daarvoor bang is.

³Hulle voorskrif om ‘n god te kry, is sinloos:

hulle kap ‘n boom in die bos af, ‘n ambagsman kerf dit uit met ‘n beitel,

⁴hy versier dit met silwer en goud, met hamer en spyker slaan hy dit vas dat dit nie omkantel nie.

⁵Sulke gode kan net so min praat as ‘n voëlverskrikker in ‘n komkommerland; hulle moet gedra word, want hulle kan nie loop nie. Moenie vir hulle bang wees nie, want hulle het geen mag om goed of kwaad te doen nie.

Antwoord:

Dr Marius Nel antwoord:

Jy lees Jeremia heeltemal korrek. Dit gaan oor afgode en hulle nutteloosheid – iemand moet die afgod maak en dan met spykers vaskap sodat dit nie in die wind omwaai nie. En dan buig mense voor dié beeld en aanbid dit!

As strydgeskrif teen afgode het dit niks met ná-Christus Kersbome of vierings te make nie.

En deur die eeue het Christene die Kersboom ʼn betekenis gegee wat hulle Kersvierings sinvol gemaak het. Daarom meen ek kan jy met vrede die Kersboom hou, solank jy vir die kinders vertel waaroor dit gaan – die geboorte van Jesus, die Verlosser van die wêreld.

Kyk ook na die volgende artikeltjie.

KERSFEES VIR CHRISTENE?

Meeste Christene weet vandag dat Kersfees aanvanklik ʼn heidense gebruik was wat in die vierde eeu deur die kerk oorgeneem is om die geboorte van Christus te vier. Die vroegste kerk het nie sy geboortedag herdenk nie. En Hy sou ook nie in die middel van die koue Midde-Oosterse winter gebore gewees het nie – herders het dan nie in die oop veld gebly nie.

Die kerk het ook talle ander heidense gebruike oorgeneem en verchristelik. Trouens, baie van wat vandag die wese van die kerk vorm, het so uit die omringende wêreld in die kerk tereggekom.

Beteken dit dan dat Christene nie Kersfees moet of mag vier nie? Ek meen nie so nie. Want Kersfees het deur die eeue ʼn Christelike betekenis gekry met ʼn enorme impak op die wêreld. Trouens, dis een van die min Christelike feesdae wat die hele wêreld as’t ware tot stilstand kom.

Wat krities belangrik is, is dat ons kinders elke jaar opnuut sal hoor waaroor Kersfees gaan – ons geskenke is ʼn dowwe weerspieëling van God se geskenk as Hy sy Seun aan dié wêreld oorlewer.

Moet ons nie eerder die Joodse feeste begin vier nie? Dis immers in die Ou Testament? Die vroegste Christelike kerk het dit waarskynlik slegs gevier terwyl die meerderheid lidmate Jode was. Die Christelike kerk uit die heidendom het dit nooit gevier nie, en met reg: die wetgewing van die Ou Testament is in Christus vervul en die oesfeeste van die Ou Testament het verander na die verwagting van ewige rus en saligheid.

Outeur: Dr Marius Nel

Kersfees – Brief Navraag – Jan van der Watt

ʼn Leser skryf dat sy die volgende e-pos van ʼn goeie vriendin ontvang het. Sy skryf: “Wil jy dit nie asb deurlees, en vir my kommentaar daarop lewer nie.  Ek is verward, maar wil regtig die HERE dien, ek kan nie regtig fout vind met ons gebruik van Kersfees nie. HELP.!!!! Ek wil weet asb.

Hier volg die e-pos wat sy ontvang het:

Liewe familie en vriende,

Lees asb die 2 aanhangsels met aandag deur, dis belangrik en as jy werklik die WAARHEID wil ken en God wil behaag sal jy tog wil seker maak dat jy die regte goed doen.  Die skokkendste is die besef dat ons Bybel kennis nie naastenby kan opweeg teen ons sport, skinder en “celebrity” kennis nie.

Daar is ʼn paar tradisies wat ons volg wat ons nie lekker weet hoekom ons dit doen nie.  Ons doen dit uit gewoonte sonder om die oorsprong of agtergrond daarvan te ken. In ons geval het ons net die stroom gevolg bloot omdat dit minder moeite was en dis tog wat “almal” doen!

As ons mooi die verhaal gaan lees van die goue kalf sal ons sien dat die volk dit as ʼn feesdag vir die Vader uitgeroep het, maar die Vader het nooit vir hulle gesê om dit te doen nie.  Dis wat nog steeds gedoen word vandag, ons glo dis wat ons moet doen, want dit klink goed, voel goed. Die vraag is, is dit wat ons gevra is om te doen??  Met al die navorsing wat al gedoen  is  oor die onderwerp, is daar NIKS wat in die Skrif sê, dis hoe ons dit moet doen nie!  In teendeel kry jy die teenoorgestelde!

“Ek weet dat dit ʼn krieweling in jou veroorsaak en jou ongemaklik kan laat voel, maar asseblief gaan ondersoek dit en gaan vind self uit wat die waarheid is. Onthou ʼn tradisie is een van die moeilikste goed om as verkeerd te aanvaar en hoe ouer ʼn mens is hoe moeiliker raak dit, want die tradisie is in jou wese vasgelê. “

Elke daad moet tog gaan oor ons Vader en Sy Seun wat alle EER en LOF toe kom!  Daarom het ons elke aspek van Kersfees gaan meet teen God se Woord en het skaam gekry oor ons onkunde.

Vir ons was dit verskriklik moeilik om die besluit te neem om nie hierdie fees te vier wat nie deur die Woord van God beveel word nie.  Dit kan dalk konflik veroorsaak, maar ons voel tog dat die tyd verby is om kompromieë aan te gaan.  ‘n Mens hou nooit op groei in sy verhouding met God nie, daarom voel ons ook sterk daaroor om al die praktyke, feeste ens in diepte te ondersoek na aanleiding van die Skrif, sodat ons met sekerheid kan weet dat ons nie bloot tradisies navolg nie, maar wel ons Een en Enigste se voorskrifte.

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Ons het ʼn vraag gekry oor Kersfees: die vraag raak drie sake aan wat kortliks hier opgesom gaan word:

a)            dat Kersfees nie ‘n Bybelse fees is nie, maar so 300 jaar later deur Christene begin vier is as fees waartydens die geboorte van Jesus gevier word. Voor dit was dit ‘n heidense fees vir die songod.

b)            dat op grond van die Griekse woord in Johannes 1:14: ‘Jesus het onder ons kom woon’ (tent opgeslaan – of soos die vraag sê ‘tabernacled’) word daar gesuggereer dat ons op die huttefees die geboorte van Jesus moet vier.

c)            Dat om Kersfees te vier beteken om afgode te dien wat sal beteken dat God jou sal straf (en daar word ‘n reeks verse gegee).

Eerstens: lees die gedeelte oor die geboortedag van Jesus op www.bybelkennis.co.za. Daar word akkurate gegewens oor Jesus se geboortedag gegee. Daaroor gaan niks meer gesê word nie. Dit is algemeen bekend dat Jesus nie op 25 Desember gebore is nie.

Tweedens: die hart van die saak is of Christene Kersfees mag vier, veral omdat dit 1700 jaar gelede die fees van die songod of die lig vervang het. ‘n Paar sake speel hier ‘n rol.

• Kom ons kyk na die volgende voorbeeld: sê ons as gelowiges loop ‘n groep heidene op ‘n eiland raak wat op Maandae fees hou om een of ander god te dien wat lewe gee en onderhou. Ons vertel hulle van die lewende en ware God wat lewe gee en onderhou en hulle kom tot bekering. Ons kom dan ooreen om op Maandag fees te hou om die ware God te aanbid en ons doen dit juis omdat dit so duidelik sal wys dat die ou gode nie meer ‘n plek het nie. Maandae behoort nou aan die ware, lewende God. Doen ons dan sonde om op Maandae die lewend God te aanbid? Glad nie. Net so is dit met Kersfees. Toe die heidene, wat die son met sy lig (wat omtrent op daardie tyd weer elke dag langer en langer begin skyn het na die donker winter) aanbid het, die ware Lig ontmoet het, het hulle besluit dat hulle graag op daardie dag die ware God wil aanbid om so te wys dat hulle die ware God ken. Die dag was dus nie belangrik nie, maar wie jy op daardie dag aanbid het. Simbolies het dit dus vir die nuwe gelowiges baie beteken om juis op daardie dag te wys dat hulle nie meer afgode nie, maar die ware God, Jesus, aanbid. Dit is dus baie jammer dat party mense die afgode nou weer op ‘n manier op die dag wil insleep.
• Ons moet ook die rede onthou waarom die Christendom so iets van die heidendom kan ‘terugvat’. Die Christendom is ‘n oorwinnende godsdiens, omdat ons die ware God aanbid. As heidene nou stukke van God se skepping kom vat en dit kamma vir ander gode toesê, moet die Christene dan terugdeins en sê ons gebruik dit nie meer nie, want die heidene doen dit? Byvoorbeeld, moet ons nie lig (kerse) gebruik nie omdat heidene dit gebruik? Mag ons nie ‘n boom gebruik om God se lewe en versorging te illustreer nie omdat heidene dit ook doen? NEE, Christene moet ‘versoening’ in die wêreld bring (Kolossense 1:20) deur alles weer ‘in balans’ te bring, met ander woorde, om weer dit wat die heidene ‘gesteel’ het van God terug te vat en goeie betekenis daaraan te gee. As die heidene dan 25 Desember (wat die draai van die seisoene en lig vier) en dit vir ‘n god wat nie bestaan nie gee, waarom kan die Christene nie die dag terugvat en sê dat die werklike lig juis Jesus is nie. So sou en het die werklike boodskap baie duidelik by die heidene ook uitgekom. Die mentaliteit om vir alles weg te hardloop maak die Christendom wat dit nie is nie – ‘n swak godsdiens wat nie teenoor die afgode kan opstaan en terug kan vat wat aan dit behoort nie. Dit geld ook vir dinge soos die kersboom. Die ou Europeërs het die bome gesien as tekens van lewe en het sekere bome ook aanbid. Toe die sendelinge daardie heidendom ingetrek het, het hulle juis die bome afgekap om te wys dat die heidense gode magteloos is. In een geval het daar ‘n jong immergroen boom naby die afgekapte boom gestaan en die vroeë sendeling het toe gesê dat Jesus die een is wat immergroen is en ewig leef. Van toe af is die boom deur daardie mense as simbool van Jesus se ewige lewe en versorging gesien. Dit het vir hulle ‘n nuwe simbool geword met nuwe betekenis. Weer gaan dit nie om die simbool (die boom) nie, maar wat die simbool beteken. Daardie simbool lei hulle nou na aanbidding van Jesus toe en dit kan tog nie verkeerd wees nie. Waarom nou die ou gode bysleep?
• Die verwysings in die Ou Testament dat God almal wat afgode dien, sal straf, geld nie vir Kersfees of vir iets soos die kersboom nie, NIE as dit ons help om Jesus as die ewige lig, die ewige lewegewer wat ook ons vir altyd in ons geloof immergroen sal hou beter te eer nie. Ons dien dan mos nie valse gode nie. Waarom sal God ons dan wil straf? Dit is net as ons die boom of 25 Desember gebruik om valse gode (die son of die ou god Thor) te aanbid dat God ons sal straf. Om dit eenvoudig te stel: die hangertjie met die kruisie om my nek maak my nie ‘n Christen nie. Dit is wat die simbool vir my beteken – WIE ek aanbid. Dus nie die simbool (kruisie) is so belangrik nie, maar wat agter die kruisie staan. Nie die simbool (25 Desember of die kersboom) is so belangrik nie, maar WIE vir my daaragter staan. As dit die lewende God is, waarom sal God met ons ongelukkig wees? Die 25 Desember behoort in alle geval aan hom soos al die ander dae en die bome soos al die ander bome.
• Ons moet dus seker maak dat wat ons op Kersfees doen en die simbole wat ons gebruik, ons die lewende God helderder moet laat sien. Dan maak Kersfees en alles wat daarmee saamgaan regtig sin.

Outeur: Prof Jan van der Watt

JESUS SE GEBOORTEDATUM

Kersfees veronderstel dat Jesus op 25 Desember van die jaar een gebore is. Die feite is egter dat ons nie weet presies wanneer Jesus gebore is nie. Die artikel beredeneer die gegewens rondom die geboortejaar en -maand van Jesus. 

Elke jaar op 25 Desember herdenk ons die geboorte van Jesus. Hieruit volg logies dat Jesus, volgens ons Christelike jaartelling, op 25 Desember van die jaar een gebore is. Reg? Verkeerd!

Ons bekyk eers Jesus se geboortejaar. Die Matteus-evangelie (2:1) berig dat Jesus tydens die regering van koning Herodes gebore is. Herodes die Grote is hier ter sprake. Uit buite-Bybelse bronne weet ons dat sy regeertyd van 37-4 vC gestrek het. Jesus is dus minstens voor die dood van Herodes in 4 vC gebore. Maar hoe lank voor 4 vC? Matteus 2:16 help ‘n bietjie. Volgens dié teks het Herodes die Grote opdrag gegee dat alle seuntjies onder die ouderdom van twee jaar doodgemaak word. So wou hy seker maak dat Jesus ook gedood word. Ten tye van die opdrag kon Jesus dus nog nie twee jaar oud gewees het nie. Dat hierdie gruweldaad nie te lank voor Herodes se eie dood plaasgevind het nie, word deur die verdere verloop van gebeure aangedui.

Jesus het die dood vrygespring toe sy ouers met hom na Egipte gevlug het. Hulle het eers teruggekeer toe Herodes oorlede is en sy seun, Argelaos, hom opgevolg het (Matteus 2:22). Argelaos het van 4 vC tot 6 nC geregeer. Hoe lank Jesus en sy ouers in Egipte was, weet ons nie, maar die indruk word gewek dat Jesus nog klein was by hulle terugkeer. Ons kan dus sê dat Jesus nie te lank voor 4 vC gebore is nie, waarskynlik tussen 7-4 vC.

Die Lukas-evangelie het ook inligting oor die geboortejaar van Jesus. Oënskynlik is sy inligting baie presies. Lukas 2:2 sê dat Jesus gebore is tydens die volkstelling toe Sirenius goewerneur was in die provinsie Sirië. Die probleem is egter dat ons uit buite-Bybelse bronne van geen volkstelling in die tyd van Herodes weet nie. Volgens die Joodse geskiedskrywer, Josefus, het die volkstelling onder Sirenius eers in 6-7 ná Christus plaasgevind. Dit maak Jesus se geboortejaar van tien tot veertien jaar later as wat ons uit Matteus kan aflei.

Dit is dus uiters moeilik om die gegewens van Matteus en Lukas met mekaar te versoen. Vermoedelik het daar wel ‘n sensus in Herodes se tyd plaasgevind. En in later tye is hierdie sensus toe met die meer bekende een onder Sirenius verwar. Dit bly dus nog die beste om die geboortejaar van Jesus tydens die laaste deel van Herodes se regeertyd te plaas, in 7-4 vC.

Maar hoe kom mens by ‘n vóór-Christus-datum vir Jesus se geboortejaar uit? Is Hy dan nie in die jaar een gebore nie? Hierdie toedrag van sake moet op die rekening van Dionisius Eksiguus geplaas word. Hy was ‘n monnik van Rome, afkomstig uit die provinsie Skitië. In 526 nC het hy die opdrag ontvang om eenvormigheid te bring in die verskillende kalenders waarmee destyds na kerklike feesdae verwys is. Dit het op ‘n nuwe kalender uitgeloop, beginnende by Christus se geboortejaar as die jaar een. Dionisius het Jesus se konsepsie bereken as die 25e Maart van die jaar 754 sedert die stigting van Rome. Dit is toe geneem as die jaar een van die Christelike era. Eeue later is egter ontdek dat Dionisius ‘n paar berekeningsfoute gemaak het en die geboortejaar van Jesus met ongeveer vier tot sewe jaar oorskry het. Niemand het egter daarvoor kans gesien om die kalender aan te pas nie. Dus, hoe onlogies ook al, bly ons by Jesus se geboortejaar as 4-7 vC.

Maar waar kom ons aan die geboortemaand van Jesus as 25 Desember? Die beste verklaring is die een wat 25 Desember neem as die ver-Christeliking van die ou heidense fees van sol invictus (die onoorwinlike son). In die noordelike halfrond is 25 Desember ongeveer die tyd van die son se verste suidelike draaipunt. En dit het altyd met groot feesvieringe gepaardgegaan. Algaande het die Christene hierdie fees vir Jesus, die eintlike onoorwinlike Son van geregtigheid, toegeëien. Vandaar dat ons nog steeds die geboorte van Jesus elke jaar op 25 Desember herdenk. Maar in watter maand Jesus werklik gebore is, weet ons nie. Dit was waarskynlik êrens gedurende die warmer maande van die noordelike halfrond, veral as ons Lukas se gegewens rondom die herders in die oop veld in gedagte hou. So ‘n situasie pas eerder in die warmer maande as in die koue Desember.

Ons weet dus nie presies wanneer Jesus gebore is nie. Maar dit maak nie regtig saak nie. Solank ons net glo dat die ware Lig wat elke mens verlig, na die wêreld gekom het. Hierdie Lig skyn in die duisternis, en die duisternis kan dit nie uitdoof nie (Johannes 1).